زبان‌های تبتی: تفاوت میان نسخه‌ها

تبتی
تبتی
تبتی; بودیش مرکزی
اقوام:	تبتی; شرپا
پراکنش:	چین (منطقه خودمختار تبت، چینگهای، سیچوآن، گانسو، یوننان)؛ هند (لداخ، سیکیم، اوتارکند، هیماچال پرادش، آروناچال پرادش، آسام)؛ پاکستان (گلگت-بلتستان)؛ نپال؛ بوتان
تبار:	چینی-تبتی تبتی-برمه‌ای تبتی-کانائوری؟ بودیش تبتی; ; ; ;
زیرگروه‌ها:	تبتی مرکزی آمدو خامس دزونگخا–لهوکا لداخی–بالتی لاهولی–اسپیتی کییرونگ–کاگاته شرپا–جیرل
گلاتولوگ	oldm1245
گونه‌های نخستین	تبتی باستان تبتی کلاسیک ;
	تقسیم‌بندی منطقه فرهنگی تبت

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

تفاوت جدیدتر ←

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده

دیداریویکی‌متن

درخط

نسخهٔ ‏۸ دسامبر ۲۰۲۰، ساعت ۲۳:۱۹

زبان‌های تبتی شاخه‌ای از زبان‌های تبتی-برمه‌ای هستند که از تبتی باستان ریشه گرفته و در منطقه وسیعی از شرق آسیای میانه هم‌مرز با شبه‌قاره هند، از جمله فلات تبت و بلتستان، لداخ، نپال، سیکیم، بوتان، آسام و آروناچال پرادش در هیمالیا گویش می‌شوند. تبتی کلاسیک، به ویژه برای استفاده از ادبیات بودایی، زبان اصلی ادبی منطقه است.

زبان‌های تبتی توسط حدود ۶ میلیون نفر گویش می‌شوند. با گسترش آیین بودایی تبتی، زبان تبتی به دنیای غرب گسترش یافته‌است و می‌توان آن را در بسیاری از نشریات بودایی و مطالب دعایی یافت. برخی از دانشجویان غربی این زبان را برای ترجمه متون تبتی یادمی‌گیرند. بیرون از خود لهاسا، تقریباً ۲۰۰٫۰۰۰ نفر از تبعیدیان تبتی که از تبت امروزی به هند و دیگر کشورها نقل مکان کرده‌اند، به زبان تبتی لهاسا (تبتی معیار) صحبت می‌کنند. تبتی همچنین توسط گروه هاس قومی اقلیت در تبت صحبت می‌شود که قرن‌ها در نزدیکی تبتی‌ها زندگی کرده‌اند اما با این وجود زبان‌ها و فرهنگ‌های خود را حفظ کرده‌اند.

اگرچه برخی از مردم چیانگ خام توسط دولت چین به عنوان قوم تبتی دسته‌بندی می‌شوند، اما زبان‌های چیانگی تبتی نیستند بلکه شاخه مستقل خود را از خانواده زبان‌های تبتی-برمه‌ای می‌سازند.

تبتی کلاسیک زبان نواخت‌بری نبود، اما برخی از گونه‌های امروزی تبتی مانند تبتی مرکزی و خامی نواخت‌هایی را ایجاد کرده‌اند. زبان‌های تبتی به‌طور کلی می‌تواند به عنوان زبان‌های هم‌چسب توصیف شوند.

منابع

↑ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Early Old Tibetan". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. {{cite book}}: Invalid |display-editors=4 (help)

پیوند به بیرون

[Glottolog-1] Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Early Old Tibetan". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. {{cite book}}: Invalid |display-editors=4 (help)

[۱]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
+{{Infobox Language family|name=تبتی|child3=[[Khams Tibetan|خامس]]|map=Tibet provinces.png|glottorefname=Early Old Tibetan|glotto=oldm1245|child8=شرپا–جیرل|child7=[[Kyirong–Kagate language|کییرونگ–کاگاته]]|child6=[[Lahuli–Spiti languages|لاهولی–اسپیتی]]|child5=[[Ladakhi–Balti languages|لداخی–بالتی]]|child4=دزونگخا–لهوکا|child2=[[Amdo Tibetan|آمدو]]|altname=تبتی{{سخ}}بودیش مرکزی|child1=[[Central Tibetan language|تبتی مرکزی]]|ancestor2=[[تبتی کلاسیک]]|ancestor=[[تبتی باستان]]|fam4=[[Bodish languages|بودیش]]|fam3=[[Tibeto-Kanauri languages|تبتی-کانائوری]]؟|fam2=[[زبان‌های تبتی-برمه‌ای|تبتی-برمه‌ای]]|familycolor=Sino-Tibetan|region=چین ([[منطقه خودمختار تبت]]، [[چینگهای]]، [[سیچوآن]]، [[گانسو]]، [[یوننان]])؛ هند ([[لداخ]]، [[سیکیم]]، [[اوتارکند]]، [[هیماچال پرادش]]، [[آروناچال پرادش]]، [[آسام]])؛ پاکستان ([[گلگت-بلتستان]])؛ [[نپال]]؛ [[بوتان]]|ethnicity=[[مردم تبتی|تبتی]]{{سخ}}[[مردم شرپا|شرپا]]|mapcaption=تقسیم‌بندی منطقه فرهنگی تبت}}
+'''زبان‌های تبتی''' شاخه‌ای از [[زبان‌های تبتی-برمه‌ای]] هستند که از [[تبتی قدیم|تبتی باستان]] ریشه گرفته و در منطقه وسیعی از شرق آسیای میانه هم‌مرز با [[شبه‌قاره هند]]، از جمله [[فلات تبت]] و [[بلتستان]]، [[لداخ]]، [[نپال]]، [[سیکیم]]، [[بوتان (کشور)|بوتان]]، [[آسام]] و [[آروناچال پرادش]] در [[هیمالیا]] گویش می‌شوند. [[تبتی کلاسیک]]، به ویژه برای استفاده از ادبیات [[آیین بودایی|بودایی]]، زبان اصلی ادبی منطقه است.
+زبان‌های تبتی توسط حدود ۶ میلیون نفر گویش می‌شوند. با گسترش [[بودیسم تبتی|آیین بودایی تبتی]]، زبان تبتی به دنیای غرب گسترش یافته‌است و می‌توان آن را در بسیاری از [[متون بودایی|نشریات بودایی]] و مطالب دعایی یافت. برخی از دانشجویان غربی این زبان را برای ترجمه متون تبتی یادمی‌گیرند. بیرون از خود [[لهاسا]]، تقریباً ۲۰۰٫۰۰۰ نفر از تبعیدیان [[تبتی معیار|تبتی]] که از تبت امروزی به [[هند]] و دیگر کشورها نقل مکان کرده‌اند، به زبان [[تبتی معیار|تبتی لهاسا]] (تبتی معیار) صحبت می‌کنند. تبتی همچنین توسط گروه هاس قومی اقلیت در تبت صحبت می‌شود که قرن‌ها در نزدیکی تبتی‌ها زندگی کرده‌اند اما با این وجود زبان‌ها و فرهنگ‌های خود را حفظ کرده‌اند.
-{{Infobox Language family|name=تبتی|child3=[[Khams Tibetan|خامس]]|map=Tibet provinces.png|glottorefname=Early Old Tibetan|glotto=oldm1245|child8=شرپا–جیرل|child7=[[Kyirong–Kagate language|کییرونگ–کاگاته]]|child6=[[Lahuli–Spiti languages|لاهولی–اسپیتی]]|child5=[[Ladakhi–Balti languages|لداخی–بالتی]]|child4=دزونگخا–لهوکا|child2=[[Amdo Tibetan|آمدو]]|altname=تبتی<br />بودیش مرکزی|child1=[[Central Tibetan language|تبتی مرکزی]]|ancestor2=[[تبتی کلاسیک]]|ancestor=[[تبتی باستان]]|fam4=[[Bodish languages|بودیش]]|fam3=[[Tibeto-Kanauri languages|تبتی-کانائوری]]؟|fam2=[[زبان‌های تبتی-برمه‌ای|تبتی-برمه‌ای]]|familycolor=Sino-Tibetan|region=چین ([[منطقه خودمختار تبت]]، [[چینگهای]]، [[سیچوآن]]، [[گانسو]]، [[یوننان]])؛ هند ([[لداخ]]، [[سیکیم]]، [[اوتارکند]]، [[هیماچال پرادش]]، [[آروناچال پرادش]]، [[آسام]])؛ پاکستان ([[گلگت-بلتستان]])؛ [[نپال]]؛ [[بوتان]]|ethnicity=[[مردم تبتی|تبتی]]<br>[[مردم شرپا|شرپا]]|mapcaption=تقسیم‌بندی منطقه فرهنگی تبت}}'''زبان‌های تبتی''' شاخه‌ای از [[زبان‌های تبتی-برمه‌ای]] هستند که از [[تبتی قدیم|تبتی باستان]] ریشه گرفته و در منطقه وسیعی از شرق آسیای میانه هم‌مرز با [[شبه‌قاره هند]] ، از جمله [[فلات تبت]] و  [[بلتستان]] ، [[لداخ]] ، [[نپال]] ، [[سیکیم]] ، [[بوتان (کشور)|بوتان]] ، [[آسام]] و [[آروناچال پرادش]] در [[هیمالیا]] گویش می شوند. [[تبتی کلاسیک]] ، به ویژه برای استفاده از ادبیات [[آیین بودایی|بودایی]] ، زبان اصلی ادبی منطقه است.
+اگرچه برخی از مردم چیانگ [[خام]] توسط [[چین|دولت چین]] به عنوان قوم تبتی دسته‌بندی می‌شوند، اما زبان‌های چیانگی تبتی نیستند بلکه شاخه مستقل خود را از خانواده [[زبان‌های تبتی-برمه‌ای]] می‌سازند.
-زبان های تبتی توسط حدود 6 میلیون نفر گویش می شوند.  با گسترش [[بودیسم تبتی|آیین بودایی تبتی]] ، زبان تبتی به دنیای غرب گسترش یافته است و می توان آن را در بسیاری از [[متون بودایی|نشریات بودایی]] و مطالب دعایی یافت. برخی از دانشجویان غربی این زبان را برای ترجمه متون تبتی یاد می گیرند. بیرون از خود [[لهاسا]] ، تقریباً 200.000 نفر از تبعیدیان [[تبتی معیار|تبتی]] که از تبت امروزی به [[هند]] و دیگر کشورها نقل مکان کرده اند ، به زبان [[تبتی معیار|تبتی لهاسا]] (تبتی معیار) صحبت می کنند. تبتی همچنین توسط گروه هاس قومی اقلیت در تبت صحبت می شود که قرن ها در نزدیکی تبتی ها زندگی کرده اند اما با این وجود زبان ها و فرهنگ های خود را حفظ کرده اند.
+[[تبتی کلاسیک]] [[نواخت|زبان نواخت‌بری]] نبود، اما برخی از گونه‌های امروزی تبتی مانند تبتی مرکزی و خامی نواخت‌هایی را ایجاد کرده‌اند. زبان‌های تبتی به‌طور کلی می‌تواند به عنوان [[هم‌چسبی|زبان‌های هم‌چسب]] توصیف شوند.
-اگرچه برخی از مردم چیانگ [[خام]] توسط [[چین|دولت چین]] به عنوان قوم  تبتی دسته‌بندی می شوند، اما زبان های چیانگی تبتی نیستند بلکه شاخه مستقل خود را از خانواده [[زبان‌های تبتی-برمه‌ای]] می سازند.
-[[تبتی کلاسیک]] [[نواخت|زبان نواخت‌بری]] نبود ، اما برخی از گونه‌های امروزی تبتی مانند تبتی مرکزی و خامی نواخت هایی را ایجاد کرده اند. زبان های تبتی به طور کلی می تواند به عنوان [[هم‌چسبی|زبان های هم‌چسب]] توصیف شوند  .
 == منابع ==
 {{پانویس}}
-== لینک های خارجی ==
+== پیوند به بیرون ==
+* [http://www.himalayanlanguages.org/cdtd فرهنگ لغت تطبیقی گویش‌های تبتی (CDTD)]
-* [http://www.himalayanlanguages.org/cdtd فرهنگ لغت تطبیقی گویش های تبتی (CDTD)]
 * [http://www.thdl.org/xml/show.php?xml=/collections/langling/languages/index.xml&l=9 زبانها در فلات تبت و هیمالیا] &#x2014; Nicolas Tournadre
-* [http://eprints.soas.ac.uk/8964/1/Hill_2010_overview_of_Old_Tibetan_phonology.pdf مروری بر آواشناسی همگانی تبتی قدیم] توسط ناتان هیل
+* [http://eprints.soas.ac.uk/8964/1/Hill_2010_overview_of_Old_Tibetan_phonology.pdf مروری بر آواشناسی همگانی تبتی باستان] توسط ناتان هیل
 * [https://web.archive.org/web/20120318215914/http://lacito.vjf.cnrs.fr/colloque/deserts/videos_gestion/nt.htm L'évolution des langues et les facteurs écolinguistiques : le cas des langues d'éleveurs et des langues d'agriculteurs sur le Haut Plateau tibétain] در CNRS-LACITO
-* [https://web.archive.org/web/20140324094654/http://thetibetpost.com/en/outlook/opinions-and-columns/3811-chinas-tibet-policy-continued-attempt-at-erasing-tibetan-language سیاست تبت چین همچنان به پاک کردن زبان تبتی ادامه می دهد]
+* [https://web.archive.org/web/20140324094654/http://thetibetpost.com/en/outlook/opinions-and-columns/3811-chinas-tibet-policy-continued-attempt-at-erasing-tibetan-language سیاست تبت چین همچنان به پاکسازی زبان تبتی ادامه می‌دهد]
 {{پاک‌کن}}
 [[رده:زبان‌های بوتان]]