شوش (شهر باستانی)

برای دیگر کاربردها، شوش را ببینید.

شوش (Susa تلفظ: /سوزا/) واقع در استان خوزستان یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های شناخته شدهٔ جهان است، احتمالاً به سال ۴۰۰۰ پیش از میلاد پایه‌گذاری شده، با وجود اینکه نخستین آثار یک دهکدهٔ مسکونی در آن مربوط به ۷۰۰۰ سال پیش از میلاد هستند. طبق اسناد باستانی شوش از مهمترین و باشکوه ترین شهرهای باستانی ایران و جهان بوده است و فعالیت‌های باستانشناسی در آن ادامه دارد.

شهر باستانی شوش روزگاری مرکز برخورد دو تمدن مهم بوده، که هریک به سهم خود در دیگری تأثیر داشته‌است، یکی تمدن میانرودان ودیگری تمدن عیلام. قرار گرفتن این منطقه در شمال خلیج فارس و نیز همسایگی با میانرودان در پیدایش این وضع ویژه تأثیر بسیاری داشته‌است.

در حدود ۲٬۷۰۰ پیش از میلاد پادشاهی ایلام به پایتخیتی شوش تشکیل گردید.

شوش در دوره ایلامی‌ها هزاران سال مرکز این تمدن مهم بوده است. در دوره هخامنشیان شوش پایتخت سیاسی این امپراطوری پهناور بوده است. پس از آن نیز متاثر از رویدادهای تاریخی دستخوش تحولات بوده و پس از حمله اسکندر به تدریج مرکزیت خود را از دست داد. در دوره ساسانیان شوش به همراه شوشتر و جندی شاپور به عنوان مراکز اقتصادی تولید و صادرات ابریشم به اقصی نقاط جهان مطرح بودند. شوش در سال ۱۷ هـ. ق به تصرف مسلمانان درآمد. در دوره اسلامی نیز مدتها از شهرهای پرجمعیت وپررونق بود، هنگامی که مرکز خوزستان به اهواز منتقل شد شوش اهمیت خود را از دست داد. شوش در دوره هخامنشیان شکوه گذشته خویش را باز یافته وچهار راه شرق وغرب گردید. با توجه به اهمیت و موقعیت جغرافیایی و سیاسی خاص شوش بود که راههای بسیاری و به ویژه راه بزرگ موسوم به «راه شاهی» ارتباط این شهر را به نقاط گوناگون جهان برقرار کرد.

راه شاهی که در دوره هخامنشیان و به دستور داریوش بزرگ ساخته شد، شهر شوش، پایتخت سیاسی دولت هخامنشیان را به پاسارگاد، تخت جمشید و دیگر شهرهای امپراتوری، از جمله شهر نامی سارد پایتخت کشور لیدی پیوند می‌داد. می‌توان گفت اداره سرزمین پهناور ایران وحفظ امنیت آن و انتقال سریع یگان‌های نظامی و گسترش بازرگانی و ترابری و تسهیل در امر مسافرت از مهم‌ترین عوامل ساخت و گسترش شبکه راه‌ها در این دوره بوده‌است.

از سوی دیگر ایجاد راه‌ها و برقراری امنیت و تسهیل و بازرگانی، خود موجب پیوند و آشنایی ملت‌های گوناگون گردید که این امر مایه انتقال فرهنگ‌ها و باورهای گونه‌گون گردید وبسیاری از نظرات فلسفی و باورهای دینی از این راه میان ملتها مبادله شد. بر طبق تاریخ فتح الفتوح و همچنین تاریخ طبری، اعراب به هنگام فتح شهر شوش بیشتر از ۳۰ هزار نفر را به قتل رساندند و تعداد ۲۰ هزار گاو - اسب، زن و دختر را به غنیمت بردند این شهر تا قرنها بعد از رونق افتاد.

به گواه نگاشته‌های تاریخ معاصر ایران باستان شناسان فرانسوی حجم عظیمی از آثار باستانی شوش را از ایران خارج کردند و برای این منظور از راه آهن و تعداد زیادی کشتی و کار شبانه‌روزی هزاران برده و کارگران ایرانی استفاده می‌کردند. آثار بجا مانده از شهر شوش حتی پس از حمله اسکندر و فرسایش طبیعی به حدی بوده که در تمام سفرنامه‌های مربوط به آن منطقه موجب بهت و شگفتی بوده و مطالب زیادی درباره آن نوشته شده است در حالیکه غارت فرانسوی‌ها به حدی بوده که امروزه چیز زیادی از آثار قابل رویت شوش به جز آثار مدفون در زیرخاک باقی نمانده است و این در حالیست که امروز تقریباً موزه‌ای در گوشه‌ای از جهان نیست که آثار متعددی از شوش در آن نباشد و این نشانده ابعاد وسیع غارتگری آثار شوش باستان طی چند دهه می‌باشد.

زیگورات چغازنبیل در حدود چهل کیلومتری ویرانه‌های کاخ آپادانای شوش قرار دارد.

به سبب اخلاص مسلمانان شیعه و یهودیان ایران به حضرت دانیال، شوش یک دهکده مسکونی است. امروزه شهر شوش در شمال استان خوزستان از یادمان‌های تاریخی کهن؛ دیگر آن شکوه و اهمیت دیرین خود را دارا نیست. نامهایی مانند سوس - شوشا- سوسه - سویس و سویز که در بعضی مناطق شمال آفریقا وجود دارد نیز مرتبط با نام شهر شوش است مهاجران ایرانی و عرب که از این منطقه به شمال آفریقا مهاجرت کرده‌اند این نامها را در دوره اسلامی رایج نموده‌اند شهر شوش در دوره قبل از اسلام شهرت بین‌المللی داشته و به همان اندازه شهرت داشته که بابل، کلده، لیدی، نیل و لیبیه و ...

بنا به دانشنامه ایرانیکا در حدود ۴٬۲۰۰ پیش از میلاد شهر شوش در جنوب غربی ایران بنیانگزاری گردید. سفالینه‌های نقاشی شده متعلق به حدود ۳٬۵۰۰ پیش از میلاد در شوش واقع در ایلام بیانگر دوره‌ای پیشرفته از طرح‌های هندسی، ایجاد سبک خاص از انسان و شکل‌هایی از جانوران در آنها می باشد.

نگارخانه

• 
  قلعه فرانسویها در محوطه کاخ آپادانا که با استفاده از خشت‌های باستانی بنا شده است
• 
• 
  نقش برجسته‌ای از گارد جاویدان کاخ داریوش اول در شوش که اکنون در موزه لوور قرار دارد
• 
• 
• 
• 
  یکی از سرستون‌های کاخ آپادانای شوش همراه با تیرهای چوبی بریده شده روی آن در موزه لوور
• 
  قانون حمورابی با قدمتی نزدیک به چهار هزار سال که در موزه لوور نگهداری می‌شود
• 
  شیر بالدار از کاخ داریوش بزرگ در شوش. (موزه لوور)
• 
  نبرد خونین آشور بانیپال ضد شوش در این نقش برجسته ثبت شده‌است که غارت شهر شوش را در ۶۴۷ پیش از میلاد نشان می‌دهد. در اینجا آتش از شهر زبانه می‌کشد، در حالی که سربازان آشوری شهر را با کلنگ و دیلم واژگون می‌کنند و غنایم را به خارج از شهر می‌برند. (موزه بریتانیا)

جستارهای وابسته

• گاه‌شمار تاریخ ایران از غارنشینی تا ظهور هخامنشیان

منابع

http://inn.ir/NSite/FullStory/News/?Serv=0&Id=71817&Rate=0 http://www.farhangnews.ir/content/10977 http://www.chn.ir/NSite/FullStory/News/?Id=67456&Serv=3&SGr=22

پیوند به بیرون

• سایت شهر شوش/ سایت شهر شوش
• پایگاه اطلاع رسانی شوش / وب‌گاه اختصاصی جامع شهرتاریخی شوش
• شوش، یکی از قدیمی‌ترین مراکز متمدن جهان
• http://en.wikipedia.org/wiki/Susa