وزارت راه و شهرسازی

مختصات: ۳۵°۴۴′۴۸٫۲″ شمالی ۵۱°۲۵′۱۴٫۵″ شرقی / ۳۵٫۷۴۶۷۲۲°شمالی ۵۱٫۴۲۰۶۹۴°شرقی / 35.746722; 51.420694
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
وزارت راه و شهرسازی
وزارت راه و شهرسازی جمهوری اسلامی ایران
وزارت دید کلی
بنیان‌گذاری۶ تیر ۱۳۹۰
سازمان‌های پیشین
حوزهٔ قدرتایران
ستادتهران، بلوار آفریقا
بودجه سالانه۳۱٬۰۷۰ میلیارد تومان (سال ۱۴۰۲)
وزیر مسئول
گروه بالادستدولت جمهوری اسلامی ایران
وبگاه

وزارت راه و شهرسازی یکی از وزارت‌خانه‌های دولت ایران است. پیشینه شکل‌گیری این وزارت‌خانه به سال ۱۲۶۰ و تأسیس وزارت فوائد عامه در دوران سلطنت ناصرالدین‌شاه بازمی‌گردد. فرم کنونی این وزارت‌خانه در ۳۱ خرداد ۱۳۹۰ با رأی مجلس و تأیید شورای نگهبان، از ادغام وزارت راه و ترابری با وزارت مسکن و شهرسازی شکل گرفت.

وزارت راه و شهرسازی متولی ادارهٔ امور حمل‌ونقل زمینی، دریایی و هوایی در محدودهٔ داخلی کشور و ارتباطات ترابری میان ایران و دیگر کشورهای جهان، همچنین سیاست‌گذاری در حوزه مسکن و شهرسازی در کشور می‌باشد. هم‌اکنون مهرداد بذرپاش به‌عنوان وزیر وزارت راه و شهرسازی فعالیت می‌کند.

تاریخچه[ویرایش]

ساختمان وزارت راه و شهرسازی در تهران

ساختار و سازمان وزارت راه و شهرسازی در درازای مدتی که از فعالیت آن می‌گذشته‌است به‌دلیل ضرورت‌های ملی به دفعات دچار تغییر و تحول گشته‌است. روند این تحول را می‌توان به دوره‌های زیر تقسیم‌بندی نمود.

وزارت فوائد عامه[ویرایش]

وزارت فوائد عامه در سال ۱۲۶۰ مقارن با ۱۲۹۸ هجری قمری و در دوران سلطنت ناصرالدین‌شاه وزارت فوائد عامه بنیانگذاری شد و امور مربوط بر ساخت راه، پل و راه‌داری برعهدهٔ وزارت‌خانهٔ مذکور گذاشته شد. این وزارت‌خانه تدریجاً در سال‌های پس از بنیانگذاری به وظائف دیگری مانند تجارت و فلاحت پرداخته که به همین دلیل بعدها بنام وزارت فوائد عامه و تجارت و فلاحت تغییر نام یافت. هزینه‌های راه‌سازی در این دوران با اخذ «باج راه» که در راه‌دارخانه‌ها گرفته می‌شده تأمین می‌گردید و این مبلغ سالیانه از سه میلیون ریال تجاوز نمی‌کرد.

وزارت راه و ترابری[ویرایش]

از سال ۱۳۰۱ اداره‌ای بنام «اداره‌کل طرق و شوارع» در وزارت فلاحت و تجارت و فوائد عامه به‌منظور اقدام مؤثر برای ساختمان راه‌ها، نگهداری و بهره‌برداری تشکیل گردید. این اداره‌کل، راه‌های کشور را به نواحی مختلف تقسیم و مسئولیتی برای ادارهٔ امور تعمیر و نگهداری آن‌ها معین کرد.

در ۲۷ اسفند ۱۳۰۸ به‌موجب قانونی که از مجلس شورای ملی گذشت، اداره‌کل طرق و شوارع به «وزارت طرق و شوارع» تبدیل و در ۲۸ فروردین ۱۳۰۹ سید حسن تقی‌زاده به‌عنوان نخستین وزیر طرق و شوارع به مجلس شورای ملی معرفی شد. با تأسیس این وزارت‌خانه، راه‌سازی در ایران گسترش یافت و با امکاناتی که تدریجاً فراهم شد، برنامه‌ها و پروژه‌های راه‌سازی ادامه پیدا کرد.

در سال ۱۳۱۵ وزارت طرق و شوارع با تصویب مجلس شورای ملی به «وزارت راه» تغییر نام یافت.

در تاریخ ۱۶ تیر ۱۳۵۳ به‌منظور اعمال سیاست جامع و هماهنگ برای ترابری کشور و توسعه و تجهیز، گسترش، نگاهداری و ایجاد تأسیسات زیربنایی آن با توجه به مقتضیات توسعهٔ اجتماعی، اقتصادی و عمرانی و دفاع ملی با رعایت قوانین مربوط نام وزارت راه به «وزارت راه و ترابری» تغییر یافت.

وزارت مسکن و شهرسازی[ویرایش]

به‌موجب قانون مشتمل بر ۱۰ ماده و ۷ تبصره در مورخ ۱۳۴۲/۱۲/۲۲ به تصویب رسید، وزارت‌خانه‌ای از تلفیق بانک ساختمانی، سازمان خانه‌سازی وزارت دارائی و دفاتر فنی سازمان برنامه بنام «وزارت آبادانی و مسکن» تأسیس و موجودیت یافت. در سال ۱۳۵۳ وزارت آبادانی و مسکن با تصویب مجلس شورای ملی به «وزارت مسکن و شهرسازی» تغییر نام می‌یابد و تعیین وظایف آن از طرف مجلس انجام می‌شود.[۱]

ادغام و جابه‌جایی[ویرایش]

طبق برنامهٔ پنجم توسعه برای کوچک‌سازی دولت قرار بود که وزارت‌خانه‌های دولت از ۲۱ (که پس از تشکیل وزارت ورزش و جوانان به ۲۲ تا رسید) به ۱۷ تا بکاهد. برای همین دولت تصمیم گرفت که فرایند ادغام چند وزارت‌خانه را آغاز کند؛ از جمله ادغام وزارت راه و ترابری در مسکن و شهرسازی. از این رو ماجرا در هیئت دولت تصویب شد و آمادهٔ ارائه به مجلس.[۲] پس در آغاز ادغام دو وزارت‌خانهٔ راه و ترابری و مسکن و شهرسازی در هیئت دولت تصویب شد و وزارت امور زیربنایی نام گرفت. در آن هنگام وزارت راه و ترابری پس از استیضاح حمید بهبهانی هنوز زیردست رئیس‌جمهور بود. وی همان وزیر مسکن و شهرسازی علی نیکزاد را به سرپرستی وزارت گماشت و برای وزارت امور زیربنایی به مجلس معرفی کرد.[۳]

در ۴ خرداد ۱۳۹۰ لایحهٔ وظیفه‌ها و اختیارات وزارت را به مجلس دادند.[۴]

۱۱ خرداد مجلس به ادغام وزارت‌خانه‌های راه و ترابری، مسکن و شهرسازی و ارتباطات و فناوری اطلاعات رأی داد و وزارت امور زیربنایی و ارتباطات رای داد[۵] که شورای نگهبان، چون دولت ادغام وزارت ارتباطات با این دو را تصویب نکرده‌بود، رد کرد.

در تاریخ ۳۱ خرداد ۱۳۹۰ با تصویب مجلس شورای اسلامی و در ۱ تیر تأیید شورای نگهبان قانون اساسی،[۶] وزارت راه و ترابری با وزارت‌خانهٔ مسکن و شهرسازی ادغام شد و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از او بیرون رفت،[۷] و با تصویب مجلس تغییر نام آن را،[۸] وزارت راه و شهرسازی درست شد. پس همهٔ وظیفه‌های دو وزارت‌خانه و وزیرهایشان به وزارت نوین و وزیر او رسید.[۹]

وزیران[ویرایش]

نمودار سازمانی[ویرایش]

ماموریت‌ها و چشم‌اندازها[ویرایش]

  • تأمین راه‌های کشور اعم از زمینی (راه و راه‌آهن) و راه‌های دریائی و هوائی
  • اداره امور ترابری کشور، پی‌ریزی سیاست جامع هماهنگ برای آن و ایجاد توسعه، تجهیز، گسترش و نگاهداری تأسیسات زیربنایی آن با توجه به مقتضیات توسعه اجتماعی، اقتصادی، عمرانی و دفاع ملی
  • تعیین مراکز جمعیتی و تعادل مطلوب بین جمعیت و وسعت شهرها در سطح کشور به‌منظور برنامه‌ریزی عمران منطقه‌ای و استفاده بهتر از منابع سرزمین نظیر خاک و آب و جلوگیری از ایجاد مشکلات شهری در اثر رشد و توسعه ناموزون آن‌ها و در نتیجه اتلاف منابع اقتصادی و انسانی کشور
  • مدیریت یکپارچه زمین با همکاری دستگاه‌های اجرائی
  • تأمین رفاه اجتماعی در زمینه مسکن
  • مشارکت در ساماندهی بازار سرمایه در امر زمین و مسکن
  • کمک به حفظ تعادل اقتصادی از طریق اعمال سیاست‌های تشویقی و استفاده از سرمایه‌گذاری در امر ساختمان و مسکن
  • راهبری تحقیقات ساختمانی به‌منظور ایمن‌سازی ساختمان‌ها در قبال حوادث طبیعی، استفاده بهتر از منابع و مصالح محلی و افزایش کیفیت مصنوعات ساختمانی
  • هماهنگی و تمرکز در تهیه واجرای طرح‌ها و ساختمان‌های دولتی و عمومی در سطح کشور

معاونت‌های ستادی[ویرایش]

  • معاونت برنامه‌ریزی و مدیریت منابع
  • معاونت مسکن و ساختمان
  • معاونت گسترش مدیریت و منابع انسانی
  • معاونت حمل‌ونقل
  • معاونت شهرسازی و معماری
  • معاونت حقوقی، امور مجلس و استان‌ها

سازمان‌ها، شرکت‌ها و مراکز تابعه[ویرایش]

شوراها و هیئت‌ها[ویرایش]

سامانه‌ها[ویرایش]

سامانه ملی املاک و اسکان[ویرایش]

سامانه ملی املاک و اسکان برای جمع‌آوری کلیهٔ اطلاعات محل سکونت و املاک تحت مالکیت ایرانیان در یک سامانهٔ واحد ایجاد شد و در آدرس amlak.mrud.ir قابل دسترسی است. از دلایل راه‌اندازی این سامانه، ممکن شدن اخذ مالیات به‌ویژه مالیات از خانه‌های خالی اعلام شده‌است.[۱۰]

سامانه شهراه[ویرایش]

این سامانه به‌منظور ارائه یکپارچهٔ خدمات به شهروندان، سال ۱۳۹۵ راه‌اندازی شد.[۱۱]

منابع[ویرایش]

  1. «قانون تغییر نام وزارت آبادانی و مسکن به وزارت مسکن و شهرسازی و تعیین وظایف آن». مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ آوریل ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۱ آوریل ۲۰۲۱.
  2. اطلاع‌رسانی دولت:::.: آمادگی دولت برای تشکیل وزارت امور زیربنایی و معرفی وزیران به مجلس[پیوند مرده]
  3. اطلاع‌رسانی دولت:::.: معرفی علی نیکزاد به‌عنوان وزیر امور زیربنایی به مجلس شورای اسلامی[پیوند مرده]
  4. اطلاع‌رسانی دولت:::.: لایحه وظایف و اختیارات وزارت‌خانه امور زیربنایی امروز به مجلس داده می‌شود[پیوند مرده]
  5. خانهٔ ملت - خبرگزاری مجلس شورای اسلامی[پیوند مرده]
  6. «پورتال شورای نگهبان». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۵ ژوئن ۲۰۱۱.
  7. «خانه ملت - خبرگزاری مجلس شورای اسلامی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۱.
  8. «خانه ملت - خبرگزاری مجلس شورای اسلامی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۱.
  9. «خانه ملت - خبرگزاری مجلس شورای اسلامی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۱.
  10. «همه چیز دربارهٔ ثبت‌نام در سامانه املاک و اسکان». ایسنا. ۲۱ فروردین ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۴-۱۹.
  11. «راه‌اندازی سامانه «شهراه»». باشگاه خبرنگاران جوان. ۳۰ بهمن ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۴-۱۹.

پیوند به بیرون[ویرایش]