اندونوکلئازهای محدودکننده: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
ابرابزار |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''اندونوکلئازهای محدودکننده'''، آنزیمهایی هستند که به طور اختصاصی، توالی خاصی را شناسایی کرده و آن را برش میدهند. در صورتیکه توالیهایی مزبور توسط عواملی مثل متیلهشدن تغییر یافته باشند مورد شناسائی آنزیم قرار نمیگیرند. آنزیمهای محدودکننده بر حسب نوع فعالیت و توالی مورد شناسائی به سه دسته تقسیم میشوند. در زیر به معرفی برخی از آنها میپردازیم. |
'''اندونوکلئازهای محدودکننده'''، آنزیمهایی هستند از گروه [[هیدرولاز]]ها که به طور اختصاصی، توالی خاصی را شناسایی کرده و آن را برش میدهند. در صورتیکه توالیهایی مزبور توسط عواملی مثل متیلهشدن تغییر یافته باشند مورد شناسائی آنزیم قرار نمیگیرند. آنزیمهای محدودکننده بر حسب نوع فعالیت و توالی مورد شناسائی به سه دسته تقسیم میشوند. در زیر به معرفی برخی از آنها میپردازیم. |
||
== آنزیمهای محدودکننده نوع اول (I) == |
== آنزیمهای محدودکننده نوع اول (I) == |
||
این دسته از آنزیمها علاوه بر خاصیت برش دهندگی، دارای خاصیت متیلهکنندگی نیز هستند. از جمله این آنزیمها میتوان به آنزیمهای EcoK و EcoB که به ترتیب جایگاههای AACNNNNNNGTGC و TGANNNNNNNNTGCT را شناسایی میکنند. اگر یکی از دو رشته DNA در جایگاه مربوطه متیله باشد این آنزیم رشته مقابل را نیز متیله میکند اما اگر |
این دسته از آنزیمها علاوه بر خاصیت برش دهندگی، دارای خاصیت متیلهکنندگی نیز هستند. از جمله این آنزیمها میتوان به آنزیمهای EcoK و EcoB که به ترتیب جایگاههای AACNNNNNNGTGC و TGANNNNNNNNTGCT را شناسایی میکنند. اگر یکی از دو رشته DNA در جایگاه مربوطه متیله باشد این آنزیم رشته مقابل را نیز متیله میکند اما اگر هیچیک از دو رشته متیله نباشد این آنزیم DNA را در جایگاهی غیر اختصاصی که بیش از ۱۰۰۰ نوکلئوتید از جایگاه شناسایی فاصله دارد برش میدهد. این آنزیمها به [[کوفاکتور]] ATP وS-Adnosyl Methionin احتیاج دارند و ATP را [[آبکافت]] میکنند. |
||
== آنزیمهای محدودکننده نوع دوم (II) == |
== آنزیمهای محدودکننده نوع دوم (II) == |
||
این دسته از آنزیمهای محدودکننده از متداولترین نوع آنزیمهای محدودکننده میباشند و کاربرد وسیعی در تاگ سازی([[کلونینگ]]) [[ژن]]ها، برش DNA به قطعات کوچکتر، نقشهبرداری فیزیکی [[ژنوم]]، ایجاد مولکولهای [[DNA نوترکیب]] دارند. این آنزیمها توالیهای ویژهای را روی دو رشته DNA شناسایی کرده و آنرا برش میدهند. جایگاه شناسایی این آنزیمها به صورت [[واروخوانه]] (پالیندروم) میباشند. در حالت واروخوانه دو رشته DNA مکمل و معکوس یکدیگر میباشند و دارای نقطه تقارن هستند. در این نوع مولکول DNA از دو |
این دسته از آنزیمهای محدودکننده از متداولترین نوع آنزیمهای محدودکننده میباشند و کاربرد وسیعی در تاگ سازی([[کلونینگ]]) [[ژن]]ها، برش DNA به قطعات کوچکتر، نقشهبرداری فیزیکی [[ژنوم]]، ایجاد مولکولهای [[DNA نوترکیب]] دارند. این آنزیمها توالیهای ویژهای را روی دو رشته DNA شناسایی کرده و آنرا برش میدهند. جایگاه شناسایی این آنزیمها به صورت [[واروخوانه]] (پالیندروم) میباشند. در حالت واروخوانه دو رشته DNA مکمل و معکوس یکدیگر میباشند و دارای نقطه تقارن هستند. در این نوع مولکول DNA از دو طرفَ ۳ بهَ ۵ وَ ۵ بهَ ۳ یکسان خوانده میشود. به طوریکه هر رشته میتواند بر روی خود تا بخورد و [[ساختار سنجاق سر]] ایجاد کند. جایگاه شناسایی این دسته از آنزیمها بین ۴ تا ۶ نوکلئوتید و گاهی تا ۸ نوکلئوتید میباشد. |
||
برخی آنزیمهای محدودکننده بدست آمده از منابع متفاوت جایگاههای یکسانی را شناسایی میکنند و آن را به طور یکسان برش میدهند. به چنین آنزیمهایی اصطلاحاً ''ایزوشیزومر'' گفته میشود. مثلاً جایگاه شناسائی و محل برش آنزیمهای محدودکننده HpaII و MspI بصورت C/CGG است. |
برخی آنزیمهای محدودکننده بدست آمده از منابع متفاوت جایگاههای یکسانی را شناسایی میکنند و آن را به طور یکسان برش میدهند. به چنین آنزیمهایی اصطلاحاً ''ایزوشیزومر'' گفته میشود. مثلاً جایگاه شناسائی و محل برش آنزیمهای محدودکننده HpaII و MspI بصورت C/CGG است. |
||
خط ۱۰: | خط ۱۱: | ||
برخی از آنزیمهای محدودکننده جایگاه مشابهی را شناسایی میکنند ولی آن را به دو صورت مختلف برش میدهند، این آنزیمها ''نئوشیزومر'' نامیده میشوند. آنزیمهای محدودکننده SmaI و XmaI نئوشیزومر اند و جایگاه و محل برش آنها به ترتیب بصورت CCC/GGG و C/CCGGG میباشد. |
برخی از آنزیمهای محدودکننده جایگاه مشابهی را شناسایی میکنند ولی آن را به دو صورت مختلف برش میدهند، این آنزیمها ''نئوشیزومر'' نامیده میشوند. آنزیمهای محدودکننده SmaI و XmaI نئوشیزومر اند و جایگاه و محل برش آنها به ترتیب بصورت CCC/GGG و C/CCGGG میباشد. |
||
برخی اندوکلئازهای محدودکننده که توالی هدف متفاوتی دارند، ممکن است انتهای چسبنده یکسانی ایجاد نمایند. برای مثال، آنزیمهای BamHI با جایگاه شناسائی G/GATCC، BglII با جایگاه شناسائی A/GATCT و Sau۳A با جایگاه شناسائی /GATC، یک نوع انتهای چسبنده ایجاد میکنند. از اینرو انتهای ایجاد شده توسط آنزیمهای فوق مکمل بوده و قبلیت شناسائی و اتصال به یکدیگر را دارند. این ویژگی از اهمیت بالایی در مطالعه و دست ورزی ژنها برخوردار است. |
برخی اندوکلئازهای محدودکننده که توالی هدف متفاوتی دارند، ممکن است انتهای چسبنده یکسانی ایجاد نمایند. برای مثال، آنزیمهای BamHI با جایگاه شناسائی G/GATCC، BglII با جایگاه شناسائی A/GATCT و Sau۳A با جایگاه شناسائی /GATC، یک نوع انتهای چسبنده ایجاد میکنند. از اینرو انتهای ایجاد شده توسط آنزیمهای فوق مکمل بوده و قبلیت شناسائی و اتصال به یکدیگر را دارند. این ویژگی از اهمیت بالایی در مطالعه و دست ورزی ژنها برخوردار است. |
||
آنزیمهای محدودکننده به دو صورت برش ایجاد میکنند. در یک حالت، آنزیم قطعاتی ایجاد میکند که در دو انتها تک رشتهای و چسبنده میباشند. برای مثال، آنزیم EcoRI قطعاتی با انتهای چسبنده ایجاد مینماید. علت چسبنده نامیده شدن دو انتهای ایجاد شده، مکملبودن آنها و قابلیت شناسائی و اتصال مجدد آنها به یکدیگر است. ناحیه چسبنده میتواند در |
آنزیمهای محدودکننده به دو صورت برش ایجاد میکنند. در یک حالت، آنزیم قطعاتی ایجاد میکند که در دو انتها تک رشتهای و چسبنده میباشند. برای مثال، آنزیم EcoRI قطعاتی با انتهای چسبنده ایجاد مینماید. علت چسبنده نامیده شدن دو انتهای ایجاد شده، مکملبودن آنها و قابلیت شناسائی و اتصال مجدد آنها به یکدیگر است. ناحیه چسبنده میتواند در انتهایَ ۵ یاَ ۳ ایجاد شود. در حالت دوم، آنزیم دو رشته DNA را بصورت عمودی برش داده و در نتیجه قطعاتی با انتهای صاف تولید میکند. برای مثال، آنزیم HpaI با برش DNA قطعاتی با انتهای صاف ایجاد مینماید. |
||
== آنزیمهای محدودکننده نوع III == |
== آنزیمهای محدودکننده نوع III == |
||
خط ۳۱: | خط ۳۲: | ||
* [[همتاسازی مولکولی]] |
* [[همتاسازی مولکولی]] |
||
* [[اندونوکلئاز]] |
* [[اندونوکلئاز]] |
||
== منابع == |
== منابع == |
||
<div dir="ltr"> |
<div dir="ltr"> |
||
* Brown TA (۲۰۰۱)Gene Cloning and DNA Analysis: An Introduction. Blackwell Scientific |
* Brown TA (۲۰۰۱)Gene Cloning and DNA Analysis: An Introduction. Blackwell Scientific Publication، Oxford. |
||
* Rassart، E. & Jolicoeur، P. Restriction analysis and molecular cloning of endogenous murine leukemia virus-specific DNA sequences of the mouse genome. Virol. ۱۲۳، ۱۷۵-۱۸۶، ۱۹۸۲. |
* Rassart، E. & Jolicoeur، P. Restriction analysis and molecular cloning of endogenous murine leukemia virus-specific DNA sequences of the mouse genome. Virol. ۱۲۳، ۱۷۵-۱۸۶، ۱۹۸۲. |
||
* Primrose SB، Twyman RM ،Old RW (۲۰۰۱) Principles of Gne Manipulation ،۶th edn. Blackwell Scientific |
* Primrose SB، Twyman RM ،Old RW (۲۰۰۱) Principles of Gne Manipulation ،۶th edn. Blackwell Scientific Publication، Oxford. |
||
</div> |
</div> |
||
[[رده:اندونوکلئازهای محدودکننده]] |
[[رده:اندونوکلئازهای محدودکننده]] |
نسخهٔ ۲۲ اکتبر ۲۰۱۴، ساعت ۰۹:۱۰
اندونوکلئازهای محدودکننده، آنزیمهایی هستند از گروه هیدرولازها که به طور اختصاصی، توالی خاصی را شناسایی کرده و آن را برش میدهند. در صورتیکه توالیهایی مزبور توسط عواملی مثل متیلهشدن تغییر یافته باشند مورد شناسائی آنزیم قرار نمیگیرند. آنزیمهای محدودکننده بر حسب نوع فعالیت و توالی مورد شناسائی به سه دسته تقسیم میشوند. در زیر به معرفی برخی از آنها میپردازیم.
آنزیمهای محدودکننده نوع اول (I)
این دسته از آنزیمها علاوه بر خاصیت برش دهندگی، دارای خاصیت متیلهکنندگی نیز هستند. از جمله این آنزیمها میتوان به آنزیمهای EcoK و EcoB که به ترتیب جایگاههای AACNNNNNNGTGC و TGANNNNNNNNTGCT را شناسایی میکنند. اگر یکی از دو رشته DNA در جایگاه مربوطه متیله باشد این آنزیم رشته مقابل را نیز متیله میکند اما اگر هیچیک از دو رشته متیله نباشد این آنزیم DNA را در جایگاهی غیر اختصاصی که بیش از ۱۰۰۰ نوکلئوتید از جایگاه شناسایی فاصله دارد برش میدهد. این آنزیمها به کوفاکتور ATP وS-Adnosyl Methionin احتیاج دارند و ATP را آبکافت میکنند.
آنزیمهای محدودکننده نوع دوم (II)
این دسته از آنزیمهای محدودکننده از متداولترین نوع آنزیمهای محدودکننده میباشند و کاربرد وسیعی در تاگ سازی(کلونینگ) ژنها، برش DNA به قطعات کوچکتر، نقشهبرداری فیزیکی ژنوم، ایجاد مولکولهای DNA نوترکیب دارند. این آنزیمها توالیهای ویژهای را روی دو رشته DNA شناسایی کرده و آنرا برش میدهند. جایگاه شناسایی این آنزیمها به صورت واروخوانه (پالیندروم) میباشند. در حالت واروخوانه دو رشته DNA مکمل و معکوس یکدیگر میباشند و دارای نقطه تقارن هستند. در این نوع مولکول DNA از دو طرفَ ۳ بهَ ۵ وَ ۵ بهَ ۳ یکسان خوانده میشود. به طوریکه هر رشته میتواند بر روی خود تا بخورد و ساختار سنجاق سر ایجاد کند. جایگاه شناسایی این دسته از آنزیمها بین ۴ تا ۶ نوکلئوتید و گاهی تا ۸ نوکلئوتید میباشد.
برخی آنزیمهای محدودکننده بدست آمده از منابع متفاوت جایگاههای یکسانی را شناسایی میکنند و آن را به طور یکسان برش میدهند. به چنین آنزیمهایی اصطلاحاً ایزوشیزومر گفته میشود. مثلاً جایگاه شناسائی و محل برش آنزیمهای محدودکننده HpaII و MspI بصورت C/CGG است.
برخی از آنزیمهای محدودکننده جایگاه مشابهی را شناسایی میکنند ولی آن را به دو صورت مختلف برش میدهند، این آنزیمها نئوشیزومر نامیده میشوند. آنزیمهای محدودکننده SmaI و XmaI نئوشیزومر اند و جایگاه و محل برش آنها به ترتیب بصورت CCC/GGG و C/CCGGG میباشد.
برخی اندوکلئازهای محدودکننده که توالی هدف متفاوتی دارند، ممکن است انتهای چسبنده یکسانی ایجاد نمایند. برای مثال، آنزیمهای BamHI با جایگاه شناسائی G/GATCC، BglII با جایگاه شناسائی A/GATCT و Sau۳A با جایگاه شناسائی /GATC، یک نوع انتهای چسبنده ایجاد میکنند. از اینرو انتهای ایجاد شده توسط آنزیمهای فوق مکمل بوده و قبلیت شناسائی و اتصال به یکدیگر را دارند. این ویژگی از اهمیت بالایی در مطالعه و دست ورزی ژنها برخوردار است.
آنزیمهای محدودکننده به دو صورت برش ایجاد میکنند. در یک حالت، آنزیم قطعاتی ایجاد میکند که در دو انتها تک رشتهای و چسبنده میباشند. برای مثال، آنزیم EcoRI قطعاتی با انتهای چسبنده ایجاد مینماید. علت چسبنده نامیده شدن دو انتهای ایجاد شده، مکملبودن آنها و قابلیت شناسائی و اتصال مجدد آنها به یکدیگر است. ناحیه چسبنده میتواند در انتهایَ ۵ یاَ ۳ ایجاد شود. در حالت دوم، آنزیم دو رشته DNA را بصورت عمودی برش داده و در نتیجه قطعاتی با انتهای صاف تولید میکند. برای مثال، آنزیم HpaI با برش DNA قطعاتی با انتهای صاف ایجاد مینماید.
آنزیمهای محدودکننده نوع III
این آنزیمها از نظر عملکرد مشابه آنزیمهای نوع I میباشند اما با آنکه به ATP به عنوان کوفاکتور نیاز دارند، آنرا هیدرولیز(آبکافت) نمیکنند. EcoP۱۵(جایگاه (CAGCAG و EcoP۱ ازآنزیمهای محدودکننده نوع III میباشند.
چند نمونه از آنزیمهای محدودکننده
- SacI
- SalI
- HindIII
- BamI
- EcoRI
- KpnI
- XbaI
- XhoI
جستارهای وابسته
منابع
- Brown TA (۲۰۰۱)Gene Cloning and DNA Analysis: An Introduction. Blackwell Scientific Publication، Oxford.
- Rassart، E. & Jolicoeur، P. Restriction analysis and molecular cloning of endogenous murine leukemia virus-specific DNA sequences of the mouse genome. Virol. ۱۲۳، ۱۷۵-۱۸۶، ۱۹۸۲.
- Primrose SB، Twyman RM ،Old RW (۲۰۰۱) Principles of Gne Manipulation ،۶th edn. Blackwell Scientific Publication، Oxford.