گزنه

فارسی

English

گزنه گزنه، Urtica طبقه‌بندی علمی فرمانرو: گیاه راسته: گل‌سرخ‌سانان تیره: گزنه‌ایان سرده: گزنه گزنه گَزَنه (نام علمی: Urtica) نام سردهای از تیرهٔ گزنه‌ایان است. گیاهی است. علفی و پایا با ساقه‌ای منشعب است. ساقه آن راست و چهارگوش بوده و برگهای آن پوشیده از کرک‌های گزنده‌ای است. پراکنش جغرافیایی در ایران در ییلاقات اطراف تهران، شمیرانات ودر کرج در دامنه‌های البرز، کندوان، پل زنگوله، در مناطق شمالی در مازندران و گیلان درهرزویل و جنگل نودی، عمارلو، راه کبوترچاک به زردچیان، رودبار، آستارا، بندرگز و در آذربایجان در دامنه‌های سهند، زنقاب، دیلمان وارسباران، لرستان (در کنار رودخانه کشکان) و منطقه سرمشهد کازرون در استان فارس بطور خودرو دیده می‌شود. خواص دارویی مداوای مجاری ادرار (پروستات)، درمان دستگاه تنفسی، کاتاره معده، ضد قند خون، افزایش دهنده گلبولهای قرمز خون. صرف نظر از جنبه‌های خوراکی که به صورت پخته همانند اسفناج خورده می‌شود و سرشار از مواد معدنی و مغزی است این گیاه حاوی ماده‌ای به نام سکرتین است که بهترین عامل جهت تحریک و به کار انداختن غدد ترشحی هاضمه در معده، روده، کبد، لوزالمعده وکیسه صفرا است. خاصیت مهم دیگر آن کمک به ساخته شدن گلبولهای سرخ و در نتیجه تنفس مناسب سلولهای بدن است. ضد اسهال است به ویژه در اسهالهای خطرناک که در هنگام شیوع وبا پیدا می‌شود بکار می‌رود، خونروشها (خون روش بینی، سینه و انواع دیگر) و خلط‌های ناراحت‌کننده (در سرماخوردگی و گرفتگی مجاری تنفسی) را آرام می‌کند. مقوی است وبه مادران شیرده جهت زیاد شدن شیر کمک می‌کند وعادت ماهانه زنان را تنظیم می نمایدویاچنان تأثیری دارد که اگر قاعده گی بطور غیرطبیعی قطع شود مجددأ آن را برقرارمی کند. خون را تصفیه کرده وضدکرم است. استعمال خارجی آن درموارد رماتیسم موفقیت آمیزبوده است. غرغره دهان با فراورده دارویی این گیاه یک ماده ضروری جهت ضدعفونی کردن دهان، رفع ورم و جراحات لثه ومداوای آنژین به شمار می‌رود، لوسیون و کمپرس‌های گزنه در مراقبت‌های زیبایی مانندتمیزکردن پوست، از بین بردن آکنه، اگزما و جلوگیری از ریزش موی سر به کارمی رود. برطبق مطالعات وسیع و منابع علمی موجود خاصیت ضد التهابی گیاه گزنه ثابت شده است. ترکیبات فنولی و کافئیک اسید موجود در مواد مترشحه برگ گزنه قادر به مهار سنتز اسید آراشیدونیک و متابولیتهایش می‌باشد. اسید فنولیک سنتز لکوترین B4 را نیز مهار می‌کند. امروزه خواص ضد آلرژی گیاه گزنه ثابت شده است. به گونه‌ای که این گیاه اثر مهاری بر آنزیمهای لیپواکسیژنازو سیکلواکسیژناز دارد. این دو آنزیم مسئول تبدیل اسید آراشیدونیک به پروستا گلاندینها و لکوترینها می‌باشد. استفاده از این گیاه در رینیت آلرژیک بسیار مؤثر بوده است. از طرف دیگر پژوهش‌های متخصصان میکروبیولوژی نشان می‌دهد که گیاهان وحشی مانند گزنه به دلیل آنکه در شرایط سخت رشد می‌کنند انرژی بسیار زیادی دارند. ارتعاشات درون سلولی بدن یک انسان سالم ۷۰ مگاهرتز است. این ارتعاشات در سلول‌های یک بافت سرطانی به ۴۰ مگاهرتز کاهش پیدا می‌کند. زمانی که ارتعاشات به زیر ۴۰ مگا هرتز سقوط می‌کند سلول کم‌کم می‌میرد. سلول‌های گوشت مرغ پخته و همبرگر ارتعاشاتی بین ۳ تا ۵ مگا هرتز دارند، در حالی که سبزیجات تازه و جوانه گندم برگ کاهو ۷۰ مگاهرتز ارتعاشات دارند. گیاهان وحشی مانند گزنه انرژی بسیار زیادی دارند زیرا در شرایط سخت رشد می‌کند. قسمت‌های مورد استفاده برگها، سرشاخه‌های گلداروریشه گزنه مورد استفاده قرار می‌گیرد. اخیراً حلقه‌های پپتیدی ای از عرق گزنه جداسازی شده است که نام اختصاری گزلین دارند (ترکیبی از گزنه+انسولین) این حلقه‌ها که اثر ضد دیابت رابه آن‌ها نسبت می‌دهند قادرند با روی هم قرار گرفتن ایجاد منفذ(pore) نموده و گلوکز را به درون سلول انتقال دهند. تحقیق فوق در دانشگاه‌های تهران و تورنتو کانادا صورت پذیرفته. (۱) استفاده در مراسم چهارشنبه سوری در مازندران به خصوص در روستاهای جنوب ساری از جمله تاکام و آقامشهد در شب چهارشنبه سوری از شاخه های ظریف و نورسته آشی پخته میشود که طعم خاص و مطبوعی دارد. این آش مخصوص چهارشنبه سوری است و بر خلاف انتظار طعم تند و گزنده نداشته و کمی شیرین است. ساقه و برگهای گزنه در صورت برخورد به پوست بدن سبب گزش پوست و واکنش التهابی پوست شامل تورم، اریتم و خارش میشود. به صورت سنتی برای درمان آن از مالیدن گیاه پلم با نام علمی Sium sisarum استفاده میشود. در مازندران اغلب این دو گیاه با هم دیده میشوند. گزنه جستارهای وابسته فهرست گیاهان منابع مظفریان، ولی‌الله. فرهنگ نام‌های گیاهان ایران: لاتینی، انگلیسی، فارسی. تهران: فرهنگ معاصر، ۱۳۷۵. شابک ‎۹۶۴-۵۵۴۵-۴۰-۴.  نوشتاری از بهمن فصیحی، برگرفته از وب‌گاه مغان ارس (برداشت آزاد با ذکر منبع) برگرفته از کتاب شناسایی گیاهان دارویی و صنعتی جنگلی ومرتعی (جلد اول) یادداشت دکتر سید حسن موسوی تاکامی بر اساس مشاهدات شخصی در مازندران 1- Insulin mimetics in Urtica dioica: structural and computational analyses of Urtica dioica extracts Masoud Shabani Domola et at

Nettle Stinging nettle (Urtica dioica) Scientific classification Kingdom: Plantae (unranked): Angiosperms (unranked): Eudicots (unranked): Rosids Order: Rosales Family: Urticaceae Genus: Urtica L. Species See text Urtica is a genus of flowering plants in the family Urticaceae. Many species have stinging hairs and may be called nettles or stinging nettles, although the latter name applies particularly to Urtica dioica. Urtica species are food for the caterpillars of numerous Lepidoptera (butterflies and moths), such as the tortrix moth Syricoris lacunana and several Nymphalidae, such as Vanessa atalanta, one of the red admiral butterflies. Description Urtica species grow as annuals or perennial herbaceous plants, rarely shrubs. They can reach, depending on the type, location and nutrient status, a height of 10–300 cm. The perennial species have underground rhizomes. The green parts have stinging hairs. Their often quadrangular stems are unbranched or branched, erect, ascending or spreading. Most leaves and stalks are arranged across opposite sides of the stem. The leaf blades are elliptic, lanceolate, ovate or circular. The leaf blades usually have three to five, rarely up to seven veins. The leaf margin is usually serrate to more or less coarsely toothed. The often-lasting bracts are free or fused to each other. The cystoliths are extended to more or less rounded. Species Detail of a male flowering stinging nettle. Detail of female flowering stinging nettle. A large number of species included within the genus in the older literature are now recognized as synonyms of Urtica dioica. Some of these taxa are still recognized as subspecies. Species in the genus Urtica, and their primary natural ranges, include: Urtica andicola Webb Urtica angustifolia Fisch. ex Hornem. China, Japan, Korea Urtica ardens China Urtica aspera Petrie South Island, New Zealand Urtica atrichocaulis Himalaya, southwestern China Urtica atrovirens western Mediterranean region Urtica australis Hook.f. South Island, New Zealand and surrounding subantarctic islands Urtica cannabina L., Western Asia from Siberia to Iran Urtica chamaedryoides (heartleaf nettle), southeastern North America Urtica dioica L. 1753 (stinging nettle or bull nettle), Europe, Asia, North America Urtica dioica subsp. galeopsifolia Wierzb. ex Opiz (fen nettle or stingless nettle), Europe. (Sometimes treated as a separate species Urtica galeopsifolia.) Urtica dubia (large-leaved nettle), Canada Urtica ferox G.Forst. (ongaonga or tree nettle), New Zealand Urtica fissa China Urtica gracilenta (mountain nettle), Arizona, New Mexico, west Texas, northern Mexico Urtica hyperborea Himalaya from Pakistan to Bhutan, Mongolia and Tibet, high altitudes Urtica incisa Poir (scrub nettle), Australia, New Zealand Urtica kioviensis Rogow. eastern Europe Urtica laetivirens Maxim. Japan, Northeast China Urtica linearifolia' (Hook.f.) Cockayne (creeping or swamp nettle), New Zealand Urtica mairei Himalaya, southwestern China, northeastern India, Myanmar Urtica massaica Africa Urtica membranacea Poir. ex Savigny Mediterranean region, Azores Urtica morifolia Poir. Canary Islands (endemic) Urtica parviflora Himalaya (lower altitudes) Urtica peruviana D.Getltman Perú Urtica pseudomagellanica D.Geltman Bolivia Urtica pilulifera (Roman nettle), southern Europe Urtica platyphylla Wedd. China, Japan Urtica procera Mühlenberg (tall nettle), North America Urtica pubescens Ledeb. Southwestern Russia east to central Asia Urtica rupestris Sicily (endemic) Urtica sondenii (Simmons) Avrorin ex Geltman northeastern Europe, northern Asia Urtica taiwaniana Taiwan Urtica thunbergiana Japan, Taiwan Urtica triangularisa Urtica urens L. (small nettle or annual nettle), Europe, North America Ecology Thanks to the stinging hairs, Urtica species are rarely eaten by herbivores, so they provide long-term shelter for insects, such as aphids, caterpillars, and moths. The insects, in turn, provide food for small birds, such as tits. Uses There is historical evidence of use of Urtica species (or nettles in general) being used in medicine, folk remedies, cooking and fiber production. Urtica dioica is the main species used for these purposes, but a fair amount also refers to the use of Urtica urens, the small nettle. Arthritic joints were traditionally treated by whipping the joint with a branch of stinging nettles, a process called urtication. Nettles can also be used to make a herbal tea known as nettle tea. Fabric woven of nettle fiber has been found in burial sites dating back to the Bronze Age. Use as Food Urtica, called Kopriva (коприва) in Bulgarian and Urzica in Romanian, is a popular ingredient in spring soups, omelettes, banitsa, purée and other dishes in Bulgaria and in Romania See also nettle soup In folklore Nettles have many folklore traditions associated with them. The folklore mainly relates to the stinging nettle (Urtica dioica), but the similar non-stinging Lamium may be involved in some traditions. Myths about health and wealth Handmade soap with the extract of stinging nettle Nettles in a pocket will keep a person safe from lightning and bestow courage. Nettles kept in a room will protect anyone inside. Nettles are reputed to enhance fertility in men, and fever could be dispelled by plucking a nettle up by its roots while reciting the names of the sick man and his family. Literature Asian Milarepa, the great Tibetan ascetic and saint, was reputed to have survived his decades of solitary meditation by subsisting on nothing but nettles; his hair and skin turned green and he lived to the age of 83. Caribbean The Caribbean trickster figure Anansi appears in a story about nettles, in which he has to chop down a huge nettle patch in order to win the hand of the king's daughter. European An old Scots rhyme about the nettle: "Gin ye be for lang kail coo the nettle, stoo the nettle Gin ye be for lang kail coo the nettle early Coo it laich, coo it sune, coo it in the month o' June Stoo it ere it's in the bloom, coo the nettle early Coo it by the auld wa's, coo it where the sun ne'er fa's Stoo it when the day daws, coo the nettle early." (Old Wives Lore for Gardeners, M & B Boland) Coo, cow, and stoo are all Scottish for cut back or crop (although, curiously, another meaning of "stoo" is to throb or ache), while "laich" means short or low to the ground. Given the repetition of "early," presumably this is advice to harvest nettles first thing in the morning and to cut them back hard [which seems to contradict the advice of the Royal Horticultural Society]. A well-known English rhyme about the stinging nettle is: Tender-handed, stroke a nettle, And it stings you for your pains. Grasp it like a man of mettle, And it soft as silk remains. In Hans Christian Andersen's fairy-tale "The Wild Swans," the princess had to weave coats of nettles to break the spell on her brothers. References