گل راعی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵۱: خط ۵۱:
نکتهٔ قابل ذکر در مورد این گیاه و فراورده‌های آن، تداخلات دارویی آن است که مصرف آن را محدود نموده و دلیلش هم مهار آنزیمی MAOاست، که با برخی از داروهای ضد افسردگی و داروهای دیگر تداخل شدید دارد. به هر حال، برای استفاده از این داروها، مشورت با دکتر داروساز و یا پزشک معالج لازم است.
نکتهٔ قابل ذکر در مورد این گیاه و فراورده‌های آن، تداخلات دارویی آن است که مصرف آن را محدود نموده و دلیلش هم مهار آنزیمی MAOاست، که با برخی از داروهای ضد افسردگی و داروهای دیگر تداخل شدید دارد. به هر حال، برای استفاده از این داروها، مشورت با دکتر داروساز و یا پزشک معالج لازم است.


===تداخل های دارویی و احتیاط های پزشکی لازم برای مصرف مشتقات دارویی===
===مشتقات دارویی، اثرات و پیشنهادهای پزشکی===
جدول زیر، ۱۰ دسته [[دارو]]ی ساخته شده از [[علف چای]] و اثرات و نکات [[درمان دارویی|درمانی]] وابسته به آن‌ها را نشان می‌دهد.<ref>FACT SHEET FOR HEALTH CARE PROFESSIONALS, The Medicines Control Agency (MCA) of UK, Website: www.open.gov.ukmca/mcahome.htm</ref>
جدول زیر، ۱۰ دسته از اثرات و تداخل های [[دارو|دارویی]] و نکات قابل ملاحظۀ [[درمان دارویی|درمان دارویی]] با مشتقات شیمیایی ساخته شده از [[علف چای]] را نشان می‌دهد.<ref>FACT SHEET FOR HEALTH CARE PROFESSIONALS, The Medicines Control Agency (MCA) of UK, Website: www.open.gov.ukmca/mcahome.htm</ref>


<center>
<center>

نسخهٔ ‏۱۳ اوت ۲۰۱۴، ساعت ۲۱:۴۱

علف چای St. John's Wort
رده‌بندی علمی
فرمانرو: گیاهان
دسته: گیاهان گلدار
رده: دولپه‌ای‌ها
راسته: مالپیگی‌سانان
تیره: هیپریکاسه
سرده: هیپریکوم
گونه: H. perforatum
نام دوبخشی
Hypericum perforatum

علف چای (نام علمی: Hypericum perforatum) که گاه به اشتباه چای کوهی خوانده می‌شود، گیاهی علفی و پایا از تیره هیپریکاسه (Hypericaceae) است که معمولاً به صورت خودرو در میان کشتزارهای گندم و ذرت یافت می‌شود. در ایران در دامنه کوههای البرز، چالوس، مازندران و نقاط غرب ایران و در مسیر قله چین کلاغ به حد زیادی می‌روید. علف چای و گیاهان مشابه آن (Hypericumها)، بنابر داشتنِ hypericin شناسایی شده‌اند؛ امّا گونهٔ H. perforatum (به طور خاص)، یک گیاه دارویی نیرومند و یکی از گیاهان پرفروش در ایالات متّحدهٔ آمریکا است. این گیاه، به طور گسترده در مناطق معتدل اروپا (اوکراین و روسیهآسیا (ترکیه، هند و چین) و شمال آفریقا (خاورمیانه) و ایالات متّحدهٔ آمریکا پراکنده شده است. در هند، بر ارتفاعات بلندتر رشته کوه هیمالیا و در تپّه‌های بخش‌های مرکزی کشور می‌روید.[۱]

ریخت شناسی

علف چای تقریباً تا یک متر بلندی دارد و به همراه شاخههای جفتی و متقابل رشد می‌کند. برگ‌های آن متقابل و بی پایه (چسبیده) است، تا دو سانتی متر بلندی دارد و دارای نقاط غدّه ای و نیمه شفّاف متعدّدی که در برابر نور پدیدار می‌شود می باشد. گُل‌های زرد تا سفید رنگ، دارای پنج گلبرگ، با پرچم‌های بیرون زده است و به صورت مجتمع در بالای ساقه‌ها به چشم می‌خورد.

این گیاهان، حاوی تعداد زیادی از پیگمان(رنگیزه)های فلورسانس dianthrone (ترکیب‌های دارای دو انترون، به شکل ساختارهای سوزنی و به رنگ سفید تا زرد روشن)مربوط به طیف قرمز با فعّالیت زیستی هستند. این نیز گزارش شده که بیوسنتز hypericinها، با ریخت زایی و چیدمان غدد روغنی قرمز تیرهٔ موجود بر روی برگ‌های گیاه، مرتبط است.[۲][۳]

نام گذاری گیاه

این گیاه در ایران، با نام‌های علف چای، گُل راعی یا هزارچشم خوانده شده است و در زبان انگلیسی، St. John’s wort (به معنی: مخمّر یوحنای مقدّس) نام دارد؛ دلیل این نام گزینی، به گُلدهی و برداشت سنّتی آن در زادروز حضرت یحیی (۲۴ ژوئن) برمی گردد[۴]؛ همچنین می‌تواند یادآور شوالیه‌های St. John (به معنی: شوالیه‌های یوحنای مقدّس) باشد که در طول جنگ‌های صلیبی، از آن برای درمان زخم استفاده می‌کردند[۵]. لازم به ذکر است که همهٔ گونه‌های خانوادهٔ Hypericaceae با نام St. John’s wort شناخته می‌شوند[۶].

با نگاهی به واژه نامه‌های پارسی، نام‌های کهن و نام عربی (و برخی از ویژگی‌های کلّی) آن نیز به چشم می‌خورد:

واژهٔ هوفاریقون در لغت نامه دهخدا

هوفاریقون. معرب ، اِ) به لغت رومی نام دوایی است که آن را دارمی رومی گویند و آن حبی باشد سرخ به رنگ سماق بغدادی و به عربی رمان الانهار خوانند. عرق النسا را نافع است و بول وحیض را براند و آن را هیوفاریقون هم می‌گویند. (آنندراج) (برهان). هزارچشم. و رجوع به مفردات ضریر انطاکی و تحفهٔ حکیم مومن و گیاه شناسی گل گلاب ص ۲۰۴ شود.[۷]

واژهٔ هوفاریقون در فرهنگ لغت عمید

(اسم) [معرب، مأخوذ از یونانی] ‹اوفاریقون، هیوفاریقون› (زیست‌شناسی) [hufāriqun] گیاهی با ساقهٔ کوتاه، برگ‌های سرخ، و گل‌های زرد یا سفید چتری شبیه گل شبت، که تخم‌های آن در غلاف دراز قرار دارد. در طب قدیم جهت رفع تنگی نفس، سل و درد سینه به‌کار می‌رفته؛ علف چای.[۸]

اثر دارویی

گیاه گل راعی از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است و خواص درمانی بسیاری دارد این گیاه ضد کرم معده و روده است و گرفتگی صدا را باز می‌کند. این گیاه برای درمان مرض کزاز بکار می‌رود و اگر برگ آن را به صورت پودر روی زخمهای عمیق بپاشید این نوع زخمها را خوب می‌کند. مواد روغنی گیاه بالاخص دارای اثرات بارز ضد زخم، ضدسوختگی و التیام بخش پوستی می‌باشد.[۹] گل راعی درمان کننده بیماری مننژیت است؛ درد پشت و گردن و خشکی گردن را درمان می‌کند و ضدافسردگی است. این گیاه اشتها را باز می‌کند بنابراین می‌توان آنرا به بچه‌ها و افراد مسن که اشتها ندارند داد. کسانی که از داروهای آسم و ضدسرماخوردگی و حساسیت استفاده می‌کنند نمی‌توانند چای کوهی مصرف کنند

خاصیت این گیاه در درمان افسردگی به اثبات رسیده و مکانیزم اثر ضد افسردگی آن از طریق مهار آنزیمی است. ماده موثره این گیاه هایپریسین می‌باشد که فراورده‌های آن هم بر اساس همین ماده استاندارد سازی می‌شوند و اثر ضد افسردگی گیاه نیز مربوط به این ماده می‌باشد. در ابتدا تصور می‌شد که این ماده مهار کنندهٔ آنزیم Mono amino oxidase (به اختصار: MAO) است؛ ولی مطالعات جدیدتر روی حیوانات نشان داد که این اثر بسیار ناجیز است و مکانیسم عمده اثر ضد افسردگی آن از طریق مهار برداشت (reuptake) سروتونین و یا سایر انتقال دهنده‌های عصبی (نوروترانسمیترها) در مغز می‌باشد.[۱۰]

اَشکال دارویی

داروهای موجود در ایران

از این گیاه سه فراوردهٔ دارویی در بازار ایران موجود است. قطرهٔ هایپیران و قرص پرفوران که هر دو در درمان افسردگی کاربرد دارند؛ همچنین اسپری نوروژیک، که در درمان دردهای عصبی کاربرد داشته و خاصیت ضدالتهابی دارد.
نکتهٔ قابل ذکر در مورد این گیاه و فراورده‌های آن، تداخلات دارویی آن است که مصرف آن را محدود نموده و دلیلش هم مهار آنزیمی MAOاست، که با برخی از داروهای ضد افسردگی و داروهای دیگر تداخل شدید دارد. به هر حال، برای استفاده از این داروها، مشورت با دکتر داروساز و یا پزشک معالج لازم است.

تداخل های دارویی و احتیاط های پزشکی لازم برای مصرف مشتقات دارویی

جدول زیر، ۱۰ دسته از اثرات و تداخل های دارویی و نکات قابل ملاحظۀ درمان دارویی با مشتقات شیمیایی ساخته شده از علف چای را نشان می‌دهد.[۱۱]

# دارو اثر برهم کنش با دارو مدیریت پیشنهادی بیماران پیش از آماده سازی‌های SJW
۱ بازدارنده‌های پروتئاز HIV، مانند: indinavir, nelfinavir, ritonavir, saquinavir سطوح خونی کاهش یافته، همراه با از دست دادن احتمالی سرکوب HIV سنجش بار ویروسی RNAی HIV و قطع SJW
۲ بازدارنده‌های ترانس کریپتاز معکوس غیرنوکلئوزیدی HIV، مانند: efavirenz, nevirapine سطوح خونی کاهش یافته، همراه با از دست دادن احتمالی سرکوب HIV سنجش بار ویروسی RNAی HIV و قطع SJW
۳ وارفارین کاهش اثر ضد انعقادی و نیاز به افزایش مقدار وارفارین کنترل INR و قطع SJW. ردیابی دقیق INR که ممکن است با قطع SJW افزایش یابد. ممکن است مقدار مصرف وارفارین نیاز به تنظیم داشته باشد.
۴ سیکلوسپورین سطوح خونی کاهش یافته با خطر رد پیوند کنترل سطوح خونی سیکلوسپورین و قطع SJW. ممکن است سطوح سیکلوسپورین با قطع SJW افزایش یابد. ممکن است مقدار سیکلوسپورین نیاز به تنظیم داشته باشد.
۵ ضدآبستنی‌های خوراکی سطوح خونیی کاهش یافته، همراه با خطر آبستنی ناخواسته و پیشرفت غیرمنتظرهٔ خونریزی قطع SJW
۶ داروهای ضدتشنج (کاربامازپین، فنوباربیتون، فنی تویین) سطوح خونی کاهش یافته همراه با خطر وقوع حملات کنترل سطوح داروهای ضدتشنج و قطع SJW. ممکن است سطوح داروهای یاد شده با قطع SJW افزایش یابد. ممکن است مقدار داروی ضدتشنج نیاز به تنظیم دقیق داشته باشد.
۷ دیگوکسین سطوح خونی کاهش یافته و از دست دادن کنترل ریتم (نواخت) قلب یا اختلال در کار قلب کنترل سطوح دیگوکسین و قطع SJW. ممکن است سطوح دیگوکسین با قطع SJW افزایش یابد. ممکن است مقدار دیگوکسین نیاز به تنظیم داشته باشد.
۸ تئوفیلین سطوح خونی کاهش یافته و از دست دادن کنترل تنگی نفس یا محدودیت مزمن جریان هوا کنترل سطوح تئوفیلین و قطع SJW. ممکن است سطوح تئوفیلین با قطع SJW افزایش یابد. ممکن است مقدار تئوفیلین نیاز به تنظیم داشته باشد.
۹ تریپتانها (sumatriptan, naratriptan, rizatriptan, zolmitriptan) اثرات افزایش یافتهٔ سروتوژنیک (وابسته به سروتونین) همراه با افزایش وقوع واکنش‌های سوء (مضر) قطع SJW
۱۰ بازدارنده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (سیتالوپرام، فلوکستین، فلوکسامین، پاروکستین، سرترالین) اثرات افزایش یافتهٔ سروتوژنیک (وابسته به سروتونین) همراه با افزایش وقوع واکنش‌های سوء (مضر) قطع SJW

خواص ضد افسردگی

قدرت این دارو گیاهی در مقابله با افسردگی‌های خفیف تا متوسط و برخی موارد ماژور هم میزان با داروی‌های شیمیایی ذکر گردیده است اما مقالاتی هم وجود دارد که این موضوع را رد می‌کند.[۱۲] از خواص دیگر این دارو، درمان دردهای دوران قاعدگی می‌باشد.[۱۳]

جستارهای وابسته

منابع

  1. Wagner H and Bladt S, Pharmaceutical quality of Hypericum extracts, J Geriatr Psychiatry Neurol, 1994, 7, S65-S68.
  2. Wagner H and Bladt S, Pharmaceutical quality of Hypericum extracts, J Geriatr Psychiatry Neurol, 1994, 7, S65-S68.
  3. Zdunek K and Alfermann W, Initiation of shoot organ ultures of Hypericum perforatum and formation of hypericin derivatives, Planta Med, 1992, 58, 621-625.
  4. http://en.wikipedia.org/wiki/Hypericum_perforatum
  5. http://fa.parsiteb.com/acology.php?
  6. http://en.wikipedia.org/wiki/Hypericum
  7. www.vajehyab.com/dehkhoda/هوفاریقون
  8. فرهنگ عمید (فرهنگ عمید، حسن عمید، تألیف مجدد به سرپرستی فرهاد قربان زاده، تهران، چاپ اوّل ۱۳۸۹)
  9. Kraft,K el.al (۲۰۰۴). Poket Guide to Herbal Medicines. p.115-119.
  10. www.uptodate.com
  11. FACT SHEET FOR HEALTH CARE PROFESSIONALS, The Medicines Control Agency (MCA) of UK, Website: www.open.gov.ukmca/mcahome.htm
  12. http://medplant.ir/1791/%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%B3%D8%B1%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AF-%D8%AF
  13. http://www.irteb.com/herbal/plantbank-%C2%A0St.johns%20Wort.htm