مدیریت نوآوری

مدیریت نوآوری یا مدیریت خلاقیت و نوآوری (به انگلیسی Innovation Management) یک رشتهٔ علمی میان رشته‌ای است و یکی از گرایش‌های تخصصی علم خلاقیت نوآوری شناسی (Creanovatology) تحت عنوان خلاقیت نوآوری شناسی سازمانی مدیریتی ([Organizational/Managerial Creanovatology)محسوب می‌گردد. موضوع این رشته مدیریت فرایندها و پدیده‌های خلاقیت و نوآوری در سازمان‌ها می‌باشد. مدیریت خلاقیت نوآوری به دلیل ماهیت موضوعی حوزه ی دانشی میان رشته ای و چند تخصصی بسیار گسترده ای را شامل می گردد و با دیگر مفاهیم و رویکردهای سازمانی و مدیریتی مانند مدیریت دانش ، یادگیری سازمانی، مدیریت سرمایه‌های فکری، مدیریت فناوری، مدیریت تحقیق و توسعه، مدیریت ارزش ، مهندسی محصول جدید، مهندسی نوآوری ، مهندسی سیستم ، مدیریت پروژه ، کارآفرینی ، مدیریت کیفیت و تعالی سازمانی ارتباط زیادی دارد (گلستان هاشمی، ۱۳۸۷،۱۳۸۲).

علم خلاقیت نوآوری شناسی

مطالعات و پژوهش‌های گسترده در بارهٔ ابعاد و جوانب مختلف خلاقیت و نوآوری با انواع رویکردها و روش شناسی‌های پژوهشی علمی گوناگون منجر به شکل گیری حوزهٔ علمی پژوهشی میان رشته‌ای گسترده‌ای گردیده است که توسط پژوهشگر ایرانی دکتر سید مهدی گلستان هاشمی به عنوان یک رشتهٔ علمی تخصصی مستقل باویژگی میان رشته‌ای و چند رشته‌ای تحت عنوان علمخلاقیت شناسی یا علم خلاقیت نوآوری شناسی با زیر شاخه‌ها یا گرایش‌های تخصصی متعدد تبیین و پایه‌گذاری شده و با نام انگلیسی Creanovatology (همچنین Creatology و Innovation Science) به جامعهٔ علمی جهانی ارائه گردیده است .. رشتهٔ علمی خلاقیت نوآوری شناسی گرایش‌ها یا شاخه‌های تخصصی مختلفی مانند خلاقیت شناسی روانشناختی (Psychological Creanovatology)، خلاقیت شناسی آموزشی، تعلیم و تربیتی (Educational Creanovatology)، خلاقیت شناسی جامعه شناختی (Sociological Creanovatology)، خلاقیت شناسی سازمانی مدیریتی (Organizational/Managerial Creanovatology)را شامل می‌گردد..

مدیریت نوآوری

در رشتهٔ خلاقیت شناسی سازمانی صنعتی و مدیریت نوآوری موضوعات مختلفی مانند مدیریت انگیزش خلاقیت و مدیریت ایده‌های خلاق منابع انسانی سازمان، ساختارهای سازمانی پشتیبان خلاقیت و نوآوری، فرهنگ‌های سازمانی پشتیبان خلاقیت و نوآوری، مدل‌ها و ساز و کارهای نوآوری، مدیریت دانش سازمانی، فرایندهای خلق دانش (دانش آفرینی)، مدیریت استراتژیک نوآوری، مدیریت پروژه های نوآورانه ، فرایندهای نوآوری فناورانه و مدیریت مهندسی سیستم و مهندسی نوآوری مورد مطالعه و بررسی قرار می‌گیرد (گلستان هاشمی، ۱۳۸۷، ۱۳۸۸، ۱۳۹۰).

مدیریت نوآوری جامع

مدیریت نوآوری جامع رویکرد نوینی به مدیریت نوآوری است که با سازمان دهی و به کارگیری حداکثری منابع و قابلیت‌های سازمانی، شایسنگی ویژهٔ نوآوری در سازمان را در راستای تحقق ارزش آفرینی و انواع دستاوردهای نوآورانه بر مبنای خلاقیت شناسی مدیریت ارزش به وجود می‌آورد. رویکرد مدیریت نوآوری جامع برای اول بار به طور تقریبا همزمان توسط یک پژوهشگر چینی (گسو ،۲۰۰۲) و یک پژوهشگر ایرانی (گلستان هاشمی، ۲۰۰۲ )ارائه گردیده است . مدیریت نوآوری جامع دارای زیر نظام های متعددی از جمله نظام مدیریت دانش جامع ، نظام مهندسی نوآوری و نظام مهندسی سیستم می باشد و با رویکردهای مدیریت فرهنگ تعالی جامع ، مدیریت تعالی سازمانی جامع و مدیریت جامع خلق ارزش ارتباط زیادی دارد ..

سیستم مهندسی نوآوری - مهندسی سیستم

یکی از مهم ترین زیر سیستم های مدیریت نوآوری جامع سیستم مهندسی نوآوری است که شامل مهندسی سیستم می شود . دراین رویکرد منظور از سیستم خروجی نهایی یا محصول جدید می باشد . مهندسی سیستم (Systems engineering) عبارت از روش شناسی تخصصی مبتنی بر رویکرد سیستمی بوده و دارای ماهیت میان رشته ای و چند تخصصی است که به یکپارچه سازی هدفمند مجموعه ای از اجزا و عناصر و شکل دهی یک مجموعه کامل و ایجاد یک محصول مشخص با قابلیت ها و کارامدی های تعیین شده می پردازد. هدف اصلی مهندسی سیستم، خلق یک سیستم جدید است و یکی از دانش ها و روش شناسی های تخصصی مربوط به طراحی سیستم های فنی مهندسی و خلق محصولات جدید ، مهندسی محصول و مهندسی نوآوری می باشد و مانند مدیریت پروژه های اختراعی و نوآورانه خلق فناوری و محصولات نوین یکی از زیر نظام های رویکرد مدیریت نوآوری جامع و نظام مدیریت جامع خلق ارزش در سازمان ها به ویژه سازمان های دانش بنیان و نوآور محسوب می گردد . ( گلستان هاشمی ، 1389 )

مهندسی سیستم در یک تعریف کلی عبارت از روش شناسی تخصصی انسجام بخشی و یکپارچه سازی هدفمند مجموعه ای از اجزا و عناصر و شکل دهی یک سیستم کامل با ویژگی ها و قابلیت های کارکردی مشخص می باشد. به بیان دیگر مهندسی سیستم دانش و روش شناسی در کنار هم قرار دادن اصولی کلیه اجزا و عناصر زیر مجموعه یک سیستم و برقراری روابط تعاملی هدفمند و هم افزایانه میان آنها به بهترین شیوه ممکن است که در نهایت منجر به ایجاد یک مجموعه یا سیستم کلان ( محصول ) با قابلیت و توانمندی مشخص به منظور پاسخگویی به نیازهایی خاص می باشد . مهندسی سیستم بر اساس رویکرد سیستمی استوار بوده و دارای ماهیت میان رشته ای و چند تخصصی می باشد(گلستان هاشمی ،1389 ). .

برای مهندسی سیستم تعاریف متعدد و متنوعی ارائه شده است که البته اکثر آنها اشتراک مفهومی بالایی دارند. انجمن بین المللی مهندسی سیستم(INCOSE)مهندسی سیستم را چنین تعریف نموده است : مهندسی سیستم یک رویکرد میان رشته ای برای تحقق بخشیدن به سیستم های موفق( Successful Systems) می باشد.در این راستا بر فرایندهای تعریف نیازهای مشتری و تعریف قابلیت های اولیه مورد نیاز در چرخه ی توسعه،الزامات مستند سازی ، طراحی و اعتبارسنجی سیستم معطوف می باشد.هدف مهندسی سیستم برآورده شدن حداکثری نیازهای مشتریان و ذینفعان سازمان باحداکثر کیفیت و اعتمادپذیری و حداقل هزینه هاو طبق برنامه از پیش تعیین شده می باشد . یکی از متداول ترین رویکردها به مهندسی سیستم ، فرایندهای هفت گانه برای آن لحاظ گردیده که یا عبارت SIMILAR نشان داده می شود که شامل موارد بیان مسئله ، بررسی انواع گزینه ها ، مدل سیستم ، یکپارچه سازی ، راه اندازی سیستم ، ارزیابی عملکرد و ارزیابی مجدد می باشد. از مهم ترین منابع دانشی مهندسی سیستم راهنمای پیکره دانش مهندسی سیستم SEBoK ، راهنمای مهندسی سیستم انجمن INCOSE و راهنمای مهندسی سیستم ناسا(NASA-SEH)می باشد (گلستان هاشمی ،1390). . .

مدیریت دانش جامع

مدیریت دانش جامع(TKM)رویکرد همه جانبه نگر و فراگیر به مدیریت دانش به منظور دستیابی به دانش جامع می باشد . رویکرد مدیریت دانش جامع معطوف به فراگیری فرایندهای مدیریت دانش درون گرا و برون گرا در سراسر زنجیره ارزش سازمان بوده و زیر ساخت اصلی پشتیبان در رویکردهای نوین مدیریت نوآوری جامع ، مدیریت تعالی سازمانی جامع و مدیریت جامع خلق ارزش (Total Quapronovation Management)محسوب می گردد(گلستان هاشمی،1389 ).

جستارهای مرتبط

• مدیریت خلق دانش
• مهندسی نوآوری
• مهندسی محصول
• مهندسی سیستم
• مهندسی طراحی
• مدیریت جامع خلق ارزش

زیرنویس‌ها

]