بحث:چندجهانی

عالم

به نظر من «عالَم» ترجمه بهتری برای universe است تا «جهان». جهان خیلی خیلی عمومی و پرکاربرد است (همچون world) و به نظر نمی‌رسد بار علمی و فیزیکی داشته باشد. فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی نیز «عالم حالت‏پایا» را به عنوان برابر steady-state universe در حوزه فیزیک پیشنهاد کرده‌است. همانطور که مستحضرید زبان فارسی تعداد معدودی لغت دارد (مثلاً در قیاس با انگلیسی که اخیراً در پژوهش مشترک گوگل با دانشگاه هاروارد مشخص شد که بالغ بر یک میلیون لغت دارد) و برای بیان مفاهیم به طرز دقیق و غیر مبهم به واژگانی نیاز داریم که معنای مشخص و یگانه‌ای را به ذهن متبادر سازند. بیایید تا یک نه محکم به این روند مسخره خارج کردن لغات با ریشه عربی از زبان فارسی (سره‌سازی) بگوییم و با قدرت هرچه بیشتر بیان کنیم که ما به یک زبان فارسی غنی و قدرتممند با تعداد بسیار بسیار بسیار زیادی از واژگان نیازمندیم. بیایید تا لغت‌هایی را که در زبان فارسی به خوبی فهمیده می‌شوند نگاه داریم و دور نیندازیمشان. 4nn1l2 (بحث) ‏۲۸ آوریل ۲۰۱۳، ساعت ۱۱:۲۲ (UTC)

@4nn1l2: مصوب‌های فرهنگستان:

• information universe = «جهان اطلاعاتی»:

«جهان اطلاعاتی» [علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی] هم‌ارزِ «information universe»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر هشتم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۱۴۳-۰۸-۸ (ذیل سرواژهٔ جهان اطلاعاتی)

• closed universe = «عالم بسته»:

«عالم بسته» [فیزیک‌] هم‌ارزِ «closed universe»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر دوازدهم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۱۴۳-۶۶-۸ (ذیل سرواژهٔ عالم بسته)

• open universe = «عالم باز»:

«عالم باز» [فیزیک‌] هم‌ارزِ «open universe»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر دوازدهم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۱۴۳-۶۶-۸ (ذیل سرواژهٔ عالم باز)

• flat universe = «عالم تخت»:

«عالم تخت» [فیزیک‌] هم‌ارزِ «flat universe, Einstein-de Sitter universe, Einstein-de Sitter model»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر دوازدهم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۱۴۳-۶۶-۸ (ذیل سرواژهٔ عالم تخت)

• oscillating universe = «عالم نوسانی»:

«عالم نوسانی» [فیزیک‌] هم‌ارزِ «oscillating universe»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر دوازدهم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۱۴۳-۶۶-۸ (ذیل سرواژهٔ عالم نوسانی)

ولی برای multiverse فعلاً هیچ مصوب ندارد، لذا لازم است طبق رواج عنوان‌گذاری و ترجمه شود. «چندجهانی» احتمالاً پس از «تک‌جهانی» و برای هماهنگی با آن ایجاد شده است. -- FæɹHaad (بحث) ‏۱۹ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۰۸:۴۲ (UTC)

دقت کنید که فقط مصوبات در حوزهٔ فیزیک را در نظر بگیرید. مصوبه در حوزهٔ کتابداری به درد این بحث نمی‌خورد. بنده با جهان مخالفم و معتقدم این واژه حق مطلب را ادا نمی‌کند. ‏4nn1l2 (بحث) ‏۱۹ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۳۲ (UTC)

• منبعی برای «چندعالمی» پیدا نکردم. -- ‏ Sunfyre^T ‏۱۹ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۴۵ (UTC)

  البته همانطور که از ترجمه‌های اولیه بنده در سال ۲۰۱۳ مشخص است من طرفدار استفاده از لغت مالتی‌ورس به ازای multiverse هستم. عالَم را برای universe می‌گویم. به عبارت دیگر حرف من این است که multiverse برابر جاافتاده‌ای در فارسی ندارد و بایستی از همان مالتی‌ورس استفاده کرد چون مفهومی جدید است. ولی universe مفهومی قدیمی است و برابر جاافتاده در فارسی دارد که عالَم است. ‏4nn1l2 (بحث) ‏۱۹ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۵۶ (UTC)

  دو منبعی که برای «چندجهانی» ارائه کردم مناسب نیست؟ -- ‏ Sunfyre^T ‏۱۹ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۰۰ (UTC)

  آن‌ها را ندیده بودم. با توجه به ارائهٔ منبع در حال حاضر اعتراضی ندارم. اعتراض من در اصل مال سال ۲۰۱۳ بود و امروز پس از ۹ سال در این صفحه پینگ شدم. ‏4nn1l2 (بحث) ‏۱۹ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۰۶ (UTC)

  امیدوارم «چندجهانی» از مصوبات ویکی‌پدیا نباشد. -- ‏ Sunfyre^T ‏۱۹ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۱۳ (UTC)

  جهان خیلی خیلی عمومی و پرکاربرد است (همچون world) و به نظر نمی‌رسد بار علمی و فیزیکی داشته باشد.

  world بیشتر «دنیا» ترجمه شده ولی ویژه:تاریخچه صفحه/دنیا نشان می‌دهد که در ۲۲ اوت ۲۰۱۳ توسط کاربر:Mahan به جهان تغییر مسیر شد سپس در ‏۱۲ فوریهٔ ۲۰۱۴ توسط یک ربات تغییر مسیر شد به گیتی، قبل از این‌ها تغییر مسیر به یک مقصد اشتباه بود. در حال حاضر، مقاله «گیتی» معادل انگلیسی Universe و عربی «فضاء كوني» است، مقاله «کیهان» معادل انگلیسی Cosmos و عربی «الكون» است، مقاله «جهان» معادل انگلیسی world و عربی «العالم» است. لذا اگر براساس معادل‌های فعلی بخواهیم ترجمه کنیم می‌شود «چندگیتی». -- FæɹHaad (بحث) ‏۱۹ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۱۵:۵۸ (UTC)

  «چندگیتی» با چندگِیتی مثلا در قطعه چندگیتی اشتباه میشود. در ضمن نیازمند منبع است.-- -- ‏ Sunfyre^T ‏۲۳ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۰۶:۲۰ (UTC)

  @Sunfyre: این مشکل ناشی از خط و الفبا است و در حالت شفاهی و گفتاری وجود ندارد، راستش من در برنامه‌های علمی و مستندهای صدا و سیما خیلی به ندرت دیدم از کلمه «گیتی» استفاده شود، معمولاً می‌گویند «جهان»، «هستی» هم شنیده‌ام. در قدیم فکر می‌کردم «گیتی» با "city" در انگلیسی هم‌ریشه است، ولی مستندات کنونی این را نشان نمی‌دهند. FæɹHaad (بحث) ‏۷ مه ۲۰۲۲، ساعت ۰۳:۱۴ (UTC)

  مشکل مصوبات ویکی‌پدیا همین جاها سرباز میکند، منبع اولیه چندجهانی چیست؟ همان مولتی‌ورس بهترین انتخاب اولیه بوده است. -- ‏ Sunfyre^T ‏۷ مه ۲۰۲۲، ساعت ۰۳:۲۸ (UTC)

• @Sunfyre و 4nn1l2: چند مشکل داریم:

1. کاربر:ماني در ۲۴ آوریل ۲۰۱۳ برابر با ۴ اردیبهشت ۱۳۹۲ (تبدیل توسط https://www.time.ir انجام شد) عنوان این مقاله را از «مالتی‌ورس» به «فرضیه چندجهانی» تغییر داد ولی هیچ منبع برای آن ارائه نداد، از آن زمان بیشتر از ۹ سال می‌گذرد تا اینکه خود شما دو منبع ارائه کردید از سال‌های ۱۳۹۳ و ۱۳۹۵ یعنی هر دو منبع مدت طولانی پس از آن تغییر عنوان ایجاد شدند لذا ممکن است مطابق با وپ:ارجاع چرخشی از عنوان این مقاله استفاده کرده باشند
2. اگر multiverse در فارسی «چندجهانی» باشد پس multiworld چه می‌شود؟! یادآوری می‌کنم که در بالا گفتم:

   ویژه:تاریخچه صفحه/دنیا نشان می‌دهد که در ۲۲ اوت ۲۰۱۳ توسط کاربر:Mahan به جهان تغییر مسیر شد سپس در ‏۱۲ فوریهٔ ۲۰۱۴ توسط یک ربات تغییر مسیر شد به گیتی، قبل از این‌ها تغییر مسیر به یک مقصد اشتباه بود. در حال حاضر، مقاله «گیتی» معادل انگلیسی Universe و عربی «فضاء كوني» است، مقاله «کیهان» معادل انگلیسی Cosmos و عربی «الكون» است، مقاله «جهان» معادل انگلیسی world و عربی «العالم» است

   لذا اگر بر پایه عنوان مقالات مذکور بخوایم multiworld را ترجمه کنیم می‌شود «چندجهانی» چون wiktionary:multiworld نشان می‌دهد که یک صفت است نه یک اسم، پس «چندجهان» نمی‌شود
3. من universe را در این‌جا جستجو کردم و نتایج جالبی دیدم:

• دنیای سینمایی مارول (Marvel Cinematic Universe)
• فهرست فیلم‌های دنیای سینمایی مارول که معادل en:List of Marvel Cinematic Universe films است
• دنیای سینمایی احضار (The Conjuring Universe)
• دنیای توسعه‌یافته دی‌سی (DC Extended Universe)
• دوشیزه جهان (Miss Universe)
• دنیای سینمایی مارول: فاز چهارم (Marvel Cinematic Universe: Phase Four)
• دنیای مرد عنکبوتی سونی (Sony's Spider-Man Universe)
• جهان قابل مشاهده (Observable universe)
• جهان در پوست گردو (The Universe in a Nutshell)
• جهان هولوگرافیک (The Holographic Universe)
• جهان را آزاد کن (Free the Universe)
• از این‌سو تا آن‌سوی دنیا (Across the Universe)
• نظریه جهان تنظیم‌شده (Fine-tuned Universe)
• انبساط جهان (Expansion of the universe)
• دنیای مارول (Marvel Universe)
• جهانی از هیچ (A Universe from Nothing)

یعنی «دنیا» برای موارد در حوزهٔ سرگرمی استفاده‌شده ولی «جهان» در حوزه علم و فیزیک.

با توضیحاتی که تا اکنون دادم نمی‌دانم دقیقاً چه کار کنیم، آیا عنوان این مقاله را تغییر دهیم؟ مثلاً به چی؟ یا مقالهٔ «گیتی» که معادل Universe است چه می‌شود با همه این تناقضات و رواج «جهان/دنیا»؟ تکلیف «جهان» که معادل world است چه می‌شود؟ به فارسی خوش آمدید🤣 FæɹHaad (بحث) ‏۱۰ مه ۲۰۲۲، ساعت ۰۶:۵۴ (UTC)

هرچند عنوان کنونی به احتمال زیاد از مصوبات ویکی‌پدیا باشد و دچار ارجاع چرخشی شده‌ایم منتهی برای تغییر عنوان نوشتاری که برای مدتی طولانی در یک عنوان بوده و در منابع آکادمیک هم استفاده شده است باید «دلیل خوبی» ارائه شود. مثلا برابر دیگری که در منابع معتبر رواج بیشتری دارد.--‏ Sunfyre^T ‏۱۰ مه ۲۰۲۲، ساعت ۰۷:۱۳ (UTC)

مکان مناسب این بحث

@4nn1l2: فکر می‌کنم این گفت‌وگو و اعتراض شما که «به نظر من «عالَم» ترجمه بهتری برای universe است تا «جهان». جهان خیلی خیلی عمومی و پرکاربرد است (همچون world) و به نظر نمی‌رسد بار علمی و فیزیکی داشته باشد.» نباید در این صفحه ثبت می‌شد، مکان درست آن صفحه بحث مقاله «گیتی» بود که اکنون معادل universe است. در مورد اعتراض شما لازم است گیتی#ریشه‌شناسی و گیتی#یادداشت‌ها (نکته ۲) را خواند و در نظر داشت. اگر موافق باشید با ثبت {{انتقال به}} در این‌جا و {{انتقال از}} در بحث:گیتی، این ریسه را منتقل کنم به آن‌جا. -- FæɹHaad (بحث) ‏۲۳ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۰۶:۱۲ (UTC)

اعتراض من به این ویرایش بود. راستش الان در سال ۲۰۲۲ این موضوع دیگر برایم مهم نیست. هر جور صلاح می‌دانید عمل کنید. ‏4nn1l2 (بحث) ‏۲۳ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۰۶:۲۶ (UTC)

@4nn1l2: فکر می‌کنم بهتر باشد این ریسه را همین‌جا نگه داریم تا با تاریخچه خود هماهنگ باشد ولی در صفحه بحث آن مقاله اطلاع‌رسانی کرد، لذا همین را انجام خواهم داد. FæɹHaad (بحث) ‏۷ مه ۲۰۲۲، ساعت ۰۳:۱۴ (UTC)

جهان چندگانه

@FæɹHaad: جهان چندگانه یکی از مترادف‌های دنیاهای چندگانه نیست؟ -- ‏ Sunfyre^T ‏۱۹ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۵۶ (UTC)

@Sunfyre: خیر، «جهان چندگانه» در سال‌های گذشته به‌جای «چندجهانی» به‌کار می‌رفت، الآن بیشتر همان منابع از «چندجهانی» استفاده می‌کنند. -- FæɹHaad (بحث) ‏۱۹ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۱۵:۵۸ (UTC)

@FæɹHaad: اگر چنین ادعایی در منابع برخط هست ارجاع دهید مطالعه کنم. -- ‏ Sunfyre^T ‏۱۹ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۱۶:۰۴ (UTC)

@Sunfyre: نیست. گوگل کنید: «جهان چندگانه» و «جهان چندگانه multiverse». ادعای من بر پایه مطالعات شخصی و همینطور مقالهٔ انگلیسی بود:

The different universes within the multiverse are called "parallel universes", "other universes", "alternate universes", or "many worlds".

همچنین بنگرید به تغییر مسیرها به مقاله Multiverse در وپ-ان. -- FæɹHaad (بحث) ‏۲۰ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۰۴:۲۲ (UTC)