آریزانتایی‌ها: تفاوت میان نسخه‌ها

آریزانتایی‌ها
مناطق با جمعیت چشمگیر
	«ایران، فلات ایران، خاورمیانه، آناتولی، جنوب آسیا، آسیای مرکزی، قفقاز، آمریکای شمالی، اروپای غربی».
زبان‌ها
	پارسی و زبانهای ایرانی که زیر شاخه زبانهای هند و ایرانی و زبانهای هند و اروپایی هستند.
دین
	اکثریت: شیعه، سنی; اقلیت: مسیحی ارتدکس, مسیحیت، یهودیت، بهاییت، دین زرتشت، بی دینی، لا ادری گری.

آریزانت
آریزانت
	پرونده:Moderniranianlanguagesmap.jpg نقشهٔ پراکندگی گویشگران به زبان ایرانی
نام	آریزانت
کشور	ایران
اطلاعات اثر
نام‌های دیگر	آریا
نام‌های قدیمی	چادرنشینان و صحراگردان
دیرینگی	آغاز هزارهٔ یکم

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

→ تفاوت قدیمی‌تر تفاوت جدیدتر ←

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده

دیداریویکی‌متن

درخط

نسخهٔ ‏۲۴ فوریهٔ ۲۰۱۳، ساعت ۰۶:۳۳

آریزانت‌ها شاید منتسب به آریایی ها باشند و بدین مناسبت لازم است دربارهٔ اصطلاح آریا که دانشمندان اروپائی بیش از هر واژهٔ دیگر از آن سوء استفاده کرده‌اند، مفصل‌تر سخن گفته می‌شود. در زمانیکه زبان سانسکریت نیای جمله زبان های هندواروپایی و هندوستان میهن اصلی اقوام هندواروپایی شمرده می‌شد، نامی که هندیان عهد باستان به خود نهاده بودند یعنی آریا را دانشمندان به تمام اقوامیکه به زبان‌های هندواروپایی سخن می‌گفتند، بسط دادند. بعدها ثابت شد که هندوستان میهن اصلی هندواروپاییان نیست و بر عکس اقوام مزبور در دوران بالنسبه متأخری به آنجا آمدند و زبان سانسکریت را هم به هیچوجه نمی‌توان نیای زبان‌های هندواروپایی محسوب داشت. بدین سبب به کار بستن اصطلاح زبان‌های آریایی و به طریق اولی اقوام آریایی در مورد همهٔ سخنگویان به زبان هندو اروپایی عملی غیرعلمی بود و متروک گشت. بعدها این اصطلاح را فاشیزم آلمان اخذ کرد و بدان معنی و اهمیّت نژادی داد و حال آنکه هیچگاه علما چنین معنیی برای آن قائل نبودند.

استعمال آریا

تنها مورد استعمال مجاز آریا^[۲] دربارهٔ اقوامی است که در ازمنهٔ باستانی خود خویشتن را اریا^[۳] می‌نامیدند. هندیان ^[۴] و ایرانیان و پارسیان^[۵] و مادها و اسکیت‌ها و آلان‌ها و اقوام ایرانی زبان آسیای میانه خود را آریا می‌خواندند، ولی دیده نشده است که حتا اقوامیکه به یکی از دیگر گروه‌ها و یا خانواده‌های زبانی منتسب باشند خویشتن را به این نام بخوانند.

حدسی که « ای. علیوف » نیز هوادار آن است^[۶] بسیار محتمل می‌باشد، به این معنی که همین اصطلاح در کلمهٔ آری‌بی^[۷] عرب‌های مشرق که یکبار در متن آشوری در مورد بخشی از مردم ماد بکار رفته مستتر باشد و « آری‌بی » را بتوان چنین توجیه کرد که مرکب است از « آری » به اضافهٔ پسوند عیلامی « په ». یعنی «آری‌ها»، ولی اگر این حدس درست باشد، فقط حاکی از آن است که آشوریان از طریق عیلامی ها با این اصطلاح آشنا شدند و مسلماً مستلزم آن نیست که آریایی ها عیلامی زبان بوده‌اند.باری نتیجه این می‌شود که آریا و آریایی‌ها نام تمام قبایل و اقوامی است که به دو دستهٔ فرعی گروه زبان‌های هندوایرانی منتسب بوده‌اند^[۸] و قبایل و اقوام مزبور خود خویشتن را چنین می‌خواندند. و این دلیل غیر قابل بحث و قطعی است که آریزانت‌ها^[۹] از لحاظ زبان بدین گروه^[۱۰] تعلق داشتند.

استنتاج دیگر

ولی نکتهٔ دیگری از این مقدمه استنتاج می‌شود که چون آریزانت‌ها در میان دیگر قبایل بنام قبیلهٔ آریایی‌ها مشخص گشته‌اند^[۱۱] پس دیگر قبایل ماد نمی‌توانستند منشأ آریایی داشته باشند، یعنی ایرانی نبودند به دیگر سخن چنانکه انتظار می‌رفت، تودهٔ اصلی مادها از کوتیان و عیلامی زبانان، و بر روی هم قبایل کاسپیان که زبان نو رسیدگان هندواروپایی را کسب کرده بودند تشکیل می‌شد، نه اینکه ساکنان آن خطه بالکل تعویض شده باشند.

گذشته از آریزانت‌ها که در باره‌ٔ آن سخن رفت ظاهراً پارتاکنیان و استروخاتیان نیز از ریشهٔ ایرانی می‌باشد. این دلایل برای اثبات این نکته که زبان مادی ^[۱۲] لسان مشترک و همگانی اتحادیه قبایل ماد بوده است کافی به نظر می‌رسد^[۱۳]

مردم آریا

مردم آریا، گروه قومی از تبار اقوام ایرانی‌زبان باستان‌اند و به یکی از زبانهای ایرانی گویش می‌کنند. این گروه قومی در سراسر فلات ایران٫ از هندوکش تا آناتولی مرکزی و از آسیای میانه تا دریای پارس - منطقه‌ای که ایران بزرگ - یا ایرانزمین نامیده می‌شود، پراکنده شده‌اند.

پرونده:Moderniranianlanguagesmap.jpg

نقشهٔ پراکندگی گویشگران به زبانهای ایرانی

در نوشته‌های تاریخی و ادبی، ایرانیان با کشیدن مرزهایی بین خود و بیگانگان خویش را از دیگران متمایز کرده‌اند. برای نمونه:

ایران و انیران (در دوران ساسانیان)
ایران و توران (در اساطیر)
ایران و روم
ایرانی و تازی (عجم و عرب)
تاجیک (پارسی‌زبان) و ترک
ایران و هند
ایران و فرنگ (اروپا)

زمانی اقوام ایرانی‌زبان را می‌شد در سرتاسر اوراسیا از بالکان تا غرب چین پیدا کرد. بخش عمدهٔ اقوام ایرانی‌زبان کنونی و اقوام آریایی‌تبار با هم مشترک است ولی تفاوت‌هایی نیز وجود دارد. همانگونه که مشخص است اقوام آریایی‌تبار محدود به مرزهای کنونی کشور ایران نیستند.

بسیاری از اقوام ایرانی‌تبار خود ریشه در شاخه‌ای از آریاییهای هندواروپایی شناخته شده به ایرانی‌ها دارند. یافته‌های باستان شناسی در مکان‌هایی مانند:روسیه٫ آسیای میانه و خاورمیانه اطلاعات کمی را درباره این که این اقوام چگونه می‌زیسته‌اند ارائه کرده‌اند.

اقوام ایرانی نقش بسیار مهمی را در تاریخ بازی کرده‌اند. مادها یکی از نخستین کشورها و امپراتوری‌های چند ملیتی را تشکیل دادند و قبایل کوچ‌رو سکاها-سرمتی بر زمین‌های گسترده‌ای از روسیه و بالکان حکم فرما بوده‌اند و احتمالاً یک قبیله زنان جنگاور سرمتی الهام بخش اسطوره یونانی آمازون‌ها بوده‌اند.

همچنین پژوهشگران معتقداند آیین‌های گوناگونی از مردمان ایرانی تبار مانند مزدیسنا و آیین مانی تاثیرات بسیار مهم فلسفی را بر مفاهیم یهودیت و مسیحیت داشته‌اند.

اقوام ایرانی باستان نیای مردمان بسیاری مانند: کردها، پشتونها، لرها، تاجیکها، بلوچها و... هستند.

آریا و ایران

برخی از محققان واژهٔ ایران و آریا را مترادف هم می‌دانند و بر این عقیده هستند که ایران به معنی سرزمین آریائی‌هاست، اما ممکن است این یک فرض خطا باشد. این دو کلمه از لحاظ تاریخی و نژادی نمی‌توانند یک مفهوم داشته باشند. برای درک و تفکیک اصطلاح «ایران» و «آریا» تفاوت فرهنگ و زندگی گروه‌های قومی در این سرزمین کلید حل معماست. کشورایران واجد دو نوع تمدن و فرهنگ بوده نخست فرهنگ یکجانشینی و دیگری فرهنگ چادرنشینی، صحیحتر آن است یکجانشینان را ایرانی و چادرنشینان را آریایی تشخیص داد.

پانویس

↑ The Ossetians of the Caucasus are Orthodox Christians
↑ آن هم چون کلمهٔ مزبور بر اثر سوء استفادهٔ غیر علمی از آن بی‌اعتبار گشته غیر مطلوب است
↑ arya
↑ عادتاً در ودا و غیره
↑ داریوش یکم در کتیبهٔ نقش رستم « a» میگوید که او هخامنشی و پارسی و فرزند پارسی و آریایی و از خاندان آریایی‌هاست
↑ ای. علیوف. دربارهٔ جامعه‌ٔ مادی جمهوری آذربایجان شمالی
↑ Aribi
↑ یعنی هندی و ایرانی
↑ قبیلهٔ آریایی‌ها
↑ و در این مورد به گروه زبان‌های ایرانی
↑ واین به قدر کفاف خصوصیات ایشان را نشان می‌داده
↑ گروه ایرانی
↑ در یکی از کتیبه‌های داریوش یکم شاه پارس گفته شده است که: پارس و ماد همچنین کشورهایی که زبان دیگر دارند

جستارهای وابسته

منابع

ای. م. دیاکونوف. تاریخ ماد. فصل دو. ISBN 964-445-106-6

نیای اساطیری ایرانیان

پیوند به بیرون

این یک مقالهٔ خرد ایران است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

این یک مقالهٔ خرد ماد است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

الگو:شاهان ماد

[1] The Ossetians of the Caucasus are Orthodox Christians

[2] آن هم چون کلمهٔ مزبور بر اثر سوء استفادهٔ غیر علمی از آن بی‌اعتبار گشته غیر مطلوب است

[3] rya

[4] عادتاً در ودا و غیره

[5] داریوش یکم در کتیبهٔ نقش رستم « a» میگوید که او هخامنشی و پارسی و فرزند پارسی و آریایی و از خاندان آریایی‌هاست

[6] ای. علیوف. دربارهٔ جامعه‌ٔ مادی جمهوری آذربایجان شمالی

[7] Aribi

[8] یعنی هندی و ایرانی

[9] قبیلهٔ آریایی‌ها

[10] و در این مورد به گروه زبان‌های ایرانی

[11] واین به قدر کفاف خصوصیات ایشان را نشان می‌داده

[12] گروه ایرانی

[13] در یکی از کتیبه‌های داریوش یکم شاه پارس گفته شده است که: پارس و ماد همچنین کشورهایی که زبان دیگر دارند

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
+{{دیگر کاربردها|اقوام ایرانی}}
 {{جعبه اطلاعات جای‌های تاریخی ایران
 |نام                 =آریزانت
-|روی نقشه            =
+|روی نقشه            =آری
 |عرض جغرافیایی       =
 |طول جغرافیایی       =
-|تصویر               =
+|تصویر               =Moderniranianlanguagesmap.jpg
-|اندازه              =
+|اندازه              =250
-|عنوان تصویر         =
+|عنوان تصویر         =نقشهٔ پراکندگی گویشگران به زبان ایرانی
 |استان               =
 |شهرستان             =
 |بخش                  =
+|نام‌های ‌‌محلی          =ایلیات، کولی، عشایر
-|نام محلی             =
-|نام دیگر            =آریا
+|نام‌های دیگر         =[[آریا]]
-|نام‌های قدیمی        =[[آریا]]
+|نام‌های قدیمی        =چادرنشینان و صحراگردان
 |نوع بنا             =
 |سال‌های مرمت         =
@@ خط ۳۱: / خط ۳۲: @@
 |پانویس              =
 }}
-'''آریزانت‌ها''' شاید منتسب به [[آریایی]] ها باشند و بدین  مناسبت لازم است دربارهٔ اصطلاح '''آریا''' که دانشمندان اروپائی بیش از هر وازهٔ دیگر از آن سوء استفاده کرده‌اند، مفصل‌تر سخن گفته شود. در زمانیکه زبان [[سانسکریت]] نیای جمله زبان های [[هندواروپایی]] و هندوستان میهن اصلی اقوام هندواروپایی شمرده می‌شد، نامی که هندیان عهد باستان به خود نهاده بودند یعنی آریا را دانشمندان به تمام اقوامیکه به زبان‌های هندواروپایی سخن می‌گفتند، بسط دادند. بعدها ثابت شد که هندوستان میهن اصلی هندواروپاییان نیست و بر عکس اقوام مزبور در دوران بالنسبه متأخری به آنجا آمدند و زبان سانسکریت را هم به هیچوجه نمی‌توان نیای زبان‌های هندواروپایی محسوب داشت. بدین سبب به کار بستن اصطلاح '' زبان‌های آریایی '' و به طریق اولی '' اقوام آریایی'' در مورد همهٔ  سخنگویان به زبان هندو اروپایی عملی غیرعلمی بود و متروک گشت. بعدها این اصطلاح را فاشیزم [[آلمان]] اخذ کرد و بدان معنی و اهمیّت نژادی داد و حال آنکه هیچگاه علما چنین معنیی برای آن قائل نبودند.
+{{جعبه_اطلاعات_قومیت‌های_ایران|
+کشورهایی که مردم ایرانی در آنها زندگی می‌کنند: «ایران، افغانستان، ترکیه، عراق، پاکستان، سوریه، آذربایجان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، روسیه، قزاقستان، گرجستان، ارمنستان، عمان، چین(سینکیانگ)، هند، انگلستان، آلمان و ایالات متحده آمریکا».
+|popplace=  «[[ایران]]، [[فلات ایران]]، [[خاورمیانه]]، [[آناتولی]]، [[جنوب آسیا]]، [[آسیای مرکزی]]، [[قفقاز]]، [[آمریکای شمالی]]، [[اروپای غربی]]».
+|langs= [[پارسی]] و [[زبانهای ایرانی]] که زیر شاخه زبانهای [[هند و ایرانی]] و [[زبانهای هند و اروپایی]] هستند.
+|rels= '''اکثریت''': [[شیعه]]، [[سنی]]{{سخ}}<small>'''اقلیت''': [[مسیحی ارتدکس]],<ref>The Ossetians of the Caucasus are Orthodox Christians</ref> [[مسیحیت]]، [[یهودیت]]، [[بهاییت]]، [[دین زرتشت]]، [[بی دینی]]، [[لا ادری گری]]</small>.
+|اقوام مرتبط = [[اقوام هند و آریایی]]، [[اقوام هند و ایرانی]]
+}}
+'''آریزانت‌ها''' شاید منتسب به [[آریایی]] ها باشند و بدین  مناسبت لازم است دربارهٔ اصطلاح '''آریا''' که دانشمندان اروپائی بیش از هر واژهٔ دیگر از آن سوء استفاده کرده‌اند، مفصل‌تر سخن گفته می‌شود. در زمانیکه زبان [[سانسکریت]] نیای جمله زبان های [[هندواروپایی]] و هندوستان میهن اصلی اقوام هندواروپایی شمرده می‌شد، نامی که هندیان عهد باستان به خود نهاده بودند یعنی آریا را دانشمندان به تمام اقوامیکه به زبان‌های هندواروپایی سخن می‌گفتند، بسط دادند. بعدها ثابت شد که هندوستان میهن اصلی هندواروپاییان نیست و بر عکس اقوام مزبور در دوران بالنسبه متأخری به آنجا آمدند و زبان سانسکریت را هم به هیچوجه نمی‌توان نیای زبان‌های هندواروپایی محسوب داشت. بدین سبب به کار بستن اصطلاح '' زبان‌های آریایی '' و به طریق اولی '' اقوام آریایی'' در مورد همهٔ  سخنگویان به زبان هندو اروپایی عملی غیرعلمی بود و متروک گشت. بعدها این اصطلاح را فاشیزم [[آلمان]] اخذ کرد و بدان معنی و اهمیّت نژادی داد و حال آنکه هیچگاه علما چنین معنیی برای آن قائل نبودند.
 == استعمال آریا ==
 تنها مورد استعمال مجاز آریا<ref> آن هم چون کلمهٔ مزبور بر اثر سوء استفادهٔ غیر علمی از آن بی‌اعتبار گشته غیر مطلوب است</ref> دربارهٔ اقوامی است که در ازمنهٔ باستانی خود خویشتن را [[اریا]]<ref>arya</ref> می‌نامیدند. هندیان <ref>عادتاً در [[ودا]] و غیره</ref> و ایرانیان و [[پارسیان]]<ref>[[داریوش یکم]] در کتیبهٔ نقش رستم « a» میگوید که او هخامنشی و پارسی و فرزند پارسی و آریایی و از خاندان آریایی‌هاست</ref> و [[مادها]] و [[اسکیت‌ها]] و [[آلان‌ها]] و اقوام ایرانی زبان آسیای میانه خود را '''آریا''' می‌خواندند، ولی دیده نشده است که حتا اقوامیکه به یکی از دیگر گروه‌ها و یا خانواده‌های زبانی منتسب باشند خویشتن را به این نام بخوانند.
-حدسی که « ای. علیوف » نیز هوادار آن است<ref>ای. علیوف. ''دربارهٔ جامعه‌ٔ مادی جمهوری آذربایجان شمالی</ref> بسیار محتمل می‌باشد، به این معنی که همین اصطلاح در کلمهٔ '''آری‌بی'''<ref>Aribi</ref> عرب‌های مشرق که یکبار در متن آشوری در مورد بخشی از مردم [[ماد]] بکار رفته مستتر باشد و « آری‌بی » را بتوان چنین توجیه کرد که مرکب است از « آری » به اضافهٔ پسوند عیلامی « په ». یعنی آری‌ها ولی اگر این حدس درست باشد، فقط حاکی از آن است که [[آشوریان]] از طریق [[عیلامی]] ها با این اصطلاح آشنا شدند و مسلماً مستلزم آن نیست که [[آریایی]] ها عیلامی زبان بوده‌اند.باری نتیجه این می‌شود که اریا و آریایی‌ها نام تمام قبایل و اقوامی است که به دو دستهٔ فرعی گروه زبان‌های [[هندوایرانی]] منتسب بوده‌اند<ref>یعنی هندی و ایرانی</ref> و قبایل و اقوام مزبور خود خویشتن را چنین می‌خواندند. و این دلیل غیر قابل بحث و قطعی است که آریزانت‌ها<ref>قبیلهٔ آریایی‌ها</ref> از لحاظ زبان بدین گروه<ref>و در این مورد به گروه زبان‌های ایرانی</ref> تعلق داشتند.
+حدسی که « ای. علیوف » نیز هوادار آن است<ref>ای. علیوف. ''دربارهٔ جامعه‌ٔ مادی جمهوری آذربایجان شمالی</ref> بسیار محتمل می‌باشد، به این معنی که همین اصطلاح در کلمهٔ '''آری‌بی'''<ref>Aribi</ref> عرب‌های مشرق که یکبار در متن آشوری در مورد بخشی از مردم [[ماد]] بکار رفته مستتر باشد و « آری‌بی » را بتوان چنین توجیه کرد که مرکب است از « آری » به اضافهٔ پسوند عیلامی « په ». یعنی «آری‌ها»، ولی اگر این حدس درست باشد، فقط حاکی از آن است که [[آشوریان]] از طریق [[عیلامی]] ها با این اصطلاح آشنا شدند و مسلماً مستلزم آن نیست که [[آریایی]] ها عیلامی زبان بوده‌اند.باری نتیجه این می‌شود که آریا و آریایی‌ها نام تمام قبایل و اقوامی است که به دو دستهٔ فرعی گروه زبان‌های [[هندوایرانی]] منتسب بوده‌اند<ref>یعنی هندی و ایرانی</ref> و قبایل و اقوام مزبور خود خویشتن را چنین می‌خواندند. و این دلیل غیر قابل بحث و قطعی است که آریزانت‌ها<ref>قبیلهٔ آریایی‌ها</ref> از لحاظ زبان بدین گروه<ref>و در این مورد به گروه زبان‌های ایرانی</ref> تعلق داشتند.
 == استنتاج دیگر ==
 ولی نکتهٔ دیگری از این مقدمه استنتاج می‌شود که چون آریزانت‌ها در میان دیگر قبایل بنام قبیلهٔ آریایی‌ها مشخص گشته‌اند<ref> واین به قدر کفاف خصوصیات ایشان را نشان می‌داده</ref> پس دیگر قبایل [[ماد]] نمی‌توانستند منشأ [[آریایی]] داشته باشند، یعنی ایرانی نبودند به دیگر سخن چنانکه انتظار می‌رفت، تودهٔ اصلی مادها از [[کوتیان]] و [[عیلامی]] زبانان، و بر روی هم قبایل [[کاسپیان]] که زبان نو رسیدگان هندواروپایی را کسب کرده بودند تشکیل می‌شد، نه اینکه ساکنان آن خطه بالکل تعویض شده باشند.
-گذشته از آریزانت‌ها که در باره‌ٔ آن  سخن رفت ظاهراً [[پارتاکنیان]] و [[استروخاتیان]] نیز از ریشهٔ ایرانی می‌باشد. این دلایل برای اثبات این نکته که زبان مادی <ref>گروه ایرانی</ref> لسان مشترک و همگانی '''اتحادیه قبایل ماد ''' بوده است کافی به نظر می‌رسد<ref>در یکی از کتیبه‌های [[داریوش یکم]] شاه [[پارس]] گفته شده است که: پارس و ماد همچنین کشورهایی که زبان دیگر دارند</ref>
+گذشته از آریزانت‌ها که در باره‌ٔ آن  سخن رفت ظاهراً [[پارتاکنیان]] و [[استروخاتیان]] نیز از ریشهٔ ایرانی می‌باشد. این دلایل برای اثبات این نکته که زبان مادی <ref>گروه ایرانی</ref> لسان مشترک و همگانی [[اتحادیه قبایل ماد]] بوده است کافی به نظر می‌رسد<ref>در یکی از کتیبه‌های [[داریوش یکم]] شاه [[پارس]] گفته شده است که: پارس و ماد همچنین کشورهایی که زبان دیگر دارند</ref>
+==مردم آریا==
+مردم آریا، [[گروه قومی]] از تبار اقوام ایرانی‌زبان باستان‌اند و به یکی از [[زبانهای ایرانی]] گویش می‌کنند. این گروه قومی در سراسر [[فلات ایران]]٫ از [[هندوکش]] تا [[آناتولی]] مرکزی و از [[آسیای میانه]] تا [[دریای پارس]] - منطقه‌ای که [[ایران بزرگ]] - یا ایرانزمین نامیده می‌شود، پراکنده شده‌اند.
+[[پرونده:Moderniranianlanguagesmap.jpg|بندانگشتی|چپ|400px|نقشهٔ پراکندگی گویشگران به زبانهای ایرانی]]
+در نوشته‌های تاریخی و ادبی، ایرانیان با کشیدن مرزهایی بین خود و بیگانگان خویش را از دیگران متمایز کرده‌اند. برای نمونه:
+* ایران و [[انیران]] (در دوران [[ساسانیان]])
+* ایران و [[توران]] (در اساطیر)
+* ایران و [[روم]]
+* [[ایرانی]] و [[تازی]] ([[عجم]] و [[عرب]])
+* [[تاجیک]] ([[پارسی‌زبان]]) و [[ترک]]
+* ایران و [[هند]]
+* ایران و [[فرنگ]] ([[اروپا]])
+زمانی [[اقوام ایرانی‌زبان]] را می‌شد در سرتاسر [[اوراسیا]] از [[بالکان]] تا غرب [[چین]] پیدا کرد. بخش عمدهٔ [[اقوام ایرانی‌زبان]] کنونی و اقوام آریایی‌تبار با هم مشترک است ولی تفاوت‌هایی نیز وجود دارد. همانگونه که مشخص است اقوام آریایی‌تبار محدود به مرزهای کنونی کشور [[ایران]] نیستند.
+بسیاری از اقوام ایرانی‌تبار خود ریشه در شاخه‌ای از [[آریایی]]های [[هندواروپایی]] شناخته شده به ایرانی‌ها دارند. یافته‌های باستان شناسی در مکان‌هایی مانند:[[روسیه]]٫ [[آسیای میانه]] و [[خاورمیانه]] اطلاعات کمی را درباره این که این اقوام چگونه می‌زیسته‌اند ارائه کرده‌اند.
+اقوام ایرانی نقش بسیار مهمی را در تاریخ بازی کرده‌اند. [[ماد]]ها یکی از نخستین کشورها و امپراتوری‌های چند ملیتی را تشکیل دادند و قبایل کوچ‌رو [[سکاها]]-[[سرمتی]] بر زمین‌های گسترده‌ای از [[روسیه]] و [[بالکان]] حکم فرما بوده‌اند و احتمالاً یک قبیله زنان جنگاور [[سرمتی]] الهام بخش اسطوره یونانی [[آمازون‌ها]] بوده‌اند.
+همچنین پژوهشگران معتقداند آیین‌های گوناگونی از مردمان ایرانی تبار مانند [[مزدیسنا]] و [[آیین مانی]] تاثیرات بسیار مهم فلسفی را بر مفاهیم [[یهودیت]] و [[مسیحیت]] داشته‌اند.
+اقوام ایرانی باستان نیای مردمان بسیاری مانند: [[کرد]]ها، [[پشتون]]ها، [[لر]]ها، [[تاجیک]]ها، [[بلوچ]]ها و... هستند.
+== آریا و ایران ==
+برخی از محققان واژهٔ ایران و آریا را مترادف هم می‌دانند و بر این عقیده هستند که [[ایران]] به معنی سرزمین آریائی‌هاست، اما ممکن است این یک فرض خطا باشد. این دو کلمه از لحاظ تاریخی و نژادی نمی‌توانند یک مفهوم داشته باشند. برای درک و تفکیک اصطلاح «ایران» و «آریا» تفاوت فرهنگ و زندگی گروه‌های قومی در این سرزمین کلید حل معماست. کشورایران واجد دو نوع تمدن و فرهنگ بوده نخست فرهنگ یکجانشینی و دیگری فرهنگ چادرنشینی، صحیحتر آن است یکجانشینان  را [[ایرانی]] و چادرنشینان را [[آریایی]] تشخیص داد.
 == پانویس ==
@@ خط ۴۷: / خط ۸۵: @@
 == جستارهای وابسته ==
-* [[بوسیان]]
+* [[آریائیان]]
 * [[پارتاکنیان]]
 * [[استروخاتیان]]
+{{درگاه|ماد}}
-* [[بودیان]]
-* [[مغان (صنف)]]
 == منابع ==
 * ای. م. دیاکونوف. ''[[تاریخ ماد]]''. فصل دو. ISBN 964-445-106-6
+* [http://www.maniha.com/Mofrad.J.Nia.htm نیای اساطیری ایرانیان]
-{{آثار باستانی ایران-خرد}}
+==پیوند به بیرون==
 [[رده:آریایی‌ها]]
 [[رده:تاریخ ایران]]
+[[رده:اقوام خاورمیانه]]
+[[رده:اهالی ایران]]
+[[رده:قومیت]]
+[[رده:مادها]]
+[[رده:منائیان]]
+[[رده:مردمان ایرانی‌تبار]]
+[[رده:مردمان باستانی]]
+[[رده:مردمان هندواروپایی]]
+{{ایران-خرد}}
-== پیوند به بیرون ==
+{{ماد-خرد}}
+{{شاهان ماد}}
+{{شاهنشاهی ماد}}
+{{هندواروپایی‌ها}}
+{{مباحث و موضوعات ایران}}