وی‌وای سگ بزرگ: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

→ تفاوت قدیمی‌تر تفاوت جدیدتر ←

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده

دیداریویکی‌متن

درخط

نسخهٔ ‏۷ ژوئیهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۰۸:۵۷

وی‌وای سگ بزرگ (کلب اکبر) ( VY Canis Majoris یاVY CMa) یک ستاره فراغول سرخ در صورت فلکی سگ بزرگ است. شعاع این ستاره بین ۱۸۰۰ تا ۲۱۰۰ شعاع خورشیدی،۸٫۴ تا ۹٫۸ واحد نجومی است و قطری برابر ۳٫۰۶۳ بیلیون کیلومتر ویا ۱٫۷ بیلیون مایل دارد.این ستاره احتمالاً بزرگ‌ترین و همچنین یکی از درخشان‌ترین ستاره‌های شناخته شده‌است. این ستاره حدود ۵/۱ کیلو پارسک ( حدود ۰۰۰'۰۰۰'۰۰۰'۰۰۰'۰۰۰'۴۶ کیلومتر یا حدود ۴۹۰۰ سال نوری) با سیارهٔ زمین فاصله دارد. بر خلاف اغلب ستاره‌ها که در سامانه‌های ستاره‌ای دوتایی و یا چندتایی واقع شده‌اند، وی وای سگ بزرگ یک ستاره منفرد است و هیچ همراهی ندارد. این فراغول یک متغیر نیمه‌منظم است و دورهٔ تناوب میانگین آن حدود ۲۰۰۰ روز است. چگالی متوسط آن بین ۰٫۰۰۰۰۰۵ تا ۰٫۰۰۰۰۱۰ کیلوگرم بر متر مکعب است.

چنانچه این ستاره جای خورشید را در منظومه شمسی بگیرد، سطح آن از مدار زحل نیز فراتر می‌رود، هر چند گروهی از دانشمندان اخترفیزیک از جمله فیلیپ مسی، برتراند پلز و امیلی لوسک با اندازهٔ ذکر شده برای شعاع این ستاره مخالفند و بر این باورند که اندازهٔ واقعی این ستاره تنها ۶۰۰ برابر خورشید است و از این‌روی اگر در منظومهٔ شمسی قرار گیرد تا مدار مشتری پیش خواهد رفت و به مدار کیوان (زحل) نمی‌رسد.

نام‌های دیگر

در فهرست هنری دراپر: ایچ دی ۵۸۰۶۱.
در فهرست ابرخس: ایچ آی پی ۳۵۷۹۳.
مختصر: VY CMa.

ویژگی‌ها

هم‌سنجی سیاره‌های منظومه خورشیدی با تعدادی از ستاره‌های مشهور:
**الف:**
زمین (۴) > ناهید (۳) > مریخ (۲) > تیر (۱)
ب:
مشتری (۸) > زحل (۷) > اورانوس(۶) > نپتون (۵) > زمین (بدون شماره)
پ:
شباهنگ (۱۱) > خورشید (۱۰) > ولف ۳۵۹ (۹) > مشتری (بدون شماره)
ت:
دبران (۱۴) > نگهبان شمال (۱۳) > رأس پیکر پسین (۱۲) > شباهنگ (بدون شماره)
ث:
ابط‌الجوزا (۱۷) >قلب عقرب (۱۶) > پای شکارچی (۱۵) > دبران (بدون شماره)
ج:
وی‌وای سگ بزرگ (۲۰) >وی‌وی قیفاووس (۱۹) > مو قیفاووس (۱۸) > ابط‌الجوزا (بدون شماره)

تا جایی که دانشمندان کنونی می‌دانند، وی‌وای سگ بزرگ نخستین بار در ۷ مارس ۱۸۰۱ توسّط ژروم لالاند، اخترشناس فرانسوی کشف و در فهرستش ثبت شده‌است. در این فهرست VY CMa به عنوان یک ستاره با قدر ظاهری ۷ ثبت شده‌است. مطالعات بیشتر نشان دادند که قدر ظاهری وی وای سگ بزرگ از سده ۱۹ میلادی شروع به افزایش بسیار تدریجی کرده و این روند پس از سال ۱۸۵۰ سرعت بسیار بیشتری گرفته‌است.

پس از سال ۱۸۴۷ VY CMa به عنوان یک ستاره سرخ شناخته می‌شده‌است.

در مدّت سده ۱۹ میلادی، رصدگران ۶ بخش کوچک گسسته در اطراف وی وای سگ بزرگ یافتند، در نتیجه به این فکر افتادند که احتمالاً وی وای سگ بزرگ یک ستاره چندتایی است. اکنون می‌دانیم که آن ۶ بخش گسسته در واقع بخش‌های روشنی در سحابی دربرگیرنده وی وای سگ بزرگ هستند. رصدهای طیف مرئی در ۱۹۵۷ و عکاسی با وضوح تصویری زیاد در ۱۹۹۸ نشان دادند که وی وای سگ بزرگ هیچ ستاره همدمی ندارد.

این ستاره یک ستاره با شاخص رنگ بی-وی ۲٫۲۴ و رده طیفی M درخشان و دمای سطح حدود ۳۰۰۰ درجه سلسیوس است، در گوشه بالا-راست نمودار هرتسپرونگ راسل قرار می‌گیرد و یک ستاره بزرگ و پرجرم است. این فراغول در دوران رشته اصلی اش، یک ستاره با رده طیفی O با جرم حدود چیزی میان ۳۰ و ۴۰ جرم خورشیدی بوده‌است.

فاصله‌سنجی

فواصل ستاره‌ای را می‌توان با استفاده از سنجش اختلاف منظر خورشید مرکزی جرم مورد نظر محاسبه نمود. با این حال، اختلاف منظر وی وای سگ بزرگ خیلی کم است و درصد خطای زیادی دارد، به همین دلیل سنجش فاصله وی وای سگ بزرگ و زمین با این روش صحیح نیست.

در ۱۹۷۶ چارلز جِی لد و مارک جِی رید خبر کشف یک ابر ملکولی با کناره روشن به طول حدود ۱۵ دقیقه قوسی در شرق وی وای سگ بزرگ را منتشر کردند. چارلز جی لد و رید پنداشتند که فاصله این ابر ملکولی با زمین در حدود فاصله ستاره‌های خوشه ستاره‌ای باز ان جی سی ۲۳۶۲ با زمین است، که بنا بر نمودار هرتسپرونگ راسل، حواشی آن در فاصله ۰٫۵±۱٫۵ کیلو پارسک از زمین قرار دارند.

به هر حال سر انجام اثبات شد که فاصله زمین و وی وای سگ بزرگ حدود ۱٫۵ کیلو پارسک است، زیرا دانشمندان فهمیدند که میان خوشه ستاره‌ای باز ان جی سی ۲۳۶۲ و وی وای سگ بزرگ وابستگی ویژه‌ای وجود دارد، و علاوه بر این، بعدها فاصله حواشی خوشه ستاره‌ای باز ان جی سی ۲۳۶۲ و سیاره زمین به طور دقیق تر از گذشته اندازه گیری شد و در حدود ۱٫۵ کیلو پارسک به دست آمد.

اندازه

استاد روبرتا ام هامفریس از دانشگاه مینسوتا شعاع VY CMa را چیزی در میان ۱۸۰۰ شعاع خورشیدی و ۲۱۰۰ شعاع خورشیدی تخمین زده‌است. با این حساب اگر جای وی وای سگ بزرگ و خورشید با هم عوض شود، سطح وی وای سگ بزرگ حتّی از محدوده مدار سیاره کیوان هم فراتر خواهد رفت. اگر اندازه این ستاره را در بیش‌ترین حالت یعنی حدود ۲۱۰۰ شعاع خورشیدی در نظر بگیریم، مدّتی که نور تولید شده در آن در حوالی مناطق بیرونی آن سر خواهد کرد، در حدود ۸ ساعت خواهد بود.

درخشش

در سال ۲۰۰۶، استاد هامفریس برای محاسبه درخشش این ستاره از پراکندگی انرژی طیف و فاصله آن استفاده کرد. این خانم درخشش ایچ آی پی ۰۳۵۷۹۳ را ۴۳۰٬۰۰۰ درخشندگی خورشید محاسبه کرد.

جدال

در حال حاضر دو عقیده ضد و نقیض درباره وی وای سگ بزرگ وجود دارند. طبق یکی از این دو عقیده که البتّه طبق تحقیق استاد روبرتا ام هامفریس به دست آمده‌است، وی وای سگ بزرگ یک فراغول سرخ بسیار بزرگ و بسیار درخشان است. بر اساس عقیده دیگر که در نتیجه تحقیقات پلز، مسّی و لوسکوا به دست آمده‌است، این ستاره یک ابرغول سرخ معمولی با شعاع حدود ۶۰۰ شعاع خورشیدی است؛ اگر این عقیده صحیح باشد، در صورت تعویض جای خورشید و وی وای سگ بزرگ، وی وای سگ بزرگ تا ماورای مدار سیاره بهرام را در بر خواهد گرفت.

مرگ ستاره

به اعتقاد اکثر دانشمندان وی وای سگ بزرگ در انتهای عمر خود با یک انفجار فرانواختری با انرژی بیش از ۱۰۰ ابرنواختر به زندگی خود پایان می‌دهد.^[۱]

جستارهای وابسته

فهرست ستارگان نامزد ابرنواختر

منابع

↑ http://hubblesite.org/explore_astronomy/deep_astronomy/episodes/3

ویکی‌پدیای انگلیسی

[1] ttp://hubblesite.org/explore_astronomy/deep_astronomy/episodes/3

[۱]

@@ خط ۴: / خط ۴: @@
 [[پرونده:VY Canis Hypergiant.jpg|چپ|انگشتدان|330px|یک تصویر خیالی از [[وی وای سگ بزرگ]] در حال فوران پرتابه های عظیم گاز به فضای اطراف خود.]]
-[[پرونده:VY_Canis_Majoris.jpg|چپ|انگشتدان|330px|تصویر [[تلسکوپ فضایی هابل]] از [[وی وای سگ بزرگ]] به همراه سحابی بزرگ ایجاد شده در اطراف ستاره.]]
+[[پرونده:VY Canis Majoris.jpg|چپ|انگشتدان|330px|تصویر [[تلسکوپ فضایی هابل]] از [[وی وای سگ بزرگ]] به همراه سحابی بزرگ ایجاد شده در اطراف ستاره.]]
 '''وی‌وای سگ بزرگ (کلب اکبر) ( VY Canis Majoris یاVY CMa)''' یک [[ستاره]] [[فراغول]] سرخ در [[صورت فلکی]] [[سگ بزرگ]] است. [[شعاع]] این [[ستاره]] بین ۱۸۰۰ تا ۲۱۰۰ [[شعاع خورشیدی]]،۸٫۴ تا ۹٫۸ [[واحد نجومی]] است و قطری برابر ۳٫۰۶۳ بیلیون کیلومتر ویا ۱٫۷ بیلیون مایل دارد.این [[ستاره]] احتمالاً  بزرگ‌ترین و همچنین یکی از درخشان‌ترین [[ستاره|ستاره‌های]] شناخته شده‌است. این [[ستاره]] حدود ۵/۱ [[کیلو]][[پارسک]] ( حدود ۰۰۰'۰۰۰'۰۰۰'۰۰۰'۰۰۰'۴۶ [[کیلومتر]] یا حدود ۴۹۰۰ [[سال نوری]]) با سیارهٔ [[زمین]] فاصله دارد. بر خلاف اغلب [[ستاره|ستاره‌ها]] که در [[سامانه ستاره ای|سامانه‌های ستاره‌ای]] دوتایی و یا چندتایی واقع شده‌اند، وی وای سگ بزرگ یک ستاره منفرد است و هیچ همراهی ندارد. این [[فراغول]] یک متغیر نیمه‌منظم است و دورهٔ تناوب [[میانگین]] آن حدود ۲۰۰۰ [[روز]] است. چگالی متوسط آن بین ۰٫۰۰۰۰۰۵ تا ۰٫۰۰۰۰۱۰ [[کیلوگرم بر متر مکعب]] است.
@@ خط ۱۵: / خط ۱۵: @@
 # مختصر: VY CMa.
 == ویژگی‌ها ==
-[[پرونده:Star-sizes-fa.jpg|بندانگشتی|چپ|500px|هم‌سنجی سیاره‌های منظومه خورشیدی با تعدادی از ستاره‌های مشهور:{{سخ}}'''الف:'''{{سخ}}[[زمین]] (۴) <big>></big> [[ناهید (سیاره)|ناهید]] (۳) <big>></big>  [[مریخ]] (۲) <big>></big>  [[تیر (سیاره)|تیر]] (۱){{سخ}}'''ب:'''{{سخ}}[[مشتری (سیاره)|مشتری]] (۸) <big>></big> [[زحل]] (۷) <big>></big>  [[اورانوس]](۶) <big>></big>  [[نپتون]] (۵) <big>></big> [[زمین]] (بدون شماره){{سخ}}'''پ:'''{{سخ}}[[شباهنگ (ستاره) |شباهنگ]] (۱۱) <big>></big> [[خورشید]] (۱۰) <big>></big>  [[ولف ۳۵۹]] (۹)  <big>></big> [[مشتری (سیاره)|مشتری]] (بدون شماره){{سخ}}'''ت:'''{{سخ}}[[دبران]] (۱۴) <big>></big> [[نگهبان شمال]] (۱۳) <big>></big>  [[رأس پیکر پسین]] (۱۲)  <big>></big> [[شباهنگ (ستاره)|شباهنگ]] (بدون شماره){{سخ}}'''ث:'''{{سخ}}[[ابط‌الجوزا]] (۱۷) <big>></big>[[قلب عقرب]] (۱۶) <big>></big>  [[پای شکارچی]] (۱۵)  <big>></big> [[دبران]] (بدون شماره){{سخ}}'''ج:'''{{سخ}}[[وی‌وای سگ بزرگ]] (۲۰) <big>></big>[[وی‌وی قیفاووس]] (۱۹) <big>></big> [[مو قیفاووس]] (۱۸)  <big>></big> [[ابط‌الجوزا]] (بدون شماره)]]
+[[پرونده:Star-sizes-fa.jpg|بندانگشتی|چپ|500px|هم‌سنجی سیاره‌های منظومه خورشیدی با تعدادی از ستاره‌های مشهور:{{سخ}}'''الف:'''{{سخ}}[[زمین]] (۴) <big>></big> [[ناهید (سیاره)|ناهید]] (۳) <big>></big>  [[مریخ]] (۲) <big>></big>  [[تیر (سیاره)|تیر]] (۱){{سخ}}'''ب:'''{{سخ}}[[مشتری (سیاره)|مشتری]] (۸) <big>></big> [[زحل]] (۷) <big>></big>  [[اورانوس]](۶) <big>></big>  [[نپتون]] (۵) <big>></big> [[زمین]] (بدون شماره){{سخ}}'''پ:'''{{سخ}}[[شباهنگ (ستاره)|شباهنگ]] (۱۱) <big>></big> [[خورشید]] (۱۰) <big>></big>  [[ولف ۳۵۹]] (۹)  <big>></big> [[مشتری (سیاره)|مشتری]] (بدون شماره){{سخ}}'''ت:'''{{سخ}}[[دبران]] (۱۴) <big>></big> [[نگهبان شمال]] (۱۳) <big>></big>  [[رأس پیکر پسین]] (۱۲)  <big>></big> [[شباهنگ (ستاره)|شباهنگ]] (بدون شماره){{سخ}}'''ث:'''{{سخ}}[[ابط‌الجوزا]] (۱۷) <big>></big>[[قلب عقرب]] (۱۶) <big>></big>  [[پای شکارچی]] (۱۵)  <big>></big> [[دبران]] (بدون شماره){{سخ}}'''ج:'''{{سخ}}وی‌وای سگ بزرگ (۲۰) <big>></big>[[وی‌وی قیفاووس]] (۱۹) <big>></big> [[مو قیفاووس]] (۱۸)  <big>></big> [[ابط‌الجوزا]] (بدون شماره)]]
 تا جایی که دانشمندان کنونی می‌دانند، وی‌وای سگ بزرگ نخستین بار در [[۷ مارس]] [[۱۸۰۱ (میلادی)|۱۸۰۱]] توسّط [[ژروم لالاند]]، اخترشناس [[فرانسه|فرانسوی]] کشف و در فهرستش ثبت شده‌است. در این فهرست VY CMa به عنوان یک [[ستاره]] با [[قدر ظاهری]] ۷ ثبت شده‌است. مطالعات بیشتر نشان دادند که [[قدر ظاهری]] وی وای سگ بزرگ از [[سده ۱۹ میلادی]] شروع به افزایش بسیار تدریجی کرده و این روند پس از [[سال]] ۱۸۵۰ [[سرعت]] بسیار بیشتری گرفته‌است.
@@ خط ۴۹: / خط ۴۹: @@
 {{ستاره‌های سگ بزرگ}}
 [[رده:اجرام کاتالوگ هنری دراپر]]
 [[رده:جرم‌هایی که از روی ستارگان متغیر نامگذاری شده‌اند]]

ن ب و ستاره‌های سگ بزرگ
نام‌گذاری بایر	شباهنگ (ستاره) • مرزم • گاما سگ بزرگ • وزن (ستاره) • اپسیلون سگ بزرگ • فرد (ستاره) • اتا سگ بزرگ • تتا سگ بزرگ • یوتا سگ بزرگ • کاپا سگ بزرگ • لاندا سگ بزرگ • مو سگ بزرگ^(en) • نو¹ سگ بزرگ • نو² سگ بزرگ • نو³ سگ بزرگ • کسی¹ سگ بزرگ • کسی² سگ بزرگ • امیکرون¹ سگ بزرگ • امیکرون۲ سگ بزرگ • پی سگ بزرگ • سیگما سگ بزرگ • تاو سگ بزرگ • امگا سگ بزرگ
نام‌گذاری فلمستید	فرد (ستاره) • مرزم • ۳ سگ بزرگ^(en) • کسی¹ سگ بزرگ • کسی² سگ بزرگ • نو¹ سگ بزرگ • نو² سگ بزرگ • نو³ سگ بزرگ • شباهنگ (ستاره) • ۱۰ سگ بزرگ • ۱۱ سگ بزرگ • ۱۲ سگ بزرگ • کاپا سگ بزرگ • تتا سگ بزرگ • ۱۵ سگ بزرگ • امیکرون¹ سگ بزرگ • ۱۷ سگ بزرگ • مو سگ بزرگ^(en) • پی سگ بزرگ • یوتا سگ بزرگ • اپسیلون سگ بزرگ • سیگما سگ بزرگ • گاما سگ بزرگ • امیکرون۲ سگ بزرگ • وزن (ستاره) • ۲۶ سگ بزرگ • ۲۷ سگ بزرگ • امگا سگ بزرگ • ۲۹ سگ بزرگ • تاو سگ بزرگ • اتا سگ بزرگ
ستارگان نزدیک	شباهنگ (ستاره)
ستاره‌های دیگر	وی‌وای سگ بزرگ • ای‌زد سگ بزرگ • آر سگ بزرگ^(en)
فهرست ستاره‌های سگ بزرگ