صحابه

صحابه یا اصحاب (به‌معنای یاران)، مردانی هستند که شخصاً محمد، پیامبر اسلام را دیده‌اند و سخنش را شنیده و در زمان حیات او اسلام آورده اند. مفرد آن را صحابی می‌گویند. یاران زن محمّد را صحابیات می‌گویند.

دسته‌های یاران پیامبر

یاران پیامبر به سه دسته تقسیم می‌شود. مهاجران مسلمانانی هستند، که در مکه اسلام آوردند و به مدینه مهاجرت کردند. انصار مسلمانانی هستند، که در مدینه زندگی می‌کردند و به پیامبر و مهاجران پناه دادند. این مسلمانان عمدتاً از دو قبیله اوس و خزرج می‌باشند. گروه سوم مسلمانانی هستند که بعد از فتح مکه اسلام آوردند. البته بعضی از مسلمانان که در مدینه با پیامبر دیدار کرده و در آن جا اسلام آوردند، در هیچ یک از این سه دسته جای نمی‌گیرند.از میان ایشان می‌توان سلمان فارسی را نام برد.

دیدگاه تشیع

شیعیان صرف صحابی بودن را منشأ فضیلت خاصی نمی‌دانند. آنها فضیلت افراد را بسته به درستی نیت، اعتقاد و عملکردشان در زمان محمد و بعد از وی می‌دانند. بنابراین معتقدند بسیاری از انصار بعد از مرگ او طبق دستورهای اسلام عمل نکردند. شیعیان معتقدند که پس از محمد علی بن ابی طالب باید به حکومت می رسید زیرا محمد در غدیر خم علی را جانشین وخلیفه خدا دانست. آن‌ها اعتقاد دارند تمام کسانی که روز غدیر خم با علی بن ابی طالب بیعت کردند، عهد شکستند و بعد از فوت محمد به اهل بیت او حمله کردند و خلافت را غصب نمودند. علمای شیعه کتاب های بسیاری درباره اصحاب نوشته اند و در تمامی آنها اثبات کرده اند که صحابی بودن نه مدح است و نه ذم، و اصحاب مانند سایر مردم مورد قضاوت قرار می گیرند و اینگونه نیست که عدالت همگی آنها را به صوت پیش فرض قبول کنیم.

دیدگاه اهل سنت

اهل سنت برای عموم یاران پیامبر مگر کسانی که نفاقشان در زمان پیامبر بیان شده، اعتبار زیادی قائلند و احادیث پیامبر را از طریق هر کدام از آنها که روایت شده باشد، معتبر می‌دانند. حتی در مواردی برای گفتار و کردار آنها ارزش آشکارکنندگی سنت دینی را قائلند. البته آنها نمی‌گویند یاران پیامبر در همه جا بر اساس اسلام رفتار کرده اند، ولی معتقدند که همه آنها اجر می‌برند. مثلاً در خصوص جنگ جمل بر این باورند، که طلحه، زبیر و عایشه هر کدام یک اجر می‌برند و علی دو اجر می‌برد.

جستارهای وابسته

• فهرست صحابه
• صحابیات
• تابعین
• حدیث عشره مبشره