بشقاب

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
(تغییرمسیر از پشقاب)
بشقاب چهارصد ساله کرمان ایران

بُشقاب (ترکی آذربایجانی)،[۱] لب‌تخت یا دوری ظرفی معمولاً دایره شکل، کم عمق، دارای کف صاف و پهن است و جهت صرف غذا (و گاهی با هدف تشریفاتی و تزئینی) به کار می‌رود.

پیرامون واژه[ویرایش]

بُشقاب در لغت به معنای ظرف خالی که قاب به معنای ظرف در این واژه ریشه ی سغدی دارد که وارد زبان ترکی شده ودر زبان ترکی استانبولی به بشقاب تاباک گویند که از ریشه ی تابک پهلوی میباشد که در فارسی به صورت تابه در آمده و در واژه ی ماهی تابه دیده میشود.

در قدیم به‌ویژه بشقاب‌های بزرگ لبه‌دار را دوری، پردل، و رکابی می‌گفتند.[۲][۳] در پارسی، بشقاب سفالی و سوپ‌خوری، سُکُر (یا سُکوره، سُکُرجه، اُسکُر، اُسکُرچه)،[۴][۵][۶] بشقاب بزرگ زکنج،[۷] بشقاب کوچک بَزمَک،[۸] بشقاب کشیده دیس،[۹] بشقاب ژرف گِردَنَه،[۱۰] بشقاب چوبی چپین،[۱۱] و بشقاب پهن تبرک یا گرباک[۱۲] نامیده می‌شده‌است.

گونه‌ها[ویرایش]

بشقاب‌ها از مواد گوناگونی چون چینی، ملامین، بلور، پلاستیک، سرامیک،[۱۳] آرکوپال و حتی استیل و گاهی چوب ساخته می‌شوند.[۱۴] اندازه، شکل و عمق بشقاب‌ها بسته به نوع کاربرد آن‌ها (پیش‌غذا، غذای اصلی، سوپ‌خوری (با عمق کمی بیشتر)، میوه، و دسر) متفاوت است. غذا پیش از توزیع در بشقاب معمولاً در دیس کشیده می‌شود.[۱۵]

بعضی از بشقاب‌ها فقط به عنوان وسیله تزئینی کاربرد دارند.[۱۳] برخی از بشقاب‌ها نیز در شکل‌های دیگری بجز دایره (مانند مربع) تولید می‌شوند. نوعی از بشقاب با قابلیت نگهداری لیوان و قاشق و حمل همه این‌ها با یک دست به شکل آرگونومیک طراحی شده‌است.[۱۶] همچنین طرح‌هایی در دست است تا بشقاب‌های گرم شونده به تولید برسند.[۱۷]

مجموعه[ویرایش]

برخی علاقه‌مندان، به جمع‌آوری بشقاب اقدام می‌کنند. جمع‌آوری بشقاب به عنوان مجموعه برای نخستین بار توسط یک بریتانیایی-هلندی در سال ۱۸۰۰ (میلادی) صورت گرفت.[۱۳]

نگارخانه[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. [۱]بشقاب > لغت نامه دهخدا
  2. دهخدا. «بشقاب». لغتنامه دهخدا. دریافت‌شده در ۱۱ آبان ۱۳۸۸.[پیوند مرده]
  3. دهخدا. «دوری». لغتنامه دهخدا. دریافت‌شده در ۱۱ آبان ۱۳۸۸.[پیوند مرده]
  4. دائرةالمعارف اسلامی، سرواژهٔ ابومطهر ازدی بایگانی‌شده در ۱۵ دسامبر ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine و لغت‌نامه دهخدا سرواژه‌های اسکرجه، اسکره و سکرجه.
  5. فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب سفالی».
  6. فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب سوپ خوری»، (مأخوذ از فرهنگ برهان).
  7. فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب بزرگ».
  8. فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب کوچک».
  9. فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب کشیده».
  10. فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب ژرف».
  11. فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب چوبی».
  12. فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب پهن».
  13. ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ ۱۳٫۲ مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Plate (dishware)». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱ nov ۲۰۰۹.
  14. «تندرستی با کاسه و بشقاب». سلامت نیوز. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ ژانویه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۱ آبان ۱۳۸۸.
  15. مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Platter (dishware)». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱ nov ۲۰۰۹.
  16. «بشقاب، قاشق، لیوان». مجله منزل. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ اکتبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۱ آبان ۱۳۸۸.
  17. «غذایی گرم و لذیذ با بشقاب رسانا». معاونت دانشجویی دانشگاه الزهرا. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ فوریه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۱ آبان ۱۳۸۸.