پرش به محتوا

کمونیسم بدوی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
بخشی از مجموعه مباحث درباره
کمونیسم
مفاهیم
مالکیت اشتراکی
مساوات‌خواهی
جامعهٔ بدون طبقه
نبرد طبقاتی
انترناسیونالیسم کارگری
انقلاب جهانی
جوانب
وضعیت کمونیسم
حزب کمونیست
انقلاب کمونیستی
نمادگرایی کمونیستی
کمونیسم و مذهب
تاریخ کمونیسم
گرایش‌ها
بین‌الملل‌ها
اتحادیه کمونیست‌ها
بین‌الملل اول
بین‌الملل دوم
بین‌الملل سوم
بین‌الملل چهارم
افراد
موضوعات مرتبط
آنارشیسم • ضدسرمایه‌داری • چپ • چپ نو • جنگ سرد • سانترالیسم دموکراتیک • دیکتاتوری پرولتاریا • مک‌کارتیسم • سوسیالیسم علمی • سوسیالیسم • اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی • کشتارهای جمعی در حکومت‌های کمونیستی • کمونیسم بدوی

کمونیسم بدوی (به انگلیسی: Primitive communism) روشی برای توصیف اقتصاد هدیه شکارچی-گردآورنده‌ها در طول تاریخ است، که منابع و اموال شکار جمع‌آوری‌شده با همه اعضای یک گروه مطابق با نیازها به اشتراک گذاشته می‌شود. در جامعه‌شناسی سیاسی و انسان‌شناسی، این مفهوم (اغلب به کارل مارکس و فردریش انگلس نسبت داده می‌شود) جوامع شکارچی-گردآورنده را بر پایه روابط اجتماعی برابری‌خواهانه و مالکیت مشترک توصیف می‌کند.[۱] الهام‌بخش اصلی مارکس و انگلس، توصیف‌های لوئیس مورگان از «کمونیسم در زندگی» بود که ایروکواهای آمریکای شمالی طبق آن زندگی می‌کردند.[۲] در مدل ساختارهای اقتصادی-اجتماعی مارکس، جوامع کمونیسم بدوی هیچ ساختار طبقاتی اجتماعی سلسله‌مراتبی یا انباشت سرمایه نداشتند.[۳]

مدل اروپایی کمونیسم بدوی که بیش از حد قوم‌مدارانه است، توسط مردم‌شناسان مورد انتقاد قرار گرفته است و در عین حال جوامع غیراروپایی را رمانتیک می‌داند. انسان‌شناسانی مانند مارگارت مید استدلال می‌کنند که مالکیت خصوصی در جوامع شکارچی-گردآورنده و سایر «جوامع بدوی» وجود دارد و نمونه‌هایی را ارائه می‌دهند که مارکس و نظریه‌پردازان بعدی آن را به‌عنوان مالکیت شخصی، نه مالکیت خصوصی، معرفی می‌کنند.

توسعه ایده

[ویرایش]
الی پارکر
لوئیس مورگان

ایده اصلی کمونیسم بدوی ریشه در ایده وحشی نیک در آثار ژان ژاک روسو[۴] و آثار اولیه انسان‌شناسی مورگان و الی پارکر دارد.[۵][۶][۷] انگلس اولین کسی بود که با انتشار کتاب منشأ خانواده، مالکیت خصوصی و دولت در سال ۱۸۸۴ درباره کمونیسم بدوی به تفصیل نوشت.[۵][۸] انگلس جوامع کمونیستی بدوی را به دو مرحله طبقه‌بندی کرد: مرحله «وحشی» (شکارچی-گردآورنده) که فاقد روبنای دائمی بود و روابط نزدیک با جهان طبیعی داشت، و مرحله «بربر» که روبنائی مانند جمعیت ژرمن‌های باستانی، فراتر از مرزهای امپراتوری روم[۶] و مردم آمریکای شمالی توسط هم‌زمان‌سازی بومیان داشت.[۹]

مارکس و انگلس این اصطلاح را گسترده‌تر از مارکسیست‌های دیگر به‌کار بردند و آن را نه تنها در مورد شکارچیان، بلکه در مورد برخی از جوامعی که به کشاورزی معیشتی مشغول بودند نیز به کار بردند.[۱۰] همچنین هیچ توافقی بین محققان بعدی، از جمله مارکسیست‌ها، در مورد گستره تاریخی یا طول عمر کمونیسم بدوی وجود ندارد.[۱۱] مارکس و انگلس همچنین خاطرنشان کردند که چگونه انباشت سرمایه‌داری خود را به سازمان‌های اجتماعی کمونیسم بدوی چسباند.[۱۲] برای مثال، در مکاتبات خصوصی در همان سالی که منشأ خانواده منتشر شد، انگلس به استعمار اروپایی حمله کرد و رژیم هلندی در جاوه را مثال زد که مستقیماً تولیدات کشاورزی را «بر اساس جوامع روستایی کمونیستی بدوی» سازماندهی می‌کرد و از آن سود می‌برد. او افزود که مواردی مانند هند شرقی هلند، هند بریتانیا و امپراتوری روسیه نشان دادند که «چگونه امروزه کمونیسم بدوی... بهترین و گسترده‌ترین مبنای استثمار را بازآرایی می‌کند».[۱۳]

آنارشیست‌هایی مانند پیتر کروپوتکین و الیزه رکلو، معتقد بودند که جوامعی که نمونه‌ای از کمونیسم بدوی بودند، مثال‌هایی از جامعه آنارشیستی قبل از صنعتی شدن نیز بوده‌اند.[۱۴] نمونه‌ای از این کار انسان‌شناسی کروپوتکین در مورد آنارشیسم و اقتصادهای هدیه، کمک متقابل: یک عامل تکامل است که از مطالعه مردم سان در جنوب آفریقا برای پایان‌نامه خود استفاده می‌کند.[۱۵]

تا قرن ۲۰ و ۲۱ که ارنست مندل، رزا لوکزامبورگ،[۱۶]، ماریا گیمبوتاس و دیگران تزهایی را در تحقیقات کمونیسم بدوی در میان دانشمندان مارکسیست، فراتر از مطالعه انگلس مطرح کردند و گسترش دادند، توسعه کمی در این خصوص وجود داشت.[۱۷][۱۸][۱۹] برخی از محققان غیرمارکسیست پیش از تاریخ و تاریخ اولیه، این اصطلاح را جدی نگرفتند، اگرچه گه‌گاه با آن درگیر می‌شدند و کنار گذاشته می‌شد.[۲۰] اصطلاح کمونیسم بدوی برای اولین بار در اواخر قرن نوزدهم با اشاره به کمونیسم بدوی موجود در کرت باستان ظاهر شد.[۲۱] تا قرن بیستم با کارهایی مانند مردم‌نگار دیمیتری کنستانتینوویچ زلنین، که به جوامع غیرشکارچی-گردآورنده درون اتحاد جماهیر شوروی نگاه می‌کرد تا بقایای کمونیسم بدوی در جوامعشان را شناسایی کند، تا قرن بیستم تحقیق عمیقی صورت نگرفت.[۲۲]

از قرن بیستم به بعد، جامعه‌شناسان و باستان‌شناسان به کاربرد اصطلاح کمونیسم بدوی در جوامع شکارچی-گردآورنده دوران پارینه‌سنگی تا جوامع جامعه زراعی دوره مس‌سنگی،[۲۳][۲۴] از جمله جوامع دیرینه-آمریکایی از دوره لیئوآمریکایی قدیم تا دوران لیسیایی توجه کرده‌اند.[۲۵] باستان‌شناسان شوروی تحت تأثیر آثار مورگان و انگلس، فرهنگ‌های مختلف پارینه‌سنگی را که پیکرک‌های ونوس را خلق کردند، که بسیاری از آنها در دهه های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ در اتحاد جماهیر شوروی یافت شدند، به‌عنوان شاهدی بر کمونیستی بودن جوامع اولیه و ماهیت مادرسالاری تفسیر کردند.[۲۶][۲۷][۲۸] روان‌کاو ویلهلم رایش در سال ۱۹۳۱[۲۹][۳۰] وجود یک کمونیسم اولیه را از اطلاعات موجود در آثار برونیسلاف مالینوفسکی نتیجه گرفت.[۳۱] البته مالینوفسکی و فیلسوف اریک فروم این نتیجه‌گیری را قانع‌کننده نمی‌دانستند.[۳۲] ارنست بورنمن در اثر خود پدرسالاری (۱۹۷۵) از ایده‌های رایش حمایت کرد.[۳۳][۳۴]

جوامع کمونیستی بدوی

[ویرایش]

در یک جامعه کمونیستی بدوی، نیروهای مولد متشکل از همه افراد توانا بودند که درگیر به‌دست آوردن غذا و منابع از زمین بودند،[۳۵] و همه در شکار و جمع‌آوری سهیم بودند.[۳۶][۳۷] هیچ مالکیت خصوصی‌ای وجود نداشت که از دارایی شخصی[۳۸] مانند اجناس، لباس و وسایل شخصی مشابه متمایز شود، زیرا جامعه بدوی هیچ چیز مازادی تولید نمی‌کرد. آنچه تولید می‌شد به سرعت مصرف می‌شد و به این دلیل بود که تقسیم کار وجود نداشت، از این رو مردم مجبور بودند با هم کار کنند. معدود چیزهایی که وجود داشتند - ابزار تولید ( ابزار و زمین)، مسکن - به‌صورت اشتراکی استفاده می‌شدند.[۳۹] از نظر انگلس، در ارتباط با محل سکونت مادرزادی و تبار مادری،[۴۰] کار باروری مشترک بود.[۴۱] فقدان دولت نیز وجود داشت.[۴۲]

اهلی شدن حیوانات و گیاهان پس از انقلاب نوسنگی از طریق گله‌داری و کشاورزی و متعاقب آن انقلاب شهری به‌عنوان نقطه عطفی از کمونیسم بدوی به جامعه طبقاتی تلقی می‌شد، زیرا این گذار با ظهور مالکیت خصوصی و برده‌داری با نابرابری‌ای که به‌دنبال داشت، همراه شد،[۴۳] علاوه بر این، بخش‌هایی از جمعیت شروع به تخصص در فعالیت‌های مختلف از جمله تولید، فرهنگ، فلسفه و علم کردند که تا حدی به قشربندی اجتماعی و توسعه طبقات اجتماعی منجر شد.[۴۴]

جوامع برابری‌طلب و کمونیست مانند شکارچی-گردآورنده توسط بسیاری از انسان‌شناسان اجتماعی معروف از جمله جیمز وودبرن،[۴۵] ریچارد بورشای لی، آلن بارنارد[۴۶] و جروم لوئیس مورد مطالعه و توصیف قرار گرفته‌اند.[۴۷][۴۸] انسان‌شناسانی مانند کریستوفر بوهم،[۴۹] کریس نایت[۵۰] و لوئیس[۵۱] گزارش‌های نظری ارائه می‌کنند تا توضیح دهند که چگونه ترتیبات اجتماعی کمونیستی و برابری‌طلبانه ممکن است در گذشته ماقبل تاریخ ظهور کرده باشد. علی‌رغم تفاوت‌هایی که وجود دارد، این انسان‌شناسان و دیگر انسان‌شناسان از انگلس پیروی می‌کنند و استدلال می‌کنند که تغییر تکاملی - مقاومت در برابر سلطه جنسی و سیاسی به سبک نخستی‌ها - در نهایت در یک گذار انقلابی به اوج خود رسید. لی از تعصب دیرینه جریان اصلی و فرهنگ غالب علیه ایده کمونیسم بدوی انتقاد می‌کند: «ایدئولوژی بورژوایی [که] ما را وادار می‌کند باور کنیم که کمونیسم بدوی وجود ندارد، در آگاهی عمومی آن را با رمانتیسیسم، اگزوتیسم آغشته کرده است.»[۵۲]

مقاله‌ها استدلال کرده‌اند که تصویر شکارچی-گردآورنده‌ها با خصوصیات برابری‌طلب گمراه‌کننده است. طبق یک مقاله منتشر شده در انسان‌شناسی کنونی، درحالی‌که سطوح نابرابری پایین بود، اما همچنان وجود داشت، با میانگین گروه شکارچی-گردآورنده ضریب جینی ۰٬۲۵ (برای مقایسه، این مورد توسط کشور دانمارک در سال ۲۰۰۷ به‌دست آمد). بوده است.[۵۳] این استدلال تا حدی مورد تأیید آلن تستارت و دیگران است که گفته اند جامعه بدون مالکیت عاری از مشکلات استثمار،[۵۴] سلطه[۵۵] یا جنگ نیست.[۵۶] اما مارکس و انگلس استدلال نکردند که کمونیسم برابری را به ارمغان آورد، زیرا به گفته آن‌ها برابری مفهومی بدون ارتباط در واقعیت فیزیکی است.[۵۷] تستارت از مشاهدات انگلس حمایت می‌کند که جوامع بدون مازاد از نظر اقتصادی برابری‌طلب هستند و برعکس جوامعی که مازاد دارند نابرابر هستند.[۵۸][۵۹]

آرنولد پترسن از وجود کمونیسم بدوی برای استدلال علیه این ایده که کمونیسم بر خلاف طبیعت انسان است استفاده کرده است.[۶۰] حکمت کیویل‌جیملی در تز تاریخ استدلال کرد که در جوامع پیشاسرمایه‌داری، پویایی اصلی تغییر تاریخی «مبارزه طبقاتی در جامعه نبود، بلکه کنش جمعی قوی» ارزش‌های برابری‌خواهانه و جمع‌گرایانه «جامعه سوسیالیستی بدوی» بود.[۶۱]

جستارهای وابسته

[ویرایش]

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ Scott & Marshall (2007); Felluga (2011); Bealey (1999); Rozental & Judin (1955)
  2. ↑ Morgan, Lewis Henry (1881). Houses and House-Life of the American Aborigines (به انگلیسی). Chicago and London: University of Chicago Press.
  3. ↑ Lee, Richard; DeVore, Irven (1969). Man the Hunter (به انگلیسی). Aldine Transaction. ISBN 978-0-202-33032-7.
  4. ↑ Woodcock, George (1983). "Anarchism: A Historical Introduction". In Woodcock, George (ed.). The Anarchist Reader (به انگلیسی) (4 ed.). Fontana Paperbacks.
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ Engels, Friedrich (1972) [1884]. The Origin of the Family, Private Property, and the State, in the Light of the Researches of Lewis H. Morgan (به انگلیسی). International Publishers. ISBN 978-0-7178-0359-0.
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ Darmangeat, Christophe (2009). Le Communisme primitif n'est plus ce qu'il était [Primitive Communism is not what it used to be] (به فرانسوی). Collectif d'édition Smolny.
  7. ↑ Brown, Garrett W.; McLean, Iain; McMillan, Alistair (2018). A Concise Oxford Dictionary of Politics and International Relations (به انگلیسی) (4 ed.). Oxford University Press. ISBN 9780199670840.
  8. ↑ Wilson, James (2000). The Earth Shall Weep: A history of native America (به انگلیسی). New York: Grove Press.
  9. ↑ Gatto Trocchi, Cecilia. Storia Dell'Antropologia Culturale [History of Cultural Anthropology] (به ایتالیایی).
  10. ↑ Patterson, Thomas C. (2021). "Engels's Legacy to Anthropology". In Saito, Kohei (ed.). Reexamining Engels's Legacy in the 21st Century (به انگلیسی). Palgrave Macmillan. pp. 237–256. ISBN 978-3-030-55210-7.
  11. ↑ Casal (2020); Knight & June 2021; Seagle (1937); Kostick (2021)
  12. ↑ Pal Singh, Nikhil (September 2016). "On Race, Violence, and So-Called Primitive Accumulation" (PDF). Social Text (به انگلیسی). 34 (3): 27–50. doi:10.1215/01642472-3607564. Archived from the original (PDF) on 10 October 2021.
  13. ↑ Bottomore, T. B. (1991). A Dictionary of Marxist Thought (به انگلیسی). Oxford: Wiley-Blackwell. p. 174.
  14. ↑ Clark, John P.; Martin, Camille (2005). "Elisee Reclus: Anarchy (1894)". In Graham, Robert (ed.). Anarchism: A documentary history of libertarian ideas (به انگلیسی). Vol. 1. Black Rose Books.
  15. ↑ Barnard, Alan (17 December 1992). "Primitive communism and mutual aid, Kropotkin visits the Bushmen". In Hann, C.M. (ed.). Socialism: Ideals, Ideologies, and Local Practice (به انگلیسی). Routledge. ISBN 9780415083225.
  16. ↑ Löwy, Michael (1 January 2012). "Zachodni imperializm przeciwko pierwotnemu komunizmowi – nowe odczytanie pism ekonomicznych Róży Luksemburg" [Western imperialism against primitive communism – a new reading of Rosa Luxemburg's economic writings]. Dziedzictwo Róży Luksemburg (به لهستانی). 6: 299–310. doi:10.14746/prt.2012.6.16.
  17. ↑ Reinisch, Dieter, ed. (2012). Der Urkommunismus. Auf den Spuren der egalitären Gesellschaft [Primitive communism. On the trail of the egalitarian society] (به آلمانی). Vienna: Promedia. ISBN 978-3-85371-350-1.
  18. ↑ Parreira Álvares, Lucas (2017). "Comunismo Primitivo e transição capitalista no pensamento de Rosa Luxemburgo" [Primitive Communism and Capitalist Transition in Rosa Luxemburg's Thought]. Revista Direito e Práxis (به پرتغالی). 8 (1). Archived from the original on 21 April 2021.
  19. ↑ Morton, Stephen (2018). "Capital Accumulation and Debt Colonialism after Rosa Luxemburg". New Formations (به انگلیسی). Lawrence & Wishart Ltd. 94 (94): 82–99. doi:10.3898/NEWF:94.06.2018. S2CID 158517913.
  20. ↑ Harman, Chris (1994). "Engels and the Origins of Human Society". International Socialism (به انگلیسی). 2 (65). Archived from the original on 21 April 2021. Retrieved 18 April 2021 – via Marxists Internet Archive.
  21. ↑ Vodovozov, Vasily Vasilievich (1890–1907). Entsiklopedicheskiy slovar' Brokgauza i Yefrona: v 86 t. (82 t. i 4 dop.) Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: в 86 т. (82 т. и 4 доп.) [Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary: in 86 volumes (82 volumes and 4 additional)] (به روسی). Saint Petersburg.
  22. ↑ Zelenin, Dmitry Konstantinovich (1934). "Imushchestvennyye zaprety kak perezhitki pervobytnogo kommunizma" Имущественные запреты как пережитки первобытного коммунизма [Property Restrictions as Survivals of Primitive Communism]. Transactions of the Institute of Anthropology and Ethnography (به روسی). Leningrad. 1.
  23. ↑ Saitta, Dean J. (1988). "Marxism, Prehistory, and Primitive Communism". Rethinking Marxism|Rethinking Marxism: A Journal of Economics, Culture & Society (به انگلیسی). 1 (4): 145–168. doi:10.1080/08935698808657836. Archived from the original on 27 March 2022. Retrieved 18 April 2021.
  24. ↑ "Primitive communism: life before class and oppression". Socialist Worker (به انگلیسی). 28 May 2013. Archived from the original on 14 March 2021. Retrieved 3 February 2021.
  25. ↑ Trigger, Bruce G.; Washburn, Wilcomb E., eds. (1996). The Cambridge history of the Native Peoples of the Americas (به انگلیسی). Vol. 1: North America, Part 1. Cambridge University Press.
  26. ↑ Reshetov, A. M. (1972). Okhotniki, sobirateli, rybolovy. Problemy sotsial'no-ekonomicheskikh otnosheniy v dozemledel'cheskom obshchestve Охотники, собиратели, рыболовы. Проблемы социально-экономических отношений в доземледельческом обществе [Hunters, Gatherers, Fishermen: Problems of Socioeconomic Relations in Pre-Agrarian Society] (به روسی).
  27. ↑ Vaitovich, Alexandra Vladimirovna; Kurlovich, Polina Sergeevna (2020). ""Pervobytno-kommunisticheskoye obshchestvo i yego raspad": doistoricheskoye proshloye territorii Belarusi soglasno kontseptsii V. K. Shcherbakova" "Первобытно-коммунистическое общество и его распад": доисторическое прошлое территории Беларуси согласно концепции В. К. Щербакова ["Primitive communist society and its disintegration": the prehistoric past of the territory of Belarus according to the concept of V. K. Shcherbakov]. Journal of the Belarusian State University. History (به روسی). 4 (3). doi:10.33581/2520-6338-2020-3-54-63.
  28. ↑ Fehlmann, Meret (2011). Die Rede vom Matriarchat: Zur Gebrauchsgeschichte eines Arguments [Talk of matriarchy. To the history of use of an argument] (Thesis) (به آلمانی). Zurich: Chronos. ISBN 978-3-0340-1067-2. Archived from the original on 6 December 2018.
  29. ↑ Reich, Wilhelm (1936). Der Einbruch der Sexualmoral. Zur Geschichte der sexuellen Ökonomie [The Invasion of Compulsory Sex Morality. On the history of the sexual economy] (به آلمانی) (2nd ed.). Berlin: International Psychoanalytic University.
  30. ↑ Reich, Wilhelm (1972). Baxandall, Lee (ed.). SEX-POL: Essays 1929-1934 (PDF) (به انگلیسی). Translated by Bostock, Anna. New York: Vintage Books New York. Archived (PDF) from the original on 18 April 2021.
  31. ↑ Malinowski, Bronisław (1929). Życie seksualne dzikich w północno-zachodniej Melanezji [The Sexual Life of Savages in North-Western Melanesia] (به لهستانی).
  32. ↑ Fromm, Erich (1999). "Rezension zu Wilhelm Reich "Der Einbruch der Sexualmoral"" [Review of Wilhelm Reich's "The Invasion of Compulsory Sex Morality"]. Erich Fromm: Gesamtausgabe in zwölf Bänden [Erich Fromm: Complete edition in twelve volumes] (به آلمانی). Vol. 8. Munich. pp. 93–96. ISBN 3421052808.
  33. ↑ Borneman, Ernest (1975). Das Patriarchat [The Patriarchy] (به آلمانی).
  34. ↑ Fluehr-Lobban, Carolyn (1979). "Marxist Reappraisal of the Matriarchate". Current Anthropology (به انگلیسی). 20 (2): 341–359. doi:10.1086/202272. S2CID 146605850.
  35. ↑ Matveevich, Rumyantsev Alexey (1987). Pervobytnyy sposob proizvodstva: Politiko-ekonomicheskiye ocherki Первобытный способ производства: Политико-экономические очерки [The Primitive Mode of Production: Political and Economic Essays] (به روسی). Moscow.
  36. ↑ Borisov, Evgeniĭ Filippovich; Zhamin, Vitaliĭ Alekseevich; Makarova, M.F. (1975). Diccionario de Economía Política [Dictionary of Political Economy] (به اسپانیایی). Madrid: Akal. ISBN 9788473390606.
  37. ↑ Miropolsky, Dmitry Yurievich (2012). "Философия экономических Ценностей" [Philosophy of Economic Values]. Проблемы современной экономики (به روسی). 41 (1). Archived from the original on 1 January 2022. Retrieved 11 December 2022.
  38. ↑ "Eight myths about socialism—and their answers" (به انگلیسی). Party for Socialism and Liberation. Archived from the original on 25 October 2013. Retrieved 30 August 2013.
  39. ↑ Ward Gailey (2016); Stearns و دیگران (2004); Svizzero & Tisdell (2016); Tomba (2012); Semenov (1989)
  40. ↑ Knight, Chris (2008). "Early Human Kinship Was Matrilineal". In Allen, Nicholas J.; Callan, Hilary; Dunbar, Robin; James, Wendy (eds.). Early Human Kinship (PDF) (به انگلیسی). Oxford: Blackwell Publishing|Blackwell. pp. 61–82. Archived (PDF) from the original on 21 October 2021.
  41. ↑ Faludi, Julianna; Crosby, Michelle (2021). "The Digital Economy of the Sourdough: Housewifisation in the Time of COVID-19". tripleC (به انگلیسی). tripleC. 19. Archived from the original on 13 May 2021.
  42. ↑ Sims, Lionel (9 February 2012). "Primitive communism, barbarism and the origins of class society". Weekly Worker (به انگلیسی). Archived from the original on 7 October 2021.
  43. ↑ Cadigan-Deutsch, Noah; Ford, Peter; O'loughlin, Daniel (2020). "The Revolutionary Theory of Karl Marx". In Young, Gregory D.; Leszczcynski, Mateusz (eds.). Revolution: Theorists, Theories & Practice (PDF) (به انگلیسی). University of Colorado, Boulder. Archived from the original (PDF) on 18 April 2021.
  44. ↑ Ember, Carol R. (1 June 2020). "Hunter-Gatherers (Foragers)" (به انگلیسی). Archived from the original on 11 October 2021. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  45. ↑ Woodburn, James (September 1982). "Egalitarian Societies" (PDF). Journal of the Royal Anthropological Institute|Man (به انگلیسی). 17 (3): 431–451. doi:10.2307/2801707. JSTOR 2801707.
  46. ↑ Barnard, Alan (2008). "Social origins: sharing, exchange, kinship". In Botha, Rudolf; Knight, Chris (eds.). The Cradle of Language (Studies in the Evolution of Language 12) (به انگلیسی). Oxford: Oxford University Press. pp. 219–35.
  47. ↑ Lewis, Jerome (2008). "Ekila: "Blood, Bodies and Egalitarian Societies"" (PDF). Journal of the Royal Anthropological Institute (به انگلیسی). 14 (2): 297–315. doi:10.1111/j.1467-9655.2008.00502.x. Archived (PDF) from the original on 5 June 2021.
  48. ↑ Lewis, Jerome (2002). Forest Hunter-Gatherers and Their World: A Study of Mbendjele Yaka Pygmies of Congo-Brazzaville and Their Secular and Religious Activities and Representations (PDF) (PhD) (به انگلیسی). London School of Economics and Political Science. Archived (PDF) from the original on 10 October 2021. Retrieved 31 March 2021.
  49. ↑ Boehm, Christopher (2001). Hierarchy in the Forest. The evolution of egalitarian behavior (به انگلیسی). Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
  50. ↑ Knight, Chris (2002). "Language and revolutionary consciousness". In Wray, Alison (ed.). The Transition to Language (به انگلیسی). Oxford: Oxford University Press. pp. 138–160.
  51. ↑ Knight, Chris; Lewis, Jerome (2014). "Vocal deception, laughter, and the linguistic significance of reverse dominance". In Dor, Daniel; Knight, Chris; Lewis, Jerome (eds.). The Social Origins of Language (به انگلیسی). Oxford: Oxford University Press.
  52. ↑ Lee (1992); Bloodworth (2018); Gowdy (1998); Power (2018a)
  53. ↑ Smith, Eric Alden; Hill, Kim; Marlowe, Frank W.; Nolin, David; Wiessner, Polly; Gurven, Michael; Bowles, Samuel; Borgerhoff Mulder, Monique; Hertz, Tom (2010). "Wealth transmission and inequality among hunter-gatherers". Current Anthropology (به انگلیسی). 51: 19–34. doi:10.1086/648530. PMC 2999363. PMID 21151711.
  54. ↑ Darmangeat, Christophe (2015). "Were Some more Equal than Others? II- Forms of Exploitation under Primitive Communism". Actuel Marx (به انگلیسی). 58: 144–158. doi:10.3917/amx.058.0144.
  55. ↑ Testart, Alain (2007). Critique du don: Etudes sur la circulation non marchande [Critique of the Gift: Studies on the non-mercantile circulation] (به فرانسوی). Paris: Syllepse.
  56. ↑ Keeley, Lawrence H. (1996). War Before Civilization: the Myth of the Peaceful Savage (به انگلیسی). Oxford University Press.
  57. ↑ "Letters: Marx-Engels Correspondence 1875" (به انگلیسی). Archived from the original on 11 September 2020. Retrieved 19 September 2020.
  58. ↑ Testart, Alain (2012). Avant l'histoire: l'évolution des sociétés, de Lascaux à Carnac [Before history: the evolution of societies, from Lascaux to Carnac] (به فرانسوی). Gallimard. ISBN 9782070131846.
  59. ↑ Testart, Alain (1995). Le communisme primitif: Tome I, Économie et Idéologie [Primitive communism: Volume 1, Economy and Ideology] (به فرانسوی). Maison des Sciences de l'Homme. ISBN 978-2735101405.
  60. ↑ Petersen, Arnold (November 2004). Socialism and Human Nature (PDF) (به انگلیسی). Socialist Labor Party of America. Archived (PDF) from the original on 8 July 2021. Retrieved 21 March 2021.
  61. ↑ Cörüt, İlker; Jongerden, Joost (31 May 2021). "Radical Approaches to Nation: An Introduction". In Cörüt, İlker; Jongerden, Joost (eds.). Beyond Nationalism and the Nation-State: Radical Approaches to Nation (به انگلیسی). Routledge. ISBN 9780367684020.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=کمونیسم_بدوی&oldid=41761728»