پیمان برست-لیتوفسک: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
Fatranslator (بحث | مشارکت‌ها)
ربات‌ها
۳۶۵٬۹۷۹ ویرایش‌ها
ابرابزار
خط ۱: خط ۱:
{{Infobox Treaty
|long_name =
|name = عهدنامه برست-لیتوفسک
|image = Traktat brzeski 1918.jpg
|image_width = 300px
|caption = دو صفحه اول عهدنامه برست لیتوفسک، {{سخ}} (از چپ به راست به زبان‌های) [[زبان آلمانی|آلمانی]]، [[زبان مجاری|مجاری]]، [[زبان بلغاری|بلغاری]]، [[زبان ترکی عثمانی|ترکی عثمانی]] و [[زبان روسی|روسی]].
|type =
|date_drafted =
|date_signed = ۳ مارس ۱۹۱۸ (طی [[جنگ جهانی اول]])
|location_signed = [[برست، بلاروس|برست]]، [[دولت گرودنو]]{{سخ}}([[اوکراین]] تحت اشغال آلمان)<ref>{{uk icon}} [http://www.istpravda.com.ua/articles/2011/03/25/33276/ To whom did Brest belong in 1918? Argument among Ukraine, Belarus, and Germany.] Ukrayinska Pravda, 25 March 2011.</ref>
|date_sealed =
|date_effective =
|condition_effective = انعقاد
|date_expiration =
|signatories = {{flag|German Empire|name=Germany}}{{سخ}}{{flag|Austria-Hungary}}{{سخ}}{{flag|Kingdom of Bulgaria|name=Bulgaria}}{{سخ}}{{flag|Ottoman Empire}}{{سخ}}{{flag|Russian SFSR|۱۹۱۸}}
|parties =
|depositor =
|languages =
|website =
|wikisource =
}}
⚫
'''عهدنامه برست-لیتوفسک''' {{انگلیسی|Treaty of Brest-Litovsk}} عهدنامه صلحی بود که در تاریخ ۳ مارس ۱۹۱۸ میلادی بین [[بلشویک]] و [[قدرت‌های مرکز]] در طی [[جنگ جهانی اول]] به رهبری [[امپراتوری آلمان]] در شهر [[برست، بلاروس|برست]] بسته شد.

== تاریخ ==
روز پانزدهم مارس ۱۹۱۷ میلادی با استعفای [[نیکلای دوم (روسیه)|تزار نیکلای دوم]] و خودداری برادرش [[:w:en:Grand Duke Michael Alexandrovich of Russia|گراند دوک میشل]]، از پذیرفتن تاج و تخت امپراتوری روسیه فروپاشید. در ماه ژوئیه ۱۹۱۷ میلادی حکومت [[:w:en:Georgy Lvov|پرنس لووف]] جای خود را به حکومت موقت [[الکساندر فیودورویچ کرنسکی|کرنسکی]] داد. حکومت کرنسکی با دست زدن به اصلاحات اقتصادی، به جنگ با آلمان ادامه داد، اما ارتش روسیه در [[:w:en:Battle of Galicia|نبرد گالیسی]] شکست سختی را متحمل شد. در این فرایند ارتش آلمان به داخل خاک روسیه نفوذ کرد.<ref>منشور گرکانی، رقابت روسیه و انگلیس در ایران. صفحه:۸۰</ref>

[[ولادیمیر لنین]] که سال‌ها در تبعید به سر می‌برد، با آلمان به توافق رسید. وی متعهد شد که در برابر کمک آلمان‌ها، در صورت دست یافتن به حکومت، به طور یک جانبه [[ترک مخاصمه]] کرده و مطامع ارضی آنان را برآورده سازد. از این روی دولت آلمان وی را با یک قطار ویژه از مناطق اشغالی عبور داده و وارد خاک روسیه کرد. لنین در اندک مدت با بهره‌گیری از حمایت‌های همه‌جانبه آلمان‌ها نارضایی مردم از جنگ و شکست فاحش حکومت موقت در نبرد گالیسی برابر ارتش [[امپراتوری آلمان|رایش دوم]] قدرت را در روسیه قبضه کرد.<ref>ادوارد هالت کارا، تاریخ روسیه شوروی، ترجمه:نجف دریابندری. جلد:اول. صفحه:۸۵</ref>

روز ۲۵ اکتبر ۱۹۱۷ میلادی بلشویک‌ها با کودتا حکومت کرنسکی را سرنگون کردند. در این روز نیروهای کودتاگر مرکب از سربازان و ملوانان مراکز حساس [[سن پترزبورگ|پتروگراد]] پایتخت روسیه را اشغال کرده و سران دولت موقت را بازداشت نمودند.<ref>شهریار زرشناس، انقلاب اکتبر روسیه. واژه نامه فرهنگ سیاسی. صفحه:۴۲ و ۴۳</ref>

== مذاکرات ==
[[پرونده:Bundesarchiv_Bild_183-R92623,_Brest-Litowsk,_Waffenstillstandsabkommen.jpg|بندانگشتی|چپ|250px|نمایندگان طرفین در حال امضا کردن عهدنامه]]
[[پرونده:Bundesarchiv_Bild_183-R92623,_Brest-Litowsk,_Waffenstillstandsabkommen.jpg|بندانگشتی|چپ|250px|نمایندگان طرفین در حال امضا کردن عهدنامه]]
به محض استقرار حاکمیت بلشویک‌ها، روسیه مذاکرات ترک مخاصمه را از ۲۲ دسامبر ۱۹۱۷ میلادی آغاز شد و قدرت‌های مرکزی (متشکل از دول [[امپراتوری آلمان]]، [[اتریش-مجارستان]]، [[پادشاهی بلغارستان]]، [[امپراتوری عثمانی]] و [[پادشاهی ایتالیا]]) از یک طرف، و از طرف دیگر هیئت روسیه بلشویک به ریاست [[لئون تروتسکی]] به عنوان کمیسر خلق؛ چند ماه مذاکره کردند. لنین از ابتدا مخالف سرسخت ادامه جنگ بود. او معتقد بود که این یک جنگ [[امپریالیسم|امپریالیستی]] و مربوط به [[بورژوازی|بورژواهاست]]، که قربانی آن کارگران و کشاورزان و طبقه [[پرولتاریا]] هستند. (صلح و تقسیم زمین بین رعایا) شعار اصلی بود که لنین را به قدرت رسانیده بود.<ref>ادوارد هالت کارا، تاریخ روسیه شوروی. جلد:اول. صفحه:۸۹</ref>
⚫
'''عهدنامه برست-لیتوفسک''' {{انگلیسی|Treaty of Brest-Litovsk}} [[عهدنامه صلح|عهدنامه صلحی]] بود که در تاریخ ۳ مارس ۱۹۱۷ بین در [[جمهوری فدراتیو روسیه شوروی]] و [[قدرت‌های مرکزی]] به رهبری [[امپراتوری آلمان]] در خلال [[جنگ جهانی اول]] بسته شد.

آلمان‌ها در ابتدا فشار آوردند که [[لهستان]] و [[لیتوانی]] که در اشغال آنان بود مستقل شوند. پس از مدتی مذاکره چون فشار آلمان‌ها در سر میز مذاکره برای جدایی پاره‌هایی دیگر از قلمروی روسیه زیاد شد، تروتسکی کمیسر خلق بلشویک‌ها در ۱۰ فوریه ۱۹۱۸ میلادی اعلام کرد که روسیه از مذاکرات صلح خارج می‌شود و اعلامیه‌ای صادر کرد که در آن به مخاصمه‌ها به صورت یک جانبه پایان داده می‌شد و در حقیقت موضع (نه جنگ نه صلح) را اتخاذ کرد. اتخاذ این موضع برای رقبای وی در بین بلشویک‌ها این بهانه را به دست داد که به تروتسکی حمله کنند و بگویند که او از چارچوب دستورالعمل‌ها و اختیارات داده شده تخطی کرده و روسیه را در معرض تهدید تجاوز و حمله قرار داده است. تروتسکی نیز برای دفاع از موضع خود اعلام کرد که روسیه بلشویکی به این دلیل در مذاکرات وارد شد که دشمن دست خود را در خصوص مطامع و جاه طلبی‌های سرزمینی رو کند و فرصتی به دست آید تا کارگران اروپای مرکزی را به دفاع از کشور کارگری نوین روسیه به قیام و انقلاب وادار کند.<ref>جان ام دان، انقلاب روسیه. ترجمه:سهیل سمی. صفحه:۱۳۸ و ۱۳۹</ref>

قدرت‌های مرکزی به رهبری آلمان آتش‌بسی را که در ۱۸ فوریه ۱۹۱۸ میلادی اعلام کرده بودند لغو کردند و به پیشروی نیروهای خود ادامه داده و ظرف دو هفته [[اوکراین]]، [[بلاروس]] و [[کشورهای حوزه دریای بالتیک]] را تصرف کردند و از میان آب‌های یخ زده دریای بالتیک ناوگان آلمان راه خود را به [[خلیج فنلاند]] و پتروگراد باز کردند.<ref>ادوارد هالت کارا، تاریخ روسیه شوروی. جلد:اول. صفحه:۹۳</ref>

بالاخره تحت فشارهای نظامی لنین به تروتسکی دستور داد که شرایط متحدین مرکزی را بپذیرند.

== معاهده برست لیتوفسک ==
[[پرونده:Map Treaty Brest-Litovsk.jpg|200px|بندانگشتی|ترسیم مرزها بر اساس عهدنامه]]
* روسیه از [[جنگ جهانی اول]] به صورت قطعی خارج شود و با آلمان و اتریش و مجارستان و بلغارستان و عثمانی ترک مخاصمه کند.
* روسیه کلیه ادعاهای حاکمیتی خود را نسبت به فنلاند که قبلاً مورد تأیید قرار گرفته بود پس گرفت، همچنین روسیه تمامی ادعاهای خود در مورد [[استونی]]، [[لیتوانی]]، [[لتونی]]، [[لهستان]]، بلاروس و اوکراین را ملغی اعلام کرد.<ref>ادوارد هالت کارا، تاریخ روسیه شوروی. جلد:اول. صفحه:۹۶</ref>

(اکثر این مناطق مستقل یا در حقیقت به امپراتوری آلمان واگذار شد یا به نوعی تحت عناوین پادشاهی یا شاهزاده نشین آلمانی به این امپراتوری وابسته شدند)
* بر اثر فشار [[طلعت پاشا]] تمامی سرزمین‌هایی که در جنگ‌های عثمانی و روسیه در سال‌های ۱۸۷۷–۱۸۷۸ از عثمانی جدا شده بودند به ویژه [[قارص]]، [[اردهان]] و [[باتومی]] به عثمانی مسترد گردیدند و عثمانی بلافاصله آن مناطق را متصرف شدند.

(البته پس از وقوع انقلاب روسیه و آشفتگی اوضاع داخلی روسیه، عثمانی با استفاده از وضعیت نابسامان روسیه موفق شده بودند، [[ترابزون]] و [[ارزنجان]] را که در آغاز جنگ از دست داده بودند از روس‌ها باز پس بگیرند.<ref>عباس میرزا فرمان فرماییان و سالار لشکر، جنگ انگلیس و عثمانی در بین‌النهرین و عواقب آن در ایران، به کوشش منصوره اتحادیه و بهمن فرمان. صفحه:۲۹۸ و ۲۹۹</ref>)
* در معاهده به حق تعیین سرنوشت ارمنیان و تأسیس کنگره ارمنی‌های شرقی و بازگشت ارمنیان در تبعید و آواره پیش بینی شده بود.<ref>د. پ. کالیستوف و دیگران، تاریخ روسیه شوروی، ترجمه:حشمت الله کامرانی. جلد:دوم. صفحه:۱۸۶</ref> در ۲۹ دسامبر ۱۹۱۷ میلادی شورای کمیسرهای خلق روسیه اعلامیه‌ای را تحت عنوان دربارهٔ [[ارمنستان غربی]] تصویب نمود که به امضای لنین رسیده بود، به موجب این اعلامیه:

{{گفتاورد|«دولت روسیه حق کامل تعیین سرنوشت ارمنستان غربی را اعلام کرد. این اعلامیه بازگشت بدون قید و شرط کلیه ارمنیان و تمام ارمنی‌های پراکنده شده در جهان را به سرزمین آبا و اجدادی، خروج کلیه نیروهای خارجی از این منطقه، برقراری دولت ارمنستان غربی منتخب از شورای نمایندگان خلق ارمنی را پیش بینی می‌کرد.»<ref>justin mcCrthy and carolyn mcCarthy:turks and armenians:a manual on the armenian question</ref>}}

(مصوبه لنین دربارهٔ ارمنستان به دلیل تحولات اوضاع بین‌المللی در آغاز سال ۱۹۱۸ میلادی عملی نشد)
* در تبلیغات اولیه در مورد نپرداختن غرامت اگرچه برای حفظ آبروی بلشویک‌ها، آلمان‌ها در برست لیتوفسک، این موضع را معلق و مسکوت گذاشتند؛ ولی در قرارداد تکمیلی که در تابستان همان سال در برلین به امضاء رسید، چنین پیش بینی شد که روسیه شش میلیارد مارک غرامت به آلمان بپردازد.<ref>جان ام دان، انقلاب روسیه. صفحه:۹۷</ref>

(با امضای این قرارداد روسیه یک سوم جمعیت و نیمی از صنایع و کارخانجات خود و نود درصد از معادن ذغال سنگ خود را از دست داد)

== نتیجه معاهده ==
این معاهده فقط حدود ۹ ماه پایدار بود. آلمان در ۵ نوامبر ۱۹۱۸ میلادی به دلیل تبلیغات کمونیستی برای راه‌اندازی انقلاب در آلمان توسط بلشویک‌ها، معاهده را لغو و روابط دیپلماتیک خود را با روسیه بلشویکی، قطع کرد. امپراتوری عثمانی نیز بعد از دو ماه یعنی در مه ۱۹۱۸ میلادی معاهده را با تهاجم به حکومت [[اولین جمهوری ارمنستان]] زیر پا گذاشت.<ref>جان ام دان، انقلاب روسیه. صفحه:۹۹</ref>

پس از لغو قرار داد آلمان‌ها و عثمانی‌ها کوشیدند تا با بهره‌گیری از خلاء حضور روسیه خود را به کرانه‌های [[دریای خزر]] برسانند. انگلستان نیز که نگران دستیابی دو دولت مزبور بر قفقاز بود، با انباشت نیرو در بین انهرین، [[:w:en:Lionel Dunsterville|ژنرال لیونل دانسترویل]] را در ژانویه ۱۹۱۸ میلادی از راه [[کرمانشاه]]، [[همدان]] و [[قزوین]] به [[رشت]] گسیل داشت، تا از راه دریای خزر به [[باکو]] برود. نزدیک شدن انگلیس‌ها روز ۲۶ ژوئیه ۱۹۱۸ میلادی حزب سوسیالیست انقلابی باکو با کودتایی [[:w:en:26 Baku Commissars|حکومت کمیساریای ۲۶ ژوئیه باکو]] را در جمهوری آذربایجان برانداخت. انگلیس‌ها پس از تسلط بر باکو دولتی به نام [[:w:en:Centrocaspian Dictatorship|هیئت مدیره بحر خزر]] را سر کار آوردند و ژنرال دانسترویل دست اندکار تأسیس یک ارتش ملی از مسلمان قفقاز شد.<ref>لیونل چارلز دنسترویل، امپریالیسم انگلیس در ایران و قفقاز. ترجمه:حسین انصاری. صفحه:۳۹۷ تا ۴۰۰</ref> در این میان عثمانی‌ها در ۱۴ سپتامبر ۱۹۱۸ میلادی نیروی قابل ملاحظه‌ای به قفقاز فرستادند و پس از جنگ‌های شدید باکو را متصرف شدند و حکومت دست نشانده خود را در باکو پایه‌گذاری کردند. چندی بعد در ۳۰ اکتبر ۱۹۱۸ میلادی دولت عثمانی که توان ادامه جنگ را نداشت، تقاضای ترک مخاصمه کرد. پیمان ترک مخاصمه موجب عقد [[متارکه مودروس]] شد.


== جستارهای وابسته ==
عهدنامه چند ماه بعد توسط کشورهای امضاکننده عضو قدرت‌های مرکزی و نخست توسط امپراطوری آلمان به تدریج شکسته شد.
* [[کنفرانس سانرمو]]
{{-}}
* [[پیمان ورسای]]
* [[متارکه مودروس‏]]
* [[معاهده آنکارا]]
* [[پیمان صلح مودانیا]]
* [[معاهده سور]]
* [[عهدنامه قارص‏]]
* [[عهدنامه مسکو (۱۹۲۱)]]
* [[پیمان لوزان]]


== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس}}
{{پانویس|۲}}
* {{یادکرد ویکی|عنوان =Treaty of Brest-Litovsk |پیوند = http://en.wikipedia.org/wiki/Treaty_of_Brest-Litovsk |زبان =انگلیسی | بازیابی =۲۴ ژانویهٔ ۲۰۱۲}}


[[رده:عهدنامه برست-لیتوفسک]]
[[رده:عهدنامه برست-لیتوفسک]]

نسخهٔ ‏۱۵ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۱۸:۴۵

عهدنامه برست-لیتوفسک
دو صفحه اول عهدنامه برست لیتوفسک،
(از چپ به راست به زبان‌های) آلمانی، مجاری، بلغاری، ترکی عثمانی و روسی.
تاریخ امضا۳ مارس ۱۹۱۸ (طی جنگ جهانی اول)
مکان امضابرست، دولت گرودنو
(اوکراین تحت اشغال آلمان)[۱]
شرط اجراانعقاد
امضاکنندگان امپراتوری آلمان
 اتریش-مجارستان
 پادشاهی بلغارستان
 امپراتوری عثمانی
 جمهوری فدراتیو سوسیالیستی روسیه شوروی

عهدنامه برست-لیتوفسک (به انگلیسی: Treaty of Brest-Litovsk) عهدنامه صلحی بود که در تاریخ ۳ مارس ۱۹۱۸ میلادی بین بلشویک و قدرت‌های مرکز در طی جنگ جهانی اول به رهبری امپراتوری آلمان در شهر برست بسته شد.

تاریخ

روز پانزدهم مارس ۱۹۱۷ میلادی با استعفای تزار نیکلای دوم و خودداری برادرش گراند دوک میشل، از پذیرفتن تاج و تخت امپراتوری روسیه فروپاشید. در ماه ژوئیه ۱۹۱۷ میلادی حکومت پرنس لووف جای خود را به حکومت موقت کرنسکی داد. حکومت کرنسکی با دست زدن به اصلاحات اقتصادی، به جنگ با آلمان ادامه داد، اما ارتش روسیه در نبرد گالیسی شکست سختی را متحمل شد. در این فرایند ارتش آلمان به داخل خاک روسیه نفوذ کرد.[۲]

ولادیمیر لنین که سال‌ها در تبعید به سر می‌برد، با آلمان به توافق رسید. وی متعهد شد که در برابر کمک آلمان‌ها، در صورت دست یافتن به حکومت، به طور یک جانبه ترک مخاصمه کرده و مطامع ارضی آنان را برآورده سازد. از این روی دولت آلمان وی را با یک قطار ویژه از مناطق اشغالی عبور داده و وارد خاک روسیه کرد. لنین در اندک مدت با بهره‌گیری از حمایت‌های همه‌جانبه آلمان‌ها نارضایی مردم از جنگ و شکست فاحش حکومت موقت در نبرد گالیسی برابر ارتش رایش دوم قدرت را در روسیه قبضه کرد.[۳]

روز ۲۵ اکتبر ۱۹۱۷ میلادی بلشویک‌ها با کودتا حکومت کرنسکی را سرنگون کردند. در این روز نیروهای کودتاگر مرکب از سربازان و ملوانان مراکز حساس پتروگراد پایتخت روسیه را اشغال کرده و سران دولت موقت را بازداشت نمودند.[۴]

مذاکرات

نمایندگان طرفین در حال امضا کردن عهدنامه

به محض استقرار حاکمیت بلشویک‌ها، روسیه مذاکرات ترک مخاصمه را از ۲۲ دسامبر ۱۹۱۷ میلادی آغاز شد و قدرت‌های مرکزی (متشکل از دول امپراتوری آلمان، اتریش-مجارستان، پادشاهی بلغارستان، امپراتوری عثمانی و پادشاهی ایتالیا) از یک طرف، و از طرف دیگر هیئت روسیه بلشویک به ریاست لئون تروتسکی به عنوان کمیسر خلق؛ چند ماه مذاکره کردند. لنین از ابتدا مخالف سرسخت ادامه جنگ بود. او معتقد بود که این یک جنگ امپریالیستی و مربوط به بورژواهاست، که قربانی آن کارگران و کشاورزان و طبقه پرولتاریا هستند. (صلح و تقسیم زمین بین رعایا) شعار اصلی بود که لنین را به قدرت رسانیده بود.[۵]

آلمان‌ها در ابتدا فشار آوردند که لهستان و لیتوانی که در اشغال آنان بود مستقل شوند. پس از مدتی مذاکره چون فشار آلمان‌ها در سر میز مذاکره برای جدایی پاره‌هایی دیگر از قلمروی روسیه زیاد شد، تروتسکی کمیسر خلق بلشویک‌ها در ۱۰ فوریه ۱۹۱۸ میلادی اعلام کرد که روسیه از مذاکرات صلح خارج می‌شود و اعلامیه‌ای صادر کرد که در آن به مخاصمه‌ها به صورت یک جانبه پایان داده می‌شد و در حقیقت موضع (نه جنگ نه صلح) را اتخاذ کرد. اتخاذ این موضع برای رقبای وی در بین بلشویک‌ها این بهانه را به دست داد که به تروتسکی حمله کنند و بگویند که او از چارچوب دستورالعمل‌ها و اختیارات داده شده تخطی کرده و روسیه را در معرض تهدید تجاوز و حمله قرار داده است. تروتسکی نیز برای دفاع از موضع خود اعلام کرد که روسیه بلشویکی به این دلیل در مذاکرات وارد شد که دشمن دست خود را در خصوص مطامع و جاه طلبی‌های سرزمینی رو کند و فرصتی به دست آید تا کارگران اروپای مرکزی را به دفاع از کشور کارگری نوین روسیه به قیام و انقلاب وادار کند.[۶]

قدرت‌های مرکزی به رهبری آلمان آتش‌بسی را که در ۱۸ فوریه ۱۹۱۸ میلادی اعلام کرده بودند لغو کردند و به پیشروی نیروهای خود ادامه داده و ظرف دو هفته اوکراین، بلاروس و کشورهای حوزه دریای بالتیک را تصرف کردند و از میان آب‌های یخ زده دریای بالتیک ناوگان آلمان راه خود را به خلیج فنلاند و پتروگراد باز کردند.[۷]

بالاخره تحت فشارهای نظامی لنین به تروتسکی دستور داد که شرایط متحدین مرکزی را بپذیرند.

معاهده برست لیتوفسک

ترسیم مرزها بر اساس عهدنامه
  • روسیه از جنگ جهانی اول به صورت قطعی خارج شود و با آلمان و اتریش و مجارستان و بلغارستان و عثمانی ترک مخاصمه کند.
  • روسیه کلیه ادعاهای حاکمیتی خود را نسبت به فنلاند که قبلاً مورد تأیید قرار گرفته بود پس گرفت، همچنین روسیه تمامی ادعاهای خود در مورد استونی، لیتوانی، لتونی، لهستان، بلاروس و اوکراین را ملغی اعلام کرد.[۸]

(اکثر این مناطق مستقل یا در حقیقت به امپراتوری آلمان واگذار شد یا به نوعی تحت عناوین پادشاهی یا شاهزاده نشین آلمانی به این امپراتوری وابسته شدند)

  • بر اثر فشار طلعت پاشا تمامی سرزمین‌هایی که در جنگ‌های عثمانی و روسیه در سال‌های ۱۸۷۷–۱۸۷۸ از عثمانی جدا شده بودند به ویژه قارص، اردهان و باتومی به عثمانی مسترد گردیدند و عثمانی بلافاصله آن مناطق را متصرف شدند.

(البته پس از وقوع انقلاب روسیه و آشفتگی اوضاع داخلی روسیه، عثمانی با استفاده از وضعیت نابسامان روسیه موفق شده بودند، ترابزون و ارزنجان را که در آغاز جنگ از دست داده بودند از روس‌ها باز پس بگیرند.[۹])

  • در معاهده به حق تعیین سرنوشت ارمنیان و تأسیس کنگره ارمنی‌های شرقی و بازگشت ارمنیان در تبعید و آواره پیش بینی شده بود.[۱۰] در ۲۹ دسامبر ۱۹۱۷ میلادی شورای کمیسرهای خلق روسیه اعلامیه‌ای را تحت عنوان دربارهٔ ارمنستان غربی تصویب نمود که به امضای لنین رسیده بود، به موجب این اعلامیه:

«دولت روسیه حق کامل تعیین سرنوشت ارمنستان غربی را اعلام کرد. این اعلامیه بازگشت بدون قید و شرط کلیه ارمنیان و تمام ارمنی‌های پراکنده شده در جهان را به سرزمین آبا و اجدادی، خروج کلیه نیروهای خارجی از این منطقه، برقراری دولت ارمنستان غربی منتخب از شورای نمایندگان خلق ارمنی را پیش بینی می‌کرد.»[۱۱]

(مصوبه لنین دربارهٔ ارمنستان به دلیل تحولات اوضاع بین‌المللی در آغاز سال ۱۹۱۸ میلادی عملی نشد)

  • در تبلیغات اولیه در مورد نپرداختن غرامت اگرچه برای حفظ آبروی بلشویک‌ها، آلمان‌ها در برست لیتوفسک، این موضع را معلق و مسکوت گذاشتند؛ ولی در قرارداد تکمیلی که در تابستان همان سال در برلین به امضاء رسید، چنین پیش بینی شد که روسیه شش میلیارد مارک غرامت به آلمان بپردازد.[۱۲]

(با امضای این قرارداد روسیه یک سوم جمعیت و نیمی از صنایع و کارخانجات خود و نود درصد از معادن ذغال سنگ خود را از دست داد)

نتیجه معاهده

این معاهده فقط حدود ۹ ماه پایدار بود. آلمان در ۵ نوامبر ۱۹۱۸ میلادی به دلیل تبلیغات کمونیستی برای راه‌اندازی انقلاب در آلمان توسط بلشویک‌ها، معاهده را لغو و روابط دیپلماتیک خود را با روسیه بلشویکی، قطع کرد. امپراتوری عثمانی نیز بعد از دو ماه یعنی در مه ۱۹۱۸ میلادی معاهده را با تهاجم به حکومت اولین جمهوری ارمنستان زیر پا گذاشت.[۱۳]

پس از لغو قرار داد آلمان‌ها و عثمانی‌ها کوشیدند تا با بهره‌گیری از خلاء حضور روسیه خود را به کرانه‌های دریای خزر برسانند. انگلستان نیز که نگران دستیابی دو دولت مزبور بر قفقاز بود، با انباشت نیرو در بین انهرین، ژنرال لیونل دانسترویل را در ژانویه ۱۹۱۸ میلادی از راه کرمانشاه، همدان و قزوین به رشت گسیل داشت، تا از راه دریای خزر به باکو برود. نزدیک شدن انگلیس‌ها روز ۲۶ ژوئیه ۱۹۱۸ میلادی حزب سوسیالیست انقلابی باکو با کودتایی حکومت کمیساریای ۲۶ ژوئیه باکو را در جمهوری آذربایجان برانداخت. انگلیس‌ها پس از تسلط بر باکو دولتی به نام هیئت مدیره بحر خزر را سر کار آوردند و ژنرال دانسترویل دست اندکار تأسیس یک ارتش ملی از مسلمان قفقاز شد.[۱۴] در این میان عثمانی‌ها در ۱۴ سپتامبر ۱۹۱۸ میلادی نیروی قابل ملاحظه‌ای به قفقاز فرستادند و پس از جنگ‌های شدید باکو را متصرف شدند و حکومت دست نشانده خود را در باکو پایه‌گذاری کردند. چندی بعد در ۳۰ اکتبر ۱۹۱۸ میلادی دولت عثمانی که توان ادامه جنگ را نداشت، تقاضای ترک مخاصمه کرد. پیمان ترک مخاصمه موجب عقد متارکه مودروس شد.

جستارهای وابسته

منابع

  1. ↑ (اوکراینی) To whom did Brest belong in 1918? Argument among Ukraine, Belarus, and Germany. Ukrayinska Pravda, 25 March 2011.
  2. ↑ منشور گرکانی، رقابت روسیه و انگلیس در ایران. صفحه:۸۰
  3. ↑ ادوارد هالت کارا، تاریخ روسیه شوروی، ترجمه:نجف دریابندری. جلد:اول. صفحه:۸۵
  4. ↑ شهریار زرشناس، انقلاب اکتبر روسیه. واژه نامه فرهنگ سیاسی. صفحه:۴۲ و ۴۳
  5. ↑ ادوارد هالت کارا، تاریخ روسیه شوروی. جلد:اول. صفحه:۸۹
  6. ↑ جان ام دان، انقلاب روسیه. ترجمه:سهیل سمی. صفحه:۱۳۸ و ۱۳۹
  7. ↑ ادوارد هالت کارا، تاریخ روسیه شوروی. جلد:اول. صفحه:۹۳
  8. ↑ ادوارد هالت کارا، تاریخ روسیه شوروی. جلد:اول. صفحه:۹۶
  9. ↑ عباس میرزا فرمان فرماییان و سالار لشکر، جنگ انگلیس و عثمانی در بین‌النهرین و عواقب آن در ایران، به کوشش منصوره اتحادیه و بهمن فرمان. صفحه:۲۹۸ و ۲۹۹
  10. ↑ د. پ. کالیستوف و دیگران، تاریخ روسیه شوروی، ترجمه:حشمت الله کامرانی. جلد:دوم. صفحه:۱۸۶
  11. ↑ justin mcCrthy and carolyn mcCarthy:turks and armenians:a manual on the armenian question
  12. ↑ جان ام دان، انقلاب روسیه. صفحه:۹۷
  13. ↑ جان ام دان، انقلاب روسیه. صفحه:۹۹
  14. ↑ لیونل چارلز دنسترویل، امپریالیسم انگلیس در ایران و قفقاز. ترجمه:حسین انصاری. صفحه:۳۹۷ تا ۴۰۰
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=پیمان_برست-لیتوفسک&oldid=16753882»