سرشماری عمومی نفوس و مسکن (۱۳۹۰)

۲۱ تیرماه سال ۱۳۹۰ رئیس جمهور احمدی‌نژاد دستور هفتمین سرشماری عمومی نفوس و مسکن را در سراسر کشور اعلام کرد. این طرح که در گذشته هر ۱۰ سال یکبار انجام می‌شد طبق مصوبه هیات وزیران از سال ۱۳۸۶ هر ۵ سال یکبار انجام شود. سرشماری نفوس ‌۱۳۳۵ نخستین سرشماری عمومی نفوس کشور بود و درآن تمامی افراد کشور شمارش شدند. در سال ۱۳۹۰ هم این طرح برای ۲۰ روز در سراسر کشور اجرا شد.

تغییر فاصله بین سرشماری ها به ۵ سال

سرشماری نوعی عکس گرفتن از وضع اقتصاد کشور است، عکس امروز با ۱۰ سال پیش بسیار فرق می‌کند، بنابراین سرشماری ۵ ساله می تواند عکسی نزدیک‌تر به واقعیت از وضع اقتصاد جامعه نشان دهد. روند تحولات جامعه مانند تولد، ازدواج، فوت، طلاق، ساخت و ساز، دانش آموختگی از دانشگاه، مهاجرت بین استانی حتی تقسیمات کشوری به حدی شده که وقتی هر ۱۰ سال یک بار از جامعه عکسی تهیه شود، نمی‌توان به خوبی مقایسه کرد. بنابراین سرشماری ۵ ساله می‌تواند به واقعیت نزدیک‌تر باشد و شاخص‌های واقعی‌تری در اختیار تصمیم گیران جامعه قرار دهد. در بسیاری از کشورها مانند استرالیا، ژاپن، کانادا، کره جنوبی و نیوزیلند سرشماری ۵ ساله انجام می‌شود و در ایران هم از این پس این سرشماریها ۵ ساله انجام می شوند.

تعداد سوالات پرسیده شده

آمارگران ۶۰ پرسش از هر خانوار مطرح می‌کنند.سوالها در مورد تعداد اعضای خانواده، تحصیلات، شغل پرسیده می شود. علاوه بر آن در این سرشماری برای اولین بار پرسش های جدیدی چون شماره ملی، کد پستی، اقامتگاه دوم، دسترسی به اینترنت و کامپیوتر و فهرست بهره برداران کشاورزی پرسیده می‌شود.

نتایج اولیه

کل جمعیت

جمعیت ایران طبق نتایج سرشماری های انجام شده، از سال ۱۳۳۵ تا ۱۳۹۰

بر این اساس، جمعیت کشور بالغ بر ۷۵،۱۴۹،۶۶۹ تن است. درصد عدم همکاری در نرم بین المللی در سرشماریها یک درصد است اما این میزان در این سرشماری ۵ در هزار بوده است. پاسخگویان عمدتا زنان خانه دار بودند که حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه برای پاسخ به پرسشنامه وقت صرف کردند، رئیس ستاد سرشماری هر استان نیز، استاندار و در شهرستان ها فرماندار بود. مدت زمان انجام این سرشماری که از تاریخ ۲ تا ۲۴ آبان به طول انجامید ۲۴ روز بود که ۲۱ روز آن برای انجام سرشماری و سه روز آن برای سرشماری غایبین تمدید شد. سرشماری سال ۱۳۹۰ از دو سال پیش در مرکز آمار یعنی از سال ۸۸ آغاز شده بود که شامل مرحله طراحی، آزمایش، سازماندهی و اجرا و استخراج و پردازش بوده است. اخذ کد پستی و کد ملی برای اولین بار در سرشماری های عمومی نفوس و مسکن صورت گرفته است. روند جمعیتی در سرشماری سال ۹۰ با پیش بینی های مرکز آمار همخوانی نداشت. بر اساس این سرشماری، جمعیت سال ۱۳۹۰ به صورت رند ۷۵ میلیون نفر و به طور دقیق ۷۴۹۶۱۷۰۲ نفر است که با توجه به تمدید مهلت برای سرشماری خانوارهای غایب پیش بینی می شود در نتایج نهایی این تعداد یک درصد افزایش یابد. نسبت مرد (درصد مردان کشور به جمعیت) ۵۱ درصد و زنان ۴۹ درصد است. در سرشماری سال ۸۵ نیز این اعداد همین گونه بوده است در سرشماری سال ۸۵ جمعیت کشور بالغ بر ۷۰ میلیون و ۴۹۵ هزار و ۷۸۲ نفر بوده است. درصد جمعیت شهری کشور را بر اساس سرشماری سال ۹۰، ۷۱ درصد اعلام شد، این درصد در سرشماری سال ۸۵ بالغ بر ۶۸ درصد بوده است.

نسبت جنسیتی

نسبت جنسیتی جمعیت کشور بر اساس سرشماری سال ۹۰ به سال ۸۵ تغییری نکرده است و بر اساس این سرشماری در مقابل هر ۱۰۰ زن ۱۰۳ مرد وجود دارد که این رقم بر اساس نرم بین المللی و طبیعی است.

رشد جمعیت

متوسط نرخ رشد جمعیت سالانه در سال ۹۰ معادل ۱٫۳ درصد بوده است که این رقم در سرشماری سال ۸۵ معادل ۱٫۶ درصد بوده است این در حالی است که پیش بینی مرکز آمار رقم ۱٫۴۷ درصد بوده است بنابراین پیش بینی مرکز آمار محقق نشد.

بعد و تعداد خانوار

بعد خانوار ایرانی (تعداد نفرات در هر خانوار ایرانی) را بر اساس سرشماری ۹۰ را معادل ۳٫۶ نفر بود که این رقم مطابق پیش بینی مرکز آمار بوده است این در حالی است که بعد خانوار بر اساس سرشماری سال ۸۵ معادل ۴ نفر و در سرشماری سال ۷۵ معادل ۴٫۴ نفر بوده است. کاهش ۴ دهم درصدی بعد خانوار در سال ۹۰ نسبت به سال ۸۵ طی ۵ سال اتفاق افتاده است اما کاهش ۴ دهم درصدی بعد خانوار در سال ۸۵ نسبت به سرشماری سال ۷۵ طی ۱۰ سال اتفاق افتاده است. خطای پوششی در این سرشماری حداکثر یک درصد و خطای محتوایی نیز حداکثر یک درصد است. تعداد خانوارها بر اساس این سرشماری ۲۰ میلیون و ۷۰۳ هزار و ۹۵۳ خانوار اعلام شد و افزود: ۳٫۴ درصد خانوارها قبل از زمان تمدید غایب بودند که تلاش شد این میزان به کمتر از یک درصد برسد.

جستارهای وابسته

• سرشماری عمومی نفوس و مسکن (۱۳۸۵)

پیوند به بیرون

• گزیده نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۹۰
• نشریه گزيده نتايج سرشماری عمومی نفوس و مسكن ۱۳۹۰