فهرست تمدن‌ها و جاهای باستانی ایران پیش از تمدن ایلام

• تمدن جیرفت
• شهر سوخته
• حوزه رودخانه خراسان: قدمت آثار کشف شده در این ناحیه به یک میلیون تا هشتصد هزار سال پیش از میلاد می‌رسد.
• غارهای ارتفاعات زاگرس: آثار بسیاری از جمله تکه‌های استخوان و چاقوهای سنگی از دوره پارینه سنگی در این منطقه کشف شده‌است.
• تپه سیلک
• تپه گنج دره
• علی‌کش دهلران
• تپه حاجی فیروز نقده
• تپه گیان نهاوند
• باکون فارس
• تپه‌حصار دامغان
• قبرستان دشت قزوین
• تل ابلیس کرمان
• تل یحیی کرمان
• تپه‌های باستانی شوش: تپه جوی در شمال تپه جعفر آباد، تپه بند بال، بوهلان و تپه آکروپل شوش از تپه‌های معروف پیش از تاریخ منطقه شوش هستند که آثار متعددی در آنها پیدا شده‌است و به دوره سوزیانا تعلق دارند و در این تپه‌ها آدمیان در روستاها ساکن شده اندو در این منطقه تپه‌های باستانی بسیاری دیده می‌شود و آنهایی که نام برده شدند معروف ترین هستند. شوش بخشی از کشور ایران است که اولین آثارشهر نشینی و تجارت در آن ظهور کرده‌است و انسان در نه هزار سال پ م در این منطقه کشاورزی میکرده‌است. در این منطقه پیشرفت خانه سازی و تشکیل خانواده همزمان با بین النهرین صورت گرفته‌است. از هزاره چهام پ م از شوش کوزه‌های دراز باریک به دست آمده‌است. اوایل هزاره سوم پ م بر لوحهای گلی خط تصویری نوشته شده‌است که کلید واژه آن هنوز رمز گشایی نشده‌اند. این لوحها برای مصارف تجاری ساخته شده‌است. در این دوره تاریخی ایلامیها در شوش قدرت گرفته‌اند.
• جاهای باستانی لرستان: اکثر آثار کشف شده از جنس مفرغ بوده‌اند.
• مارلیک گیلان
• تپه حسنلو در استان آذربایجان غربی
• تپه‌های املش
• تپه‌های کلاردشت
• تپه‌ زیویه کردستان
• غار کلماکره استان لرستان

جستارهای وابسته

• تپه سیلک در عصر آهن
• تمدن‌های باستانی آسیای غربی
• تاریخ ایران پیش از آریایی‌ها

منابع

• کهن دیار، مجموعه آثار ایران باستان در موزه های بزرگ جهان- جلد اول، بهنام محمد پناه- انتشارات سبزان - شماره شابک:۷-۳۴-۸۲۴۹-۹۶۴-۹۷۸