کشتی گیله‌مردی

کشتی گیله‌مردی نوعی مراسم محبوب و دارای آداب خاص است، که دارای قوانین دقیق بوده و روح پهلوانی بر آن حکم فرماست. این ورزش در گیلان و غرب مازندران انجام می‌شود و در کنار ورزاجنگ، از محبوب‌ترین بازی‌ها در این منطقه است. کشتی گیله‌مردی تنها رشته ورزشی مرسوم، در محدوده‌ای به وسعت غرب مازندران و گیلان به‌شمار می‌رود. کشتی گیله‌مردی در پاره ای از نواحی کوهستانی گیلان به نام کشتی مازندرانی معروف است.

بزرگان و ریش‌سفیدان این دیار، (نعمت آباد و قلعه گردن و شاقوزکوتی در تنکابن) (اوشیان، قاسم‌آباد سفلی و قاسم‌آباد علیا و سرولات،رحیم‌آباد و بی‌بالان در شهرستان رودسر) و (بالکو سرا در شهرستان لنگرود) را مهد پهلوانان نامدار کشتی گیله‌مردی دانسته و به گفته آن‌ها حضور در میدان‌های کشتی محلی یا به اصطلاح محلی کشتی سراها، از تفریحات و سرگرمی‌های اغلب مردم این مناطق در شب‌های بلند تابستان به حساب می‌آید. به‌طور سنتی، در انتهای تابستان وقتی کار کشاورزی پایان می‌یابد، یا حین بازدید چهره‌های دولتی یا در پایان مراسم مذهبی، (مثلاً در حین علم وَچینی در حیات امامزاده‌ها در آغاز محرم) برگزار می‌شود. تا ادوار اخیر، کشتی بین چند ورزشکار ویژگی معمولاً همیشگی ازدواج‌های روستایی بود. مراسم کشتی با رژهٔ سنتی یا نیایش کشتی گیران که به تماشاگران و رقبایشان سلام می‌کنند آغاز می‌شود. کشتی گیران یک پای خود را جلو می‌گذارند، و دست شان به ترتیب با زانو، دهان و پیشانی شان در تماس قرار می‌گیرد. در مسابقات بزرگ، تیم هر روستا تابع سلسله مراتب سفت و سختی بیت پهلوانان و تازه واردان، و در مرتبهٔ بعد بین پهلوانان است. هیچ رده‌بندی وزنی و محدودیت زمانی برای نبردها وجود ندارد ولی کشتی گیران می‌توانند اگر نبرد به طول انجامید، از داور درخواست توقف کنند. مقصود بازی این است که با استفاده از دست، مشت و پا (لگد زدن ممنوع است)، حریف را مجبور به لمس زمین کنند. به این منظور، شخص نیازمند هم قدرت و هم استراتژی است. وقتی بازی تمام می‌شود، برنده بازنده را در آغوش گرفته به مرکز زمین می‌پرد و شاخه‌ای مزین به پارچه و پول داده شده از سوی تماشاگران پس از پیروزی خود را دریافت می‌کند. در مسابقات بزرگ، بزرگان روستا ممکن است به قهرمانی که همهٔ رقبایش را حذف کرده، یک گاو یا اسب یا شال ابریشمی گلدار هدیه بدهند.

سیبیل توکی، پسا لنگ، تک موشت، سر جیگیر، سرفوشان، دس به لنگ، دست به چِکرهِ، ران پوشی از جمله فنون کشتی گیله‌مردی هستند.

این ورزش در دی ماه سال ۱۳۹۰ به شماره ۴۱۴ در فهرست آثار معنوی ایران به ثبت رسید.