کلاچ
کِلاچ (به انگلیسی: Clutch) یکی از قطعات خودرو است. ریشه لغوی کلاچ واژهای زبان آلمانی به معنی اتصال است. معنی رایج آن وسیلهای است که عمل اتصال یا قطع کردن را انجام میدهد. در زبان محاورهای به آن کِلاژ یا کلاج[۱] نیز گفته میشود.
کلاچ وسیلهای است که به کمک آن راننده میتواند هر زمان که بخواهد اتصال موتور را از جعبهدنده جدا نماید، به طوری که موتور روشن باشد اما چرخدندهها نچرخند و خودرو حرکت نکند.[۲] کاربرد اصلی کلاچ در تعویض دنده، متوقف کردن خودرو و کنترل انتقال نیرو از موتور به چرخها است.
انواع کلاچ
[ویرایش]- صفحهکلاچ خشک – بیشتر در خودروهای سواری و سبک استفاده میشود و نیازمند روغنکاری نیست.
- صفحهکلاچ خیس – با روغن کاری کار میکند و اصطکاک کمتری ایجاد میکند، معمولاً در خودروهای سنگین و اتومبیلهای مسابقهای کاربرد دارد.
- کلاچ ایمنی (Safety Clutch) – برای حفاظت از ابزارهای صنعتی و برقی در برابر بار اضافی استفاده میشود. در صورت افزایش گشتاور یا گیر کردن ابزار، اتصال دو بخش قطع میشود و آسیب جلوگیری میشود.[۳]
- کلاچ محدوده گشتاور (Torque Limiter) – بر اساس نیروی مرکزگرا عمل میکند و برای محافظت از سیستمهای مکانیکی حساس استفاده میشود.
- کلاچ هیدرولیکی – در برخی خودروها و ماشینآلات صنعتی برای انتقال نرمتر نیرو استفاده میشود.
- کلاچ مغناطیسی – انتقال نیرو با کمک میدان مغناطیسی، معمولاً در سیستمهای صنعتی و بعضی وسایل نقلیه خاص.
عملکرد کلاچ در خودرو
[ویرایش]کلاچ یک اتصال اصطکاکی میان موتور و جعبهدنده برقرار میکند. هنگام درگیر بودن کلاچ، توان موتور به جعبهدنده و سپس چرخها منتقل میشود. برای تغییر دنده، راننده پدال کلاچ را فشار داده و موتور را از جعبهدنده جدا میکند. پس از انتخاب دنده، پدال رها میشود و انتقال نیرو دوباره برقرار میگردد.
قطعات کلاچ
[ویرایش]- نرمکننده کلاچ
- صفحهکلاچ
- دیسک کلاچ
- پدال
- دوشاخهٔ کلاچ
- بلبرینگ کلاچ
- فنر صفحه کلاچ – برای جذب ارتعاشات موتور و محافظت از گیربکس
نگهداری و نکات فنی
[ویرایش]- بررسی سطح الکترولیت در باتریهای کلاچ خیس
- اطمینان از سلامت فنرها و صفحه کلاچ
- جلوگیری از لغزش بیش از حد کلاچ که باعث سایش سریع صفحه میشود
- استفاده از روانکار مناسب برای کلاچ خیس
- کنترل صداهای غیرعادی و ارتعاشات هنگام درگیری یا رهاسازی
مزایا
[ویرایش]- حفاظت از موتور و جعبهدنده در تغییر دنده و توقف خودرو
- امکان شروع حرکت نرم و جلوگیری از جهش خودرو
- کاهش استهلاک گیربکس و سیستم انتقال نیرو
- در کلاچهای ایمنی، جلوگیری از آسیب به ابزارها و ماشینآلات صنعتی
تاریخچه
[ویرایش]کلاچها از دوران اولیه خودروها و ماشینهای صنعتی وجود داشتهاند و با پیشرفت تکنولوژی به انواع خشک، خیس، هیدرولیکی و مغناطیسی توسعه یافتهاند. سیستم کلاچهای مدرن امکان کنترل دقیق نیرو و کاهش سایش قطعات را فراهم میکند.
منابع
[ویرایش]- ↑ فرهنگ فارسی عمید
- ↑ «نکاتی دربارهٔ سیستم کلاچ خودرو». دریافتشده در ۲۰۱۷-۰۹-۲۶.
- ↑ «نسخه آرشیو شده» (PDF). دریافتشده در ۲ اکتبر ۲۰۱۷.
- Bauer, Horst (1996). Bosch Automotive Handbook (4th ed.). Robert Bosch GmbH. pp. 803–807. ISBN 0-8376-0333-1.
- "نکاتی دربارهٔ سیستم کلاچ خودرو". Retrieved 2017-09-26.
- "نسخه آرشیو شده کلاچ ایمنی" (PDF). Retrieved 2017-09-26.