اسحاق‌آباد (زبرخان): تفاوت میان نسخه‌ها
جز ←بیوگرافی |
|||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
== بیوگرافی == |
== بیوگرافی == |
||
این روستا یکی از روستاهای قدیمی شهرستان نیشابور می‌باشد و دارای یک ارگ قدیمی است. پیران روستا میگویند تونلی بزرگ از زیر این ارگ شروع شده و در دامنه کوههای درود پایان می یافته است. در ایام قدیم هنگامی که ترکمانان برای غارت به روستاهای نیشابور از جمله اسحاق آباد حمله می کردند مردم روستا برای در امان ماندن از حمله غارتگران در ارگ روستا پناه می گرفتند . ارگ به علت داشتن برج های متعدد و دیوار های ضخیم و بسیار بلند، غیر قابل نفوذ بود بنا براین ترکمانان قلعه را محاصره می کردند و منتظر پایان یافتن آذوقه اهالی می شدند. اما مردم روستا از راه تونلی که بنا به گفته معمرین تا درود امتداد داشت آذوقه مورد احتیاج خود را تهیه می کردند. |
این روستا یکی از روستاهای قدیمی شهرستان نیشابور می‌باشد و دارای یک ارگ قدیمی است. پیران روستا میگویند تونلی بزرگ از زیر این ارگ شروع شده و در دامنه کوههای درود پایان می یافته است. در ایام قدیم هنگامی که ترکمانان برای غارت به روستاهای نیشابور از جمله اسحاق آباد حمله می کردند مردم روستا برای در امان ماندن از حمله غارتگران در ارگ روستا پناه می گرفتند . ارگ به علت داشتن برج های متعدد و دیوار های ضخیم و بسیار بلند، غیر قابل نفوذ بود بنا براین ترکمانان قلعه را محاصره می کردند و منتظر پایان یافتن آذوقه اهالی می شدند. اما مردم روستا از راه تونلی که بنا به گفته معمرین تا درود امتداد داشت آذوقه مورد احتیاج خود را تهیه می کردند. |
||
خاندانهای قدیمی و بزرگ این روستا عبارتند از:، ، موسوی، ،سید موسوی.کمالی(خان) |
|||
== طبيعت == |
== طبيعت == |
||
نسخهٔ ۱۵ آوریل ۲۰۱۴، ساعت ۱۰:۲۲
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| کشور |  ایران |
| استان | خراسان رضوی |
| شهرستان | نیشابور |
| بخش | زبرخان |
| دهستان | اسحق‌آباد |
| مردم | |
| جمعیت | ۳٬۸۱۰نفر |
| اطلاعات روستایی | |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۵۵۲۳۲۸ |
اسحاق‌آباد، روستایی است از توابع بخش زبرخان شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران. فاصله این روستا تا شهر قدمگاه حدود ۱۲ کیلومتر و تا نیشابور ۲۵ کیلومتراست.
جمعیت
این روستا در دهستان اسحق‌آباد قرار داشته و براساس آخرین سرشماری مرکز آمار ایران که در سال ۱۳۸۵ صورت گرفته، جمعیت آن ۳٬۸۱۰نفر (۹۸۸خانوار) بوده‌است. [۱]
بیوگرافی
این روستا یکی از روستاهای قدیمی شهرستان نیشابور می‌باشد و دارای یک ارگ قدیمی است. پیران روستا میگویند تونلی بزرگ از زیر این ارگ شروع شده و در دامنه کوههای درود پایان می یافته است. در ایام قدیم هنگامی که ترکمانان برای غارت به روستاهای نیشابور از جمله اسحاق آباد حمله می کردند مردم روستا برای در امان ماندن از حمله غارتگران در ارگ روستا پناه می گرفتند . ارگ به علت داشتن برج های متعدد و دیوار های ضخیم و بسیار بلند، غیر قابل نفوذ بود بنا براین ترکمانان قلعه را محاصره می کردند و منتظر پایان یافتن آذوقه اهالی می شدند. اما مردم روستا از راه تونلی که بنا به گفته معمرین تا درود امتداد داشت آذوقه مورد احتیاج خود را تهیه می کردند.
طبيعت
روستای اسحق آباد دارای آّب و هوای گرم و خشک است. این روستا تا قبل از انقلاب دارای ۱۲ رشته قنات بزرگ بوده است که متأسفانه امروز بر اثر کم آبی و یا عدم انجام لایروبی آبدهی گذشته را ندارند.
اقتصاد
شغل مردم این روستا بیشتر مرغداری، دامداری، کشاورزی و قالیبافی است از محصولات کشاورزی این روستا می‌توان به پیاز، جو، گندم، زعفران اشاره کرد.
دیدنی ها
مسجد جامع
مسجد جامع اسحق‌آباد که مربوط به دوران قاجار است.
امامزاده ها
در این روستا دو امامزاده وجود دارد به نام امامزادگان سید ابوالحسن و سید ابوالقاسم که به برادران امام رضا نسبت داده می‌شوند که در راه زیارت امام رضا (ع) به شهادت رسیده اند و در بین عامه مردم این روستا به مزار بالا و مزار ته ( به معنی پایین ) معروف هستند.که مرقد مطهر امام زاده سید ابوالقاسم(ع)در شرق وامامزاده سید ابوالحسن در غرب این روستا قرار دارد.
تپه‌حصارنو
تپه ای است باستانی مربوط به دوران پس از اسلام که در گویش محلی تپه حسن نو تلفظ می شود.
میدان قتلگاه
میدان اصلی روستا قتلگاه یا سرخدو(سر یخدان(محل نگهداری یخ در فصل گرما)) نام دارد. این میدان از این رو قتلگاه نامیده می شود که هر ساله در روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی مراسم شبیه خوانی(تعزیه) در آنجا با شکوه و بی نظیر بر‌گزار می‌شود. اما سرخدو مخفف سر یخدان است . سابق بر این که نیروی برق کشف نشده و یخچال اختراع نشده بود، در کنار این میدان یخدان بزرگی دایر بود که یخ مورد نیاز در تابستان را در آن ذخیره می نمودند.
ارگ اسحاق آباد
این اثر در داخل روستای اسحاق آباد در بخش زبرخان قرار دارد، آن طور که از تصویر ماهواره ای گوگل بر می آید ارگ به صورت دایره ای که ۵ برج دیده بانی اطراف آن را احاطه کرده است طراحی شده است. کاربری این برج ها دیده بانی و حفاظت از قلعه بوده است .
از داخل این قلعه یک راه زیر زمینی به سمت اراضی بیرون قلعه وجود داسته که هم اکنون مسدود گردیده است. منازل داخل ارگ در ۲ طبقه ساخته شده اند.
مساحت قلعه حدود ۳۰۰۰ متر مربع و به ابعاد ۶۶ در ۵۵ متر می باشد قلعه بصورت دایره ساخته شده است قنات معروف آن در سمت جنوبی خارج از قلعه و بفاصله ۱۵ متری آن قرار دارد که منبع تامین آب آشامیدنی ساکنین قلعه بوده است. ضخامت دیوارهای قلعه ۵/۱ تا ۳ متر متغیر است. ارتفاع دیوارها نیز حدود ۸ متر است که احتمالاً بیشتر از این بوده و فرسایش یافته است. مصالح قلعه از گل و چینه می باشد قلعه دارای حیاط مرکزی بوده و اتاق ها و فضاهای متعدد معماری در اطراف آن قرار داشته اند با توجه به فرم معماری و شواهد موجود این قلعه در دوره تیموری احداث و در دوره های بعدی مورد بازسازی و استفاده قرار گرفته است.
برج آسیاب[۲]
موقعیت جغرافیایی:
در فاصله‌ی ۱۵۰۰ متری جنوب شرقی روستای اسحاق آباد و در کنار نهر آب خشکیده‌ای، برج بزرگ و زیبایی بنا شده که از بهترین و زیباترین برج‌های راهنما در منطقه‌ی نیشابور می‌باشد. این برج، در مختصات ۵۹درجه و ۱دقیقه و ۴۰ثانیه‌ی طول جغرافیایی و ۳۶درجه و ۱دقیقه و ۲۲ثانیه‌ی عرض جغرافیایی قرار دارد.
مشخصات کلی:
برج آسیاب اسحاق‌آباد نیشابور، که قدمت آن به حدود ۴۰۰ سال پیش می‌رسد، در چهار طبقه و در دشت وسیعی که از اطراف به وسیله‌ی اراضی و باغات و نیز زمین‌های لم‌یزرع احاطه شده، احداث گردیده است. مصالح برج از خشت خام و گل می‌باشد که تزئینات زیبایی در بدنه‌ی خارجی آن دیده می‌شود. ارتفاع کامل برج در وضعیت فعلی، حدود ۱۰ متر می‌باشد. محیط بیرونی برج در کف ۲۱ متر می‌باشد.
طبقه‌ی هم‌کف:
ورودی برج، از سمت شرقی می‌باشد که از طریق یک راهرو با یک سقف ضربی، وارد طبقه‌ی هم‌کف آن می‌گردد. در ابتدای مدخل و در سمت راست، یک ردیف پلکان باریک و کم عرض به سمت طبقات بالا ایجاد شده، عرض این پلکان ۷۰ سانتی‌متر است که با ۱۲ پله به طبقه‌ی دوم دسترسی پیدا می‌کند. قطر داخلی طبقه‌ی هم‌کف ۵۰/۳ متر است که در دیوار قسمت پی آن، چینه و قلوه سنگ و گاهی آجر به‌کار رفته، و از ارتفاع ۷۰ سانتی متری به بالا، با خشت خام کار شده است. دیوار برج، دوجداره می‌باشد که از طریق دریچه‌هایی میان این دو جداره مشهود است. عرض ورودی طبقه‌ی هم‌کف، ۱۲۰ سانتی‌متر و ارتفاع سقف تا کف، حدود ۳ متر است.
طبقه‌ی دوم:
ورودی طبقه‌ی دوم از سمت شمال غربی است که با ۱۲۰ سانتی‌متر عرض دهانه‌ی ورود، فضایی هشت ضلعی که بر روی دیوارها تعداد ۷ (طاق)تاق‌نما ایجاد شده. تاق‌نماها حالت تزئینی دارند ولی روی آنها هیچ‌گونه اندودی کار نشده است. عرض تاق‌نماها به‌طور یک در میان ۸۰سانتی‌متر و ۱۲۰ سانتی‌متر است و حالت یک هشت ضلعی را به وجود می‌آورد. ارتفاع طبقه‌ی دوم از سقف تا کف، حدود ۵/۲ متر می‌باشد. طبقه‌ی دوم هیچ‌گونه روزنه‌ای به بیرون ندارد و فقط در مسیر راه‌پله‌ها، تعداد زیادی روزنه‌ی دیدبانی، به سمت خارج تعبیه شده است. پوشش سقف طبقه‌ی دوم، به صورت عرق‌چین (کلمبو) می‌باشد و بالای تاق‌نما، یک ردیف تزئینات آجرکاری دندان‌موشی به کار برده شده است. ابعاد این اتاق ۳ در ۳ متر می‌باشد.
طبقه‌ی سوم:
از طبقه‌ی دوم، پس از طی ۱۰ پله به سمت بالا، وارد طبقه‌ی سوم می‌شویم. ورودی طبقه‌ی سوم از سمت جنوب غربی است که با ۱ متر عرض دهانه و ۱۳۰ سانتی‌متر ارتفاع به اتاقی مربع شکل، متصل می‌شود. ابعاد اتاق ۳ در ۷۰/۲ می‌باشد. در اطراف این اتاق، تعداد ۸ تاق‌نمای کوچک به عرض ۳۵ سانتی‌متر، و نیز تعداد ۳ پنجره‌ی کوچک، به عرض ۱ متر، ایجاد شده که این پنجره‌ها از سه طرف به سمت اراضی مشرف است. ارتفاع طبقه‌ی سوم از سقف تا کف، 2 متر می‌باشد. برای پوشش سقف در چهار طرف، گوشه‌سازی با خشت انجام شده و سقف بر روی آن قرار داده شده است. متأسفانه، سقف طبقه‌ی سوم به‌طور کامل تخریب شده و فرو ریخته و بر اثر سنگینی، قسمتی از سقف طبقه‌ی دوم نیز تخریب شده و به داخل طبقه‌ی دوم ریزش نموده است، اما دیوارها سالم‌اند. از داخل اتاق طبقه‌ی سوم و سمت غربی اتاق (سمت چپ ورودی اتاق)، پلکانی به سمت طبقه‌ی چهارم وجود داشته که متأسفانه بر اثر تخریب سقف طبقه‌ی سوم، این پلکان نیز از بین رفته است. ابعاد خشت‌ها ۲۴ در ۲۴ در ۵ می‌باشد.
بدنه‌ی بیرونی:
تزیینات آجری بدنه‌ی بیرونی برج در ارتفاع ۵ متری، به صورت یک ردیف آجر در قسمت زیر و دو ردیف آجر دندان موشی، بر بالا و مجدداً یک ردیف آجر بر بالای آن می‌باشد. ابعاد آجرها، ۲۵ در ۱۰ در ۵/۴ سانتی‌متر است. در دور تا درو برج، در ارتفاع ۵/۳ و ۵/۴ متری، روزنه‌هایی مسدود شده، که جنبه‌ی تزیینی دارند، دیده می‌شود.
بناهای پیرامونی:
در قسمت شرقی برج آسیاب اسحاق‌آباد، بقایای معماری اتاق‌های درخت و گل وجود دارند که به بدنه‌ی برج الحاق گردیده‌اند. فقط قسمتی از دیوارها باقی‌مانده، اما سقف به‌طور کامل تخریب شده است.
آسیاب آبی
در قسمت شمال شرقی برج آسیاب ، تاسیسات ساختمان یک آسیاب آبی، به فاصله‌ی ۵ متری از برج وجود دارد. این آسیاب قدیمی که در مسیر نهر آب یک قنات قرار داشته از مصالح آجر با ملات ماسه و گچ و آهک ساخته شده است. قسمت تنوره‌ی آسیاب سالم است، اما اتاق آسیاب و فضاهای دیگر، به‌طور کامل تخریب گردیده. ارتفاع تنوره، بیش از ۵ متر می‌باشد. ابعاد آجرهای به‌کار رفته در تنوره، متفاوت و از آجرهایی در ابعاد ۲۳ در ۲۳ در ۵/۴ و یا ۲۵ در ۲۵ در ۵ ساخته شده است. قدمت این آسیاب به اوایل دوره‌ی پهلوی می‌رسد.
گويش
زبان مردم روستا فارسی است . مردم روستا فارسی را با لهجه ای نزدیک به سایر شهر های خراسان تلفظ می کنند . لهجه این روستا شباهت بسیار زیادی با لهجه شهر نیشابور دارد اما تفاوت هایی جزیی نیز در تلفظ حروف مصوت در آن دیده می شود. حروف در لهجه اسحاق آبادی همچون سایر گویش ها به دو دسته صامت و مصوت تقسیم می شوند . حروف صامت این لهجه همان صامت های فارسی هستند به اضافه دو صامت ح ( با تفلظ ح عربی ) و ع ( با تلفظ ع عربی )، کاربرد ژ یا بسیار محدود است یا بدون کاربرد ( احتیاج به بررسی بیشتر دارد ) . مصوت ها نیز همان ۶ مصوت فارسی هستند به اضافه مصوت او مجهول ( شبیه به تلفظ یک نوع او در زبان ترکی و آلمانی یا فرانسوی ) و همچنین مصوت ساکن ( e در کلمه انگلیسی buttery) که بیشتر در ترکیبات اضافه کاربرد دارد.
اسحاق اباد در فرهنگ لغت دهخدا
اسحاق آباد. [ اِ ] (اِخ ) از بلوکات ولایت نیشابور خراسان ، عده ی قراء ۲۰،مساحت ۴ فرسخ ، مرکز اسحاق آباد، حد شمالی زبرخان ، شرقی جلگه ی رخ ، جنوبی جلگه ی رخ و حدّ غربی عشق آباد. و آن در دوفرسخی میانه ی جنوب و مغرب آباده است . (فارسنامه ). و رجوع بحبیب السیر جزو ۴ از ج ۲ ص ۱۵۹ شود.[۳]