گسیل‌های عثمانی به آچه
گسیل‌های عثمانی به آچه از سال ۱۵۶۵ میلادی با تلاش امپراتوری عثمانی برای پشتیبانی از سلطان‌نشین آچه در جنگ علیه امپراتوری پرتغال در ملاکا آغاز شد.[۱][۲] این گسیل در پی اعزام فرستاده‌ای از طرف سلطان آچه علاءالدین ریایات شاه قهار به سلیمان یکم در سال ۱۵۶۴ و احتمالاً در اوایل سال ۱۵۶۲ انجام شد که پشتیبانی از آچه در برابر پرتغال را درخواست می‌کرد.[۳]
روابط عثمانی و آچه[ویرایش]
حداقل از دهه ۱۵۳۰ اتحادی غیررسمی میان آچه و عثمانی برقرار بود.[۴] سلطان علاءالدین به دو دلیل اخراج پرتغالی‌ها از ملاکا و گسترش قدرتش در سوماترا به گسترش روابط علاقه‌مند بود.[۴] مطابق نوشته‌های دریادار پرتغالی فردیناند مندس پینتو، نخستین ناوگان عثمانی در سال ۱۵۳۹ متشکل از ۳۰۰ عثمانی (شامل مصری)، سواحلی، سومالیایی‌های موگادیشو و دولت‌شهرهای پیرامونش، سندی‌های دبال و تهته، گجراتی‌های سورات و حدود ۲۰۰ دریانورد مالاباری اهل جنجیره برای کمک رسانی به منطقه باتاک و ناحیه دریایی جنوب شرق آسیا بود.[۴]
به نظر می‌رسد آچه در پی ارسال فرستاده در سال ۱۵۶۲ کمک‌هایی از عثمانی دریافت کرده و با پشتوانه این کمک‌ها سلطان‌نشین‌های آرو و جوهور را در سال ۱۵۶۴ فتح کرده بود.[۴]
گسیل‌های عثمانی[ویرایش]
در سال ۱۵۶۴ علاءالدین ریایات شاه قهار فرستاده دیگری را به دربار عثمانی روانه کرد.[۴] او در پیامش حاکم عثمانی را خلیفه اسلام نامیده بود.[۴]
پس از مرگ سلطان سلیمان در سال ۱۵۶۶، پسرش سلیم دوم دستور به فرستادن چند کشتی به آچه داد.[۴] تعدادی سرباز، اسلحه ساز و مهندس به همراه تجهیزات نظامی کافی با ناوگان عثمانی اعزام شدند.[۱] اولین ناوگان اعزامی متشکل از ۱۵ گالای مجهز به توپخانه بود که برای مبارزه با یک شورش در یمن تغییر مسیر داد.[۴][۵] سرانجام فقط دو کشتی در سالهای ۱۵۶۶ و ۶۷ وارد آچه شدند، اما ناوگان‌ها و محموله‌های دیگری نیز در پی آن‌ها فرستاده شد.[۱] ناوگان نخست به دست کردوغلو خضر رئیس رهبری شد. آچه‌ای‌ها هزینه حمل و نقل را با مروارید، الماس و یاقوت پرداخت می‌کردند.[۶] در محاصره ملاکا به دست آچه در سال ۱۵۶۸ اگرچه به نظر نمی‌رسد که عثمانی‌ها در آن مستقیماً مشارکت داشتند؛[۴] به نظر می‌رسد که برای جنگ مهمات تهیه کردند، هرچند به دلیل تهاجم پیوسته به قبرس و شورش در عدن قادر به تهیه مقادیر زیادی از مهمات نبودند.[۷]
عثمانی‌ها به آچه‌ای‌ها چگونگی ساخت توپ را یاد دادند. در آن دوران صنعت ساخت چنین سلاح‌هایی در سراسر آسیای جنوب شرقی گسترش یافته بود و توپ‌های مشهوری در ماکاسار، ماتارام، جاوه، مینانگ‌کابائو، ملاکا و برونئی ساخته می‌شد. بسیاری از این توپ‌های نادر توسط استعمارگران اروپایی گرفته شدند و گفته می‌شود ناقوس چندین کلیسای هلندی در آچه از سلاح‌های ذوب شده عثمانی ساخته شده‌است. برخی از این ناقوس‌ها هنوز دارای هلال عثمانی هستند.[۱] در آغاز قرن هفدهم آچه دارای حدود ۱۲۰۰ توپ برنز متوسط و حدود ۸۰۰ سلاح دیگر مانند اسلحه‌های گردان و شمخال بود.[۱]
پیامدها[ویرایش]
این گسیل منجر به افزایش تبادلات بین آچه و امپراتوری عثمانی در زمینه‌های نظامی، تجاری، فرهنگی و مذهبی شد.[۸] حاکمان بعدی آچه این مبادلات را با امپراتوری عثمانی ادامه دادند و به نظر می‌رسد کشتی‌های آچه‌ای با پرچم عثمانی دریانوردی می‌کردند.[۴]
روابط بین آچه و امپراتوری عثمانی تهدید بزرگی برای پرتغالی‌ها بود و مانع از ایجاد موقعیت تجاری انحصاری در اقیانوس هند می‌شد.[۶] آچه، خصوصاً در زمان سلطنت اسکندر مودا، که دارای زرادخانه‌ای متشکل از ۱۲۰۰ توپ و ۸۰۰ سلاح دیگر بود، یک دشمن عمده تجاری برای پرتغالی‌ها به شمار می‌آمد و احتمالاً نسبت به آنان بیشتر تجارت ادویه را کنترل می‌کرد. پرتغالی‌ها برای منافع خود سعی در تخریب محور تجاری آچه- عثمانی-ونیز داشتند و از این رو برنامه‌هایی را برای حمله به دریای سرخ و آچه داشتند، اما به دلیل کمبود نیروی انسانی در اقیانوس هند موفق به آنجام نشدند.[۶]
هنگامی که آچه در سال ۱۸۷۳ توسط هلندی‌ها مورد حمله قرار گرفت و جنگ آچه شکل گرفت، حکومت آچه به پیمان قبلی خود با امپراتوری عثمانی به عنوان یکی از دولت‌های خراج‌گذار آن استتناد کرد.[۹][۱۰] این ادعا توسط قدرت‌های غربی رد شد.[۱۱] آچه بار دیگر از عثمانی درخواست کمک نظامی کرد، اما ناوگانی که در ابتدا برای کمک فرستاده شده بود، برای سرکوب شورش زیدی‌ها به یمن هدایت شد و در نهایت آچه شکست خورد و به قلمرو هند شرقی هلند پیوست.
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ The Cambridge History of Southeast Asia by Nicholas Tarling p.39
- ↑ Cambridge illustrated atlas, warfare: Renaissance to revolution, 1492–1792 by Jeremy Black p.16 [۱]
- ↑ Cambridge illustrated atlas, warfare: Renaissance to revolution, 1492–1792 by Jeremy Black p.17 [۲]
- ↑ ۴٫۰۰ ۴٫۰۱ ۴٫۰۲ ۴٫۰۳ ۴٫۰۴ ۴٫۰۵ ۴٫۰۶ ۴٫۰۷ ۴٫۰۸ ۴٫۰۹ Islam in the Indonesian world: an account of institutional formation Azyumardi Azra p.169 ff [۳]
- ↑ Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia Josef W. Meri p.465
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ A Splendid Exchange: How Trade Shaped the World William J. Bernstein p.191 ff
- ↑ By the sword and the cross Charles A. Truxillo p.59
- ↑ Reading Asia: new research in Asian studies Frans Hüsken p.88
- ↑ Palabiyik, Hamit, Turkish Public Administration: From Tradition to the Modern Age, (Ankara, 2008), 84.
- ↑ Ismail Hakki Goksoy. Ottoman-Aceh Relations According to the Turkish Sources (PDF). Archived from the original (PDF) on 2008-01-19. Retrieved 2018-04-13.
- ↑ The politics of anti-Westernism in Asia Cemil Aydin p.33