بشقاب
بُشقاب (ترکی آذربایجانی)،[۱] لبتخت یا دوری ظرفی معمولاً دایره شکل، کم عمق، دارای کف صاف و پهن است و جهت صرف غذا (و گاهی با هدف تشریفاتی و تزئینی) به کار میرود.
پیرامون واژه[ویرایش]
بُشقاب در لغت به معنای ظرف خالی که قاب به معنای ظرف در این واژه ریشه ی سغدی دارد که وارد زبان ترکی شده ودر زبان ترکی استانبولی به بشقاب تاباک گویند که از ریشه ی تابک پهلوی میباشد که در فارسی به صورت تابه در آمده و در واژه ی ماهی تابه دیده میشود.
در قدیم بهویژه بشقابهای بزرگ لبهدار را دوری، پردل، و رکابی میگفتند.[۲][۳] در پارسی، بشقاب سفالی و سوپخوری، سُکُر (یا سُکوره، سُکُرجه، اُسکُر، اُسکُرچه)،[۴][۵][۶] بشقاب بزرگ زکنج،[۷] بشقاب کوچک بَزمَک،[۸] بشقاب کشیده دیس،[۹] بشقاب ژرف گِردَنَه،[۱۰] بشقاب چوبی چپین،[۱۱] و بشقاب پهن تبرک یا گرباک[۱۲] نامیده میشدهاست.
گونهها[ویرایش]
بشقابها از مواد گوناگونی چون چینی، ملامین، بلور، پلاستیک، سرامیک،[۱۳] آرکوپال و حتی استیل و گاهی چوب ساخته میشوند.[۱۴] اندازه، شکل و عمق بشقابها بسته به نوع کاربرد آنها (پیشغذا، غذای اصلی، سوپخوری (با عمق کمی بیشتر)، میوه، و دسر) متفاوت است. غذا پیش از توزیع در بشقاب معمولاً در دیس کشیده میشود.[۱۵]
بعضی از بشقابها فقط به عنوان وسیله تزئینی کاربرد دارند.[۱۳] برخی از بشقابها نیز در شکلهای دیگری بجز دایره (مانند مربع) تولید میشوند. نوعی از بشقاب با قابلیت نگهداری لیوان و قاشق و حمل همه اینها با یک دست به شکل آرگونومیک طراحی شدهاست.[۱۶] همچنین طرحهایی در دست است تا بشقابهای گرم شونده به تولید برسند.[۱۷]
مجموعه[ویرایش]
برخی علاقهمندان، به جمعآوری بشقاب اقدام میکنند. جمعآوری بشقاب به عنوان مجموعه برای نخستین بار توسط یک بریتانیایی-هلندی در سال ۱۸۰۰ (میلادی) صورت گرفت.[۱۳]
نگارخانه[ویرایش]
-
بشقاب ایرانی، هزاره نخست پیش از میلاد
-
یک بشقاب ایرانی از روزگار بوییان
منابع[ویرایش]
- ↑ [۱]بشقاب > لغت نامه دهخدا
- ↑ دهخدا. «بشقاب». لغتنامه دهخدا. دریافتشده در ۱۱ آبان ۱۳۸۸.[پیوند مرده]
- ↑ دهخدا. «دوری». لغتنامه دهخدا. دریافتشده در ۱۱ آبان ۱۳۸۸.[پیوند مرده]
- ↑ دائرةالمعارف اسلامی، سرواژهٔ ابومطهر ازدی بایگانیشده در ۱۵ دسامبر ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine و لغتنامه دهخدا سرواژههای اسکرجه، اسکره و سکرجه.
- ↑ فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب سفالی».
- ↑ فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب سوپ خوری»، (مأخوذ از فرهنگ برهان).
- ↑ فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب بزرگ».
- ↑ فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب کوچک».
- ↑ فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب کشیده».
- ↑ فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب ژرف».
- ↑ فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب چوبی».
- ↑ فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب پهن».
- ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ ۱۳٫۲ مشارکتکنندگان ویکیپدیا. «Plate (dishware)». در دانشنامهٔ ویکیپدیای انگلیسی، بازبینیشده در ۱ nov ۲۰۰۹.
- ↑ «تندرستی با کاسه و بشقاب». سلامت نیوز. بایگانیشده از اصلی در ۲ ژانویه ۲۰۱۰. دریافتشده در ۱۱ آبان ۱۳۸۸.
- ↑ مشارکتکنندگان ویکیپدیا. «Platter (dishware)». در دانشنامهٔ ویکیپدیای انگلیسی، بازبینیشده در ۱ nov ۲۰۰۹.
- ↑ «بشقاب، قاشق، لیوان». مجله منزل. بایگانیشده از اصلی در ۱۰ اکتبر ۲۰۰۹. دریافتشده در ۱۱ آبان ۱۳۸۸.
- ↑ «غذایی گرم و لذیذ با بشقاب رسانا». معاونت دانشجویی دانشگاه الزهرا. بایگانیشده از اصلی در ۳ فوریه ۲۰۰۹. دریافتشده در ۱۱ آبان ۱۳۸۸.