سیاره کوتوله

سیاره کوتوله(به انگلیسی: Dwarf planet) تعبیری است که اتحادیه بین‌المللی اخترشناسی(به انگلیسی: International Astronomical Union) که مرجع رسمی برای نوآوردن زبان‌زدها و واژه‌های مربوط به اخترشناسی است به جرمی آسمانی(به انگلیسی: Astronomical object) داده که در سامانه خورشیدی دارای ۴ ویژگی زیر است:

1. در مداری به دور خورشید می‌گردد.
2. آنقدر جرم دارد تا خودگرانی آن بر نیروهای جسم صلب غلبه کرده، جسمی با تعادل هیدرواستاتیک (تقریباً گِرد) به وجود آید.
3. تمام مسیر (مدار) خود را از اجرام ریز و درشت جارو نکرده است (آنها جذب یا دفع نکرده)
4. قمر یک سیاره نیست.

حد بالا و پایین برای اندازه و جرم سیاره‌های کوتوله، دقیقاً مشخص نشده است. البته حد پایین را تعادل هیدرواستاتیک تعیین می‌کند، اما اندازه‌ای که در آن، این اتفاق رخ می‌دهد، ممکن است با توجه به ترکیب و تاریخچه جسم تغییر کند. برآورد می‌شود که در سال‌های پیشِ رو، ۴۰ تا ۵۰ سیاره کوتوله کشف شود. در حال حاضر پنج سیاره کوتوله در منظومه شمسی وجود دارد، به نام‌های سرس، پلوتون، هائومیا، ماکی‌ماکی و اریس. قبلاً سِرس را یک سیارک به حساب می‌آوردند، پلوتون یک سیاره بود، و اریس که با نام زینا (Xena) نیز شناخته می‌شود، نخستین جسم فرانپتونی بود که دریافتند از پلوتون بزرگ‌تر است.

منابع و پانویس

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Dwarf planet». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۸ آوریل ۲۰۱۵.
• کارتونن، هانو. مبانی ستاره‌شناسی. ترجمهٔ غلامرضا شاه‌علی. شیراز: انتشارات شاهچراغ. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۲۶۳۲-۷۴-۹.

جستارهای وابسته

• تعریف سیاره
• پلوتو
• اریس
• سرس (سیاره کوتوله)
• هائومیا
• ماکی‌ماکی