افغان (نام قومی): تفاوت میان نسخهها
اصلاح شد. برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
اصلاح شد. برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
این نام از گذشته دور بکار میرفتهاست. [[ستارهشناس]] [[هند|هندی]] قرن ششم میلادی [[واراهامیهیرا]] (Varāha Mihira) در کتاب خود به نام [[برهات سامهیتا]] (Bṛhat-saṃhitā) واژه «اوگاتا» (Avagāṇa) را برای اشاره به این قوم به کار بردهاست.<ref>[http://iranicaonline.org/articles/afgan-in-current-political-usage-any-citizen-of-afghanistan-whatever-his-ethnic-tribal-or-religious-affiliation Ch. M. Kieffer, 'AFGHAN', Encyclopædia Iranica, 1983]</ref> این واژه گرفتهشده از واژه پشتون - پتان است که بعداً به افغان انتقال پیدا کردهاست |
این نام از گذشته دور بکار میرفتهاست. [[ستارهشناس]] [[هند|هندی]] قرن ششم میلادی [[واراهامیهیرا]] (Varāha Mihira) در کتاب خود به نام [[برهات سامهیتا]] (Bṛhat-saṃhitā) واژه «اوگاتا» (Avagāṇa) را برای اشاره به این قوم به کار بردهاست.<ref>[http://iranicaonline.org/articles/afgan-in-current-political-usage-any-citizen-of-afghanistan-whatever-his-ethnic-tribal-or-religious-affiliation Ch. M. Kieffer, 'AFGHAN', Encyclopædia Iranica, 1983]</ref> این واژه گرفتهشده از واژه پشتون - پتان است که بعداً به افغان انتقال پیدا کردهاست |
||
== مشکلات کاربرد واژه == |
|||
کاربرد واژهٔ «افغان» با مشکلاتی همراه است. از نظر قومیتی، یک 'افغان' مترادف است با واژهٔ '[[پشتون]]' یا 'پتان'، گفته میشود بدینسان این واژه همچنین میتواند بر بیشتر باشندگانی که در [[پاکستان]] زندگی میکنند نیز اطلاق شود. اگر ما هر یک از اقوام چندزبانهٔ افغانستان را هم در نظر بگیریم با چنین مشکل مشابهی برمیخوریم: |
|||
[[پرونده:Defense.gov News Photo 111122-M-MM918-004 - U.S. Marine Corps Lance Cpl. Isaiah Schult an improvised explosive device dog handler jokes with Afghan children and an Afghan National Police.jpg|بندانگشتی|چپ|400px| [[سرجوخه]] [[نیروی تفنگداران دریایی ایالات متحده آمریکا]] در حال خوش و بش با [[مردم افغان|کودکان افغان]] در [[ولایت هلمند]]]] |
[[پرونده:Defense.gov News Photo 111122-M-MM918-004 - U.S. Marine Corps Lance Cpl. Isaiah Schult an improvised explosive device dog handler jokes with Afghan children and an Afghan National Police.jpg|بندانگشتی|چپ|400px| [[سرجوخه]] [[نیروی تفنگداران دریایی ایالات متحده آمریکا]] در حال خوش و بش با [[مردم افغان|کودکان افغان]] در [[ولایت هلمند]]]] |
||
مردمان [[مردم نورستانی|نورستانی]] و [[براهویی (طایفه)|براهویی]] بین افغانستان و پاکستان پراکنده شدهاند؛ همچنین [[مردم بلوچ]] به همین شکل پراکنده شده، و افزون بر این در [[ایران]] هم یافت میشوند؛ [[مردم تاجیک]]، [[مردم ازبک|ازبک]]، [[مردم ترکمن|ترکمن]] و [[مردم قرقیز|قرقیز]] بخشی از شمار زیادتر هم تباران خود در جمهوریهای [[تاجیکستان]]، [[ترکمنستان]]، [[ازبکستان]] و [[قرقیزستان]] و همچنین در بخشهایی از [[چین]] (همچون [[سین کیانگ|ناحیهٔ سین کیانگ]]، بجز مردم ترکمن) هستند؛ شمار اندک [[مردم عرب|اعراب]] باشندهٔ مناطق شمالغربی افغانستان بخش کوچکی از ملت بزرگتر عرب از [[مراکش]] (مغرب) تا [[عمان]] هستند، و [[فارسیوان]]های غرب افغانستان نیز از نظر قومیتی بیشتر با باشندگان [[تهران]] (در [[ایران]]) اشتراکاتی دارند تا با باشندگان [[قندهار]] |
مردمان [[مردم نورستانی|نورستانی]] و [[براهویی (طایفه)|براهویی]] بین افغانستان و پاکستان پراکنده شدهاند؛ همچنین [[مردم بلوچ]] به همین شکل پراکنده شده، و افزون بر این در [[ایران]] هم یافت میشوند؛ [[مردم تاجیک]]، [[مردم ازبک|ازبک]]، [[مردم ترکمن|ترکمن]] و [[مردم قرقیز|قرقیز]] بخشی از شمار زیادتر هم تباران خود در جمهوریهای [[تاجیکستان]]، [[ترکمنستان]]، [[ازبکستان]] و [[قرقیزستان]] و همچنین در بخشهایی از [[چین]] (همچون [[سین کیانگ|ناحیهٔ سین کیانگ]]، بجز مردم ترکمن) هستند؛ شمار اندک [[مردم عرب|اعراب]] باشندهٔ مناطق شمالغربی افغانستان بخش کوچکی از ملت بزرگتر عرب از [[مراکش]] (مغرب) تا [[عمان]] هستند، و [[فارسیوان]]های غرب افغانستان نیز از نظر قومیتی بیشتر با باشندگان [[تهران]] (در [[ایران]]) اشتراکاتی دارند تا با باشندگان [[قندهار]]<ref>Warwick Ball, 'THE MONUMENTS OF AFGHANISTAN', 2008, pp. 25-28</ref> |
||
بهمین سبب، واژهٔ 'افغان' مشکلآفرین است: در مفهوم محدودتر این واژه تنها بر یک گروه قومی مشخص اطلاق میشود، مردم پشتون، که افزون بر افغانستان، در پاکستان هم یافت میشوند. در مفهوم گستردهتر، واژهٔ 'افغان' میتواند بر هر یک از باشندگان افغانستان اطلاق شود، هم بر خود پشتونها و هم بر غیر پشتونها که هویت خود را با افغان تباران تعریف نمیکنند. با این حال، هیچکدام از نامهای دیگر نیز کارایی ندارند: کاربرد واژهٔ 'افغانی' معمولاً اجتناب میشود، چون نام واحد پولی کشور است، در صورتیکه واژهٔ 'افغانستانی' نیز غیرضرورتا زاید است (و کاربرد آن در گفتارهای رسمی اجتناب میشود).<ref>Warwick Ball, 'THE MONUMENTS OF AFGHANISTAN', 2008, pp. 25-28</ref> |
|||
== پانویس == |
== پانویس == |
نسخهٔ ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۰، ساعت ۰۰:۲۰
برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. (ژانویه ۲۰۱۹) |
افغان مطابق قانون اساسی افغانستان نام شهروندانِ افغانستان است. در متون سانسیکرت سوارکارانی را که از طریق کوبها (کابل) به حوزهٔ سند، کشمیر وشمال هند میرفتند بنام Aśvakan اسوه کان و در متون پرکریت که کهن تر از سانسیکرت است به تلفظ (اوه گانا) Avagānā یعنی سوارکاران یاد میکردند. در اوستا نیز واژهٔ «اوه گان» بمعنی کوبنده و جنگجو آمده است. ازینرو زبانشناسان از نگاه علم etymology یا تحول واژه ها در طی زمانه ها کلمهٔ «افغان» را برگرفته شده ازین واژگان باستانی میدانند. اصطلاح ابکان واپگان درکتیبه های ساسانی ازعین ریشه آمده وهمان اصطلاح Avagānā اوه گانا به تلفظ دیگریست.
در قانونِ اساسی
طبق قانونِ اساسی افغانستان تمام باشندگان افغانستان افغان هستند. مادهٔ چهارم قانون اساسی افغانستان:
حاکمیتِ ملّی در افغانستان به ملّت تعلق دارد که بهطور مستقیم یا بوسیلهٔ نمایندگانِ خود آن را اعمال میکند.
ملّتِ افغانستان عبارت است از تماِم افرادی که تابعیت افغانستان را دارا باشند.
ملتِ افغانستان متشکل از ملیتهای پشتون، تاجیک، هزاره، ازبک، ترکمن، ایماق، بلوچها، پشهای، نورستانی، عرب، قرقیز، قزلباش، براهویی، پامیری و سایر اقوام میباشد.
بر هر فرد از افراد ملت افغانستان کلمه افغان اطلاق میشود.
هیچ فرد از افراد ملت از تابعیت افغانستان محروم نمیگردد.
امور مربوط به تابعیت و پناهندگی توسط قانون تنظیم میگردد.
پیشینهٔ کاربرد
این نام از گذشته دور بکار میرفتهاست. ستارهشناس هندی قرن ششم میلادی واراهامیهیرا (Varāha Mihira) در کتاب خود به نام برهات سامهیتا (Bṛhat-saṃhitā) واژه «اوگاتا» (Avagāṇa) را برای اشاره به این قوم به کار بردهاست.[۱] این واژه گرفتهشده از واژه پشتون - پتان است که بعداً به افغان انتقال پیدا کردهاست
مردمان نورستانی و براهویی بین افغانستان و پاکستان پراکنده شدهاند؛ همچنین مردم بلوچ به همین شکل پراکنده شده، و افزون بر این در ایران هم یافت میشوند؛ مردم تاجیک، ازبک، ترکمن و قرقیز بخشی از شمار زیادتر هم تباران خود در جمهوریهای تاجیکستان، ترکمنستان، ازبکستان و قرقیزستان و همچنین در بخشهایی از چین (همچون ناحیهٔ سین کیانگ، بجز مردم ترکمن) هستند؛ شمار اندک اعراب باشندهٔ مناطق شمالغربی افغانستان بخش کوچکی از ملت بزرگتر عرب از مراکش (مغرب) تا عمان هستند، و فارسیوانهای غرب افغانستان نیز از نظر قومیتی بیشتر با باشندگان تهران (در ایران) اشتراکاتی دارند تا با باشندگان قندهار[۲]
پانویس
- ↑ Ch. M. Kieffer, 'AFGHAN', Encyclopædia Iranica, 1983
- ↑ Warwick Ball, 'THE MONUMENTS OF AFGHANISTAN', 2008, pp. 25-28
منابع
- کیفِر (Ch. M. Kieffer) (1983). "افغان (AFGHAN)" (به انگلیسی). دانشنامهٔ ایرانیکا. Retrieved 20 June 2011.
- ویلِم فوگِلسَنگ (Willem Vogelsang) (2008), افغانها (the Afghans) (به انگلیسی), پاریس: انتشارات WILEY-BLACKWELL
- وارویک بال (Warwick Ball) (2008), بناهای افغانستان: تاریخ، باستانشناسی و معماری (The Monuments of Afghanistan: History, Archaeology and Architecture) (به انگلیسی), لندن: انتشارات I.B.TAURUS
- سخنران: پروفسور لعلزاد (۲۰۰۸). «ویدئو کلیپ سمینار: چگونگی ایجاد کشوری بنام افغانستان، در لندن، برگرفته از تارنمای یوتیوپ». مرکز مطالعات و پژوهشهای خراسان در لندن. دریافتشده در ۲۰ ژوئن ۲۰۱۱.