کانال استانبول

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
کانال استانبول
مسیر برنامه‌ریزی‌شده کانال
موقعیتاستانبول
کشورترکیه
مشخصات
طول۴۵ کیلومتر (۲۸ مایل)
Maximum boat length۳۵۰ متر (۱٬۱۴۸ فوت ۴ اینچ)
Maximum boat beam۷۷٫۵ متر (۲۵۴ فوت ۳ اینچ)
آبخور۱۷ متر
وضعیتPre-feasibility studies commenced April 2009, feasibility studies conducted April 2012
جغرافیا
هدایتیک‌طرفه
نقطهٔ آغازدریای سیاه
نقطهٔ پایاندریای مرمره
آغاز مختصات۴۱°۲۰′۲۰″شمالی ۲۸°۴۱′۵۴″شرقی / ۴۱٫۳۳۸۸۱۵°شمالی ۲۸٫۶۹۸۲۳۴°شرقی / 41.338815; 28.698234 (Black Sea)
پایان مختصات۴۱°۰۱′۰۹″شمالی ۲۸°۳۴′۲۱″شرقی / ۴۱٫۰۱۹۱۳۰°شمالی ۲۸٫۵۷۲۴۲۷°شرقی / 41.019130; 28.572427 (Sea of Marmara)
متصل بهLake Küçükçekmece

کانال استانبول (ترکی استانبولی: Kanal İstanbul‎) پروژه ای برای آبراه مصنوعی است که توسط ترکیه در شرق تراکیه برنامه‌ریزی شده‌است و دریای سیاه را به دریای مرمره و همچنین دریاهای اژه و مدیترانه متصل خواهد کرد. کانال استانبول به سمت اروپا در حال حاضر از دو بخش استانبول و در نتیجه باعث ایجاد یک جزیره بین آسیا و اروپا خواهد شد (جزیره ای در میان دریای سیاه، دریای مرمره، کانال‌ جدید و تنگه بسفر).[۱] آبراه جدید بسفر فعلی را دور می‌زند.

کانال استانبول قصد دارد ترافیک حمل و نقل در بسفر را به حداقل برساند. پیش‌بینی می‌شود ظرفیت ۱۶۰ ترانزیت شناور در روز - شبیه به حجم فعلی ترافیک از طریق بسفر را داشته باشد و باعث کاهش ازدحام ترافیک تنگه بسفر در روزهای تعطیل خواهد شد. برخی از تحلیلگران دلیل اصلی ساخت کانال را کنار گذاشتن پیمان مونترو می‌دانند، که تعداد و تناژ کشتی‌های دریای سیاه را که می‌توانند از طریق بسفر وارد دریا شوند، محدود می‌کند. در ژانویه ۲۰۱۸، نخست‌وزیر ترکیه بینالی یلدیریم اعلام کرد کانال استانبول مشمول کنوانسیون مونترو نخواهد بود.[۲]

پروژه کانال استانبول شامل ساخت بنادر (ترمینال بزرگ کانتینری در دریای سیاه، نزدیک فرودگاه استانبول)، مراکز تدارکاتی و جزایر مصنوعی برای ادغام با کانال و همچنین ساخت مناطق مسکونی مقاوم در برابر زلزله در امتداد کانال است.[۳] این جزایر مصنوعی با استفاده از خاک حفر شده برای کانال ساخته می‌شوند. پروژه‌های قطار سریع‌السیر Halkali-Kapikule، قطار TCDD و همچنین خطوط متروی Yenikapi-Sefakoy-Beylikduzu و Mahmutbey-Esenyurt در استانبول و گذرگاه بزرگراه D-100، بزرگراه Tem، بزرگراه Sazlibosna نیز قرار است با پروژه کانال ادغام شوند. پیش‌بینی می‌شود بودجه کانال از طریق مدل ساخت، بهره‌برداری و واگذاری تأمین شود، اما همچنین می‌تواند از طریق مشارکت‌های دولتی و خصوصی تأمین اعتبار شود. دولت پیش‌بینی می‌کند سالانه ۸ میلیارد دلار از کانال استانبول درآمد کسب کند که این امر بخشی از هزینه خدمات برای حمل و نقل است.[۴] منتقدانی مانند دکتر بوراتاو این عدد را زیر سؤال برده و گفته‌اند که درآمد خالص می‌تواند منفی باشد.[۵] انتقادات دیگر شامل نیاز به هدایت منابع برای تمرکز بر آمادگی در برابر زلزله و پرداختن به مسائل اقتصادی[۶][۷] و اثرات منفی بالقوه زیست‌محیطی است.[۸]

تاریخچه[ویرایش]

پیشنهادهای اولیه[ویرایش]

مفهوم کانال اتصال دریای سیاه با دریای مرمره حداقل هفت بار در طول تاریخ مطرح شده‌است.[۹]

اولین پیشنهاد توسط سلطان عثمانی سلیمان با شکوه (سلطنت ۱۵۲۰ – ۱۵۶۶) مطرح شد. گفته می‌شود سیمان معمار نقشه‌هایی را برای این پروژه طراحی کرده‌است. این پروژه به دلایل نامعلومی رها شد.[۹]

در ۶ مارس ۱۵۹۱، در زمان سلطنت سلطان مراد سوم، مجدد تصمیم گرفته شد که پروژه پیگیری شود اما دوباره به دلایل نامعلوم این پروژه متوقف شد. در سال ۱۶۵۴ در زمان سلطان محمد چهارم و نیز در سال ۱۷۶۰ در زمان سلطان مصطفی سوم (سلطنت ۱۷۵۷ – ۱۷۷۴) به دلیل مشکلات اقتصادی این پروژه نتوانست ادامه یابد. در زمان سلطان محمود دوم (سلطنت ۱۸۰۸–۱۸۳۹) پروژه مجدد بررسی شد و گزارشی در سال ۱۸۱۳ تهیه شد اما هیچ اقدام مشخصی انجام نشد.

پیشنهادهای جدید[ویرایش]

یوکسل اونم، مشاور وزارت انرژی، پروژه ساخت یک آبراه جایگزین برای بسفر را در سال ۱۹۹۰ پیشنهاد کرد.[۱۰]

در سال ۱۹۹۱، Nusret Avcı، رئیس کمیسیون محیط زیست شهرداری کلانشهر استانبول، پیشنهاد کانال ۲۳ کیلومتری را داد که بین Silivri و Karacaköy عبور کند. وی اظهار داشت که این کانال خطرات ترافیک دریایی و آلودگی در بسفر را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.[۱۱]

سرانجام، در ۱۷ ژانویه ۱۹۹۴، کمی قبل از انتخابات محلی، رهبر حزب چپ دمکراتیک (DSP)، بولنت اجویت، کانالی را پیشنهاد داد که دریای سیاه را به دریای مرمره متصل می‌کند.[۹][۱۲]

پروژه[ویرایش]

هدف[ویرایش]

هدف اعلام شده از این پروژه کاهش ترافیک بزرگ دریایی از طریق بسفر و به حداقل رساندن خطرات مربوط به تجمع کشتی‌ها به خصوص در مورد تانکرها است.[۱۳]

سالانه حدود ۴۱ هزار کشتی در اندازه‌های مختلف از تنگه‌های استانبول عبور می‌کنند که ۸ هزار تانکر حامل ۱۴۵ میلیون تن نفت خام می‌شوند. افزایش تناژ در تردد کشتی، افزایش اندازه کشتی در نتیجه تحولات تکنولوژیکی و به ویژه افزایش حمل و نقل کشتی (تانکر) حمل سوخت و سایر مواد خطرناک و یا سمی باعث ایجاد فشار و تهدید بزرگی برای استانبول می‌شود. فشارهای بین‌المللی برای افزایش میزان ترافیک دریایی از طریق تنگه‌های ترکیه در حال افزایش است که باعث افزایش خطرات ناشی از ناوبری دریایی هنگام عبور از تنگه ها می شود.[۱۴] تردد کشتی‌ها از تنگه بسفر تقریباً سه برابر کانال سوئز است. این کانال به جلوگیری از آلودگی ناشی از عبور کشتی‌های باری از دریای مرمره یا پهلوگیری در دریای مرمره قبل از ورودی جنوبی بسفر کمک خواهد کرد.[۱۵]

جدول زیر حجم کل و مقدار شناورهای بزرگی را که از تنگه‌های استانبول عبور کرده‌اند را نشان می‌دهد:[۱۶]

سال کل تناژ ناخالص کشتی‌های طولانی‌تر از ۲۰۰ متر
۲۰۰۶ ۴۷۵٬۷۹۶٬۸۸۰ ۳٬۶۵۳
۲۰۰۷ ۴۸۴٬۸۶۷٬۶۹۶ ۳٬۶۵۳
۲۰۰۸ ۵۱۳٬۶۳۹٬۶۱۴ ۳۹۱۱
۲۰۰۹ ۵۱۴٬۶۵۶٬۴۴۶ ۳۸۷۱
۲۰۱۰ ۵۰۵٬۶۱۵٬۸۸۱ ۳٬۶۲۳
۲۰۱۱ ۵۲۳٬۵۴۳٬۵۰۹ ۳۸۰۰
۲۰۱۲ ۵۵۰٬۵۲۶٬۵۷۹ ۳٬۸۶۶
۲۰۱۳ ۵۵۱٬۷۷۱٬۷۸۰ ۳٬۸۰۱
۲۰۱۴ ۵۸۲٬۴۶۸٬۳۳۴ ۳٬۸۹۵
۲۰۱۵ ۵۶۵٬۲۱۶٬۷۸۴ ۳٬۹۳۰
۲۰۱۶ ۵۶۵٬۲۸۲٬۲۸۷ ۳۸۷۳
۲۰۱۷ ۵۹۹٬۳۲۴٬۷۴۸ ۴٬۰۰۵
۲۰۱۸ ۶۱۳٬۰۸۸٬۱۶۶ ۴٬۱۰۶

مشخصات پروژه[ویرایش]

در تاریخ ۱۵ ژانویه ۲۰۱۸ مسیر پروژه اعلام شد. مسیر نهایی کانال استانبول پس از بررسی در پنج مسیر جایگزین انتخاب شد. وزارت حمل و نقل اعلام کرد که این پروژه از دریاچه کوچوکچکمچه در نزدیکی دریای مرمره عبور خواهد کرد. قبل از رسیدن به دریای سیاه در منطقه آرناووتکوی در شمال شهر، از مناطق Avcılar و Başakşehir عبور خواهد کرد. هفت کیلومتر از مسیر از کوچوکچکمچه عبور می‌کند، ۳٫۱ کیلومتر از طریق Avcılar، ۶٫۵ کیلومتر از Başakşehir و قسمت اصلی ۲۸٫۶ کیلومتر از طریق Arnavutköy می‌گذرد.

طول آبراه ۴۵ کیلومتر (۲۸ مایل)، با عمق ۲۰٫۷۵ متر (۶۸٫۱ فوت) عرض آن ۳۶۰ متر (۱٬۱۸۰ فوت) در سطح و ۲۷۵ متر (۹۰۲ فوت) پهن در پایین.

بزرگترین اندازه کشتی است که می‌تواند از طریق کانال عبور ۲۷۵–۳۵۰ متر طول، ۴۹ متر عرض، مشخص شد پیش نویس از ۱۷ متر و به پیش نویس هوا از ۵۸ متر است.[۱۷]

کانال استانبول کانال پاناما کانال سوئز
عرض ۲۷۵ متر ۶۲٫۵ متر ۲۰۵ متر
طول ۴۵ کیلومتر ۸۰ کیلومتر ۱۹۳ کیلومتر
حداکثر پرتو ۷۷٫۵ متر ۵۱٫۲ متر ۵۱٫۲ متر

مقدمات آماده‌سازی پروژه[ویرایش]

به نظر می‌رسد که دولت حزب عدالت و توسعه (AKP) مطالعات محرمانه ای را دربارهٔ این پروژه زودتر آغاز کرده و اقدامات احتیاطی برای احیای این پروژه برداشته شده‌است. این پروژه توسط وزیر حمل و نقل بینالی یلدیریم در ماه مه ۲۰۰۹ در مجلس ذکر شد.[۱۴] در تاریخ ۲۷ آوریل ۲۰۱۱، رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر وقت، در جریان راهپیمایی برگزار شده در رابطه با انتخابات عمومی آینده ۲۰۱۱، رسماً پروژه کانال استانبول را اعلام کرد[۱۳][۱۸][۱۹]

مطالعات مربوط به پروژه طی دو سال به پایان رسید. در ابتدا برنامه‌ریزی شده بود که این کانال آخرین خدمات در سال ۲۰۲۳، صدمین سالگرد تأسیس جمهوری باشد.[۱۵]

در ۲۲ ژانویه ۲۰۱۳، دولت ترکیه اعلام کرد که مطالعات تحقیقاتی دربارهٔ کانال در ماه مه ۲۰۱۳ آغاز می‌شود.[۲۰] در آوریل ۲۰۱۳ اولین مرحله از پروژه کانال استانبول که شامل ساخت پل‌های مختلف شبکه و بزرگراه‌ها است آغاز شد.[۲۱][۲۲]

تا دسامبر ۲۰۱۹، ساخت و ساز هنوز آغاز نشده بود. رئیس‌جمهور اردوغان اظهار داشت که درخواست مناقصه برای این پروژه در اوایل سال ۲۰۲۰ منتشر می‌شود. در همین حال، اکرم اوماموغلو ، منتخب شهردار استانبول در سال ۲۰۱۹ از حزب مخالف CHP، مخالف این پروژه است.[۲۳]

در ژانویه ۲۰۲۰، وزارت محیط زیست و شهرسازی نسخه نهایی گزارش ارزیابی اثرات زیست‌محیطی (EIA) پروژه کانال استانبول را تصویب کرد.[۳]

هزینه[ویرایش]

رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه و مقامات شهرداری کلانشهر استانبول اظهار داشتند که برای ساخت کانال استانبول ۷۵ میلیارد لیر معادل ۱۱ میلیارد یورو هزینه خواهد شد.[۲۴][۲۵] دولت مرکزی یک مدل ساخت، بهره‌برداری و واگذاری را به عنوان اولویت اصلی خود ارائه داده‌است، اما در صورت نیاز از بودجه ملی خود استفاده خواهد کرد.[۲۶] تقریباً ۸–۱۰ هزار نفر در مرحله ساخت پروژه استخدام می‌شوند، در حالی که ۵۰۰–۸۰۰ در مرحله عملیاتی اشتغال دارند.[۲۷]

انتقادات[ویرایش]

برخی از منتقدان اظهار داشتند که ترکیه قصد دارد پیمان مونترو را در مورد رژیم تنگه‌ها دور بزند، تا به استقلال بیشتری نسبت به عبور کشتی‌های نظامی (که تعداد، تناژ و تسلیحات محدودی دارند) از دریای سیاه به دریای مرمره.[۲۸][۲۹]

در سال ۲۰۱۳، استراتفور بودجه ۱۲ میلیارد دلاری اعلام شده برای ساخت و ساز و تاریخ بهره‌برداری اولیه ۲۰۲۳ را «غیر واقعی برای پروژه ای به این بزرگی» توصیف کرد.[۳۰]

دولت شهر استانبول و گروه‌های محلی با این پروژه مخالف هستند زیرا باعث از بین رفتن دریاچه دوروسو می‌شود است که برای یک پنجم آب آشامیدنی شهر استفاده می‌شود و زیرا آنها انتظار دارند که با افزایش جمعیت محلی باعث ازدحام جمعیت شود. این پروژه همچنین به دلیل تخریب زمین‌های کشاورزی و جنگلی و مسیر پیاده‌روی و آلودگی بالقوه آب‌های زیرزمینی به نمک و افزایش طغیان مورد انتقاد قرار گرفته‌است.[۳۱] سایر انتقادات زیست‌محیطی شامل تغییرات بالقوه در شوری دریای مرمره است که منجر به بوی سولفید هیدروژن در استانبول می‌شود. ناظران گفتند: طرح شارژ هزینه‌های حمل و نقل به تانکرهای نفت و گاز تا زمانی که عبور و مرور از طریق بوسپورس تضمین شود، غیر واقعی است. همراه با اعضای خانواده سلطنتی قطر، برات آلبایراک، وزیر دارایی ترکیه و داماد رئیس‌جمهور اردوغان، املاکی را در این مسیر خریداری کردند، بدین معنی که وی شخصاً از توسعه املاک و مستغلات منتفع بهره‌مند می‌شود.[۳۲] اکرم امام اوغلو، شهردار استانبول، گفت که برای آماده‌سازی استانبول در برابر زلزله و حل مشکلات اقتصادی باید از منابع مالی محدودی استفاده شود[۳۳] و تمام ساختمانهایی که در استانبول دارای خطر زلزله هستند می‌توانند با بودجه کانال استانبول بازسازی شوند.[۳۴] طبق یک نظرسنجی توسط MAK در استانبول، ۸۰٫۴٪ از پاسخ دهندگان مخالف پروژه کانال استانبول بودند، در حالی که تنها ۷٫۹٪ از آن حمایت کردند.[۳۵]

در آوریل ۲۰۲۱، ۱۰ دریادار بازنشسته نیروی دریایی ترکیه به دلیل انتقاد عمومی از پروژه کانال استانبول دستگیر شدند. این دستگیری‌ها یک روز پس از امضای نامه ای سرگشاده از سوی ۱۰۴ نفر از مقامات ارشد پیشین نیروی دریایی ارتش که هشدار می‌دهد کانال پیشنهادی می‌تواند با بی‌اعتبار کردن پیمان مونترو، به امنیت ترکیه آسیب برساند.[۳۶]

منابع[ویرایش]

پیوند به بیرون[ویرایش]

  1. ↑ "Turkey to build waterway to bypass Bosphorus Straits". بی‌بی‌سی نیوز. 2011-04-27.
  2. ↑ "How Istanbul's man-made canal project could trigger an arms race". South China Morning Post (به انگلیسی). 2018-06-03. Retrieved 2019-02-10.
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ "Kanal Istanbul gets ministry nod on environment - Turkey News". Hürriyet Daily News (به انگلیسی). 17 January 2020. Retrieved 17 January 2020."Kanal Istanbul gets ministry nod on environment - Turkey News". Hürriyet Daily News. 17 January 2020. Retrieved 17 January 2020. CS1 maint: discouraged parameter (link)
  4. ↑ Ullyett, Richard (2 May 2019). "Canal Istanbul – the largest construction project in the world for a decade". PortSEurope.
  5. ↑ "Canal Istanbul Workshop" (PDF). January 2020. Archived from the original (PDF) on 27 November 2020. Retrieved 14 January 2020.
  6. ↑ "İmamoğlu: Kanal İstanbul, cinayet projesidir". www.sozcu.com.tr. Retrieved 2021-01-14.
  7. ↑ "İmamoğlu, Kanal İstanbul bütçesiyle yapılabilecekleri sıraladı". www.finansgundem.com (به ترکی استانبولی). 2019-12-25. Retrieved 2021-01-14.
  8. ↑ "Will Istanbul's Massive New Canal Be an Environmental Disaster?". National Geographic News (به انگلیسی). 2018-03-28. Retrieved 2021-01-14.
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ "1994'te Ecevit ortaya attı, manşetlere 'mega proje' diye yansıdı". حریت (به ترکی استانبولی). 2011-04-28. Retrieved 2011-05-01."1994'te Ecevit ortaya attı, manşetlere 'mega proje' diye yansıdı". Hürriyet (in Turkish). 2011-04-28. Retrieved 2011-05-01. CS1 maint: discouraged parameter (link)
  10. ↑ "Kanal İstanbul Projesi ve Montrö: Boğaz Kapatılabilir mi?". Stratejik Ortak (به ترکی استانبولی). 25 December 2019. Archived from the original on 18 January 2021. Retrieved 17 January 2020.
  11. ↑ "1991 yılında alternatif Boğaz: Kanal İstanbul". Emlak Kulisi (به ترکی استانبولی). 26 March 2015. Retrieved 17 January 2020.
  12. ↑ ""Kanal İstanbul" Ecevit'in projesi çıktı". CNN Türk (به ترکی استانبولی). 2011-04-27. Retrieved 2011-05-01.
  13. ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ Çıtak, Pınar (2011-04-27). "PM Erdoğan speaks out his 'mad project'; İstanbul Canal". Doğan Haber Ajansı. Archived from the original on 6 April 2016. Retrieved 2011-05-01.Çıtak, Pınar (2011-04-27). "PM Erdoğan speaks out his 'mad project'; İstanbul Canal" بایگانی‌شده در ۶ آوریل ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine. Doğan Haber Ajansı. Retrieved 2011-05-01. CS1 maint: discouraged parameter (link)
  14. ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ ""Çılgın proje"yi Binali Yıldırım daha önce açıklamıştı". CNN Türk (به ترکی استانبولی). 2011-04-27. Retrieved 2011-05-01.""Çılgın proje"yi Binali Yıldırım daha önce açıklamıştı". CNN Türk (in Turkish). 2011-04-27. Retrieved 2011-05-01. CS1 maint: discouraged parameter (link)
  15. ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ "İstanbul'a ikinci boğaz: "Kanal İstanbul"". CNN Türk (به ترکی استانبولی). 2011-04-29. Retrieved 2011-05-01."İstanbul'a ikinci boğaz: "Kanal İstanbul"". CNN Türk (in Turkish). 2011-04-29. Retrieved 2011-05-01. CS1 maint: discouraged parameter (link)
  16. ↑ "Türk Boğazları Gemi Geçiş İstatistikleri". Deniz Ticareti Genel Müdürlüğü. General Directorate of Maritime Trade. Archived from the original on 22 December 2019. Retrieved 22 December 2019.
  17. ↑ «ÇED Nihai Rapor ÇINAR MÜH. MÜŞ. A.Ş. 2019». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱۵ آوریل ۲۰۲۱.
  18. ↑ "Turkey to build Bosphorus bypass بایگانی‌شده در ۲۵ نوامبر ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine" New Civil Engineer, 20 April 2011. Accessed: 2 December 2014.
  19. ↑ Marfeldt, Birgitte. "Startskud for gigantisk kanal gennem Tyrkiet" Ingeniøren, 29 April 2011. Accessed: 2 December 2014.
  20. ↑ "Works on Bosphorous mega-canal go ahead from April - Turkey - ANSAMed.it". www.ansamed.info. Archived from the original on 1 اكتبر 2018. Retrieved 10 October 2017. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  21. ↑ "Gov"t gives green light to "crazy" Canal Istanbul project - LOCAL". Hürriyet Daily News - LEADING NEWS SOURCE FOR TURKEY AND THE REGION. Retrieved 10 October 2017.
  22. ↑ "La Turquie va construire un canal parallèle au Bosphore" [Turkey to Construct a Canal Parallel to the Bosphorus]. La Voix de la Russie. 13 April 2013. Archived from the original on 19 April 2013.
  23. ↑ "Erdogan says Istanbul canal project to go ahead despite mayor's opposition". Reuters. 12 December 2019. Retrieved 2 January 2020.
  24. ↑ "Turkey mulls fee rise for Bosporus". DPC Magazine. Archived from the original on 15 March 2012. Retrieved 25 April 2021.
  25. ↑ "Turkish Prime Minister Erdoğan's 'Crazy Project' for Istanbul: Building a Second Strait". Archived from the original on 13 September 2011. Retrieved 10 October 2017.
  26. ↑ "Erdogan pushes 'crazy' Istanbul canal dream despite opposition". Reuters (به انگلیسی). 27 December 2019. Retrieved 8 January 2020.
  27. ↑ "Channel Istanbul's Cost 75 Billion TL". www.raillynews.com. Retrieved 8 January 2020.
  28. ↑ "İstanbul Canal project to open debate on Montreux Convention". Today's Zaman. 2010-10-08. Archived from the original on 2011-04-30.
  29. ↑ "Turkey debates whether international treaty is obstacle to plan to bypass the Bosporus". واشینگتن پست. 2011-04-29. Archived from the original on 11 December 2018. Retrieved 15 April 2021.
  30. ↑ "Turkey's Ambitious Canal Proposal". استراتفور. May 16, 2013. Retrieved 2013-05-16. Registry required.
  31. ↑ Kenyon, Peter (18 May 2020). "Turkish President Keeps Pushing Forward With The Waterway Project". NPR.
  32. ↑ "Erdogan allows son-in-law, Qatar's Moza to own lands on new Istanbul Canal route". 23 January 2020. Archived from the original on 10 June 2020. Retrieved 15 April 2021.
  33. ↑ Güvemli̇, Özlem (2 December 2019). "İmamoğlu: Kanal İstanbul, cinayet projesidir" [İmamoğlu: Istanbul Canal is a Murder Project]. Sözcü.
  34. ↑ "İmamoğlu, Kanal İstanbul bütçesiyle yapılabilecekleri sıraladı" [İmamoğlu lists what can be done with the Istanbul Canal budget]. Finans Gündem. 25 December 2019.
  35. ↑ "MAK Danışmanlık'tan olay Kanal İstanbul' anketi! Yüzde 80 destek vermedi" [Istanbul Canal project: Survey from MAK Consulting! 80 percent do not support it]. Internet Haber. 28 August 2020.
  36. ↑ "Turkish ex-admirals arrested over criticism of Erdoğan's 'crazy' canal scheme". the Guardian (به انگلیسی). 2021-04-05. Retrieved 2021-04-05.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=کانال_استانبول&oldid=38954838»