پوستین

پالتو خز

با خز اشتباه نشود.

پوستین یا لباس خز به لباسی زمستانی گفته می‌شود که تمام یا قسمت عمده‌ای از آن مستقیماً از پوست حیوانات پشم دار ساخته شده باشد. پوستین یکی از قدیمی‌ترین اشکال لباس است و سابقه کاربرد آن به انسان نخستین و آفریقا باز می‌گردد. در پوستین بر خلاف چرم، پشم جانور سترده نمی‌شود.

تاریخچه

به درستی مشخص نیست که پوستین در چه زمانی توسط انسان به عنوان لباس استفاده شده‌است. البته معلوم است که نئاندرتالها و گونه‌هایی از کپیها از پوستین استفاده می‌نموده‌اند. بر اساس تصاویر بجا مانده بر دیواره غارها، سابقه استفاده از پوستین به عنوان پوشش برای انسان، به حدود پانصدهزار سال قبل می‌رسد.

در تورات (عهد عتیق) آمده‌است «خداوند لباسهایی از پوست حیوان تهیه کرد و آدم و همسرش را پوشاند (سفر پیدایش ، ۳:۲۱)» بر اساس شاهنامه فردوسی، کیومرث نخستین پادشاه جهان، پوستینی از پوست پلنگ داشت که نامش پلنگینه بود.

در نقش برجسته‌ای واقع در سرپل ذهاب مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد، آنوبانینی اکدی، پادشاه لولوبیان با دامنی از پوست در برابر ایشتار که ردایی از پوستین پوشیده‌است، ایستاده.

کاربرد

در کشورهای توسعه یافته، خز، نوعی پوشش گرانقیمت و تجملی محسوب می‌گردد. این در حالی است که به دلیل عایق بودن این نوع از لباس، بسیاری از مردم بومی مناطق نزدیک قطب شمال همچنان به استفاده از آن ادامه می‌دهند. همچنین پوستین نوعی لباس سنتی برای مردم اسکاندیناوی، ژاپنی و روسی به شمار می‌رود.

در طول تاریخ شمال روسیه و ترکستان، مرکز صدور پوست به اروپا و خاورمیانه و حتی شمال آفریقا بوده‌است.

منابع

در ایران از پوست گوسفند (شامل حداقل بیست نوع مختلف) و سایر حیوانات حلال گوشت برای دوختن پوستین استفاده می‌شود. ولی سایر حیواناتی که پوست آنان به منظور تولید خز بکار می‌رود شامل مینک، سگ آبی، انواع روباه، خرگوش، سمور، راسو، قاقم، گربه و سگ هستند. بدیهی است که ارزش پوستین دوخته شده از پوست جانوران گوناگون تفاوت چشمگیری دارد.

عمل آوری

فرایند عمل آوری پوستین (بسته به میزان مرغوبیت) شامل خیساندن، شستشو، درجه بندی، آنزیم دهی، رنگ برداری، خشک کردن، رنگرزی، واکس و در نهایت ثابت کردن با مواد شیمیایی است.

در فرهنگ ایران

پوستین و پوستین دوزی، در فرهنگ فارسی منشاء کنایه‌هایی است، مانند:

• پوستین باژگونه کردن (تغییر روش دادن)
• پوستین به گازر دادن (کار را به نا اهل سپردن)
• پوستین دریدن (پرده دری)
• در پوستین کسی افتادن (غیبت کسی را کردن)
• از برهنه پوستین کندن (کار بیهوده کردن)
• پوستین تابستان (کاری که بجای خود نباشد و نابجا و بیهوده باشد)

همچنین ضرب المثل «ما پوستین را ول کرده‌ایم، پوستین ما را ول نمی‌کند» کنایه‌است از گرفتاری در کاری که به امید سودی آغاز شده بود.