گل شاه‌عباسی

گل شاه عباسی

گلجام یا گل شاه عباسی در فرش بافی گلی است که هزاران سال است که فکر مردمان چین،مصری را به خود جلب کرده. و نشانهٔ طراوت ، ودر عهد قدیم در آسیا مورد قبول بوده است و نماد خورشید در بین این مردمان بوده است، در آثاری که به دست آمده،از استان همدان با جام برنزی بر می‌خوریم که گل شاه عباسی اولیه نقش بسته شده است. و با یک بند به همدیگر متصل می شده‌اند. از از این اثر می‌توان گفت که این گل به دوره هخامنشیان باز می‌گردد. عالی ترین نمونه گل‌های شاه عباسی را می‌توان در گچ بری‌های محراب مسجد مارلیک کرمان مشاهده کرد. گل

تاریخچه

این طرح یکی از طرح‌های اصلی فرش ایران می‌باشد. چون در دوره شاه عباس صفوی به اوج خود رسیده است. عباس اول که لقب شاه عباس بزرگ را گرفت. از پادشاهان قدرتمند و پر نفوذ صفوی بوده است، شاه عباس با ازبکها ،عثمانی‌ها و پرتغالی‌ها جنگید و پیروز شد، تنها به هدف حفظ سرزمین اجدادیش. در دورهٔ حکومت این پادشاه به دلیل آنکه ساختمان‌های مجلل، مساجدشکوهمند، و گسترش عظیم بازرگانی بسیار متمایز از سایر پادشاهان حکومت صفوی بوده است، او برای بافت فالی و پارچه کارگاه‌های بزرگ و زیادی تاسیس کرد. که بافت این دستبافته‌ها هم دارای تزیین بسیار دل پذیر بوده،این دستبافته‌های ایرانی علاوه بر اینکه باعث زیبای کاخ‌های سلطنتی می شده، به بعضی از سرزمین‌های دیگر اهدا می شده اند. در این دوره حدود۳۰۰تخته قالی ابریشمی بافته شده است ، بیشتر در شهرهای اصفهان،کاشان، بافته شده است.

متن

شاه عباسی یکی از گل‌های می‌باشد که به دوره قبل از اسلام باز می‌گردد. که با نام‌های گل اناری،پنچه پلنگی نیز مشهور بوده است. چون این گل در نزد ایرانیان قدیم تقدس خاصی برخوردار می شده است. نقوش شاه عباسی به دو صورت غالب و مغلوب در شکل‌های ۴پر،۵پر،۶پردر زمینه فرش یا حاشیه‌های فرش به کار می‌روند.در این طرح‌ها ی شاه عباسی از بند هایختایی و گاهی بند هایاسلیمی استفاده می کندد.گل شاه عباسی که در گردش‌های ختایی شکل می‌گیرد. ختایی طرح و نقش‌ها و دسته‌های باریک و پیچ گل است، که نموداری از شاخه طبیعی گیاهی است. یک ختایی را نمی‌توان ختایی گل مرغی یا پروانه‌ای یا گل شاه عباسی خواند چون تعداد گل‌های ریز و درشت و گل‌های اصلی یک ختایی رانمونهٔ شاه عباسی تشکیل داد. اساسا فقط آرایه و گل شاه عباسی تکرار نمی‌شود، طرح‌های شاه عباسی با گردش‌های ختایی معنا پیدا می‌کند، ختایی هم مانند اسلیمی‌ها قانون‌ها و مبانی خاص تکنیکی و بصریخود را دارند. که حفظ و رعایت آن موجب زیبایی، لطافت، و بداعت در آثار طرح‌های شاه عباسی می‌شود.

منابع

فرش