گل‌بدن بانو

گُل‌بَدَن بانو یا گل‌بدن بیگم (پیرامون ۱۵۲۳-۱۶۰۳) تاریخ‌نگار فارسی‌نویس و دختر بابُر، پادشاه گورکانی هند بود. گل‌بدن بانو نویسنده کتاب تاریخی مهمی به زبان فارسی به نام همایون‌نامه است و نخستین دانشمند و تاریخ‌نویس خاندان تیموری قرن دهم هجری به‌شمار می‌آید.

همایون‌نامه نخستین تاریخ مدون خاندان بابری هند و سرگذشت زندگی همایون، برادر گل‌بدن بانو است. سبک نگارش گلبدن، ساده و صریح و خالی از پیرایه است و از این دیدگاه با نثرهای همزمان خودش قابل مقایسه نیست.

پیشینه

گل‌بدن که نام اصلی‌اش صالحه سلطان بود در سال ۹۳۰ هجری که پدرش بابر چهل سال داشت نوزدهمین سال حکمرانی خود را سپری می‌ساخت در کابل به دنیا آمد، کودکی وی در عصر بابر، جوانی‌اش در روزگار همایون و دوران رسیدگی و پیری وی در زمان امپراتوری اکبر طی شد.

به همان اندازه که گلبدن همایون را دوست داشت از برادر دیگر خود کامران روگردان بود، کامران همیشه داعیه مخالف بابر را داشت و چون در آئین اسلام طرفدار شدید تسنن بود، از رویه همایون نسبت به شیعیان و سادات همیشه انتقاد و عیب‌جوئی می‌کرد.

پیشهٔ گل‌بدن تا ۶۶ سالگی خانه‌داری بود. ازاین که او خواهر همایون‌شاه و در سفر و حضر همراه همایون بود و آگاهی‌های دست اولی از احوال واقعی برادرش داشت، ابوالفضل نویسندهٔ اکبرنامه از او درخواست کرد تا کتابی دربارهٔ وی بنگارد.

گلبدن بانو در سال ۱۰۱۰ هجری در سن هشتاد سالگی درگذشت. بر بالین وی حمیده بانو بیگم و رقیه بانو دختر برادرش هندال حضور داشتند. حمیده بانو پس از درگذشت گل‌بدن فقط یک سال زنده بود.

منابع

• غروی، مهدی. «گلبدن بانو و کتابش، همایون‌نامه». مجله هنر و مردم، دوره۸، ش۹۱ (اردیبهشت ۴۹): ص ۲۹-۳۷.
• گلبدن‌نامه، ایرج افشار، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی، ۲۰۰۴.