تابش یوننده[۱]، تابشی است که به اندازه‌ی کافی انرژی دارد تا الکترونها را از اتم و یا مولکول جدا کند، یا به بیانی آنها را بیوند(تبدیل به یون کند). تابش یوننده از ذره‌های درون‌اتمی، اتم‌ها و یا یون‌هایی با سرعت بسیار بالا (سرعتی نزدیک به سرعت نور) و یا موج‌های الکترومغناطیسی با انرژی بسیار بالا مانند گاما و ایکس ساخته‌شده‌است.
تابش یوننده در اثر واکنش هسته ای - اعم از طبیعی یا مصنوعی - با دمای بسیار بالا (مثلاً در هاله خورشید یا در حالت پلاسما) از طریق تولید ذره‌های پرانرژی در شتاب‌دهنده ذره‌ای یا از طریق فرایندهای طبیعی مانند رعد و برق یا انفجار ابرنواختر پدید می آید.
وقتی تابش یوننده رخ‌می‌دهد می تواند ذرات زیراتمی (عموماً الکترون، پروتون، نیوترون و گاهی تمام هسته) را از اتم آزاد کند. چنین رویدادی، پیوستگی شیمیایی را می‌دگرد و یون ایجاد می کند.
تابش یوننده را می‌توان به دو گروه مستقیم و غیر‌مستقیم تقسیم کرد.[۲]
تابش‌های یوننده برای سلامت انسان نیز خطرناک هستند و خطر آسیب به DNA و بافت‌های بدن انسان را به همراه دارند. برای آگاهی از میزان این تابش‌ها در محیط زندگی خود می‌توانید از دستگاه‌هایی همچون Dosime، ساخت شرکت کالیفرنیایی Mirion Technologies، استفاده کنید که میزان تابش‌های یونی را اندازه‌گیری می‌کند[۳].
