یوسف در اسلام

پیامبر یُوسُف یوسف
پس از	یعقوب
پیش از	ایوب
پدر	یعقوب

یوسف در اسلام (به عربی: يوسف ٱبن يعقوب ٱبن إسحاق ٱبن إبراهيم) از پیامبران خدا است و در قرآن به او اشاره شده است. این فرد در اسلام با شخصیت یوسف که در کتاب مقدس عبری و مسیحی آمده و گفته شده بود پیش از پادشاهی نوین مصر در این سرزمین می‌زیسته، تطابق دارد.

در قرآن

داستان یوسف در قرآن به‌صورت یک روایت پیوسته در فصل دوازدهم آن، به نام سوره یوسف آمده است. این سوره بیش از صد آیه دارد و سال‌های زیادی را در بر می‌گیرد؛ داستان، «تنوع شگفت‌انگیزی از علوم و شخصیت‌ها را در یک طرح منسجم ارائه می‌دهد و تصویری نمایشی از برخی موضوعات اساسی قرآن ارائه می‌کند.»

اهمیت این داستان در آیه سوم سوره مشخص شده است: «و ما به شما أَحْسَنَ الْقَصَصِ را روایت می‌کنیم» (به عربی: أحسن ٱلقصص، به معنای «بهترین (یا زیباترین) داستان‌ها») (قرآن، 12:3). اکثر دانشمندان بر این باورند که این آیه به داستان یوسف اشاره دارد؛ اما برخی، از جمله طبری، معتقدند که این تعبیر به کل قرآن اطلاق می‌شود.

پیش از رؤیا

محمد طبری در تفسیر خود بر داستان یوسف، دیدگاه‌های دیگر دانشمندان مشهور را نیز نقل می‌کند. در فصل یوسف طبری، زیبایی جسمانی یوسف و مادرش، راحیل مطرح شده است؛ گفته می‌شود که آن‌ها «زیباتر از هر انسان دیگری» بوده‌اند.

پدرش، یعقوب، او را به بزرگ‌ترین خواهر خود سپرد تا پرورش یابد. طبری می‌نویسد که هیچ عشقی بالاتر از محبتی که عمهٔ یوسف به او داشت، نبود، زیرا او یوسف را مانند فرزند خود بزرگ کرد و تا هنگام مرگ، با تمایل کمی حاضر به بازگرداندن او به یعقوب بود.

طبق گفته طبری، او می‌توانست چنین کاری کند زیرا کمربندی از پدرش، اسحاق، دریافت کرده بود: «اگر کسی آن را با حیله از کسی که باید مالک آن باشد به دست آورد، کاملاً تحت ارادهٔ صاحب اصلی قرار می‌گیرد.»"

عمه یوسف، کمربند را به او می‌بندد وقتی یعقوب حضور ندارد و یوسف را به دزدی متهم می‌کند؛ بنابراین یوسف تا زمان مرگ عمه‌اش نزد او باقی می‌ماند. یعقوب نیز در بازپس‌گیری یوسف مردد است و وقتی با اوست، او را بیشتر مورد توجه و محبت قرار می‌دهد.

رؤیا

روایت با یک رؤیا آغاز می‌شود و با تفسیر آن به پایان می‌رسد. وقتی خورشید از افق طلوع می‌کند و زمین را در نور صبحگاهی می‌پوشاند، یوسف (پسر یعقوب) با رؤیایی خوشایند از خواب برمی‌خیزد. پر از شوق و هیجان، به سوی پدر خود می‌دود و آنچه را دیده است برای او بازگو می‌کند.

یوسف به پدرش گفت: «پدرم! من یازده ستاره و خورشید و ماه را دیدم که به من سجده می‌کنند!»

— قرآن12:4

طبق روایت ابن کثیر، یعقوب می‌داند که یوسف در این دنیا و آخرت جایگاهی مهم خواهد داشت. او می‌فهمد که ستارگان نماد برادران یوسف و خورشید و ماه نماد خودش و مادر یوسف، راحل (به عربی: راشیل)، هستند. یعقوب به یوسف می‌گوید رؤیا را مخفی نگه دارد تا او را از حسادت برادرانش که از عشق یعقوب به یوسف ناراضی‌اند، محافظت کند.

او پیش‌بینی می‌کند که یوسف همان کسی خواهد بود که نبوّت پدربزرگش، ابراهیم، از طریق او تحقق می‌یابد: نسل او نور خانه ابراهیم را حفظ کرده و پیام خدا را به مردم منتقل خواهد کرد. ابو یعلا واکنش یعقوب را چنین تفسیر می‌کند که کائنات – ستارگان، خورشید و ماه – که به یوسف سجده می‌کنند، نمایانگر «چیزی پراکنده است که خدا آن را متحد ساخته» است.

یعقوب به یوسف می‌گوید: «فرزندم! رؤیایت را به برادرانت بازگو مکن، مبادا علیه تو توطئه‌ای بچینند؛ زیرا شیطان دشمن آشکار انسان‌هاست. پروردگارت تو را برگزیده و علم تعبیر خواب به تو داده و نعمتش را بر تو و خاندان یعقوب کامل کرده، همان‌گونه که بر پیشینیانت، ابراهیم و اسحاق، کامل کرده است. پروردگارت دانا و حکیم است.»

جستارهای وابسته

• یوسف (سوره)
• سرزمین مقدس
• یوسف پیامبر
• پیامبران در اسلام
• قصص الانبیاء