۳۲٬۰۷۲
ویرایش
یاقوت حموی: تفاوت میان نسخه‌ها
۱ ویرایش فرات۱ (بحث) برگردانی شد (توینکل)
(تمیزکاری و افزودن اتصال) برچسبها: برگرداندهشده ویرایشگر دیداری |
برچسب: خنثی‌سازی |
||
|
|امضا =
}}
'''شهاب‌الدین ابو عبدالله یاقوت بن عبدالله الحموی''' (
یاقوت، در روزگار کودکی و در خلال [[جنگ صلیبی سوم]] به اسارت مسلمانان درآمد و در [[بغداد]] به عنوان برده به یک تاجر اهل [[استان حماه|حماه]] فروخته شد.
▲یاقوت، در کودکی در [[جنگ صلیبی سوم]] به اسارت مسلمانان درآمد و در [[بغداد]] به عنوان برده به یک تاجر اهل [[استان حماه|حماه]] فروخته شد. ارباب او را به تحصیل واداشت تا بتواند از کمک او در امر [[تجارت]] استفاده کند. یاقوت در امور تجاری و سفرهای بازرگانی به کار گمارده شد تا این که به سبب مشاجره، اربابش او را آزاد و با او قطع رابطه کرد.
یاقوت مدتی نیز در شهرهای مختلف [[خراسان]] از جمله [[مرو]] اقامت گزید و از کتابخانه‌های بزرگ این شهرها برای مطالعات و تحقیقات خود استفاده کرد. او پس از سه سال اقامت در مرو، در پی [[حمله مغول به ایران|هجوم مغولان به ایران]] به [[عراق]] و از آنجا به [[شام (سرزمین)|شام]] گریخت. در سال‌های پایانی عمر، یاقوت به تجارت و مطالعات خود ادامه داد و توانست نگارش برخی از آثار خود را به پایان برساند. او در سال ۶۲۶ قمری در کاروانسرایی در [[حلب]] درگذشت؛ در حالی که وارثی نداشت و [[وصیت‌نامه|وصیت]] کرده بود کتاب‌هایش به مسجدی در بغداد اهدا شود.
اگرچه بسیاری از [[شرق‌شناسی|شرق‌شناسان]]، یاقوت حَمَوی را به واسطهٔ ''[[معجم‌البلدان|مُعجم‌البُلدان]]'' می‌شناسند و به همین دلیل، او را جغرافی‌دان می‌دانند، اما او در [[نحو]]، [[تاریخ]] و [[تاریخ ادبیات]] نیز پژوهش کرده و آثاری در این حوزه‌ها نیز نگاشته‌است. نوشته‌های او و همچنین استناد نویسندگانِ بعد به او نشان می‌دهد حموی آثار دیگری نیز داشته است که در حال حاضر موجود نیستند. نوشته‌های وی نشان می‌دهد که او علاوه بر زبان عربی، با زبان‌های [[زبان فارسی|فارسی]]، [[زبان یونانی|یونانی]] و [[زبان سریانی|سُریانی]] نیز آشنا بوده‌است. عمده شهرت او به دلیل تألیف کتاب ''[[معجم‌البلدان]]'' است. این [[دانشنامه|دانشنامهٔ]] جغرافیایی
== زمانه ==
=== معجم‌البلدان ===
{{اصلی|معجم البلدان}}
''معجم‌البلدان'' یک [[دانشنامه|دانشنامهٔ]] جغرافیایی است که در آن اطلاعات مربوط به تقریباً همهٔ جهانِ شناخته‌شده در [[قرون وسطی]] آمده‌است.<ref name=":2"
▲شهرت او به دلیل ''[[معجم‌البلدان]]'' است. [[دانشنامه|دانشنامهٔ]] جغرافیایی شش‌جلدی،که اطلاعات ارزشمندی در مورد شهرها و نواحی مختلفِ آن روزگار را دربردارد. وی در نگارش ''معجم البُلدان''، علاوه بر بهره‌گیری از منابع مختلف، تجربیات، مشاهدات و شنیده‌های خود را نیز گزارش کرده‌است. ''معجم البلدان'' در بین محققان اسلامی و محققان غربی، کتابی معتبر در جغرافیای جهان در [[سده ۱۲ (میلادی)|قرن دوازدهم]] و [[سده ۱۳ (میلادی)|سیزدهم]] میلادی است . کتاب مشهور دیگر حموی ''[[معجم الأدباء|معجم‌الادبا]]'' نام دارد که شرح حال مفصلی از ادیبان و شاعران است.
▲''معجم‌البلدان'' یک [[دانشنامه|دانشنامهٔ]] جغرافیایی است که در آن اطلاعات مربوط به تقریباً همهٔ جهانِ شناخته‌شده در [[قرون وسطی]] آمده‌است.<ref name=":2" /> [[ذبیح‌الله صفا]] این کتاب را بهترین کتاب جغرافیایی تألیف شده در [[دوران طلایی اسلام|تمدن اسلامی]] تا زمان [[حمله مغول به ایران|حمله مغول]] و پس از آن می‌داند. یاقوت حموی در این کتاب به ذکر فهرستی از بلاد و نواحی مختلف پرداخته و اطلاعات ارزشمندی در مورد آن‌ها ارائه کرده‌است.<ref name=":0" /> نگارش این کتاب در سال ۶۲۱ هجری قمری به پایان رسید.<ref name=":6">{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=اشکواری|نام=محمدجعفر|عنوان=یاقوت حموی در مطالعات شرق شناسان|ژورنال=تاریخنامه خوارزمی|شماره=1 (سال چهارم) 13 (پیاپی)|ناشر=پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی|تاریخ=پاییز 1395|صفحه=|زبان=fa|شاپا=|doi=|پیوند=http://ensani.ir/fa/article/360701/یاقوت-حموی-در-مطالعات-شرق-شناسان|تاریخ دسترسی=20 آذر 1397| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/77EyXYoML | تاریخ بایگانی = ۲۹ مارس ۲۰۱۹}}</ref> این کتاب در شش جلد و ۳۸۷۲ صفحه تألیف شده‌است.<ref name=":100" />
کتاب، دارای یک پیشگفتار و یک بخش اصلی است. پیشگفتار، خود از پنج باب تشکیل شده‌است و نویسنده به فواید شناخت [[صورت فلکی|هیئت‌های آسمانی]]، [[جغرافیا]] و انگیزه‌های خود از تدوین کتاب اشاره می‌کند. بخش اصلی معجم البلدان، فهرستی است از اسامی نقاط جغرافیایی مانند کشورها، شهرها، کوه‌ها و غیره. این اسامی به ترتیب [[الفبا|حروف الفبا]] مرتب شده‌اند و نویسنده پس از بیان نام آن نقطه، اطلاعات مختلف دیگری مانند ویژگی‌های محلی، [[طول جغرافیایی|طول]] و [[عرض جغرافیایی]]، فاصله تا جایگاه مشهورتر، محصولات کشاورزی و صنعتی، آثار باستانی، افراد سرشناس و حکایت‌های مربوط به آنان را ذکر و رویدادهای تاریخی مربوط به آن محل، آداب و رسوم محلی و اطلاعات دیگری از این دست را بیان می‌کند.<ref name=":02">{{یادکرد کتاب|نشانی=https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/13857|عنوان=معجم البلدان|نام خانوادگی=حموی|نام=یاقوت|ناشر=سازمان میراث فرهنگی کشور|سال=1380|شابک=964-7483-00-7|نام خانوادگی ویراستار=منزوی (مترجم)|نام ویراستار=علینقی|جلد=اول|مکان=تهران|صفحات=|زبان=fa|فصل=پیشگفتار مترجم|editor-last2=مهرپرور|editor-first2=اصغر| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/77Ey0KlRY | تاریخ بایگانی = ۲۹ مارس ۲۰۱۹}}</ref> حموی در ''معجم البلدان'' نام بسیاری از اماکن را از نظر [[ریشه‌شناسی]] بررسی کرده‌است که نشان می‌دهد او علاوه بر عربی، [[زبان فارسی|فارسی]] نیز می‌دانسته و با زبان‌های [[زبان یونانی|یونانی]] و [[زبان سریانی|سریانی]] آشنایی داشته‌است.<ref name=":1"/>
| |||