سفرنامه‌نویسان انگلیسی و ایران

سفرنامه ها به ایران بیشترین سفرنامه ها از سفر به ایران به انگلیسی ها اختصاص دارد البته روسها ، فرانسوی ها،پرتغالی ها و دیگران هم سفرنامه هایی از ایران دارند اما یا ترجمه نشده است و یا کمتر مورد توجه قرار گرفته است. جالب اینکه همه این سفرنامه نویسان اشاره به خلیج فارس (Persian gulf) و مسائل آن دارند و تعدادی از آنها بخش عمده سفرنامه مربوط به تحولات خلیج فارس است. تعدادی از سفرنامه های مربوط به ایران:

1. - آرمسترانگ، تي. بي. خاطرات سفر به ميدانهاي جنگ اخير روسيه و ترکيه، لندن 1831
2. - آرنولد، آرتور، مسافرت در سرتاسر ايران با کاروان، 2 جلد، لندن 1877
3. - آلکوک، توماس، مسافرتهايي در روسيه، ايران، ترکيه و يونان در سالهاي 29-1828، لندن 1831
4. - استاک، ادوارد، شش ماه درايران، 2 جلد، لندن 1882
5. - استاکلر، جواشيم هيوارد، پانزده ماه سفر زيارتي در جاده هاي مالرو خوزستان و ايران در سالهاي 32-1831، 2 جلد، لندن 1832
6. - استرن، هنري، غروب آفتاب در شرق، با يادداشتهايي توراتي، تاريخي و آماري درباره اشخاص و اماکن که در خلال مأموريتي نزد يهوديان ايران و کردستان و ميانرودان تهيه شده است، لندن 1854
7. - استيوارت، چارلز ادوارد، در سراسر ايران با لباس مبدل،لندن 1911
8. - استوارت، چارلز، يادداشهاي اقامت در شمال ايران و ايالات مجاور آن در ترکيه، لندن 1854
9. - اوزلي، سرويليام، مسافرت در کشورهاي گوناگون شرقي بويژه ايران، 3 جلد، لندن 23-1819
10. - ايستويک، ادوارد، خاطرات سه سال اقامت يک ديپلمات در ايران، 2 جلد، لندن 1861
11. - باکينگهام، جورج سيلک، سفرهايي به آشور، ماد و پارس، لندن 1829
12. - براون، ادوارد. ج.، انقلاب ايران 1909-1906، لندن 1910 ( به فارسي ترجمه شده است)
13. تاريخ ادبي ايران، 4 جلد، کمبريج 1924-1902 (به فارسي ترجمه شده است)
14. يک سال در ميان ايرانيان، لندن 1893 (به فارسي ترجمه شده است)
15. شرح مختصري از رويدادهاي اخير ايران، لندن 1909
16. تاريخ مطبوعات و ادبيات ايران در دوره مشروطيت، 3 جلد، کمبريج 1914 ( به فارسي ترجمه شده است)
17. برنز، آلکساندر، سفربخارا، 3 جلد، لندن 1834
18. بريجز، سر هارفورد جونز، شرح مذاکرات سفارت اعليحضرت پادشاه انگلستان در دربار ايران در سالهاي 1811- 1807، لندن 1834
19. - بينينگ، رابرت، يادداشتهاي سفر به ايران و سيلان و نقاط ديگر، 2 جلد، لندن 1857
20. - بيشاپ، ايزابلا، مسافرت به ايران و کردستان، 2 جلد، لندن 1891
21. - بيکر، والنتاين، ابرهايي در شرق، لندن 1876
22. - پاتينجر، هنري، مسافرت در بلوچستان و سند، لندن 1816 (به فارسي ترجمه شده است)
23. - پرايس، ويليام، يادداشتهاي روزانه سفارت انگليس در ايران، لندن 1832
24. - پورتر، رابرت کر، مسافرت در گرجستان، ايران، ارمنستان، بابل قديم و نقاط ديگر در سالهاي 1817، 1818، 1819، 1820، 2 جلد، لندن 1821
25. - جانسون، جان، سفر به انگلستان از راه ايران، گرجستان، روسيه، لهستان و پروس در سال 1817، لندن 1818
26. - ديوراند، ليدي الا، گردش پاييزي در غرب ايران، لندن 1902
27. - ريچ، کلاديوس، تفصيل اقامت در کردستان و شرح ديدار از شيراز و تخت جمشيد، 2 جلد، لندن 1836
28. - ساويج لندور، آرنولد، از اين سو به آن سوي سرزمين مورد طمع، 2 جلد، لندن 1902
29. سايکس، الا کنستانس، ايران و مردمان آن، لندن 1910
30. داستانهايي شاهنامه يا افسانه هاي کهن ايران، لندن 1901
31. سرتاسر ايران يک وري بر پشت اسب، لندن 1898
32. سايکس،سرپرسي، ده هزار ميل مسافرت در ايران، لندن 1902 (به فارسي ترجمه شده است)
33. افتخار عالم تشيع، لندن 1910 ( به فارسي ترجمه شده است)
34. تاريخ ايران، 2 جلد، لندن 1915 (به فارسي ترجمه شده است)
35. - شيل، مري لئونورا، نگاهي به زندگي و روشها در ايران، لندن 1956 (با عنوان خاطرات ليدي شيل به فارسي ترجمه شده است)
36. - فلاير، ارنست، بلوچستان کشف نشده، لندن 1892.
37. - فاولر، جورج، سه سال در ايران با ماجراهاي سفر به کردستان، 2 جلد، لندن 1838
38. - فريزر، جيمز بيلي، سفر زمستاني از قسطنطنيه به تهران، 2 جلد، لندن 1838 ( به فارسي ترجمه شده است)
39. - علي نيمرو ماجراجوي بختياري، داستاني از لرستان، 3 جلد، لندن 1842 (داستان تخيلي)
40. شرح مسافرت به خراسان در سالهاي 1821 و 1822، لندن 1825
41. روايت تاريخي و توصيفي ايران از نخستين دورانها تا زمان حاضر، ادينبورگ 1834
42. داستان اقامت شاهزادگان ايراني در لندن و ماجراهاي متعاقب آن، 2 جلد، لندن 1838
43. قصه هاي کاروانسراي؛ داستان خان، فيلادلفيا، 1833 (داستان تخيلي)
44. ـ عقاب سياه؛ داستان ترکمني، لندن 1844 (داستان تخيلي)
45. قزلباش، داستان خراساني، 3 جلد، لندن 1828 (داستان تخيلي)
46. ماجراجوي ايراني، 3 جلد، لندن 1830، (داستان تخيلي)
47. مسافرتها و ماجراها در ايالات ايراني در کرانه جنوبي درياي مازندران، لندن 1826
48. سفرهايي در کردستان، ميانرودان و نقاط ديگر شامل توصيف بخشهايي از اين سرزمينها که هنوز اروپاييان کشف نکرده اند، 2 جلد، لندن 1840
49. - کانالي، آرتور، سفر زميني از انگلستان به شمالهند از راه روسيه، ايران و افغانستان، 2 جلد، لندن 1834
50. - کرزن، جورج ناتانيل، ايران و قضيه ايران، 2 جلد، لندن 1892 (به فارسي ترجمه شده است)
51. - گلداسميد، فردريک جان، ايران شرقي: شرح مسافرت هيأت مرزي ايران در سالهاي 72-1870، 2 جلد، لندن 1876
52. - تلگراف و مسافرت: شرح تأسيس و گسترش ارتباطات تلگرافي بين انگلستان و هند، لندن 1874
53. - لامسدن، توماس، مسافرت از ميراث در هند تا انگلستان از راه افغانستان، ايران، ارمنستان، گرجستان، روسيه، اتريش، سوئيس و فرانسه در سالهاي 20- 1819، لندن 1822
54. - لايارد، هنري، ماجراهاي اوليه در ايران، عيلام و بابل، 2 جلد، 1887 (به فارسي ترجمه شده است)
55. - مارش، هيپيسلي کانليف، سفري به ديار اسلام: مسافرت به ايران و افغانستان و هند از راه مشهد، هرات و قندهار، لندن 1877
56. - مالکوم، سرجان، تاريخ ايران، 2 جلد، 1815 (به فارسي ترجمه شده است)
57. طرحهايي از ايران، 2 جلد، لندن 1828
58. - ماني، رابرت کاتن، خاطره هايي از يک گردش در ايران در سالهاي 1824 و 1825، لندن 1828
59. مکدونالد، رابرت، روايت شخصي از سفر نظامي در ترکيه و ايران، لندن 1859
60. مکدونالد کينر، جان، يادداشتهايي درباره اوضاع جغرافيايي امپراتوري ايران، لندن 1813
61. مک گريگور، چارلز، شرح مسافرت در ايالت خراسان و سرحد شمال غربي افغانستان در سال 1875، ص جلد، لندن 1879
62. موريه، جيمز، مسافرت در ايران، ارمنستان و آسياي صغير تا قسطنطنيه در سالهاي 1808 و 1809، لندن 1812
63. دومين مسافرت به قسطنطنيه از راه ايران، ارمنستان و آسياي صغير در سالهاي 1810 و 1816، لندن 1818
64. سليمان، يک داستان ايراني، لندن 1817 (داستان تخيلي)
65. سرگذشت حاجي باباي اصفهاني، 3 جلد، لندن 1824 (داستاني تخيلي که به فارسي ترجمه شده است)
66. ماجراهاي حاجي بابا در انگلستان، 2 جلد، لندن 1828 (داستاني تخيلي که به فارسي ترجمه شده است)
67. ميرزا، 3 جلد، لندن 1841 (داستان تخيلي
68. سهراب گروگان، 3 جلد، لندن 1832 (داستان تخيلي)
69. - والستون، رابرت گرانت، تاريخ ايران از ابتداي قرن نوزدهم تا 1858، لندن 1866 (به فارسي ترجمه شده است)
70. - وارينگ، ادوارد، سفري به شيراز از راه کازرون و فيروزآباد، لندن 1807
71. - ويلبراهام، ريچارد، مسافرت در ايالات ماوراء قفقاز متعلق به روسيه تا کرانه هاي جنوبي درياچه وان و اروميه در پاييز و زمستان 1837، لندن 1839
72. - ولف، جوزف، شرح مأموريت در بخارا در سالهاي 45- 1843، 2 جلد، لندن 1845
73. - سفرها و ماجراهاي جوزف ولف، به کوشش آلفردگتي، لندن 1861
74. - هالينگبري، ويليام، روزنامه سفر هيأت سرجان مالکوم به دربار ايران در سالهاي 1799، 1800و 1801، کلکته 1814 (به فارسي ترجمه شده است)
75. سفرنامه مک گریگور سفری به ایران و خراسان. ترجمه: آستانقدس رضوی 1370

جستارهای وابسته

• اسناد نام خلیج فارس، میراثی کهن و جاودان
• جنبش جنوب ایران
• روز ملی خلیج فارس
• جنگ های انگلو-ایران
• مقیم خلیج فارس سرای بریتانیا در خلیج فارس
• امپراتوری پرتغال
• جنگ‌های ایران و پرتغال

منابع

سفرنامه های انگلیسی ها به ایران،نويسنده : سردنيس رايت ترجمه: دکتر عبدالرضا هوشنگ مهدوي

• اسناد نام خلیج فارس، میراثی کهن و جاودان
• سفرنامه نویسان ایرانی و غرب