شهرستان بوکان: تفاوت میان نسخه‌ها
←تقسیمات سیاسی ایران: افزودن منبع |
|||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
تا قبل از [[مشروطه]] و [[قانون تشکیل ایالات و ولایات و دستورالعمل حکام]] تقسیمات کشوری مشخصی در دوره قاجار وجود نداشت.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.chamedanmag.com/news/213946/تقسیمات-کشوری-از-ایران-باستان-تا-10-استانی-شدن-در-دوره-رضا |عنوان=تقسیمات کشوری؛ از ایران باستان تا ۱۰ استانی شدن در دوره رضا شاه | ناشر =چمدان |تاریخ =۲۴ اسفند ۱۳۹۷ |تاریخ بازبینی=۳۱ شهریور ۱۳۹۹}}</ref> طبق سند خرید شش دانگ بوکان و حومه در سال ۱۲۲۸ شمسی، توسط [[عزیزخان مکری]] سردار و وزیر جنگ وقت حکومت ناصرالدین شاه، بوکان از توابع [[مراغه]] عنوان شده‌است. در آن زمان این شهر یک روستای کوچک بوده‌است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.dana.ir/news/257563.html/یک-سند-تاریخی--فروش-بوکان-به-عزیزخان-سردار-در-دوره-قاجار |عنوان=یک سند تاریخی/ فروش بوکان به عزیزخان سردار در دوره قاجار | ناشر =خبرگزاری دانا |تاریخ =۱۴ اسفند ۱۳۹۴ |تاریخ بازبینی=۳۰ شهریور ۱۳۹۹}}</ref> عزیزخان مکری در اواسط حکومت [[ناصرالدین شاه]]، حاکم و ولی‌عهد آذربایجان (که شامل شهرهای آذربایجان می‌شد) بود. |
تا قبل از [[مشروطه]] و [[قانون تشکیل ایالات و ولایات و دستورالعمل حکام]] تقسیمات کشوری مشخصی در دوره قاجار وجود نداشت.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.chamedanmag.com/news/213946/تقسیمات-کشوری-از-ایران-باستان-تا-10-استانی-شدن-در-دوره-رضا |عنوان=تقسیمات کشوری؛ از ایران باستان تا ۱۰ استانی شدن در دوره رضا شاه | ناشر =چمدان |تاریخ =۲۴ اسفند ۱۳۹۷ |تاریخ بازبینی=۳۱ شهریور ۱۳۹۹}}</ref> طبق سند خرید شش دانگ بوکان و حومه در سال ۱۲۲۸ شمسی، توسط [[عزیزخان مکری]] سردار و وزیر جنگ وقت حکومت ناصرالدین شاه، بوکان از توابع [[مراغه]] عنوان شده‌است. در آن زمان این شهر یک روستای کوچک بوده‌است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.dana.ir/news/257563.html/یک-سند-تاریخی--فروش-بوکان-به-عزیزخان-سردار-در-دوره-قاجار |عنوان=یک سند تاریخی/ فروش بوکان به عزیزخان سردار در دوره قاجار | ناشر =خبرگزاری دانا |تاریخ =۱۴ اسفند ۱۳۹۴ |تاریخ بازبینی=۳۰ شهریور ۱۳۹۹}}</ref> عزیزخان مکری در اواسط حکومت [[ناصرالدین شاه]]، حاکم و ولی‌عهد آذربایجان (که شامل شهرهای آذربایجان می‌شد) بود. |
||
در اولین تقسیمات کشوری در تاریخ ۱۷ آذر ۱۲۸۶ بوکان بعنوان یک [[قصبه]] (با جمعیت ۶۰ خانوار)<ref>{{یادکرد وب |نویسنده =دیوید یروشالمی |نشانی=https://books.google.com/books?id=XYlGS3s3zTQC&pg=PA84&lpg=PA84&dq=jews+in+bukan,+iran&source=bl&ots=MzjCh4bRgo&sig=8deXHOookp7DAuE5jXqNS__0bnY&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjhisad2OTJAhUDRyYKHZYeB3gQ6AEIMDAD#v=onepage&q=jews%20in%20bukan%2C%20iran&f=false |عنوان=یهودیان ایران در قرن نوزدهم | ناشر =آمازون |تاریخ = |تاریخ بازبینی=۲۷ آذر ۱۳۹۴ {{نشان زبان|en}} }}</ref> از ولایت ساوجبلاغ مکری (مجموع ساوج‌بولاق، سردشت، بوکان) به‌شمار می‌رفت. در دومین تقسیمات کشوری در سال ۱۳۱۶ بعنوان بخش چهارم به شهرستان [[ساوجبلاغ مکری]] ضمیمه شد، در این سال نام ساوجبلاغ (سابلاغ در میان کردها) نیز به مهاباد تغییر نام داده شد و بعنوان شهرستان تابع [[استان چهارم]] یعنی آذربایجان غربی تشکیل شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.isna.ir/news/94101105500/جدیدترین-تقسیمات-کشوری-در-سال-1316 |عنوان=جدیدترین تقسیمات کشوری در دی ماه ۱۳۱۶ | ناشر = خبرگزاری ایسنا|تاریخ =۱۱ دی ۱۳۹۴ |تاریخ بازبینی=۳۰ شهریور ۱۳۹۹}}</ref> |
در اولین تقسیمات کشوری در تاریخ ۱۷ آذر ۱۲۸۶ بوکان بعنوان یک [[قصبه]] (با جمعیت ۶۰ خانوار)<ref>{{یادکرد وب |نویسنده =دیوید یروشالمی |نشانی=https://books.google.com/books?id=XYlGS3s3zTQC&pg=PA84&lpg=PA84&dq=jews+in+bukan,+iran&source=bl&ots=MzjCh4bRgo&sig=8deXHOookp7DAuE5jXqNS__0bnY&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjhisad2OTJAhUDRyYKHZYeB3gQ6AEIMDAD#v=onepage&q=jews%20in%20bukan%2C%20iran&f=false |عنوان=یهودیان ایران در قرن نوزدهم | ناشر =آمازون |تاریخ = |تاریخ بازبینی=۲۷ آذر ۱۳۹۴ {{نشان زبان|en}} }}</ref> از ولایت ساوجبلاغ مکری (مجموع ساوج‌بولاق، سردشت، بوکان) به‌شمار می‌رفت. در دومین تقسیمات کشوری در سال ۱۳۱۶ بعنوان بخش چهارم به شهرستان [[ساوجبلاغ مکری]] ضمیمه شد، در این سال نام ساوجبلاغ (سابلاغ در میان کردها) نیز به مهاباد تغییر نام داده شد و بعنوان شهرستان تابع [[استان چهارم]] یعنی آذربایجان غربی تشکیل شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.isna.ir/news/94101105500/جدیدترین-تقسیمات-کشوری-در-سال-1316 |عنوان=جدیدترین تقسیمات کشوری در دی ماه ۱۳۱۶ | ناشر = خبرگزاری ایسنا|تاریخ =۱۱ دی ۱۳۹۴ |تاریخ بازبینی=۳۰ شهریور ۱۳۹۹}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.navidazerbaijan.ir/fa/news1519.aspx |عنوان=تغيير نام واحدهاي جغرافيايي آذربايجان* از سال ۱۳۱۶ تا ۱۳۸۵ | ناشر =نوید آذربایجان |تاریخ =۲۳ بهمن ۱۳۹۲ |تاریخ بازبینی=۱۲ مهر ۱۳۹۹ }}</ref> |
||
در تقسیمات کشوری سال ۱۳۴۵ قسمت‌هایی از بخش بوکان شامل دهستان [[ترجان]] (در فاصله ۲۸ کیلومتری شهر) از این بخش و استان آذربایجان غربی جدا شد.<ref>{{یادکرد کتاب |افخمی= |نام=ابراهیم |کتاب=تاریخ و فرهنگ ادب مکریان | ناشر=محمدی سقز |سال=۱۳۶۴}}</ref> دلیل جدایی این قسمت‌ها، مناقشه و اختلاف‌های خوانین بخش [[تیلکو]] در [[استان کردستان]] عنوان شده‌است. دهستان ترجان به مرکزیت روستای [[باغلوجه]] (طبق تصویب‌نامه هیئت وزیران سال ۱۳۶۶) باتوجه به نزدیکی جغرافیایی، فرهنگی و سیاسی به شهر بوکان، این دهستان بعنوان بخشی از منطقه [[مکریان]] تلقی می‌گردد. |
در تقسیمات کشوری سال ۱۳۴۵ قسمت‌هایی از بخش بوکان شامل دهستان [[ترجان]] (در فاصله ۲۸ کیلومتری شهر) از این بخش و استان آذربایجان غربی جدا شد.<ref>{{یادکرد کتاب |افخمی= |نام=ابراهیم |کتاب=تاریخ و فرهنگ ادب مکریان | ناشر=محمدی سقز |سال=۱۳۶۴}}</ref> دلیل جدایی این قسمت‌ها، مناقشه و اختلاف‌های خوانین بخش [[تیلکو]] در [[استان کردستان]] عنوان شده‌است. دهستان ترجان به مرکزیت روستای [[باغلوجه]] (طبق تصویب‌نامه هیئت وزیران سال ۱۳۶۶) باتوجه به نزدیکی جغرافیایی، فرهنگی و سیاسی به شهر بوکان، این دهستان بعنوان بخشی از منطقه [[مکریان]] تلقی می‌گردد. |
||
نسخهٔ ۳ اکتبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۰:۰۸
| شهرستان بوکان | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات کلی | |
| کشور |  ایران |
| استان | آذربایجان غربی |
| سایر شهرها | بوکان سیمینه |
| بخش‌ها | مرکزی سیمینه |
| سال تأسیس | اسفند ۱۳۶۸ |
| اداره | |
| فرماندار | محمد امین زاده[۱] |
| مردم | |
| جمعیت | ۲۵۱٬۴۰۹ نفر(۱۳۹۵)[۲] |
| رشد جمعیت | ۲٬۲۸(۱۳۹۵) |
| تراکم جمعیت | ۱۰۰ نفر بر کیلومتر مربع |
| مذهب | سنی شافعی[۳] و سایر آیین‌های مذهبی |
| جغرافیای طبیعی | |
| مساحت | ۲۵۴۱ کیلومترمربع کیلومتر مربع |
| ارتفاع از سطح دریا | ۱۳۰۰ |
| آب‌وهوا | |
| میانگین دمای سالانه | ۲۳ |
| بارش سالانه | ۴۰۰ الی ۴۵۰ میلی‌متر |
| روزهای یخبندان سالانه | ۱۰۰ روز |
| داده‌های دیگر | |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۴۴۴، ۶۲٬۶۳٬۶۵ |
| وبگاه | فرمانداری بوکان |
شهرستان بوکان، یکی از شهرستان‌های پرجمعیت در استان آذربایجان غربی است.[۴] این شهرستان با ۶ شهرستان در استان‌های آذربایجان غربی و استان کردستان دارای مرز مشترک است و استان‌های شمالی و جنوبی ایران را به یکدیگر متصل می‌کند.
شهرستان بوکان از شمال با شهرستان میاندوآب و از جنوب با شهرستان سقز و از شرق به شهرستان شاهیندژ و از غرب با شهرستان مهاباد و از جنوب غرب شهرستان سردشت و شهرستان بانه همسایه است.
در دومین تقسیمات کشوری ایران در سال ۱۳۱۶ بخش بوکان بعنوان یکی از بخش‌های شهرستان مهاباد تشکیل شد و با سابقه ۵۲ سال بخشداری و با جمعیت بیش از ۱۱۷٬۰۰۰ نفر (نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۶۵)[۵] بعد از پایان یافتن جنگ ایران و عراق، در سال ۱۳۶۸ به شهرستانی مستقل با ۲ بخش به مرکزیت شهر بوکان در استان آذربایجان غربی تشکیل شد.
براساس سرشماری سال ۱۳۹۵ شمسی، جمعیت شهرستان بوکان بالغ بر ۲۵۱٬۴۰۹ نفر بوده‌است، که از این تعداد ۱۹۳٬۵۰۱ نفر ساکن در شهر بوکان و شهرسیمینه با ۱٬۳۴۵ نفر جمعیت و تعداد ۵۶٬۵۶۳ نفر در نقاط روستایی ساکن می‌باشند.
مرکز این شهرستان، پنجاه‌دومین شهر بزرگ ایران براساس آمارهای رسمی سال ۱۳۹۵ به‌شمار می‌رود.[۶][۷][۷][۸]شهرستان بوکان دارای ۲۰۱ روستا است که از این تعداد ۲۵ روستای آن متروکه و کمتر از ۱۷۵ روستای آن دارای سکنه است.
پیشینه
روایات بسیار متعددی در مورد واژهٔ بوکان موجود است که بیشتر تاریخ‌نگاران و باستان‌شناسان آن را تاریخی و برخی مغولی می‌دانند، ولی برخی از پژوهشگران کُرد نیز بر این باورند که این واژه کُردی است.
آثار فراوانی در حومه و روستاهای این شهرستان یافت شده‌است که نشان از وجود تمدن‌های باستانی مختلف در منطقه بوکان دارد. اما در حوزه شهر، تا قبل از دوره قاجار، سندی دال بر وجود شهری دقیقاً با نام «بوکان» در ایران یافت نشده‌است. طی دهه‌های اخیر کتیبه‌های سنگی مختلفی در تپه باستانی قلایچی مربوط به ماناها،[۹] کتیبه‌هایی به زبان آرامی، کتیبه میخی اورارتویی ترغه یافته شده در کوه ترغه (در فاصله ۲۸ کیلومتری شهر بوکان)[۱۰] و آثار باستانی متنوع دیگری که بوکان از نظر جغرافیایی در مرکز و نزدیکی همه این مکان‌هایی قرار گرفته که این اشیاء کشف شده‌اند. در سال ۱۳۹۷ کاوش‌هایی به جهت لایه نگاری در تپه قلعه سردار که در مرکز شهر قرار دارد صورت گرفت. باستان‌شناسان در این کاوش‌ها با توجه به آثار بدست آمده، متوجه شدند که این تپه بیش از ۳۰۰۰ سال قدمت دارد.[۱۱] تعداد ۹۴ اثر تاریخی شهرستان بوکان در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[۱۲]
تقسیمات سیاسی ایران
تا قبل از مشروطه و قانون تشکیل ایالات و ولایات و دستورالعمل حکام تقسیمات کشوری مشخصی در دوره قاجار وجود نداشت.[۱۳] طبق سند خرید شش دانگ بوکان و حومه در سال ۱۲۲۸ شمسی، توسط عزیزخان مکری سردار و وزیر جنگ وقت حکومت ناصرالدین شاه، بوکان از توابع مراغه عنوان شده‌است. در آن زمان این شهر یک روستای کوچک بوده‌است.[۱۴] عزیزخان مکری در اواسط حکومت ناصرالدین شاه، حاکم و ولی‌عهد آذربایجان (که شامل شهرهای آذربایجان می‌شد) بود.
در اولین تقسیمات کشوری در تاریخ ۱۷ آذر ۱۲۸۶ بوکان بعنوان یک قصبه (با جمعیت ۶۰ خانوار)[۱۵] از ولایت ساوجبلاغ مکری (مجموع ساوج‌بولاق، سردشت، بوکان) به‌شمار می‌رفت. در دومین تقسیمات کشوری در سال ۱۳۱۶ بعنوان بخش چهارم به شهرستان ساوجبلاغ مکری ضمیمه شد، در این سال نام ساوجبلاغ (سابلاغ در میان کردها) نیز به مهاباد تغییر نام داده شد و بعنوان شهرستان تابع استان چهارم یعنی آذربایجان غربی تشکیل شد.[۱۶][۱۷]
در تقسیمات کشوری سال ۱۳۴۵ قسمت‌هایی از بخش بوکان شامل دهستان ترجان (در فاصله ۲۸ کیلومتری شهر) از این بخش و استان آذربایجان غربی جدا شد.[۱۸] دلیل جدایی این قسمت‌ها، مناقشه و اختلاف‌های خوانین بخش تیلکو در استان کردستان عنوان شده‌است. دهستان ترجان به مرکزیت روستای باغلوجه (طبق تصویب‌نامه هیئت وزیران سال ۱۳۶۶) باتوجه به نزدیکی جغرافیایی، فرهنگی و سیاسی به شهر بوکان، این دهستان بعنوان بخشی از منطقه مکریان تلقی می‌گردد.
با اینکه در حالت کنونی این دهستان در حوزه استحفاضی شهرستان سقز قرار دارد، اما مردم آن خود را جزو شهرستان بوکان می‌دانند.[۱۹]
در دهه ۱۳۴۰ با گسترش و افزایش جمعیت شهر بوکان، مردم این شهر خواهان تبدیل این بخش به یک شهرستان مستقل بودند. در سال ۱۳۵۵ تنها جمعیت شهر بالغ بر ۲۰٬۵۷۹ (طبق گزارش مرکز آمار ایران ۱۳۵۵[۲۰]) بوده که همه شرایط لازم را برای ارتقاء به شهرستان داشت اما به دلیل کارشکنی‌ها از سوی مسئولین وقت شهرستان مهاباد و نوسان تقسیمات کشوری و همچنین انقلاب ۵۷ و جنگ ایران و عراق باعث شد تبدیل بوکان به شهرستان بیش از ۲۰ سال به طول به انجامد. بخش بوکان از سال ۱۳۳۹ یک کرسی نمایندگی به صورت مستقل در ادوار مختلف مجلس شورای ملی به آن تعلق گرفته‌است. سلیمان انوشیروانی نماینده وقت بوکان در مجلس شورای ملی دربارهٔ مطالبه شهرستان شدن بوکان در تاریخ ۲۹ تیر ۱۳۵۴ چنین گفته‌است:[۲۱]
یکی از تقاضاهائی که مردم بوکان داشتند این بود که بخش بوکان تبدیل به شهرستان به شود و من چهار سال در اینباره تلاش کردم و زحمت کشیدم اما اینکار انجام نشد گناه وزارت کشور نبود بلکه علت دایره تقسیمات کشوری بود که مرتب نوسان داشت و از این وزارتخانه به آن وزارتخانه می‌رفت؛ ولی به هرحال وعده کردند که در اولین فرصت بوکان شهرستان شود.
در ۲۳ اسفند ۱۳۶۸ با تصویب هیئت وزیران، شهرستان بوکان در تابعیت استان آذربایجان غربی تأسیس شد. در اردیبهشت سال ۱۳۶۹ طی یک مراسم رسمی، فرمانداری بوکان شروع به کار نمود.[۲۲]
در حال حاضر شهرستان بوکان دارای ۲ بخش به نام‌های مرکزی و سیمینه‌است و ۷ دهستان دارد.[۲۳] تقسیمات کشوری این شهرستان، بنابرآنچه در نتایج آمارگیری سرشماری سال ۱۳۸۵ کل کشور آمده‌است، بر حسب بخش، شهر، دهستان و روستا به شرح زیر است:[۸]
بخش‌ها
شهرها
دهستان‌ها
دهستان‌های بخش مرکزی
دهستان‌های بخش سیمینه
ویژگی‌های طبیعی و جغرافیایی
وسعت
شهرستان بوکان با وسعت ۲۵۴۱٫۳۰۶ در سال ۱۳۸۵ کیلومترمربع، حدود ۶٫۵۰ درصد از سطح استان را به خود اختصاص می‌دهد. این شهرستان در ارتفاعی حدود ۱۰۰۰ تا بیش از ۲۰۰۰ متر از سطح دریا بوده و شیب میانگین وزنی آن ۸ درصد محاسبه گردیده‌است. از سطح شهرستان ۳۰٫۳۱ درصد اراضی کوهستانی، ۲۹٫۷۳ درصد تپه‌ها و ۳۹٫۹۶ درصد بقیه را اراضی دشتی، سیلابی و… تشکیل می‌دهند. از نظر مختصات جغرافیایی در ۳۶ درجه و ۳۲ دقیقه عرض شمالی و ۴۶ درجه و ۱۳ دقیقه طول شرقی واقع گردیده‌است.
موقعیت جغرافیایی
شهرستان بوکان در منطقه تقریباً کوهستانی و معتدل قرار گرفته که از جهت شمال به شهرستان میاندوآب و از جنوب به شهرستان سقز و از شرق به شهرستان شاهیندژ و از غرب با شهرستان مهاباد و از جنوب غرب با شهرستان سردشت و منطقه ایل گورک همسایه‌است.[۲۴] شهرستان بوکان با بانه ۱۷٫۲، سردشت ۹٫۸، شاهین دژ ۱۴۷٫۳، مهاباد ۸۶٫۶، سقز ۱۴۳٫۲ و میاندوآب ۳۰٫۱ کیلومتر دارای مرز مشترک است.
|
شهرستان مراغه | شهرستان میاندوآب | شهرستان نقده |
|
| شهرستان شاهین دژ | 
|
شهرستان مهاباد | ||
 بوکان 
| ||||
| ||||
| شهرستان تکاب | شهرستان سقز | شهرستان سردشت، شهرستان بانه |
مردم شناسی
اقلیت‌های قومی و مذهبی
از جمعیت این شهرستان، طبق آنچه که فرمانداری بوکان ارائه کرده‌است، در سال ۱۳۹۲ بیش ۹۳ درصد و در نقاط شهری ۹۲ درصد و در نقاط روستایی ۹۷ درصد را مسلمانان تشکیل می‌دهند.[۲۵] در شهرستان بوکان، تاکنون هیچ گونه آماری از اقلیت‌های قومی و مذهبی آن در دسترس عموم قرار نگرفته‌است.
سنی شافعی
اکثریت جمعیت شهرستان بوکان را سنی‌های شافعی تشکیل می‌دهند.
شیعیان
اقلیت شیعه‌ها، بیشتر آن‌ها کارمند نیروهای نظامی هستند که در این شهر مشغول به خدمت هستند و سکونت دارند.
یهودیان
یهودیان با سابقه طولانی (با جمعیتی بیش از ۸۰ خانوار) در این شهر زندگی کرده‌اند که بیشتر آن‌ها به اسرائیل مهاجرت کردند. سایر آن‌ها نیز بعدها در بوکان مسلمان شده‌اند. کوچه کلیسا که در مرکز شهر قرار دارد و در نزدیکی خیابان قلعه سردار و حمام کهنه است، قبلاً در آنجا کنیسه‌ای قدیمی وجود داشت که در حال حاضر خرابه‌ای بیشتر نیست.
بهائیان
اقلیت بهائی که در بوکان هم‌اکنون نیز ساکن هستند، اصالتاً آذری و از شهرهای اطراف به این شهر مهاجرت کرده‌اند، هرچند به زبان کردی منطقه بوکان مسلط هستند.
ارامنه
حسن صلاح در وصف زندگی‌نامه خود به حضور چند ارمنی در بازار کهنه بوکان (در دهه ۱۳۳۰) اشاره کرده‌است که مشغول به نجاری بوده‌اند. اما هیچ‌گاه جمعیت بزرگی از ارامنه در بوکان سکونت نداشته‌اند.
جغرافیای اقلیمی و زیستی
خاک‌شناسی
خاک‌های مطالعه شده در این شهرستان عمدتاً جزو خاک‌های کلاس‌های II و VIاست، که در مناطق کوهستانی کم‌عمق و در بخش‌های مسطح نیمه‌عمیق تا عمیق هستند؛ به سبب وجود عوامل بازدارنده گوناگون سطح شهرستان برای کاربری‌های زراعت آبی، دیم، مرتع و چراگاه محدودیت‌هایی دارد که به‌ترتیب می‌آید. برای کاربری‌های زراعت آبی۸۲ درصد از وسعت شهرستان محدودیت شدید، ۵ درصد محدودیت زیاد، ۳ درصد محدودیت کم و ۱۰ درصد محدودیت خیلی کم دارد. برای کاربری زراعت دیم ۴۳ درصد از مساحت شهرستان محدودیت شدید و۲۶ درصد محدودیت متوسط دارد. برای کاربری مراتع و چراگاه ۱۶ درصد محدودیت شدید، ۴۸ درصد محدودیت زیاد، ۳۳ درصد محدودیت متوسط و۳ درصد محدودیت کم دارد.
زلزله
این شهرستان از نظر توپوگرافی دارای شیب کم ومناسب برای ساخت وساز شهرسازی و از نظر زلزله در منطقه بدون خطر قرار دارد.
گونه‌های جانوری موجود
مهمترین جانوران مهره‌دار شهرستان بوکان دوزیستان، خزندگان، پرندگان، ماهیان و پستانداران هستند. گونه‌های دوزیستان و خزندگان و ماهیان در بخش‌های مربوطه اشاره شده‌است ولی گونه‌های پستانداران شامل: قوچ‌ومیش، خرس، گرگ، روباه، شغال، رودک، سمور، زرد بر و انواع جوندگان هستند.
انواع پرندگان نیز عبارتنداز:
کبک، کبک‌چیل، عقابها، شاهین، بحری، بالابان، لیل، دلیجه، انواع جغد، کرکس‌مصری، دال، حواصیل‌ها، لک‌لک سفید، غازخاکستری، اردک‌سرسبز، خوتکا، فیلوش، اردک‌ارده‌ای، آنقوت، غازپیشانی‌سفید، قره‌غاز، کشیم‌ها، اکراس، کاکاتی‌ها، انواع پرستوهای دریایی، سار، انواع دارکوب، چنگر، سبکبالان و میش‌مرغ می‌باشد.
میش مرغ
پرندهٔ نادری به نام میش‌مرغ در دشت‌های سوتا و سه‌کانیان و در این منطقه زیست می‌کند و در تمام فصول سال دیده می‌شود و مرحله حساس تخم‌گذاری را نیز در این منطقه می‌گذرانند و تعداد قابل توجهی از آن حدود ۱۵۰قطعه در این شهرستان هستند که با توجه به موقعیت منطقه و افزایش جمعیت در چند سال اخیر قابل ملاحظه می‌باشد و از طرف محیط‌زیست کاملاً تحت‌حفاظت قرار دارد. پرندگان شکاری و لاشخورها و انواع پرندگان سبک‌بال، کبک‌معمولی و چیل در سطح شهرستان زیست می‌نمایند ولی تعداد جمعیت و تنوع گونه‌ای پرندگان آبزی با مقایسه با پرندگان خشک‌زی کمتر بوده و پرندگان آبزی فقط در مسیر رودخانه سیمینه‌رود و زرینه‌رود در محدوده این شهرستان دیده می‌شود. از عمده‌ترین زیستگاه‌های چیرگ در ایران می‌توان به دشت‌های اطراف بوکان (دشت سوتاو حمامیان، دشت اینگیجه و آلبلاغ، دشت قازلیان و دشت سه‌کانیان) اشاره کرد که بیشترین جمعیت تولید مثل‌کننده و زمستان گذران میش‌مرغ در ایران را در خود جای داده‌اند. بوکان آخرین پناهگاه این‌گونه با ارزش در ایران می‌باشد و میش مرغ یکی از مهمترین آثار طبیعی ملی در شهرستان بوکان به‌شمار می‌رود.[۲۶]
سمندر کردستانی
در ایران چهار نوع شاخص سمندر وجود دارد که عبارتند از (Neurergus), (N.crocatus), (N.kaiseri), (N.microspilotus) که سمندر کردستانی از نوع N.microspilotus است. پراکنش جهانی سمندر کردستانی محدود به کشورهای ایران (غرب و شمال غرب)، عراق (شمال شرق) و ترکیه (جنوب شرق) بوده و در زمان حاضر جزو گونه‌های در خطر انقراض(endangere) بوده و در فهرست سرخ IUCN طبقه‌بندی شده‌است. هم اینک این‌گونه تنها در ایران در استان‌های کرمانشاه و کردستان (زاگرس مرکزی) و جنوب آذربایجان غربی پراکندگی دارد و بهترین زیستگاه برای این سمندر شهرستان بوکان می‌باشد.[۲۷]
گونه‌های گیاهی
این شهرستان به دلیل موقعیت مناسب آب و هوای خوب و منحصر به فرد خود توانسته بخشی از گونه‌های گیاهی و جانوری را درخود پرورش و جذب کند در شکارگاه‌ها و سطح شهرستان، برخی از گونه‌های گیاهی و جانوری موجود در این شهرستان عبارتند از:
بادام کوهی، نسترن وحشی، زالزالک، گلابی وحشی، انواع بلوط غرب، داغداغان، گز، پسته وحشی (بنه)، انواع گون‌ها، انواع کنگر، انواع سلمه‌تره، ختمی، فرفیون، شیرین‌بیان، گزنه، پونه، کاکوتی، بداغ‌اوتی، کلاه‌میرحسن، بومادران، گل‌گندم، غازآیاقی، آویشن، ریواس، کلاه‌میرحسن، شویدوحشی، ترشک، لاله، جگن، نی، سرخس، تربچه‌وحشی، بارهنگ، مرغ و… [[۲۸]
کشاورزی
شهرستان بوکان جزو شهرستان‌های برتر تولیدکننده گندم در کشور از لحاظ افزایش کمی و کیفی محصول شناخته شده‌است[۲۹] که هر ساله توانایی تولید ۹۰ هزار تن گندم را داراست و رتبه نخست تولید گندم آذربایجان غربی را در اختیار دارد.[۳۰] محصولات عمده کشاورزی شهرستان بوکان گندم، جو، پنبه، حبوبات و چغندرقند است. بوکان از جمله شهرستان‌های سردسیر آذربایجان غربی است که میوه‌های آن سیب، هلو و زردآلو، آلبالو، خیار و.. است. به لحاظ داشتن مراتع فراوان و سرسبز، پرورش گوسفند، بز و گوساله در آن رواج دارد و صدور آن از اهمیّت خاصی برخوردار است. از صنایع دستی، جاجیم بافی و گلیم بافی دارد.[۳۱]
شهرستان بوکان با تولید بیش از ۶۰۰۰ تن انواع سبزیجات، رتبه دوم آذربایجان غربی پس از شهرستان ارومیه را در این محصول کشاورزی داراست. در این شهرستان ۱۷۰ هکتار زمین به کاشت انواع سبزی اختصاص یافته و به صورت میانگین از هر هکتار ۳۵ تن انواع سبزی برداشت می‌شود که سالانه بیش از شش هزار تن انواع سبزیجات برگی و میوه‌ای در این شهرستان تولید می‌شود.[۳۲]
اماکن مذهبی زیارتی
| نام مکان مذهبی | بخش | موقعیت | قدمت | کاربرد |
|---|---|---|---|---|
| چهل اصحابه | سیمینه | روستای کلتپه قرمیش | یکی از قدیمی‌ترین زیارتگاه اسلامی | قبرستان |
| پیرمحمد | مرکزی | جاده شهریکند، سه راه محمودآباد روستای بغده داغی | - | مکان زیارتی |
| مقبره حاج شیخ صوفی | سیمینه | جاده بوکان-میاندواب، روستای داشبند بطرف روستای علی کند | - | قبرستان تاریخی |
| مقبره حاجی شیخ گُل | سیمینه | ۲ کیلومتری جاده بوکان-میاندواب، روستای ناچیت | - | مکان زیارتی |
| خانقاه شمس برهان | مرکزی | ۳۰کیلومتری جاده بوکان-مهاباد سه راهی روستای خانقاه | قاجار | مکان زیارتی و تاریخی |
| مقبره شیخ احمد کُر یا کور (احمد مکریانی) | مرکزی | ۶ کیلومتری شمال‌غرب شهر بوکان، روستای گردی قبران | قاجار | مکان زیارتی و مقبره شاعر نابینایی کُرد |
آثار باستانی بوکان
| نام اثر | موقعیت | قدمت |
|---|---|---|
| تپه تابانی | روستای احمدآباد محال فیض الله بیگی | دوره پارتی و ساسانی |
| تپه آسیاب کهنه | روستای احمدآباد محال فیض الله بیگی | اقوام هزاره اول پیش از میلاد |
| تپه کلک آبی | روستای باغچه محال فیض الله بیگی | اقوام هزاره اول پیش از میلاد |
| تپه سیخان کوچک | روستای ساریقامیش محال فیض الله بیگی | اقوام هزاره اول پیش از میلاد |
| تپه سیخان بزرگ | روستای ساریقامیش محال فیض الله بیگی | اقوام هزاره اول پیش از میلاد |
| تپه موچه | روستای تکان‌تپه محال فیض الله بیگی | اقوام هزاره اول قبل از میلاد |
| تپه کلتپه | روستای کلتپه | اقوام هزاره اول قبل از میلاد |
| قلعه تپی | روستای تپی | دوره نیریزد و هزاره و پانصد سال پیش از میلاد |
| تپه قره کند | روستای قره‌کند محال آختاچی | هزاره اول پیش از میلاد |
| قلعه بردینه | جاده شاهیندژ، روستای آغجیوان | دوره مانا |
| تپه روژبیانی | در روستای عزیزکند | دوره برنز پیش از میلاد |
| تپه داربسر | روستای داربسر در محال آختاچی | دوره اشکانیان |
| زمین‌های جره | روستای شیخلر محال آختاچی | دوره اشکانیان و ساسانی |
| گردی خلیسکه | روستای سراب محال آختاچی | دوران اقوام پارینه‌سنگی |
| تپه گرده‌خزینه | روستای سراب | اقوام دوران کالکوتیک |
| تپه گرده‌شین | روستای سراب | اقوام دوران کالکوتیک |
| تپه آشی | شهر سیمینه | اقوام برنز پیش از اسلام |
| گوکتپه | روستای گوکتپه | نیمه دوم هزاره اول قبل از میلاد |
| تپه گرده‌شین | روستای رحیم خان محال آختاچی | دوره برنز قبل از میلاد |
| تپه محمود | روستای ارمنی بلاغی | اقوام اواخر دوره نوسنگی |
| گرد عثمان قلعه | روستای ساریقامیش | هزاره یکم پیش از میلاد |
| تپه کانی‌کوزه | وستای کانی کوزه‌له | دوره کالکوتیک پیش از میلاد |
| قلعه ناچیت | روستای ناچیت | دوره برنز پیش از میلاد |
| تپه مقصود | روستای ملالر | دوره کالکوتیک |
| تپه عبدالله تپی سی | روستای عبدالله تپی سی | دوره برنز پیش از میلاد |
| تپه گرده‌مالان | کهنه‌ملالر | هزاره یکم پیش از میلاد |
| تپه گرد عربلو | روستای علی‌کند | هزاره یکم پیش از میلاد |
| تپه سردارآباد | روستای سردارآباد | اقوام پارتی و ساسانی پیش از میلاد |
| تپه قلایچی | روستای قلایچی | تمدن ماناها |
| دخمه عباس‌آباد (معروف به بی بی کند) | جاده شاهیندژ در روستای عباس‌آباد بهی بوکان | پیش از تاریخ |
| قلعه کچی بگ | ۵ کیلومتری بوکان در روستای تبت | پیش از تاریخ |
| پل سلطان | جاده شهریکند، روستای زیراندول | دوره صفویه |
اماکن دیدنی و گردشگری
| نام مکان | آدرس | کاربرد |
|---|---|---|
| پارک ساحلی | غرب شهر بوکان، جنب کوه سیاه | بوستان، منطقه تفریحی سیاحتی |
| سد بوکان | ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی بوکان واقع در مسیر جاده شاهین دژ | منطقه گردشگری و تفریحی |
| کوه برده زرد | مسیر جاده کوسه و قازلیان | منطقه گردشگری |
| کوه سیاه (برده رش) | مسیر روستای کوسه روبروی پارک ساحلی | منطقه گردشگری، پارک جنگلی |
| غار قلایچی | ۱۲ کیلومتری بوکان مسیر جاده شاهین دژ | منطقه گردشگری |
| روستای سردارآباد و آشی گلان | ۳۰ کیلومتری بوکان واقع در جاده مهاباد (جاده برهان) سه راهی خانقاه | منطقه سیاحتی |
| غار کول آباد | ۴۰ کیلومتری بوکان واقع در جاده میاندوآب | منطقه گردشگری |
| پارک محمدیه | کمربندی داخل شهر بوکان | سیاحتی، بوستان، تفریحی |
| کوه طرغه | ۲۵ کیلومتری بوکان مسیر جاده مهاباد | منطقه گردشگری |
پانویس
- ↑ «محمد امین زاده به سمت فرماندار شهرستان بوکان منصوب شد». استانداری آذربایجان غربی. ۲۳ شهریور ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲۷ شهریور ۱۳۹۹.
- ↑ جمعیت و خانوار شهرهای استان آذربایجان غربی براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۹۵ بایگانی‌شده در ۱۷ مارس ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine. بازبینی شده در ۱ سپتامبر ۲۰۱۲
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ [۱]
- ↑ «شهرداری بوکان». سازمان آمار و فناوری اطلاعات شهرداری ارومیه. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ فوریه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۲۷ مارس ۲۰۱۰.
- ↑ «نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۶۵ - فرهنگ آبادی‌ها». مرکز آمار ایران. ۱۳۶۵. دریافت‌شده در ۲۷ شهریور ۱۳۹۹.
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۸ آوریل ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۸ آوریل ۲۰۱۳.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۵ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۵ ژانویه ۲۰۱۳.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ «پایگاه اینترنتی مرکز آمار ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ اوت ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۹ ژوئیه ۲۰۰۷.
- ↑ «تحلیل آماری بقایای معماری محوطه مانایی قلایچی بوکان». پایگاه مجلات نور. ۱۳۸۵. دریافت‌شده در ۱ مهر ۱۳۹۹.
- ↑ «دوران‌گردی اورارتوها، کتیبه‌گردی با اورارتوها در ارومیه». وب سایت میراث. ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۱ مهر ۱۳۹۹.
- ↑ «کشف مهم تاریخی: قلعه سردار در شهر بوکان قدمت ۳ هزار ساله دارد». خبرگزاری خبرآنلاین. ۱۳ شهریور ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۱ مهر ۱۳۹۹.
- ↑ «در بوکان ۹۴ اثر ثبت ملی وجود دارد». خبرگزاری میراث فرهنگی. ۱۲ تیر ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۱۲ تیر ۱۳۹۹.
- ↑ «تقسیمات کشوری؛ از ایران باستان تا ۱۰ استانی شدن در دوره رضا شاه». چمدان. ۲۴ اسفند ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۳۱ شهریور ۱۳۹۹.
- ↑ «یک سند تاریخی/ فروش بوکان به عزیزخان سردار در دوره قاجار». خبرگزاری دانا. ۱۴ اسفند ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۳۰ شهریور ۱۳۹۹.
- ↑ دیوید یروشالمی. «یهودیان ایران در قرن نوزدهم». آمازون. دریافت‌شده در ۲۷ آذر ۱۳۹۴ (انگلیسی). تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازبینی=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «جدیدترین تقسیمات کشوری در دی ماه ۱۳۱۶». خبرگزاری ایسنا. ۱۱ دی ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۳۰ شهریور ۱۳۹۹.
- ↑ «تغيير نام واحدهاي جغرافيايي آذربايجان* از سال ۱۳۱۶ تا ۱۳۸۵». نوید آذربایجان. ۲۳ بهمن ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۲ مهر ۱۳۹۹.
- ↑ تاریخ و فرهنگ ادب مکریان. محمدی سقز. ۱۳۶۴. پارامتر
|first1=بدون|last1=در Authors list وارد شده‌است (کمک) - ↑ «هیئت وزیران تصویب کرد اما این روستا دهستان نشد/ باغلوجه فقط تابعیت سقز را یدک می‌کشد». کرد تودی. ۲۲ آذر ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۳۰ شهریور ۱۳۹۷.
- ↑ «تقسیمات کشوری ایران». درگاه ملی آمار. نامشخص. دریافت‌شده در ۲ مهر ۱۳۹۹. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «مذاکرات مجلس شورای ملی دوره بیست و سوم نشست ۲۳۴». کتابخانه مشروطه تا مجلس شورای ملی. ۲۹ تیر ۱۳۵۴. دریافت‌شده در ۱۹ آذر ۱۳۹۵.
- ↑ «ایجاد و تأسیس شهرستان بوکان و بخش سیمینه در تابعیت استان آذربایجان غربی». مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلام. ۱۳۶۸. دریافت‌شده در ۲ مهر ۱۳۶۹. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازبینی=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «آمار». سازمان آمار ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ اوت ۲۰۰۹. دریافت‌شده در چهاردهم تیر ۱۳۹۲. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازبینی=را بررسی کنید (کمک) - ↑ مختصات جغرافیای شهر[پیوند مرده]
- ↑ «جغرافیایی انسانی-دین و مذهب». روابط عمومی فرمانداری شهرستان بوکان. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در پنجم آبان ۱۳۹۳. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازبینی=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «انسان‌شناسی و فرهنگ». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ ژانویه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۳.
- ↑ Kurdpress: بهترین زیستگاه سمندر کُردستانی در ایرن
- ↑ جغرافیای طبیعی شهر
- ↑ «شهرستان بوکان به عنوان برترین شهرستان تولیدکننده گندم در آذربایجان غربی معرفی شد». دریافت‌شده در ۲۴ فروردین ۱۳۹۴.
- ↑ ««کمبود نان» درشهری که به انبار غله استان آذربایجان غربی معروف است». کردپرس. ۱۲–۱۱–۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۴ فروردین ۱۳۹۴. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ دانشنامه اسلام. «بوکان». دریافت‌شده در ۲۴ فروردین ۱۳۹۴.
- ↑ «تولید سالانه ۶۰۰۰ تن سبزی در بوکان». ایرنا. هفتم اردبیهشت ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۲۷ آپریل ۲۰۱۵ (فارسی). تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازبینی=،|تاریخ=را بررسی کنید (کمک)
