سوکوت

پانزدهم ماه عبری تیشری، آغاز جشن مذهبی سایه‌بان‌ها (عید سوکوت) می‌باشد. کلمهٔ سوکوت جمع کلمهٔ عبری «سوکا» به معنی سایه‌بان است. سوکا جشنی است به مناسبت خروج بنی اسرائیل از مصر، به معنای بیرون آمدن از خانه بندگی به سایه‌بان آزادی است. البته خروج از مصر در ۱۵ ماه نیسان (جشن پسح) بوده ولی به کلیمیان دستور داده شده که سوکوت در ماه تیشری اجرا گردد.

برگزاری جشن سایه‌بان‌ها به یادگار چهل سالی است که یهودیان پس از خروج از مصر بطور مداوم در حرکت بودند. عید سوکوت علاوه بر معنی و خصوصیت اصلی‌اش به عنوان یک عید یهودی، دارای یک جنبهٔ جهانی هم می‌باشد. این جشنی است که در آن یهودیان پیام مخصوصی برای افراد بشر می‌فرستند و در آن هسته‌ای از اعتقاد به ماشیح موعود (ناجی جهان) دارد. یکی از مظاهر این طرز تفکر قربانی کردن ۷۰ گاو نر در ۷ روز جشن بود. این گاوها را برای سلامتی ۷۰ ملل جهان قربانی می‌نمودند. این عمل، همبستگی یهودیان را با تمام ملل جهان نشان می‌دهد.

جشن سایه‌بان‌ها ۵ روز بعد از یوم کیپور (روزهٔ بزرگ کلیمیان که ۲۵ ساعت می‌باشد) آغاز می‌شود که هفت روز ادامه دارد.

برابر نظر بیشتر مفسران تورات، منظور از سایه‌بان (سوکا) در بیابان، ابرهای ویژه‌ای بودند که به طور معجزه‌وار مردم را در بیابان از اطراف احاطه کرده و آنها را از هر گونه گزند و آسیب طبیعی محافظت می‌کردند. بنابراین سکونت در سوکا، یادآوری معجزه خداوند در خارج ساختن عبرانیان از مصر و محافظت از آنها در مدت چهل سال اقامت در بیابان است.

یکی دیگر از فلسفه‌های ساختن سوکا، با توجه به وضعیت خاص سقف آن بیان می‌شود. سقف سوکا از جنس حصیر یا شاخ و برگ درختان است، به طوری که باران به آسانی داخل آن می‌شود. کسی که در سوکا ساکن است، از یک سو به وضعیت افرادی که سر پناه مناسبی برای خود ندارند، آگاه می‌شود و احساس همدردی بیشتری با مستمندان می‌کند و از سوی دیگر، به فرمان خداوند، خانه مستحکم و راحت خود را ترک کرده، در محلی که به ظاهر سقف محکمی ندارد، ساکن شده‌است. وی در این حالت، توکل و ایمان خود را به خداوند تقویت کرده، اعلام می‌کند که به فرمان خالقش حاضر است حتی مکان راحت خود را ترک کرده و به محل مورد نظر او - گرچه دارای امکانات کمتری است - برود و امید خواهد داشت که خداوند او را در هر وضعیتی- مانند اجدادش در بیابان سینای - حفظ می‌کند.

جشن جمع آوری محصول

نام دیگر سوکوت «حگ هاآسیف» به معنی جشن جمع آوری محصول است. جشن سایه‌بان‌ها در ایام جمع آوری محصول بر‌گزار می‌شود. جشن شاووعوت (اعطاء تورات) اولین برداشت حاصل است، حاصلی که در بهار کاشته شده‌است. سوکوت هم جشن جمع آوری محصول در پاییز است. در این عید پدران ما به خانه خدا در اورشلیم می‌رفتند تا از خداوند از حاصل زمینی که به آنها داده، شکرگزاری نمایند.

چون این جشن، جنبه کشاورزی دارد، پس از جمع آوری محصول به پاس نعمت‌های بیکرانی که خداوند به ما داده، چهار نوع از محصولات زمین که عبارت‌اند از ترنج، شاخه درخت خرما، شاخه درخت مورد و شاخه درخت بید را در دست گرفته و دعای مخصوصی می‌خوانند. علمای یهود بکار بردن این چهار نوع محصول را در نماز جشن سوکوت به دو صورت توجیه می‌کنند

توجیه اول: ترنج به شکل قلب است، شاخه درخت خرما شبیه ستون فقرات انسان، برگ مورد به شکل چشم و برگ بید به شکل لب می‌باشد. با دعایی که خوانده می‌شود، خدا خواسته می‌شود که همواره بتوان با عقل سلیم و ایمان کامل، آن اعضا را تحت اختیار خود بگیرند.

توجیه دوم: مردم دنیا چهار نوع هستند:

۱) کسانی که ایمان کامل و رفتار سالم دارند. «ترنج» طعم خوب و بوی مطبوعی دارد. پس شبیه گروه اول انسان‌هاست.

۲) کسانی که تحصیلات و اطلاعات کامل دارند ولی مراسم مذهبی را به جا نمی‌آورند. «شاخه درخت خرما» میوه خوبی دارد ولی معطر نیست. پس شبیه گروه دوم است.

۳) کسانی که اطلاعات و معلومات مذهبی کاملی ندارند ولی اعمال و رفتارشان خوب و شایسته‌است. «شاخه مورد» میوه ندارد ولی بوی آن مطبوع است. پس نماینده گروه سوم انسان‌ها می‌باشد.

۴) کسانی که معلومات مذهبی ندارند و رفتارشان هم خوب نیست. «شاخه درخت بید» میوه ندارد و بوی مطبوعی هم از آن استشمام نمی‌شود، بنابراین نماینده گروه چهارم انسان‌هاست.

پس این چهار نوع محصول زمین، چهار گروه از مردم را که در هر جامعه‌ای وجود دارند نمایش می‌دهد. انسان‌هایی که در جامعه زندگی می‌کنند در برابر همدیگر مسؤل هستند زیرا اعمال و رفتارشان و ایمانشان در سرنوشت افراد دیگر جامعه مؤثر است. هر کدام از این افراد معلومات و رفتارهای مختلفی دارند و روی هم جامعه را تشکیل می‌دهند. با جمع آوردن این چند نوع گیاه در یک بسته، صفات نیکو یعنی اتحاد و همبستگی و همکاری در میان گروه‌های مختلف جامعه، حتی آنهایی که علم یا عمل مناسب مذهبی نیز ندارند، نمایش داده می‌شود.

جشن سیمحت تورا

روز بعد از آخرین روز جشن سایه‌بان‌ها، «سیمحت تورا» یعنی شادی تورات می‌باشد. جشن سیمحا تورا به مناسبت به انجام رسیدن قرائت پنج جلد تورات در عرض یک سال بر‌گزار می‌شود. در همان روز اولین فصل از جلد تورات قرائت می‌شود.

منابع

شمسیان، الیشا.جشن سوکوت (سایه‌بان‌ها) ، وب‌گاه نارنج دات کام.