کیمیاگر (رمان)
| کیمیاگر | |
|---|---|
 |
|
| نویسنده | پائولو کوئلیو |
| برگرداننده | آرش حجازی |
| ناشر | انتشارات کاروان |
| محل نشر | تهران |
| چاپ | نوزدهم، نخستین چاپ: ۱۳۸۳ |
| شمارگان | ۱۰۰۰ |
| شابک | ISBN 964-7033-93-1 |
| زبان | پرتغالی |
| تعداد جلد | ۱ |
رمان کیمیاگر، اثر پائولو کوئلیو نویسنده مشهور برزیلی، از رمان‌های بسیار پرفروش دههٔ پایانی قرن بیستم جهان است. این کتاب در بیش از ۱۵۰ کشور منتشر شده و به بیش از ۵۲ زبان ترجمه شده است.
محتویات
خلاصهٔ داستان[ویرایش]
این رمان دربارهٔ چوپانی اسپانیایی به نام سانتیاگو است که زادگاهش را در اندلس ترک می‌کند و به شمال آفریقا می‌رود تا گنجی مدفون را در حوالی اهرام مصر پیدا کند. در این راه، با زنی کولی، مردی که خودش را پادشاه می‌داند، و یک کیمیاگر آشنا می‌شود و عاشق فاطمه، دختر صحرا می‌شود. همهٔ این افراد، سانتیاگو را در مسیر جستجویش هدایت می‌کنند. هیچ‌کس نمی‌داند این گنج چیست و آیا سانتیاگو می‌تواند بر موانع راهش در صحرا غلبه کند؟ اما چیزی که در آغاز ماجراجویی کودکانی به نظر می‌رسید، سرانجام به جستجوی گنجی مبدل می‌شود که فقط در درون میتوان آن را یافت.
شخصیت‌های داستان[ویرایش]
ماجرا مربوط به چوپان ی است به نام سانتیاگو اهل آندلس در جنوب اسپانیا. او گرچه چوپان است، ولی قبلاً مدتی در مدرسه علوم دینی تحصیل می‌کرده و فردی با سواد است و کتاب‌های داستانی و اصولاً هر کتابی که به دستش برسد می‌خواند. وی ۲ بار خوابی دیده و در هر دو بار از او خواسته شده به اهرام مصر رفته و گنج ی مدفون را بیابد، پیرمردی ناشناس و مرموز (ملک صدق) در اولین برخورد از راز دل پسرک با وی سخن می‌گوید وسانتیاگو این خواب و تعبیر آن را به عنوان «افسانه شخصی» برای خود در نظر گرفته و ندیده و نشنیده گوسفندان خود را می‌فروشد، از دخترتاجر پارچه فروش که با او نیم نظری دارد صرف نظر می‌کند، ترک یار و دیار می‌کند و در پی حصول افسانه شخصی اش متحمل سختی‌ها یی می‌شود وحدود دو سه سال در صحراهای شمال آفریقا به طرف مصر می‌رود و حتی دو مرتبه تا پای مرگ می‌رود، چند بار مال و ثروت قابل توجهی – حتی بیشتر از آنچه که در صورت ادامه آن زندگی عافیت طلبانه بدست می‌آورد- به دست می‌آورد و دوباره ازدست می‌دهد ودر نهایت و در اوج داستان پس از آن که توانایی‌های چشمگیری را در خود کشف کرده و به جایی که تصور می‌کند محل گنج است می‌رسد و چاله‌ای می‌کند ولی چیزی نمی‌یابد. چند راهزن به وی حمله می‌کنند و از راهزن می‌شنود که او نیز در خوابی دیده که باید به محل زندگی سانتیاگو در آندلس رفته در همان محلی که وی معمولاً گوسفندانش را نگهداری می‌کند حفاری کرده و گنجی را که در آنجا مدفون است بیابد ولی راهزن از آنجایی که به این قبیل خوابها و اصولاً آرزوهای شخصی اعتقادی ندارد کوچکترین تردیدی ندارد که نباید زندگی روزمره خود را به دنبال رفتن به این قبیل الهام‌ها مبهم مختل کند. سانتیاگو در ادامه روحیه ماجراجویی خود سریعاً به آندلس بازگشته و در مکان مورد اشاره گنج مادی را می‌یابد و این بار به سوی محقق کردن آرزوهای خود با پشتوانه گنجی که یافته است می‌رود. بی تردید ماجرای داستان بر گرفته از سبک داستانهای شرقی است. خود آقای کوئِلو هم اذعان دارد که از داستانهای هزار و یک شب الهام گرفته است. در جای جای داستان میل به پر کشیدن و از دلبستگی‌ها و تعلق‌ها آزاد شدن وآغاز سفر کردن را که درنهاد تمامی انسانها به درجاتی وجود دارد را به رخ خواننده می‌کشد. آنجا که سانتیاگو با پدرش راجع به برنامه ریزی برای آینده خود صحبت می‌کند و به او می‌گوید «دیگر نمی‌خواهد کشیش شود و شوق سفر دارد»، پدر پس از سالها کار و تلاش بسیار یرای به دست آوردن آبی برای نوشیدن و جایی برای خفتن هنوز آرزوی سفر در ذهن داشته است؛ و در چشمان پدرش شوق سفر هویدا بوده است؛ لذا بساط سفر را برای فرزندش مهیا می‌کند و می‌گوید: «در اطراف ما تنها چوپان‌ها هستند که می‌توانند با هزینه اندک سفر کنند». یا در جایی که ملک صدق درباره نانوایی آن طرف میدان به پسرک می‌گوید: «او هم وقتی بچه بود عشق سفر داشت ... او هرگز نفهمیده است که انسانها در هر زمانی قادر هستند که به رویاهایشان جامه عمل بپوشانند». یا آرزوی مکه رفتن بلورفروش که با رؤیای مکه رفتن زنده است. گرچه استفاده ابزاری هر فرد از سفر نیز با ظرافت خاصی در متن داستان آمده است. برای مثال نانوا ارزش اجتماعی شغل نانوایی را به چوپانی که مقدمه سفر کردن است ترجیح داده و بلور فروش صرفاً با فکر کردن به سفر مکه خود را راضی می‌کند. کاراکتر ملک صدق تقریباً با حضرت خضر معادل سازی شده است. فردی جاودانه، دارای اطلاعات متافیزیکی که به درماندگان در راه وارد شده گشایش در کارگره‌شان می‌اندازد. اخذ یکدهم گوسفندان، تأکید بر اصل لزوم «مایه گذاشتن» در کارها و به تعبیر حافظ شیراز «ارادتی بنما تا سعادتی ببری» است. در ادامه داستان روند منطقی فراموش نشده است. تمامی دارایی پسرک در بازار طاریف به یغما می‌رود و در ابتدای راه خواننده را با نومیدی واقع گرایانه‌ای مواجه می‌سازد. بگذریم که اصولاً داستان بر اساس داستانهای هزار و یک شب که اساساً فانتزی و غیر واقعی هستند بنا شده. جایی که سانتیاگو با زمین و باد و خورشید و در نهایت با «دستی که همه چیز را نوشته است» گفتگو می‌کند کاملاً غیر واقعی است. شخصیت کولی مانند شخصیت تاجری طمعکاراست که بدون سرمایه‌گذاری در صدد بهره‌مندی از سودی سرشار است؛ و وجود شخصیت ساده فردی چون سانتیاگو برای درنماندن مفلس‌هایی چون امثال کولی کافی است. شباهتی که سانتیاگو بین ملک صدق و بلور فروش و یا صاحب قهوه‌خانه طاریف استدراک می‌کند به نحوی زیبا از جاری بودن روح صفا و خیر خواهی در کائنات حکایت دارد. کیمیاگر دارای روح تکامل یافته‌ای است که به هر فرد جویا، آنچه که می‌خواهد بشنود را باز گو می‌کند. مثلاً به مرد انگلیسی که عمری در مطالعه و آزمایش‌های شیمیایی گذرانیده لزوم ادامه و استمرار آزمایش‌ها «از همین لحظه» را توصیه می‌کند و به سانتیاگو رفتن به سوی اهرام را رهنمون می‌گردد؛ و از طرفی رفتارهایی همچون ملک صدق دارد. داستان‌هایی که کیمیاگر جسته و گریخته برای سانتیاگو تعریف می‌کند همه معجونی از جمع اضداد و در واقع «درس زندگی شرقی» است. همان مطالبی که برای غربی‌ها «اساطیررمز و راز آلود «تلقی می‌شوند. بلور فروش استعاره‌ای زیبا از تفکر غالب جامعه است. سکون و باز هم سکون. گرچه در فکر اندیشه حرکت دارد ولی خودش خوب می‌داند به خودی خود هیچگاه پای در راه نخواهد گذاشت. حتی نسبت به اعمال تغییرهای جزیی در اطراف خود نیز مقاومت می‌کند، گرچه اگر به این «توده غالب» توضیح کافی داده شود و با مقداری اصرار چاشنی شود، میتوان ایشان را به سوی تعالی سوق داد. شاکله داستان حرکت و تشویق به آن است ولی در جای جای داستان لزوم واقع بینی و دوراندیشی آورده شده است. بگذریم که دست آخر پس از تحمل سفری طاقت فرسا گنج را در آغل موقت گوسفندانش و به اصطلاح «بیخ گوش خود» می‌یابد و میتوان گفت مصداق بیت زیبای حافظ است (سالها دل طلب جام جم از ما میکرد وآن چه خود داشت ز بیگانه تمنا میکرد).
تأثیرگیری از مثنوی معنوی و منابع دیگر[ویرایش]
در نقدها و بررسی‌ها، این احتمال مطرح شده که رمان کیمیاگر پائولو کوئلیو تحت تأثیر یا با اقتباس از داستانی در دفتر ششم مثنوی معنوی اثر مولوی نوشته شده باشد. هرچند پائولو کوئلیو خود تأثیرگیری اش را از مثنوی نفی نمی‌کند، اما ادعا می‌کند این رمان را با الهام از داستانی در هزار و یک شب ترجمه خورخه لوئیس بورخس با نام قصه دو رویابین نوشته است که شاید خود الهام بخش مولوی بوده. لازم است ذکر شود که پائولو کوئلیو در جوانی در هیئت یک هیپی در سفری که به ایران داشته در محضر عارفی بنام ضیاالدین مولوی که آرامگاه وی در خانقاه ظهیرالدوله در دربند تجریش قرار دارد، با اندیشه‌ها و افکار مولانا و به احتمال زیاد با این داستان مولوی آشنایی یافت. منتقدی به نام نیراو بات ادعا می‌کند که این داستان از یک افسانه انگلیسی به نام دستفروش سوافهام"[۱] گرفته شده باشد که لئو پروتز نیز در داستان شبی در زیر پل سنگی و خورخه لوئیس بورخس در قصه دو رویابین از آن الهام گرفته‌اند.[۲]
در مواردی کیمیاگر با شازده کوچولو اثر سنت اگزوپری مقایسه شده که در آن، شازده کوچولو سیاره کوچکش را به دنبال کشف چیزهای بزرگ‌تر رها می‌کند و در پایان پی می‌برد که گنج واقعی در سیاره خودش است.[نیازمند منبع] شباهت‌های زیادی هم بین کیمیاگر و رمان سیذارتا اثر هرمان هسه وجود دارد. گاهی هم این رمان با داستان پسر گمشده انجیل مقایسه می‌شود.[نیازمند منبع]
توضیح[ویرایش]
- ویچخ آیخلبرگر، در کتاب رازگشایی کیمیاگر[۱]، ادعا می‌کند که «در دنیای ادبیات، کیمیاگر پدیده نادری است. کتاب‌های کمی فرهنگساز می‌شوند و این کتاب مطمئناً به این مقام رسیده است. فروش ده‌ها میلیون نسخه از این کتاب و ترجمه آن به پنجاه و هفت زبان زنده دنیا، تأیید این ادعاست. در بسیاری از کشورها این کتاب به خط بریل هم منتشر شده است.»
- این کتاب نیز مانند سایر کتب پائولو کوئیلو مشمول ممنوعیت انتشار در ایران شده است.[۳] ازاینرو به گفته آرش حجازی مترجم و ناشر رسمی کتب کوئیلو در ایران، کلیه کتب ترجمه شده این نویسنده بصورت الکترونیک و رایگان در اختیار علاقه‌مندان آثارش قرار گرفته است. به گفته وی: "این اقدام در پاسخ ممنوع شدن آثار این نویسنده در ایران انجام شده است. دانلود کنید، بخوانید و برای دوستانتان هم بفرستید."[۴]
اخیراً کتاب برنده تنهاست این نویسنده در ایران چاپ شده است و دیگر ممنوع نیست
منابع[ویرایش]
- پائولو کوئلیو، کیمیاگر، ترجمه آرش حجازی، انتشارات کاروان
- ویچخ آیخلبرگر، رازگشایی کیمیاگر پائولوکوئلیو، ترجمه ایلیا حریری، انتشارات کاروان
پیوند به بیرون[ویرایش]
|
