هندبال

• 

  قهرمان هندبال جهان در سال ۲۰۱۷تیم ملی فرانسه

برای دیگر کاربردها، هندبال (ابهام‌زدایی) را ببینید.

تاریخچه هندبال در ایران

علی‌ محمد امیرتاش در سال 1344 پس از پایان تحصیلات دوره لیسانس در رشته تربیت بدنی و ورزش، از فرانسه به ایران مراجعت كرد. با ورود به ایران اقدام به مذاكره و گفتگو با كمیته ملی المپیك در جهت تأسیس فدراسیون هندبال نمود تا زمینه پیدایش ورزش هندبال 7 نفره در ایران فراهم شود، اما با تغییرات اداری در كمیته ملی المپیك این امر متوقف ماند. یك سال بعد در جلسه كنگره رؤسای تربیت بدنی و مدیران فنی استانها و فرمانداریهای كل ایران- كه همزمان با برگزاری مسابقه‌های ورزشی آموزشگاههای كشور در خرداد سال 1345 در شیراز تشكیل شد - امیرتاش طی شرح مبسوطی، تصویب و اجرای هندبال در آموزشگاههای كشور را به كنگره پیشنهاد كرد، لیكن به علت آشنا نبودن شركت‌كنندگان در كنگره با ورزش هندبال، این پیشنهاد به تصویب نرسید و بررسی بیشتر درباره آن به آینده موكول شد.

در سال 1347 تغییرات و سازماندهی جدیدی در اداره كل تربیت‌بدنی وزارت آموزش و پرورش پدید آمد كه تصویب بازی هندبال را همانند یكی از ورزش‌های رسمی آموزشگاههای كشور، ممكن ساخت. مسئولان وقت كه از افراد باتجربه بودند و با ورزشهای جدید نیز آشنایی داشتند، این پیشنهاد را با احتیاط و به طور غیررسمی پذیرفتند و بناشد امیرتاش برای آزمایش، دو تیم را در دبیرستان البرز تهران انتخاب كند و تمرین دهد تا بتواند ورزش هندبال را در عمل به رؤسای تربیت بدنی كشور- كه بار دیگر در تهران گردهم می‌آمدند- نشان دهد. همزمان با تمرین این دو تیم، اولین نشریه هندبال هفت نفره در ایران كه شامل خلاصه مقررات بازی و مقدماتی از مهارتهای انفرادی و دسته جمعی بود در 27 صفحه تهیه و در اختیار مسئولان و دست‌اندركاران تربیت بدنی آموزش و پرورش گذاشته شد.

به همت اداره كل تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش در بهمن ماه سال 1347 سمینار بررسی مسائل و مشكلات تربیت بدنی و ورزش آموزشگاههای كشور، با شركت رؤسای اداره‌های تربیت بدنی و مدیران فنی استانها و فرمانداریهای كل در تهران تشكیل شد و در ضمن یك مسابقه كامل بین دو تیم هندبال دبیرستان البرز ترتیب یافت و نشریه 27 صفحه‌ای كه به همین منظور تهیه شده بود در دسترس شركت‌كنندگان سمینار گذاشته شد، در جلسه بعدی این سمینار تصمیم گرفته شد، با توجه به امتیازات تربیتی و ورزشی كه هندبال هفت نفره دارد، به عنوان یكی از ورزشهای رسمی آموزشگاهی، به شورای عالی تربیت بدنی آموزشگاهها در وزارت آموزش و پرورش پیشنهاد شود. پس از چهار سال انتظار، این اولین پیروزی بود.

هندبال (به انگلیسی: Handball) ورزشی گروهی است که دو تیم شرکت‌کننده هر کدام دارای هفت بازیکن هستند، از این هفت بازیکن، یک نفر به عنوان دروازه‌بان جلوی دروازه می‌ایستد در ورزش هندبال بازیکنان برای کسب امتیاز باید توپ را درون دروازهٔ حریف جای دهند. در این ورزش از دست برای پاس دادن و شوت کردن استفاده می‌شود. در هندبال تیمی برنده است که تعداد گل بیشتری بزند. این بازی در اواخر قرن نوزدهم میلادی در ایران توسط پارسا علی پور ابداع گردید.(هندبال به شکل کنونی در سال ۱۹۱۲ میلادی در برلین ابداع شد) مدت استاندارد بازی هندبال دو نیمهٔ ۳۰ دقیقه‌ای است. هندبال داخل سالن، هندبال روی چمن، هندبال ساحلی (شن‌بال)، هندبال چکی، هندبال آمریکایی و هندبال گیلیک، انواع مختلف هندبال هستند. به هندبالی که به صورت امروزی و در داخل سالن انجام می‌شود، هندبال تیمی، هندبال المپیکی و هندبال اروپایی نیز می‌گویند. هندبال روی چمن و هندبال چکی از انواع خارج سالنی هستند که در گذشته بیشتر مرسوم بوده‌اند. نوع دیگر هندبال که در ساحل‌ها برگزار می‌گردد، هندبال ساحلی یا شن‌بال (به انگلیسی: sandball) است. شکل و روش هندبال آمریکایی و هندبال گیلیک کاملاً با هندبال مرسوم و آنچه که در المپیک برگزار می‌گردد، متفاوت است. ورزش هندبال ورزشی سریع و دارای برخوردهای بدنی فراوان است. یکی از بازیکنان مطرح هندبال نیکولا کاراباتیچ ( از تیم فرانسه ) است.

قانون‌های هندبال

تصویری از دیدار هندبال فرانسه و جمهوری چک در مسابقات قهرمانی اروپا، سال ۲۰۱۰

قانون‌های هندبال

در مجموعه قوانین فدراسیون جهانی هندبال ارائه شده‌اند. خلاصه اي از مقررات و قوانين بازي هندبال

1- مدت بازي:
در دو زمان 30 دقيقه اي براي بزرگسالان – 25 دقيقه اي براي جوانان – 20 دقيقه اي براي نوجوانان و 15 دقيقه اي براي نونهالان مي باشد با زمان استراحت 10 دقيقه اي بين دو نيمه.
2- تعداد بازيكن:
12 نفر كه 7 نفر بازيكن اصلي مي باشند و در ميني هندبال 5 نفر اصلي مي باشند.
3- دروازه بان:
دروازه بان مي تواند در منطقه 6 متري مانور دهد و هر زمان از منطقه بيرون آيد به عنوان بازيكن زمين محسوب مي شود. هيچ بازيكني حق ندارد توپ را در منطقه 6 متري به دروازه بان پاس بدهد.
4- بازيكن زمين:
بازيكنان اجازه دارند توپ را با پاس يا دريبل به زمين حريف انتقال دهند، مشروط به اينكه مرتكب تخلف نشوند (رانينگ - دبل) هر بازيكن حق استفاده از دو تا سه گام را دارد. يك سه گام قبل از دريبل و سه گام دوم بعد از دريبل كه بايد بلافاصله توپ را پاس دهد و يا شوت بزند.
5- بازيكن ذخيره:
بازيكن ذخيره در هر لحظه و به دفعات مي تواند وارد زمين بازي شود مشروط به اينكه ابتدا بازيكن از زمين خارج شود و سپس بازيكن ذخيره وارد زمين گردد.

کلیات هندبال

یک بازی هندبال، بین دو تیم هفت نفره (شامل یک دروازه‌بان) برگزار می‌شود.

• بازیکنان (به جز دروازه‌بان) تنها می‌توانند از دست خود برای لمس توپ استفاده کنند. دروازه‌بان تنها می‌تواند برای گرفتن شوت و جلوگیری از بازشدن دروازه، از هر عضو بدن خود استفاده کند.
• تنها دروازه‌بان می‌تواند در محوطه دروازه (در فاصله شش متری دروازه) حضور داشته‌باشد. البته بازیکنان مهاجم می‌توانند در ادامه ضربه یا پاس خود، وارد محوطه شوند؛ به شرطی که پیش از محوطه، پرش خود را آغاز کنند. (به عبارت دیگر، پیش از لمس محوطه باید توپ خود را رها کنند.
• بازیکنان می‌توانند با توپ همراه با حرکت دریبل در زمین حرکت کنند؛. همچنین می‌توانند سه گام را بدون دریبل کردن در مدت حداکثر سه ثانیه بردارند. (دریبل هندبال با دریبل بسکتبال متفاوت است)
• زمین زدن توپ با چرخاندن دست از حالت رو به پشت ( به اصطلاح ملاقه ای ) خطا محسوب میشود و بازیکن خاطی می بایست توپ را به آرامی روی زمین بگذارد تا تیم مقابل بازی را از مکان خطا آغاز کند.
• بازیکنان در بازی هندبال مجاز هستند که با اعضای بالاتر از زانوی خود توپ را لمس کرده، پرتاب کرده، ضربه زده یا اینکه متوقف کنند. همچنین بازیکنان فقط می‌توانند ۳ ثانیه به صورت ثابت ایستاده و توپ را در دست داشته باشند، در صورت نگهداری توپ بیش از حد مجاز داور به نفع تیم مقابل خطا اعلام خواهد کرد. همچنین در حالت ایستاده یا دویدن یک مرتبه به زمین بزند یا به‌طور مکرر آن را با یک دست دریبل کند بعد از کنترل مجدد توپ قانون ۳ ثانیه و ۳ قدم وارد عمل خواهد شد. همچنین بازیکن هندبال باید توپ را با یک دست به دست دیگرش بدهد.

دیگر مقررات

- چنانچه بازيكن مدافع يك موقعيت مسلم گل را از مهاجم بگيرد، پرتاب پنالتي ( 7متر ) براي تيم مهاجم گرفته خواهد شد و تمام بازيكنان به جز دروازه بان و زننده پنالتي بايد پشت خط 9 متر قرار گيرند.
- هر بازيكن براي مدت 3 ثانيه مي تواند توپ را در اختيار داشته باشد (بدون فعاليت) همچنين در زمان پرتابها (اوت/ پنالتي / 9 متر و ... ) قبل از اتمام 3 ثانيه بايد پاس دهد و يا شوت بزند.
چنانچه يك بازيكن به دفعات مرتكب خطا شود كه خطاها حالت پيشرونده داشته باشد، ابتدا تذكر و بعد كارت زرد، سپس 2 دقيقه اخراج از بازي به همراه خواهد داشت، و تيم بايد با يك بازيكن كمتر براي مدت 2 دقيقه به بازي ادامه دهد و چنانچه يك بازيكن 3 بار اخراج 2 دقيقه اي بگيرد كارت قرمز دريافت داشته (ديسكاليفه) و ديگر نمي تواند در اين مسابقه بازي كند، و بعد از سپري شدن 2 دقيقه بازيكن ديگري جايگزين او خواهد شد. چنانچه قبل از اتمام 2 دقيقه، نيمه اول تمام شود، ادامه آن بعد از شروع بازي در نيمه دوم خواهد بود.
- در تمام پرتاپ خطاها و اوت بازيكن مدافع بايد 3 متر با صاحب توپ فاصله داشته باشد و اگر رعايت نكرد ابتدا تذكر سپس كارت زرد به بازيكن خاطي تعلق مي گيرد و براي هر تيم مدافع فقط يك بار تذكر داده مي شود.
- به هر بازيكن يك كارت و به هر تيم سه كارت زرد تعلق مي گيرد و بعد از آن اخراج 2 دقيقه اي براي بازيكن به همراه خواهد داشت.
- توپي گل به حساب مي آيد كه تمام توپ از خط دروازه عبور كرده باشد. چنانچه بعد از سوت داور، توپ از خط دروازه عبور نمايد گل محسوب نخواهد شد.
- به تيم برنده 2 امتياز، بازنده 1 امتياز و تيم غايب صفر امتياز تعلق مي گيرد.
- هر گاه در مسابقه اي احتياج به تيم برنده باشد در صورت تساوي بعد از يك استراحت 5 دقيقه اي 2 زمان 5 دقيقه اي بدون استراحت به زمان بازي اضافه مي شود.

چنانچه بازيكني بعد از اعلام داور در در يافت توپ توسط تيم مهاجم تأخير ايجاد كند به بازيكن خاطي اخراج 2 دقيقه اي تعلق مي گيرد.

- براي پرتاپ اوت، بازيكن بايد يك پايش را روي خط طولي و پاي ديگر را بيرون قرار دهد و بازيكن مدافع حداقل 3 متر با صاحب توپ فاصله داشته باشد.
- بازيكني كه پرتاپي را انجام مي دهد بعد از قرار گرفتن در محل تخلف نمي تواند توپ را به زمين بزند و دوباره بگيرد و يا به ديگري واگذار نمايد تا او پرتاپ را انجام بدهم، بلكه هر بازيكني كه در محل خطا قرار گيرد بايد ظرف 3 ثانيه توپ را به جريان بياندازد.
- اگر بازيكني براي به دست آوردن موقعيت بهتر از منطقه 6 متر عبور نمايد مرتكب تخلف شده و جريمه آن يك پرتاپ آزاد خواهد بود و اگر بازيكن مدافع براي كسب موقعيت بهتر در جلوي مهاجم صاحب توپ از منطقه عبور نمايد يك پرتاپ 7 متر به تيم مهاجم داده مي شود

مشخصات زمین بازی

ابعاد زمین هندبال

بازی هندبال در زمینی به ابعاد ۴۰ در۲۰ متر انجام می‌شود که در مرکز دو انتها، یک دروازه قرار دارد. یک محدوده نیم‌دایره در اطراف دروازه به فاصله شش متر از آن وجود دارد که محوطه دروازه نامیده می‌شود. همچنین یک خط‌چین در فاصله نه متری دروازه کشیده می‌شود که محل پرتاب آزاد را مشخص می‌کند.

مشخصات دروازه

ابعاد دروازه هندبال، ۲/۸ در ۳/۲ متر است و باید به صورت ایمنی به زمین یا دیوار پشت خود متصل شود. محیط تیرهای دروازه، ۷ متر است. دروازه باید دارای تور باشد و به گونه‌ای ساخته شود که توپ پس از ورود به دروازه در حالت معمول، از دروازه خارج نشود.

مدت بازی

بازی هندبال در دو زمان بیست دقیقه‌ای انجام می‌شود. زمان استراحت بین دو نیمه، ۱۰ دقیقه است. تیم‌ها پس از پایان نیمه اول، زمین و نیمکت خود را عوض می‌کنند. در صورتی که بازی به تساوی برسد و نیاز باشد که یک تیم به عنوان برنده اعلام شود (مثلاً در مرحله حذفی)؛ بازی در حداکثر دو وقت اضافی که مدت هرکدام دو وقت ۵ دقیقه‌ای است، دنبال می‌شود. اگر پس از وقت‌های اضافی نیز برنده مشخص نشد، ضربات پنالتی (که مشابه با فوتبال است) مشخص‌کننده تیم برنده خواهد بود.

داور می‌تواند در شرایط مشخصی، زمان بازی را متوقف کند. این شرایط، شامل مصدومیت بازیکنان، جریمه شخصی و تمیز کردن زمین می‌باشد.

هر تیم می‌تواند در هر نیمه، یک‌وقت استراحت درخواست کند که مدت آن، یک دقیقه است. در زمان وقت استراحت نیز زمان بازی متوقف می‌شود.

جریمه شخصی

در این بازی، کارت زرد وجود دارد که کارت زرد دوم به معنای اخراج موقت است. مدت اخراج موقت در هندبال ۲ دقیقه است و بعد از این مدت بازیکن دوباره به زمین بازمی‌گردد. هر ۳ اخراج ۲ دقیقه، اخراج کامل از بازی را به همراه دارد که داور آن را با کارت قرمز نشان می‌دهد. یک خطای مرسوم که اسم آن، خط می‌باشد و بازیکن حق ورود به محوطه شش متر دروازه‌بان را ندارد. در هندبال انواع خطاهای دیگری نیز وجود دارد برای مثال خطای Running (رانینگ) این خطا بدین گونه است که بازیکن صاحب توپ پس از طی سه گام خود بدون زمین زدن توپ که مجاز است گام دیگری بردارد در این هنگام داور خطای رانینگ او را گرفته و مالکیت توپ عوض می‌شود؛ و خطای دبل اینکه توپ را به زمین زده و بعد بگیریم و سپس دوباره این کار را تکرار کنیم داور خطا می‌گیرد و توپ را به تیم مقابل می‌دهد.

 سایز III: در بازی مردان، بزرگتر از ۱۶ سال: محیط توپ هندبال ۵۸ تا ۶۰ سانتیمتر و وزن آن ۴۲۵ تا ۴۷۵ گرم است.
 سایز II: در بازی زنان، پسران نوجوان بین ۱۲ تا ۱۶ سال و دختران بزرگتر از ۱۴ سال: محیط توپ هندبال ۵۴ تا ۵۶ سانتیمتر و وزن آن ۳۲۵ تا ۳۷۵ گرم است.
 سایز I: خردسالان بزرگتر از ۸ سال: محیط توپ ۵۰ تا ۵۲ سانتی‌متر و وزن توپ ۲۹۰ تا ۳۳۰ گرم است.

جستارهای وابسته

• فدراسیون بین‌المللی هندبال (International Handball Federation)
• هندبال ساحلی
• هندبال روی چمن

منابع

• «سایت روزپورت - ابعاد زمین هندبال و قوانین آن». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ اکتبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۳ ژوئن ۲۰۱۰.
• «قوانین ورزش هندبال». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ دسامبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۲۰ شهریور ۱۳۸۷.

پیوند به بیرون

پرونده‌های رسانه‌ای مربوط به Handball در ویکی‌انبار 

• فدراسیون بین‌المللی هندبال