یوسف‌خان گرجی

یوسف خان گرجی یک فرمانده نظامی ایرانی گرجی تبار بود. در زمان سلطنت فتحعلی شاه در سال ۱۲۳۰ ق شهر اراک را بنا نهاد و در سال ۱۲۲۲ ق منصب سپهداری یافت وبه حکومت عراق عجم منصوب شد . در سال ۱۲۳۸ ق اکراد را که به سلماس و حدود آن تجاوز کرده بودند در جنگی شکست داد .

اقدامات

در زمان فتحعلی شاه قشونی به نام عراق (عراق عجم) و سپهداری یوسف خان گرجی تشکیل گردید و فتحعلی شاه به فکر سربازگیری از مردم این سامان افتاد. یوسف خان گرجی از شاه تقاضا نمود که برای مرکز قشون قلعه‌ای نظامی احداث کند. به همین جهت تأسیس ساختمان اولیه شهر به‌صورت قلعه‌ای به نام سلطان آباد، شروع و در سال ۱۲۲۳ خورشیدی (۱۸۰۸ میلادی) به پایان رسید. اراک از معدود شهرهای ایران است که طبق نقشه ساخته شده است.

بازار اراک یکی از بناهای نخستین شهر اراک است. بنای اولیه این بازار را حاکم وقت اراک (سپهدار اعظم) که نام مسجد و مدرسه‌ای در بازار نیز به نام وی می‌باشد در اوایل قرن ۱۳ گذاشت. با این همه بنای مجموعه بزرگ بازار اراک شامل حمام، مسجد، مدرسه، آب انبارها، گذرها و کاراوانسراها در زمان فتحعلی شاه و توسط یوسف خان گرجی در سال ۱۲۲۸ هجری قمری در بافت مرکزی اراک بنیان گذاشته شد.

مدرسه سپهدار اراک یکی از بناهای تاریخی باقی‌مانده از دوره قاجار است که همزمان با تاسیس بازار اراک به دستور یوسف خان گرجی سپهدار اعظم ساخته شد .

منابع

• رحیمی، ملک محمد. گرجی های ایران. اصفهان: یکتا، ۱۳۷۹.
• بامداد، مهدی. شرح حال رجال ایران. جلد چهارم