کودتای ۲۰۲۵ ماداگاسکار

کودتای ۲۰۲۵ ماداگاسکار
بخشی از اعتراضات ۲۰۲۵ ماداگاسکار
تاریخ ۱۲ – ۱۴ اکتبر ۲۰۲۵ (۲ روز) موقعیت ماداگاسکار نتایج موفقیت کودتا آندری راژولینا از ماداگاسکار فرار کرد و توسط مجلس ملی استیضاح شد. برکناری ریچارد راوالومانانا از ریاست سنا انتصاب سرهنگ مایکل راندریانینا به عنوان رئیس‌جمهور موقت انتصاب ژنرال دموستن پیکولاس، نامزد کاپست، به عنوان رئیس نیروهای مسلح نیروهای مسلح ماداگاسکار تصاحب دولت را اعلام و نهادهای سیاسی متعددی را به جز مجلس ملی منحل کردند.
طرف‌های درگیر
نیروهای مسلح ماداگاسکار (جناح‌های طرفدار اپوزیسیون) کاپست جوانان معترض	دولت ماداگاسکار وفاداران نیروهای مسلح ماداگاسکار پلیس ملی ماداگاسکار
فرماندهان و رهبران
سرهنگ مایکل راندریانینا ژنرال دموستن پیکولاس	آندری راژولینا

در ۱۲ اکتبر ۲۰۲۵، واحد کاپست نیروهای مسلح ماداگاسکار، دولت رئیس‌جمهور آندری راژولینا را سرنگون کرد که اوج جنبش اعتراضی بود که در اواخر سپتامبر آغاز شد. این واحد از بقیه ارتش خواست تا به آنها بپیوندند و پایتخت آنتاناناریوو با مقاومت کمی تصرف شد. بعداً در همان روز، رئیس سنا برکنار شد و نامزد کاپست برای ریاست نیروهای مسلح توسط مقامات غیرنظامی پذیرفته شد.

در ۱۳ اکتبر، راجوئلینا تحت شرایط مناقشه‌برانگیزی از کشور گریخت و روز بعد از مکانی نامعلوم دستور انحلال مجلس ملی را صادر کرد. قوه مقننه راجوئلینا را نادیده گرفت و به استیضاح او اقدام کرد. اواخر همان روز، ارتش اعلام کرد که قدرت را به دست گرفته و بسیاری از نهادهای سیاسی به جز مجلس ملی را منحل کرد.

پیشینه

مقالهٔ اصلی: اعتراضات ۲۰۲۵ ماداگاسکار

در ۲۵ سپتامبر ۲۰۲۵، اعتراضاتی در سراسر ماداگاسکار به دلیل قطعی برق و آب که در سراسر کشور به ویژه در پایتخت آنتاناناریوو بسیار رایج بوده است، آغاز شد. رئیس‌جمهور آندری راجولینا برای آرام کردن معترضان، نخست‌وزیر کریستین نتسای را برکنار کرد، اما این اقدام معترضان را راضی نکرد.

کاپست

کاپست (فرانسوی: نیروی انسانی و فنون اداره خدمات و مدیریت) یک واحد نخبه از نیروهای مسلح ماداگاسکار است که در منطقه سوانیرانا در حومه آنتاناناریوو مستقر است. این واحد نقش مهمی در شورش سال ۲۰۰۹ که راجوئلینا را به قدرت رساند، ایفا کرد.

کودتا

شورش

صبح روز ۱۲ اکتبر ۲۰۲۵، راژوئلینا از تلاش برای تصاحب قدرت توسط واحدهای کاپست که روز قبل به معترضان پیوسته بودند، خبر داد. این هشدار ابتدا پس از آن مطرح شد که چند پرسنل نظامی در حال ترک پادگان برای پیوستن به معترضان دیده شدند، در حالی که نخست‌وزیر روفین زافیسامبو مردم را به آرامش دعوت کرد. یکی از ژنرال‌های کاپست گفت که یکی از سربازانش در جریان اعتراضات توسط ژاندارمری کشته شده است. کاپست اعلام کرد که کنترل نیروهای مسلح را به دست گرفته است. پس از اعلام کاپست، سربازان متمرد در حال اسکورت جوانان معترض به میدان ۱۳ مه در آنتاناناریوو، جایی که بیشتر اعتراضات در حال وقوع بود، دیده شدند.

واحد کاپست انتصاب ژنرال دموستن پیکولاس را به عنوان رئیس جدید ستاد نیروهای مسلح ماداگاسکار اعلام کرد، که توسط وزیر نیروهای مسلح، مانانتسوا دراماسینجاکا راکوتواریولو، پذیرفته شد. ژنرال ریچارد راوالومانانا، متحد نزدیک راجوئلینا، از ریاست سنا برکنار شد و این امر به‌طور بالقوه احتمال استعفای خود راجوئلینا را افزایش می‌دهد. سرهنگ مایکل راندریانیرینا، یکی از فرماندهان کاپست، وقوع کودتا را تکذیب کرد، و گفت که آنها فقط «به درخواست‌های مردم پاسخ داده‌اند». پس از انتصاب، پیکولاس گفت که از «بحث سیاسی در یک مرکز نظامی» در پاسخ به سؤالی در مورد درخواست‌ها برای استعفای راجوئلینا خودداری کرده است. در ۱۳ اکتبر، واحدی از ژاندارمری ملی که از اعتراضات ضد دولتی حمایت می‌کرد، در یک مراسم رسمی با حضور مقامات ارشد دولتی، کنترل کل ژاندارمری را نیز به دست گرفت.

پرواز راژولینا

در ۱۲ اکتبر، کریستین نتسای، نخست‌وزیر سابق، و یکی از مشاوران راجوئلینا، مامی راواتومانگا، با یک پرواز خصوصی وارد موریس شدند؛ دولت موریس اعلام کرد که از ورود آنها «راضی نیست». سخنگوی دولت گفت که راجوئلینا هنوز در کشور است و امور ملی را مدیریت می‌کند. قرار بود او عصر ۱۳ اکتبر برای ملت سخنرانی کند، اما رویترز گزارش داد که راجوئلینا پس از توافق با امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، در ۱۲ اکتبر با یک هواپیمای نظامی فرانسوی که از فرودگاه سینت ماریه در شمال شرقی ماداگاسکار حرکت می‌کرد، کشور را ترک کرده است. با این حال، وقتی خبرنگاران از او در مورد وضعیت ماداگاسکار پرسیدند، مکرون که در اجلاسی در مصر شرکت می‌کرد، از تأیید اینکه آیا راجوئلینا واقعاً توسط فرانسه تخلیه شده است یا خیر، خودداری کرد و «نگرانی عمیق» خود را از وضعیت ماداگاسکار ابراز کرد. بعدها، پاتریس لاترون، فرماندار منطقه فرانسوی رئونیون، واقع در همسایگی ماداگاسکار، تکذیب کرد که نیروهای فرانسوی در حال آماده شدن برای کمک به راجوئلینا برای نجات ریاست جمهوری‌اش هستند.

در ۱۳ اکتبر، راجوئلینا در صفحه رسمی فیس‌بوک ریاست جمهوری ماداگاسکار با انتشار ویدیویی اعلام کرد که پس از سوءقصد به جانش توسط «گروهی از پرسنل نظامی و سیاستمداران» به مکانی امن و نامعلوم منتقل شده است. او خواستار احترام به قانون اساسی شد و گفت که «در مأموریتی برای یافتن راه‌حل‌ها» است. این سخنرانی پس از آن انجام شد که پیام برنامه‌ریزی‌شده‌اش دو بار به دلیل تلاش‌های ارتش برای تصرف رادیو و تلویزیون دولتی به تعویق افتاد. راجوئلینا همچنین فرمانی مبنی بر عفو هشت نفر، از جمله پل مایو رافانوهارانا، شهروند دو تابعیتی فرانسوی-مالاگاسی که در سال ۲۰۲۱ به دلیل تلاش برای کودتای قبلی به ۲۰ سال زندان محکوم شده بود، صادر کرد. حزب مخالف تیاکو ای ماداگاسکار اعلام کرد که به دلیل «ترک پست» علیه راجوئلینا استیضاح خواهد کرد.

استیضاح راژولینا

در ۱۴ اکتبر، راجوئلینا فرمانی مبنی بر انحلال مجلس ملی صادر کرد که قرار بود پس از مشورت با روسای مجلس و سنا، اقدامات استیضاح علیه او را آغاز کند. این امر امکان برگزاری انتخابات در ۶۰ روز را فراهم می‌کرد. با این حال، سیتینی راندریاناسولونیاکو، رهبر مخالفان، گفت که این فرمان «از نظر قانونی معتبر نیست» و اصرار داشت که راجوئلینا با جاستین توکلی، رئیس مجلس، مشورت نکرده است. علیرغم دستورات راجوئلینا، مجلس ملی با ۱۳۰ رأی موافق و یک رأی سفید، استیضاح او را آغاز کرد. همزمان، اعتراضاتی در آنتاناناریوو برگزار شد که راجوئلینا را به دلیل تابعیت دوگانه و حمایت پاریس، دست‌نشانده فرانسه دانستند. چندین معترض پرچم‌های ماداگاسکار و پرچم جالی راجر از دزدان دریایی کلاه حصیری از مجموعه مانگا وان پیس را حمل می‌کردند.

سرهنگ راندریانیرینا و چند سرباز کاپست سپس به کاخ ایاوولوها، محل اقامت ریاست جمهوری، رسیدند و اعلام کردند که ارتش شورای ریاست جمهوری برای بازسازی جمهوری ماداگاسکار - متشکل از افسران ارتش و ژاندارمری - تشکیل خواهد داد و یک نخست‌وزیر برای تشکیل «سریع» یک دولت غیرنظامی منصوب خواهد شد. راندریانیرینا همچنین متعهد شد که ظرف ۱۸ ماه تا دو سال انتخابات برگزار کند و تمام نهادهای سیاسی ملی، از جمله کمیسیون انتخابات و دادگاه عالی قانون اساسی (که دومی با وجود اعتراضات دفتر راجوئلینا، راندریانیرینا را به عنوان رئیس‌جمهور تأیید کرده بود) و همچنین خود قانون اساسی ماداگاسکار را به حالت تعلیق درآورد. فقط مجلس ملی اجازه ادامه فعالیت داشت.

رئیس‌جمهور جدید

در ۱۵ اکتبر، تلویزیون دولتی مالاگاسی اعلام کرد که راندریانیرینا در ۱۷ اکتبر طی جلسه دادگاه قانون اساسی به عنوان «رئیس‌جمهور بازسازی جمهوری ماداگاسکار» سوگند یاد خواهد کرد.

واکنش‌های بین‌المللی

کشورها

اتحادیه آفریقا از همه طرف‌ها، چه غیرنظامی و چه نظامی، خواست که آرامش و خویشتنداری خود را حفظ کنند و بلافاصله ماداگاسکار را به حالت تعلیق درآورد. جامعه توسعه جنوب آفریقا و سازمان ملل متحد در مورد «تغییر قدرت خلاف قانون اساسی» ابراز نگرانی کردند.

بریتانیا در واکنش به این بحران، به جز سفرهای ضروری، از هرگونه سفر به ماداگاسکار خودداری کرد. سفارت آمریکا با اشاره به وضعیت «بسیار بی‌ثبات و غیرقابل پیش‌بینی» از شهروندان خود در ماداگاسکار خواست که در خانه بمانند.

دیگران

ایر فرانس تمام پروازهای خود به ماداگاسکار را تا ۱۷ اکتبر به حالت تعلیق درآورد؛ هواپیمایی امارات (حامل پرچم امارات متحده عربی) تمام پروازها را تا اطلاع ثانوی به حالت تعلیق درآورد.

تحلیل

آسوشیتد پرس خاطرنشان کرد که این کودتا جدیدترین مورد از موج ناآرامی‌ها در جنوب آسیا است که عمدتاً توسط جنبش‌های جوانان در نپال، سریلانکا و بنگلادش رهبری می‌شود. روحیه و انگیزه‌های فعالیت سیاسی نسل زد، گروه جمعیتی که عموماً بین سال‌های ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۲ متولد شده‌اند، به‌طور خاص مورد توجه بوده است.

یک ستون نظر که در روزنامه اسواتینی تایمز منتشر شد، سلطنت آن کشور را به دست داشتن در کودتا متهم کرد و به دوستی نزدیک بین پادشاه مسواتی سوم و رئیس‌جمهور سابق مارک راوالومانانا، که پس از بحران سیاسی مالاگاسی در سال ۲۰۰۹ که در آن راوالومانانا سرنگون شد و راجولینا قدرت را به دست گرفت، به اسواتینی تبعید شد، اشاره کرد.

جستارهای وابسته

• اعتراضات نسل زد