زبان‌شناسی رایانشی

زبان‌شناسی رایانشی یا زبان‌شناسی رایانه‌ای (Computational linguistics) حوزه‌ای میان‌رشته‌ای است که می‌کوشد با بهره‌گیری از روش‌های آماری و قاعده‌بنیاد (rule-based)، به مدل‌سازی زبان طبیعی بپردازد. به شکل سنتی امر زبانشناسی رایانشی توسط دانشمندان کامپیوتری صورت میگرفت که در حوزه پردازش یک زبان خاص توسط کامپیوتر تخصص لازم را کسب کرده بوند. امروزه زبان شناسان رایانشی به عنوان اعضای گروه های میان رشته ای به فعالیت می پردازند، که اعضای این تیم ها میتوانند شامل زبان‌شناسان (به شکل خاص در زمینه زبان شناسی همگانی تخصص دارند)، کارشناسان زبان (افرادی با پیش زمینه و تا حدی دارای مهارت های عملی مرتبط با پروژه مورد نظر)، و دانشمندان علم کامپیوتر باشند. به طور کلی، زبان‌شناسی رایانشی از همکاری دانشمندان و کارشناسان رشته‌های زبان‌شناسی، علوم رایانه‌ای، متخصصین زمینه‌ی هوش مصنوعی، ریاضی، منطق، علوم شناختی، روان‌شناسی شناختی، روان-زبان‌شناسی، مردم‌شناسی، عصب‌شناسی و برخی دیگر رشته‌ها استفاده می‌کند.

زبان شناسی رایانشی دارای زیر شاخه های نظری و کاربردی می باشد. زبان شناسی رایانشی نظری به بررسی و مطالعه زبان‌شناسی نظری با در نظر داشتن علوم شناختی می پردازد و زبانشناسی رایانشی کاربردی نتیاج کاربردی بحث مدل سازی برای زبان را مد نظر قرار میدهد.

موارد کاربرد

در مورد استفاده از آن از جمله می‌توان به کاربردهای زیر اشاره کرد:

فرایافت concept و تجزیه زبانهای برنامه نویسی

نوآم چامسکی توانست تشابه زبانهای طبیعی و زبانهای برنامه نویسی را به اثبات برساند. یعنی یک زبان رایانه‌ای مانند زبانهای طبیعی دارای یک دستور زبان و یک فرهنگ می‌باشد. تفسیر یک متن از تجزیهٔ واژه‌ها lexicon آغاز سپس با تجزیه نحو syntax و در آخر با تجزیه مفهوم semantic آن پایان میابد.

ترجمه ماشینی

مقالهٔ اصلی: ترجمه ماشینی (خودکار)

این شاخه از زبان‌شناسی رایانه‌ای زمان درازی کم اهمیت جلوه می‌کرد. اما امروزه یکی از موارد مورد علاقه پژوهشگران این رشته می‌باشد. پس از مرحلهٔ شکافت واژه‌ها و نحو می‌باید تجزیهٔ مفهوم و سپس پرگماتیک را نیز افزود. در واقع این دو کوشش بر شناخت مفهوم خاص یک واژه در مکانی که ظاهر می‌شود را دارد.

پرسش و پاسخ با زبانهای طبیعی

این ایده مدتی به‌عنوان پاسخی قانع‌کننده به مسئله ارتباط انسان و ماشین تلقی می‌شد. این دید در واقع جنبهٔ گسترده‌تری از دستور زایشی چامسکی است.

صرف محاسباتی

مقالهٔ اصلی: صرف محاسباتی

به مطالعات مربوط به ساختارهای درونی واژه هاصرف گفته می‌شود. اغلب دست‌آوردها و نتایج پژوهشهای صرف محاسباتی در سایه تلاشهای علمی انسان به منظور ایجاد و ساخت سامانه هایپردازش زبان‌های طبیعی انسانی فراهم آمده‌است.

منابع

• Crystal D. , The Cambridge Encyclopedia of Language, 2nd edition, Cambridge University Press, 1996. ISBN 0-521-55967-7
• Manning, C. D. , and Schutze, H. , Foundations of Statistical Natural Language Processing, 5th edition, The MIT Press, 2002. ISBN 0-262-13360-1
• Linguistique informatique, Wikipedia
• O'Grady, W. , Dobrovolsky, M. , and aronoff, M. , Contemporary Linguistics, An Introduction, 2nd edition, St. Martin' Press, Inc. , 1993. ISBN 0-312-06780-1

پیوند به بیرون

• منظور از زبان‌شناسی محاسباتی چیست؟ (انگلیسی)
• انجمن زبان‌شناسی محاسباتی (انگلیسی)
• مرکز مطالعات زبان‌ها و اطلاعات، موسسه تحقیقات عالی پیرامون برخوردهای انسان‌ها با علوم و فناوری، دانشگاه استانفورد (انگلیسی)
• مرجع دادگان زبان فارسی پیکره‌های فارسی مورد استفاده در پردازش رایانه‌ای زبان و مطالعات زبان‌شناختی