گنو: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب‌ها: برگردانده‌شده حذف منبع ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
میم میم صاد (بحث | مشارکتها) جز ویرایش 158.58.88.52 (بحث) به آخرین تغییری که 3noghte انجام داده بود واگردانده شد برچسب: واگردانی |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات سیستم‌عامل |
|||
| ⚫ | |||
|نام = گنو |
|||
|نشان = Heckert GNU white.svg |
|||
|اندازه نشان = 128px |
|||
|تصویر = |
|||
|اندازه تصویر = |
|||
|توضیح تصویر = |
|||
|توسعه‌دهنده = جامعهٔ کاربری |
|||
|زبان‌های برنامه‌نویسی = به‌طور عمده [[سی (زبان برنامه‌نویسی)|سی]] و [[اسمبلی]] |
|||
|شرکت سازنده = |
|||
|خانواده = [[شبه-یونیکس]] |
|||
|نوع هسته = [[ریزهسته]] در [[گنو هرد]]، [[هسته یکپارچه|یکپارچه]] در [[لینوکس-لیبره]] |
|||
|نوع منبع = [[نرم‌افزار آزاد]] |
|||
|پلاتفرم = [[IA-32]] (با هستهٔ [[گنو هرد]]) و [[دک آلفا]]، [[Synopsys ARC|ARC]], [[معماری آرم]]، [[AVR32]], [[Blackfin]], C6x , [[ETRAX CRIS]], [[FR-V]], H8/300 , [[Qualcomm Hexagon|Hexagon]], [[ایتانیوم]]، [[M32R]], [[m68k]], [[Imagination META|META]], [[Microblaze]], [[معماری میپس]]، [[MN103]], [[OpenRISC]], [[PA-RISC]], [[پاورپی‌سی]]، [[s390]], [[S+core]], [[SuperH]], [[اسپارک]]، [[TILE64]], [[Unicore32]], [[اکس۸۶]], [[Xtensa]] (با هستهٔ [[لینوکس-لیبره]]) |
|||
|تاریخ اولین انتشار = |
|||
|آخرین نسخه پایدار = |
|||
|تاریخ آخرین نسخه پایدار = |
|||
|آخرین نسخه آزمایشی = |
|||
|تاریخ آخرین نسخه آزمایشی = |
|||
|روش بروزرسانی = [[مدیر بسته]] |
|||
|برنامه مدیریت بسته‌ها = [[گیکس]] |
|||
|واسط کاربری پیش‌فرض = [[گنوم]] و واسط‌های دیگر |
|||
|پروانه = [[جی‌پی‌ال]] و [[پروانه نرم‌افزار آزاد|پروانه‌های آزاد]] دیگر |
|||
|وضعیت = فعال |
|||
|وضعیت پشتیبانی = مبتنی بر جامعهٔ کاربری |
|||
|وبگاه = {{URL|http://gnu.org}} |
|||
}} |
|||
{{دیگر کاربردها}} |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
== تاریخچه == |
== تاریخچه == |
||
در دههٔ ۱۹۷۰ و اوایل دههٔ ۱۹۸۰، برنامه‌نویسان رایانه تمامی کدهایی را که می‌نوشتند با دیگران به اشتراک می‌گذاشتند. هر شخصی متن برنامهٔ خود را در اختیار دیگر برنامه‌نویسان می‌گذاشت و به اشتراک‌گذاری نرم‌افزار امری عادی بود. |
در دههٔ ۱۹۷۰ و اوایل دههٔ ۱۹۸۰، [[برنامه‌نویس|برنامه‌نویسان]] رایانه تمامی کدهایی را که می‌نوشتند با دیگران به اشتراک می‌گذاشتند. هر شخصی متن برنامهٔ خود را در اختیار دیگر برنامه‌نویسان می‌گذاشت و به اشتراک‌گذاری نرم‌افزار امری عادی بود. |
||
اما در اوایل دههٔ ۱۹۸۰ همه چیز به آرامی دگرگون شد. شرکت‌های نرم‌افزاری دیگر متن برنامه‌های خود را در اختیار دیگران قرار نمی‌دادند. برنامه‌نویسان نمی‌توانستند برنامه‌های دیگران را تغییر داده و آن را بهبود بخشند. از این پس به اشتراک گذاریِ نرم‌افزار جرم محسوب می‌شد. |
اما در اوایل دههٔ ۱۹۸۰ همه چیز به آرامی دگرگون شد. شرکت‌های نرم‌افزاری دیگر متن برنامه‌های خود را در اختیار دیگران قرار نمی‌دادند. برنامه‌نویسان نمی‌توانستند برنامه‌های دیگران را تغییر داده و آن را بهبود بخشند. از این پس به اشتراک گذاریِ نرم‌افزار جرم محسوب می‌شد. |
||
در همین سال‌ها ریچارد استالمن در آزمایشگاه هوش مصنوعیِ مؤسّسهٔ تکنولوژیِ ماساچوست (ام‌آی‌تی) مشغول به کار بود. او معتقد بود که نرم‌افزار باید همواره آزاد بوده و همگان اجازهٔ ویرایش آن را داشته باشند. به عبارت دیگر نرم‌افزار باید آزاد باشد. |
در همین سال‌ها [[ریچارد استالمن]] در آزمایشگاه هوش مصنوعیِ مؤسّسهٔ تکنولوژیِ ماساچوست ([[ام‌آی‌تی]]) مشغول به کار بود. او معتقد بود که نرم‌افزار باید همواره آزاد بوده و همگان اجازهٔ ویرایش آن را داشته باشند. به عبارت دیگر [[نرم‌افزار آزاد|نرم‌افزار باید آزاد]] باشد. |
||
نخستین گام برای داشتن یک رایانهٔ آزاد، وجود یک سیستم‌عامل آزاد و نرم‌افزارهای آزاد بر روی آن بود؛ بنابراین ریچارد استالمن پروژه گنو را آغاز کرد. در طی سال‌های ۱۹۸۴ تا ۱۹۸۵ او کامپایلر جی‌سی‌سی و ویرایشگر متن ایمکس را نوشت و منتشر کرد. به این ترتیب ابزارهای نخستین مورد نیاز برای طراحی و ساخت یک سیستم‌عامل فراهم شد. در سال ۱۹۸۵ بنیاد نرم‌افزارهای آزاد پایه‌گذاری شد، مفهوم کپی‌لفت به وجود آمد و اجازه‌نامهٔ جامع و عمومی گنو (جی‌پی‌ال) برای حمایت نرم‌افزارهای آزاد و تضمین آزادی کابران نوشته شد. |
نخستین گام برای داشتن یک رایانهٔ آزاد، وجود یک سیستم‌عامل آزاد و [[نرم‌افزار آزاد|نرم‌افزارهای آزاد]] بر روی آن بود؛ بنابراین ریچارد استالمن [[پروژه گنو]] را آغاز کرد. در طی سال‌های ۱۹۸۴ تا ۱۹۸۵ او کامپایلر [[جی‌سی‌سی]] و ویرایشگر متن [[ایمکس]] را نوشت و منتشر کرد. به این ترتیب ابزارهای نخستین مورد نیاز برای طراحی و ساخت یک سیستم‌عامل فراهم شد. در سال ۱۹۸۵ [[بنیاد نرم‌افزارهای آزاد]] پایه‌گذاری شد، مفهوم [[کپی‌لفت]] به وجود آمد و اجازه‌نامهٔ جامع و عمومی گنو ([[جی‌پی‌ال]]) برای حمایت نرم‌افزارهای آزاد و تضمین آزادی کابران نوشته شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.gnu.org/gnu/gnu-history.fa.html|عنوان=تاریخچه پروژه گنو|بازدید=۱۵ می ۲۰۰۹|زبان=فارسی}}</ref> |
||
از آن زمان تاکنون افراد بسیاری به صورت داوطلبانه برای توسعه بخش‌های مختلف این سیستم‌عامل همکاری کرده و بخش‌های مختلف آن را توسعه دادند. |
از آن زمان تاکنون افراد بسیاری به صورت داوطلبانه برای توسعه بخش‌های مختلف این سیستم‌عامل همکاری کرده و بخش‌های مختلف آن را توسعه دادند. |
||
تا سال ۱۹۹۰ تمامی اجزای یک سیستم‌عامل به غیر از هسته آن آماده بود. در سال ۱۹۹۱ لینوس توروالدز هسته‌ای با نام لینوکس را پدیدآورد. ترکیب نرم‌افزارهای گنو با لینوکس یک سیستم‌عامل کامل شد. |
تا سال ۱۹۹۰ تمامی اجزای یک سیستم‌عامل به غیر از هسته آن آماده بود. در سال ۱۹۹۱ [[لینوس توروالدز]] هسته‌ای با نام [[لینوکس]] را پدیدآورد. ترکیب نرم‌افزارهای گنو با لینوکس یک سیستم‌عامل کامل شد. |
||
هر چند لینوکس کاملاً آزاد است، اما می‌توان اجزای غیر آزاد را نیز بر روی آن اجرا کرد. به این ترتیب توزیع‌های لینوکسی پدیدآمده‌اند که کاملاً آزاد نیستند. البته بنیاد نرم‌افزارهای آزاد فهرستی از توزیع‌های کاملاً آزاد لینوکس تهیه کرده‌است. |
هر چند [[لینوکس]] کاملاً آزاد است، اما می‌توان اجزای غیر آزاد را نیز بر روی آن اجرا کرد. به این ترتیب [[توزیع لینوکس|توزیع‌های لینوکسی]] پدیدآمده‌اند که کاملاً آزاد نیستند. البته بنیاد نرم‌افزارهای آزاد [http://www.gnu.org/links/links.html#FreeGNULinuxDistributions فهرستی از توزیع‌های کاملاً آزاد لینوکس] تهیه کرده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.gnu.org/gnu/linux-and-gnu.fa.html|عنوان=لینوکس و پروژه گنو|نویسنده=ریچارد استالمن|زبان=فارسی|بازدید=۱۵ می ۲۰۰۹}}</ref> |
||
== سیستم‌عامل گنو == |
== سیستم‌عامل گنو == |
||
نسخهٔ ۲۹ اکتبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۵:۵۳
 | |
| توسعه‌دهنده | جامعهٔ کاربری |
|---|---|
| نوشته شده به زبان | به‌طور عمده سی و اسمبلی |
| خانواده | شبه-یونیکس |
| وضعیت توسعه | فعال |
| مدل منبع | نرم‌افزار آزاد |
| روش روزآمدسازی | مدیر بسته |
| مدیر بسته | گیکس |
| گونه هسته | ریزهسته در گنو هرد، یکپارچه در لینوکس-لیبره |
| پروانه | جی‌پی‌ال و پروانه‌های آزاد دیگر |
| وبگاه رسمی | |
| وضعیت پشتیبانی | |
| مبتنی بر جامعهٔ کاربری | |
سیستم‌عامل گنو در سال ۱۹۸۳ با هدف ایجاد یک سیستم‌عامل کامل و آزاد شبه-یونیکس به‌وسیله ریچارد استالمن پایه‌گذاری شد. GNU مخفف بازگشتی «GNU's Not Unix» است.
پروژه گنو در سال ۱۹۸۴ با هدف پشتیبانی و تولید نرم‌افزار آزاد برای سیستم‌عامل گنو تأسیس شد.
بنیاد نرم‌افزار آزاد در سال ۱۹۸۵ با هدف حمایت از جنبش نرم‌افزار آزاد و به ویژه پروژهٔ گنو شروع به کار کرد.
امروزه مهم‌ترین و رایج‌ترین سیستم‌عاملی که از نرم‌افزارهای پروژه گنو و پروانه GNU GPL استفاده می‌کند، لینوکس است که از کرنل لینوکس استفاده می‌کند و به شکل توزیع لینوکس عرضه می‌شود که بعضی اشخاص به آن «گنو/لینوکس» می‌گویند. (بحث نامگذاری لینوکس)
کرنل اصلی سیستم‌عامل گنو، گنو هرد است که هنوز در حال توسعه تا رسیدن به سطح پایدار است و کاربر و کاربرد زیادی ندارد.
تاریخچه
در دههٔ ۱۹۷۰ و اوایل دههٔ ۱۹۸۰، برنامه‌نویسان رایانه تمامی کدهایی را که می‌نوشتند با دیگران به اشتراک می‌گذاشتند. هر شخصی متن برنامهٔ خود را در اختیار دیگر برنامه‌نویسان می‌گذاشت و به اشتراک‌گذاری نرم‌افزار امری عادی بود.
اما در اوایل دههٔ ۱۹۸۰ همه چیز به آرامی دگرگون شد. شرکت‌های نرم‌افزاری دیگر متن برنامه‌های خود را در اختیار دیگران قرار نمی‌دادند. برنامه‌نویسان نمی‌توانستند برنامه‌های دیگران را تغییر داده و آن را بهبود بخشند. از این پس به اشتراک گذاریِ نرم‌افزار جرم محسوب می‌شد.
در همین سال‌ها ریچارد استالمن در آزمایشگاه هوش مصنوعیِ مؤسّسهٔ تکنولوژیِ ماساچوست (ام‌آی‌تی) مشغول به کار بود. او معتقد بود که نرم‌افزار باید همواره آزاد بوده و همگان اجازهٔ ویرایش آن را داشته باشند. به عبارت دیگر نرم‌افزار باید آزاد باشد.
نخستین گام برای داشتن یک رایانهٔ آزاد، وجود یک سیستم‌عامل آزاد و نرم‌افزارهای آزاد بر روی آن بود؛ بنابراین ریچارد استالمن پروژه گنو را آغاز کرد. در طی سال‌های ۱۹۸۴ تا ۱۹۸۵ او کامپایلر جی‌سی‌سی و ویرایشگر متن ایمکس را نوشت و منتشر کرد. به این ترتیب ابزارهای نخستین مورد نیاز برای طراحی و ساخت یک سیستم‌عامل فراهم شد. در سال ۱۹۸۵ بنیاد نرم‌افزارهای آزاد پایه‌گذاری شد، مفهوم کپی‌لفت به وجود آمد و اجازه‌نامهٔ جامع و عمومی گنو (جی‌پی‌ال) برای حمایت نرم‌افزارهای آزاد و تضمین آزادی کابران نوشته شد.[۱]
از آن زمان تاکنون افراد بسیاری به صورت داوطلبانه برای توسعه بخش‌های مختلف این سیستم‌عامل همکاری کرده و بخش‌های مختلف آن را توسعه دادند.
تا سال ۱۹۹۰ تمامی اجزای یک سیستم‌عامل به غیر از هسته آن آماده بود. در سال ۱۹۹۱ لینوس توروالدز هسته‌ای با نام لینوکس را پدیدآورد. ترکیب نرم‌افزارهای گنو با لینوکس یک سیستم‌عامل کامل شد.
هر چند لینوکس کاملاً آزاد است، اما می‌توان اجزای غیر آزاد را نیز بر روی آن اجرا کرد. به این ترتیب توزیع‌های لینوکسی پدیدآمده‌اند که کاملاً آزاد نیستند. البته بنیاد نرم‌افزارهای آزاد فهرستی از توزیع‌های کاملاً آزاد لینوکس تهیه کرده‌است.[۲]
سیستم‌عامل گنو
هدف اصلی در پروژه گنو ایجاد مجموعه‌ای از نرم‌افزارها شامل کرنل، ابزارهای مدیریتی، ابزارهای توسعهٔ نرم‌افزارها (همانند مجموعهٔ همگردان‌های جی‌سی‌سی) و … است که به کاربران آزادی کامل را برای اجرا، مطالعه، ویرایش و به اشتراک‌گذاریِ نرم‌افزارها اعطا کند. در حقیقت، هدف اصلی پروژه تنها تأمین یک سیستم‌عامل پایدار و ایمن نیست، بلکه تأمین آزادی کاربران و دفاع از آن است.[۳]
نام و نشان گنو
گنو یک مخفف بازگشتی است و از نخستین حرف کلمات GNU's Not Unix به معنای گنو یونیکس نیست گرفته شده‌است. ریچارد استالمن این نام را روشی خلّاقانه برای ادای دین به سیستم‌عامل یونیکس می‌داند، زیرا استفاده از نام یونیکس به دلیل علامت تجاری بودن در یک محصول دیگر بدون اجازه ممکن نیست. همچنین گنو نام نوعی گاو وحشی است که در آفریقا زندگی می‌کند.
نشان گنو، با طرحی از سر گاو وحشی، توسط Etienne Suvasa طراحی شده‌است و در وب‌سایت گنو یا مقاله‌های بنیاد نرم‌افزارهای آزاد به کار می‌رود.[۴]
جستارهای وابسته
.svg){kind=logo}
- جنبش نرم‌افزار آزاد
- فهرست بسته‌های گنو
- تاریخچه نرم‌افزار آزاد و متن‌باز
- مقایسه سیستم‌عامل‌های متن‌باز
منابع
- ↑ «تاریخچه پروژه گنو». دریافت‌شده در ۱۵ می ۲۰۰۹.
- ↑ ریچارد استالمن. «لینوکس و پروژه گنو». دریافت‌شده در ۱۵ می ۲۰۰۹.
- ↑ «پروژه گنو». دریافت‌شده در ۱۵ می ۲۰۰۹.
- ↑ «A GNU Head». دریافت‌شده در ۱۵ می ۲۰۰۹.
پیوند به بیرون
 |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ گنو موجود است. |
| تاریخچه | | |
|---|---|---|
| پروانه‌ها | ||
| نرم‌افزارها |
| |
| سخنرانان عمومی | ||
| دیگر موضوع‌ها | ||
