کیلومترشمار: تفاوت میان نسخه‌ها

اودومتر (کیلومتر شمار یا مایلومتر) مسافتی را که یک خودرو حرکت کرده استکرده‌است نشان می دهدمی‌دهد. این وسیله ممکن است الکتریکی ، مکانیکی یا ترکیبی از هر دوی این هااین‌ها باشد. لغت اودومتر از واژه هایواژه‌های یونانی "hodos" به معنای راه یا دروازه و "metron" به معنای اندازه مشتق شده استشده‌است.

در خودرو هایخودرو‌های ابتدایی حداکثر عدد 99999۹۹۹۹۹ کافی بود، ولی با پیشرفت خودرو هاخودرو‌ها به یک رقم بیش تر اختیاج بود. وقتی که عدد نشان داده شده به بیشترین مقدار خود می رسدمی‌رسد ادومتر دوباره از صفر شروع به کار می کندمی‌کند.

در اکثر خودرو هایخودرو‌های امروزی یک مسافت سنج نیز موجود است. بر خلاف ادومتر، مسافت سنج در هر لحظه قابل صفر کردن است و بنابراین این امکان را می دهدمی‌دهد تا مسافت طی شده در یک سفر یا در قسمتی از سفر را اندازه گیری کرد. در گذشته اودومتر هااودومتر‌ها کاملا مکانیکی بوده اندبوده‌اند اما در اکثر خودرو هایخودرو‌های امروزی به صورت الکتریکی هستند. خودرو هایخودرو‌های لوکس معمولا چند مسافت سنج دارند. اکثر مسافت سنج هاسنج‌ها حداکثر مقدار 999.9۹۹۹٫۹ را می تواندمی‌تواند نشان دهند.با استفاده از مشافت سنج می توانمی‌توان مسافتی را که با هر باک بنزین خودرو میتواندمی‌تواند طی کند اندازه گرفت. بدین ترتیب به راحتی می توانمی‌توان بازدهی انرژی خودرو را با دقت خوبی تحت نطر داست. یک استفاده رایج دیگر مسافت سنج این است که با صرفنطر کردن ان در هر مرحله از سفر می توانمی‌توان فهمید که چه موقع باید پیچید.

احتمالا اولین شواهد استفاده از اودومتر را می توانمی‌توان در کار های[[پلینیوس|پلینی]] و[[استرابون|استرابون]] یافت ، هر دو نویسنده فاصله راه هاییراه‌هایی را که [[اسکندر مقدونی|اسکندر مقدونی]] طی کرده استکرده‌است و توسط دو نفر از فاصله سنج هایسنج‌های او "«دیوگنتوس"» و "«بائتون"» اندازه گرفته اندگرفته‌اند ، در کتاب هایکتاب‌های خود نوشته اندنوشته‌اند. اما دقت اندازه گیری هایگیری‌های این دو فاصله سنج نشان می دهدمی‌دهد که انها از یک ابزار مکانیکی استفاده کرده اندکرده‌اند. برای مثال فاصله بین دو شهر "«هیکاتومپیلوس"» و "«الکسانریا آریون"» که بعد هابعد‌ها به قسمتی از راه ابریشم تبدیل شد توسط فاصله سنج هایسنج‌های اسکندر 529۵۲۹ مایل انگلیسی اندازه گیری شده استشده‌است که با اندازه واقعی واقعی ان ، 530۵۳۰ مایل انگلیسی ، فقط 0.4%۰٫۴٪ اختلاف دارد. از 9۹ اندازه گیری که توسط فاصله سنج هاسنج‌ها اندازه گرفته اندگرفته‌اند و در کتاب تاریخ طبیعی پلینی باقی ماندهمانده‌است، است، 8تا۸تا کمتر از 5%۵٪ وقتی سه تای ان هاان‌ها کمتر از 1%۱٪ با مقدار واقعی خود اختلاف دارند.

از ان جایی که این تفاوت هایتفاوت‌های کم با توجه تغییراتی که در جاده هاجاده‌ها در 2300۲۳۰۰ سال گذشته رخ داده اندداده‌اند قابل توجیه است،توجیه‌است، دقت کلی این اندازه گیری هاگیری‌ها ایجاب می کندمی‌کند که این فاصله سنج هاسنج‌ها از یک ابزار پیچیده استفاده می کرده اند،می‌کرده‌اند، هر چند به استفاده از چنین ابزاری به طور مستقیم اشاره ای نشدهاشاره‌ای استنشده‌است.

ادومتر ویتروویوس بر مبنای چرخ کالسکه ایکالسکه‌ای به قطر 4۴ فوت (1.2۱٫۲ متر) که در هر مایل رومی 400۴۰۰ دور می چرخیدمی‌چرخید ساخته شده استشده‌است. در هر دور چرخش سوزنی روی محور به یک چرخ دنده با 400۴۰۰ دندانه گیر می کردمی‌کرد و بنابراین این چرخدنده در هر مایل دور کامل می چرخیدمی‌چرخید.

هر دور چرخش این چرخ دنده چرخ دیگری که در محیط خود سوراخ‌هایی داشت درگیرمی شد. بر روی محیط این چرخ سنگ ریزه‌هایی بود (calculus) که دانه به دانه با چرخش چرخ درون جعبه‌ای ریخته می‌شد. بنابر این با شمردن تعداد این سنگ ریزه‌ها به راحتی می‌شد مسافت طی شده را اندازه گیری کرد. این مساله که این وسیله اصلا در آن زمان ساخته شده استشده‌است یا نه هنوز مورد بحث است. [[لئوناردو داوینچی|لئوناردو داوینچی]] سعی کرد تا مطابق این توصیفات این دستگاه را بسازد اما نتوانست. بعدها بنجامین فرانکلین نمونه ینمونهٔ خود را ساخت. او هنگامی که با کالسکه به مسافرت می رفتمی‌رفت یک اودو متر ساده را ساخت. او می‌خواست بداند چه مقدار و با چه سرعتی حرکت کرده استکرده‌است.

اودو متر به صورتی که در سیستم‌های جدید استفاده می‌شود که در آن برای کنترل هر رقم یک چرخ دنده یدندهٔ جدا وجود دارد در سال ۱۸۴۷ توسط ویلیام کلایتون با کمک اوسون پرات ساخته شده استشده‌است. او اودو متر را برای شمارش تعداد چرخش‌های چرخ‌های واگن‌های اولیه ساخت.اودو متر حداقل دو چرخ دنده داشت ، یکی که هر یک چهارم مایل می‌چرخید و دیگری که هر ۱۰ مایل می‌چرخید.

[[Image:Han dynasty odometer cart.jpg|thumb|مثبف|220px|A یک اودومتر کالسکه در سلسله هان که با اسب کشیده می شودمی‌شود.]]

اودو متر هم چنین بعدها در چین قدیم احتمالاً توسط ژانگ هنگ(۷۸-۱۳۹ بعد از میلاد مسیح)، مخترع و دانشمند از [[دودمان هان|سلسله یسلسلهٔ هان]](۲۰۲ قبل از میلاد-۲۲۰ بعد از میلاد) ساخته شد. ژانگ هنگ معمولاً به خاطر ساختن اودومتر شناخته می‌شود، افتخاری که او را در کنار هم عصران قبلی خود ارشمیدس و هرون از اسکندریه قرار می‌دهد. تا قرن سوم (در مدت پادشاهی ۳ پادشاه) چینی‌ها این وسیله را(jì lĭ gŭ chē' (記里鼓車' یا لی شمار کالسکه نامگذاری کرده بودند. لی واحد طولی است که برابر ۵۰۰m یا ۱۶۴۰ فوت است. در کتاب‌های چینی قرن سوم طرز کار این وسیله آماده استآماده‌است. هنگامی که کالسکه یک لی را طی می‌کرد یک مجسمه یمجسمهٔ چوبی با بازوی مکانیکی خود طبلی را به صدا در می‌آورد و هنگامی که ۱۰ الی طی می‌شد یک مجسمه چوبی دیگر یک زنگ را به صدا در می‌آورد.

علی رقم این که اختراع اودومتر به ژانگ هنگ یا حتی به ما جون(۲۰۰-۲۶۵)نسبت داده می‌شود. شواهدی موجود است که نشان می‌دهد اختراع اودومتر یک فرایند تدریجی بوده استبوده‌است که در سلسله یسلسلهٔ هان و در راس آن مردم دربار هوانگ هن(یعنی خواجه ها،خواجه‌ها، مقامات کاخ، آشنایان و مهمان ها،مهمان‌ها، بازیگران و آکروبات هاآکروبات‌ها و ...) که دسته موسیقی به کالسکه طبل شاهی را دنبال می کردندمی‌کردند قرار داشته اندداشته‌اند. تاریخدان جوزف نیدهام می گویدمی‌گوید جای تعجب نیست که این گروه اجتماعی سازنده چنین ابزاری بوده اند،بوده‌اند، چرا که شواهد دیگری از صنعت گری آنها در ساخت وسایل مکانیکی دیگری برای خشنود کردن امپراتور و درباریان وجود دارد. خدس زده می شودمی‌شود زمانی در قرن اول قبل از میلاد مسیح ( در سلسله هان غربی) ضربهضربه‌های های طبل هاطبل‌ها و گنگ هاگنگ‌ها به طور خودکار به صورت مکانیکی به وسیله چرخیدن چرخ هاچرخ‌ها ایجاد می شدمی‌شد. این ممکن است طراحی لوکسیا هنگ (110۱۱۰ ق. م.) باشد، اما در سال 125۱۲۵ بعد از میلاد مسیح قطعا اودومتر مکانیکی در کالسکه در چین شناخته شده بود (همان طور که در یک نقاشی روی دیوار مقبره ژیاو تانک شان دیده می شودمی‌شود).

اودومتر هم چنین در دوره هایدوره‌های بعدی تاریخ چین مورد استفاده قرار گرفت. در کتاب تاریخی جین شو (645۶۴۵ ب. م.) در قدیمی ترین قسمت کتاب گرد آوری شده استشده‌است که به نام کوی باو (300۳۰۰ ب.م.) شناخته می شود،می‌شود، استفاده از اودومتر به همراه توصیفات کافی (و به طرز جالبی نسبت دادن آن به دوره هان غربی (202۲۰۲ ق.م. – 9۹ ب.م.) آمده استآمده‌است. در نوشته هاینوشته‌های کتاب جین شو آمده استآمده‌است که اودومتر بعد هابعد‌ها به جنوب نما، وسیله ایوسیله‌ای مکانیکی که توسط ما جون (200۲۰۰-265۲۶۵ ، هم چنین چرخ دنده تفاضلی را ببینید) اختراع شده استشده‌است شبیه شد. آن گونه که در کتاب سونگ شی از سلسله سونگ آمده است(960۹۶۰ ب.م. – 1279ب۱۲۷۹ب.م.) اودومتر و جنوب نما توسط مهندسان قرن نهم، یازدهم و دوازدهم در یک وسیله چرخ دار با هم ترکیب شدند. در کتاب سان تزو سوان چینگ که به قرن 3۳ تا 5۵ باز میمی‌گردد، گردد، مساله ایمساله‌ای ریاضی برای دانش آموزان وجود دارد که در مورد اودومتر است. در این مساله فاصله دو شهر و هم چنین فاصله ایفاصله‌ای که با هر بار چرخیدن چرخ کالسکه طی می شودمی‌شود داده شده استشده‌است و سوال شده استشده‌است که اگر کالسکه بخواهد این فاصله را طی کند چرخ هاچرخ‌ها چند بار خواهند چرخید.

یک تقلب رایج در مورد اودومتر تغییر دادن عدد نشان داده شده توسط آناست که معمولا به آن کلاکینگ می گویندمی‌گویند. این کار برای کم تر جلوه دادن مقدار مسافت طی شده توسط خودرو انجام می شودمی‌شود و در نتیجه می توانمی‌توان قیمت ظاهری خودرو را افزایش داد.اکثر خودروهای امروزی اودومترهای دیجیتال دارند که مسافت طی شده را در ماجول کنترل موتور ذخیره می کندمی‌کند. بدین ترتیب دستکاری مسافت طی سده سخت ( ولی نه غیر ممکن) می شودمی‌شود. در مورد اودومار هایاودومار‌های مکانیکی میمی‌توان توان آن هاآن‌ها را از خودرو جدا کرد و ارقام را به عقب برگرداند یا می توانمی‌توان سیم متصل به آن را جدا ساخت و به یک زوج اودومتر/ سرعت سنج دیگر متصل کردو در اودومتر هایاودومتر‌های امروزی مسافتی را که خودرو به سمت عقب حرکت می کندمی‌کند نیز به مقدار اودومتر اضافه می کنندمی‌کنند تا مقدار نشان داده شده به طور دقیق مقدار استفاده و استهلاک خودرو را نشان دهد ( در خودروهای قدیمی تر می توانمی‌توان با حرکت به سمت عقب مقدار عدد نشان داده شده را کاهش داد). قیمت فروش یک خودرو معمولا بسیار تحت تاثیر عدد نشان داده شده توسط اودومتر می باشدمی‌باشد اما از آن جایی که اودومتر هااودومتر‌ها تحت کنترل مالک خودرو هستند ذاتا غیر ایمن هستند. بسیاری از قانون گزاران قولنینی تصویب کرده اندکرده‌اند که افرادی را که اعداد اودومتر را تغییر می دهندمی‌دهند جریمه کنند. در آمریکا و بسیاری از کشور هایکشور‌های دیگر از مکانیک هامکانیک‌ها خواسته می شودمی‌شود تا هر موقع خودرویی تعمیر شد مقدار کیلومتر سمار آن را ثبت کنند. پس از آن شرکت هاییشرکت‌هایی مثل کار فکس از این اطلاعات استفاده می کنندمی‌کنند تا به خریداران خودرو برای فهمیدن این که آیا اودومتر به عقب برگردانده شده استشده‌است یا نه کمک کنند.

اخیرا ورزشکاران به این نتیجه رسیده اندرسیده‌اند که با استفاده از اودومتر هاییاودومتر‌هایی که از یک گیرنده GPS (GPSr) استفاده میمی‌کنند کنند می توانمی‌توان به طور بسیار دقیقی مسافت هایمسافت‌های طی شده در فعالیت هایفعالیت‌های ورزشی را اندازه گیری کرد. در حالی که این وسیله در واقع قدم هاقدم‌ها را نمی شماردنمی‌شمارد ( از هیچ پاندولی استفاده نشده استنشده‌است) یک اودومتر پیشرفته می تواندمی‌تواند مسافت طی شده را به طور دقیق تا حد 100۱۰۰/1۱ مایل (بر حسب مدل این عدد ممکن است به 1000۱۰۰۰/1۱ مایل نیز برسد) محاسبه کند. 1000۱۰۰۰/1۱ مایل تقریبا مسافت طی شده در دو قدم است (1.609۱٫۶۰۹ متر). اودومتر هایاودومتر‌های متریک دقیق دقتی تا حدود 100۱۰۰/1۱ یا 1000۱۰۰۰/1۱ کیلومتر یعنی به ترتیب 10۱۰ یا 1۱ متر دارند.

هم جنین با استفاده از اودومتر هایاودومتر‌های GPS می توانمی‌توان با هزینه بسیار پایینی در یافت که آیا سرعت سنج و اودومتر خودرو درست عمل می کنندمی‌کنند.

در واقع یک مالیات جاده استجاده‌است که بر حسب هر واحد مسافت طی شده توسط خودرو محاسبه می شودمی‌شود. این مالیات با به وجود آمدن خودروهای الکتریکی و خودروهای با بازدهی سوخت بسیار بالا اهمیت بیشتری می یابدمی‌یابد.