ویکی‌پدیا:کفایت لازم است
 | این یک مکمل توضیحی برای ویکی‌پدیا:ویرایش اخلالگرانه است. هدف از این صفحه ارائه اطلاعات تکمیلی در مورد مفاهیم موجود در صفحاتی است که این صفحه به آنها پیوند داده شده است. این صفحه یک سیاست یا رهنمود ویکی‌پدیا نیست، چرا که توسط اجتماع ویکی‌پدیا مورد بررسی مفصل قرار نگرفته‌است. |
| هنگام اشاره به این صفحه بسیار احتیاط کنید، چرا که ممکن است نسبت به دیگر کاربران بسیار توهین آمیز باشد. |
ویکی‌پدیا جای بزرگی‌است و کاربران زیادی دارد، که هر یک در این خصوص که کارها چگونه انجام شوند نظر خود را دارند. به نظر تعجب‌برانگیز می‌آید که می‌توانیم با یکدیگر به نحو کارامدی کار کنیم، ولی این چیزی‌است که معمولاً رخ می‌دهد.
یکی از رهنمودهای ویکی‌پدیا که تسهیل‌گر این است، «ویکی‌پدیا:فرض حسن نیت» است. این سیاست یک توصیه خوب است، و به ما یادآوری می‌کند که وقتی اختلاف نظر داریم، هر کسی (معمولاً) سعی می‌کند کاری را انجام دهد که فکر می‌کند درست‌تر است. مطمئناً ما گاهی با افرادی هم مواجهیم که از قصد به پروژه آسیب می‌زنند ولی مواجهه با آنها معمولاً آسان است. اغلب می‌شود آنها را در صورت نیاز بدون بروز مجادله از ویرایش قطع دسترسی کرد.
ولی مجادله‌های بزرگ وقتی روی می‌دهد که با کاربرانی مواجهیم که ظاهراً قصد کمک دارند ولی به‌طور غیرعمد و غالباً ناآگاهانه اخلالگر هستند. اینجاست که اثرات جانبی ناخواسته سیاست (معمولاً مفید) فرض حسن نیت را می‌بینیم. برخی از کاربران چنان بر این اصل متمرکز شده‌اند که کاملاً باور کرده‌اند که برای مفید بودن فقط به حسن نیت نیاز است؛ متأسفانه اینگونه نیست، کفایت هم لازم می‌باشد. افتضاحی که بر اثر یک تلاش صادقانه به وجود آمده باشد همچنان یک افتضاح است. به همین دلیل، وقتی یک کاربر از طریق الگوی رفتاری نشان داده قادر به مشارکت سازنده نیست لازم است که اجتماع مداخله کند.
مسلماً همگان در زمینه‌های محدودی کفایت دارند؛ مثلاً کسی که در فیزیک هسته‌ای کفایت دارد، شاید در رقص باله کفایت نشان ندهد و بالعکس. برخی افراد شاید کفایت ویرایش در ویکی‌پدیا را نداشته باشند هرچند در زمینه‌های دیگر کاملاً کفایت‌مند باشند. به جای اینکه آنها را به صورت تحقیرآمیز بی‌کفایت بنامیم، باید به نرمی تمام آنها را به بیرون از ویکی‌پدیا هدایت کنیم تا عزت و احترامشان مخدوش نشود.
«کفایت لازم است» به چه معناست؟
[ویرایش]این تلقی وجود دارد که کسانی که در ویکی‌پدیای زبان فارسی مشارکت می‌کنند از این توانایی‌ها برخوردارند:
- توانایی خواندن و نوشتن به فارسی در حدی که متن غیرقابل فهم وارد مقالات نشود و نیز توانایی برقراری ارتباط به‌طور مؤثر.
- توانایی خواندن منابع و ارزیابی اعتبار آنها. کاربران باید خود را با رهنمودهای ویکی‌پدیا در خصوص تشخیص منابع معتبر آشنا کنند و بتوانند تشخیص دهند چه زمانی منابع برای ارجاع در مقالات مناسبند و چه زمانی نیستند.
- قابلیت برقراری ارتباط با دیگر کاربران و پایبندی به اجماع.
- قابلیت فهم توانایی‌ها و کفایت خود و خودداری از ویرایش در زمینه‌هایی که در آنها عدم توانایی و/یا دانش آنها اشتباهات شایان توجهی ایجاد می‌کند که دیگران باید تمیزکاری‌اش کنند.
انواع بی‌کفایتی
[ویرایش]- تازه‌کاران
- بیشتر ما زمانی که ویرایش در ویکی‌پدیا را آغاز کردیم، خیلی باکفایت نبودیم. ممکن بود ویکی‌کُد را نفهمیم، فراموش کنیم که در گفتگوها نوشته‌مان را امضا کنیم، یا از این که چه چیزی یک منبع معتبر است درک درستی نداشتیم. خوبی این مسئله این است که به راحتی قابل رفع است. ویکی‌پدیا:درخواست راهنمایی ایجاد شده تا کهنه‌کاران به تازه‌کاران کمک کنند تا تبدیل به یک ویکی‌نویس مفید و باکفایت بشوند.
- ناسازگاری با اجتماع
- برخی افراد صرفاً نمی‌توانند در فضای تعاملی و گروهی ویکی به خوبی فعالیت کنند. ما نمی‌توانیم ویکی‌پدیا را تغییر بدهیم تا برای آنها مناسب شود، پس اگر قادر نیستند خود را تغییر بدهند، بهتر است جای دیگری فعالیت کنند.
- برخی مشکلات رفتاری و شخصیتی ممکن است مربوط به همین ناتوانی از کار گروهی و فعالیت تعاملی باشد. اجتماع ویکی‌پدیا هر ویرایش‌گر را صرفاً بر اساس مشارکت‌هایش در ویکی ارزیابی می‌کند. این که کاربری به خاطر ناتوانی در تعامل با دیگران قطع دسترسی شود شکلی از تبعیض بر اساس توانایی‌های افراد (حتی اگر چنین تبعیضی در کل متصور باشد) نیست. ویکی‌پدیا جایی برای حل مشکلات رفتاری و شخصیتی افراد نیست.
- سوگرایی
- برخی ویرایشگران دیدگاه‌های شخصی قاطعی دارند و نمی‌توانند در رابطه با آن موضوع‌ها به صورت بی‌طرف ویرایش کنند یا با دیگران همکاری کنند. اگر این مسئله در ویکی اخلال ایجاد کنند و کاربر نتواند از آن موضوع‌هایی که راجع به آن سوگرایی دارد فاصله بگیرد، معمولاً تحریم موضوعی به کار گرفته خواهد شد. این کار بهتر از طرد کامل است چون معمولاً این قبیل افراد در موضوع‌های دیگر مشارکت‌های سازنده‌ای دارند.
- کینه‌توزی
- برخی کاربران بابت یک اختلاف نظر قبلی چنان دلخور می‌شوند که تصور می‌کنند «فلان کاربر فقط می‌خواهد حال من را بگیرد» و پس نسبت به دیگران کینه می‌ورزند. این رفتار به سرعت تبدیل به اخلال‌گری می‌شود. چنین کاربرانی ممکن است دچار تحریم یا طرد بشوند.