نیروگاه سیکل ترکیبی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Sara.ehsa (بحث | مشارکت‌ها)
اضافه شدن راندمان نیروگاه با منبع
Sara.ehsa (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۳: خط ۲۳:


== راندمان نیروگاه های دارای توربین گازی سیكل تركیبی ==
== راندمان نیروگاه های دارای توربین گازی سیكل تركیبی ==
با تركیب سیكل‌های گازی و بخار به درجه حرارت‌های زیاد ورودی و درجه حرارت كم خروجی می‌توان دست یافت. به دلیل اینكه این سیكل‌ها توسط یك منبع سوخت تغذیه می‌شوند راندمان آنها افزایش می‌یابد. بنابراین یك نیروگاه سیكل تركیبی دارای یك سیكل ترمودینامیك است كه بین درجه حرارت احتراق بالای توربین گازی و درجه حرارت تلف شده از كندانسورهای سیكل بخار عمل می‌كند. در صورتی كه نیروگاه سیكل تركیبی فقط برق تولید كند، راندمان آن تا 60 درصد خواهد رسید و در صورتی كه تولید برق همراه با مصرف حرارت باشد، راندمان آن تا 85 درصد افزایش خواهد یافت. <ref>{{یادکرد وب| نشانی = https://poweren.ir/%d9%86%db%8c%d8%b1%d9%88%da%af%d8%a7%d9%87-%d8%b3%db%8c%da%a9%d9%84-%d8%aa%d8%b1%da%a9%db%8c%d8%a8%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa.html| عنوان = نیروگاه سیکل ترکیبی چیست| زبان = فارسی}}</ref>
با تركیب سیكل‌های گازی و بخار به درجه حرارت‌های زیاد ورودی و درجه حرارت كم خروجی می‌توان دست یافت. به دلیل اینكه این سیكل‌ها توسط یك منبع سوخت تغذیه می‌شوند راندمان آنها افزایش می‌یابد. بنابراین یك نیروگاه سیكل تركیبی دارای یك سیكل ترمودینامیك است كه بین درجه حرارت احتراق بالای توربین گازی و درجه حرارت تلف شده از كندانسورهای سیكل بخار عمل می‌كند. در صورتی كه نیروگاه سیكل تركیبی فقط برق تولید كند، راندمان آن تا 60 درصد خواهد رسید و در صورتی كه تولید برق همراه با مصرف حرارت باشد، راندمان آن تا 85 درصد افزایش خواهد یافت. <ref>{{نام خانوادگی = سیاه تیری| یادکرد وب|نشانی = https://poweren.ir/%d9%86%db%8c%d8%b1%d9%88%da%af%d8%a7%d9%87-%d8%b3%db%8c%da%a9%d9%84-%d8%aa%d8%b1%da%a9%db%8c%d8%a8%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa.html ‏|عنوان = نیروگاه سیکل ترکیبی چیست| زبان = فارسی |ناشر = Power Engineering |تاریخ = ۰۹ اسفند ۱۳۹۸}}</ref>


== سوخت نیروگاه های سیكل تركیبی ==
== سوخت نیروگاه های سیكل تركیبی ==

نسخهٔ ‏۲ سپتامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۵:۰۵

نیروگاه سیکل ترکیبی (به انگلیسی: Combined cycle power plant) نیروگاهی است که شامل تعدادی توربین گاز و توربین بخار می‌شود. در این نوع نیروگاه، با استفاده از بویلر بازیاب، از حرارت موجود در گازهای خروجی از توربین‌های گاز، برای تولید بخار آب مورد نیاز در توربین‌های بخار استفاده می‌شود. اگر توربین گاز به صورت سیکل ترکیبی نباشد، گازهای خروجی آن، که می‌توانند تا ۶۰۰ درجه سانتیگراد دما داشته باشند، مستقیماً وارد هوا شده و انرژی باقی‌مانده در آن‌ها هدر می‌رود. در حالی که در نیروگاه سیکل ترکیبی، از این انرژی استفاده می‌شود و بویلر توربین بخار بدون نیاز به سوخت، بخار آب تولید می‌کند؛ بنابراین، با استفاده از این روش، راندمان (بازده) سیکل افزایش می‌یابد. نیروگاه‌های سیکل ترکیبی (Combined cycle power plant) راه حل بسیار کارآمد، انعطاف‌پذیر، قابل اعتماد، مقرون به صرفه و سازگار با محیط زیست برای تولید برق است. نیروگاه سیکل ترکیبی در واقع ترکیبی از توربین بخار و توربین گازی می‌باشد به نحوی که ژنراتور توربین گازی برق را تولید می‌کند، در عین حال انرژی حرارتی تلف شده از توربین گاز (توسط محصولات احتراق) برای تولید بخار مورد نیاز توربین بخار مورد استفاده قرار می‌گیرد و به این طریق برق اضافی تولید می‌شود. با ترکیب کردن این دو سیکل بهره بری از نیروگاه افزایش پیدا می‌کند. بازده الکتریکی از یک چرخه ساده کارخانه نیروگاه برق بدون استفاده از اتلاف گرما به‌طور معمول راندمانی بین ۲۵ تا ۴۰ درصد دارد، در حالی که همان نیروگاه با سیکل ترکیبی راندمان الکتریکی حدود ۶۰ درصد را دارد. همان‌طور که گفته شد این نیروگاه‌ها از ترکیب توربین‌های بخار و گاز ساخته می‌شوند و بسته به نوع توربین‌ها، دیگ‌های بازیافت گرما، و دستگاه‌های بازیابی انواع متعددی دارند. با به کارگیری توربین‌های بخار در چرخه‌های ترکیبی می‌توان پایین بودن بازده آن را بر طرف کرد و در نتیجه آن را برای تأمین بار پایه به کار گرفت، در عین حال از مزایای دیگر آن نیز مانند راه اندازی سریع و انعطاف‌پذیری آن در محدودهٔ گسترده‌ای از بار بهره‌مند شد. به صورت تئوریک، انرژی قابل بازیابی از اگزوز توربین‌های گازی حدود نصف انرژی تولید شده توسط خود توربین گاز است؛ بنابراین، توان توربین بخار حدود نصف توربین گاز خواهد بود. در برخی از طراحی‌ها، دو توربین گاز، انرژی مورد نیاز برای یک توربین بخار را ایجاد می‌کنند و در نتیجه، توان تولیدی توربین‌های بخار در حدود توربین‌های گاز می‌شود.

تاریخچه نیروگاه چرخه ترکیبی

ایده سیکل ترکیبی برای بهبود بازده سیکل ساده برایتون، از طریق استفاده از حرارت گازهای خروجی توربین گازی، پیشنهاد شد. این امر به وسیله بازیافت گرما مورد آزمایش قرار گرفت. بازیافت گرما توانست انرژی که از خروجی توربین گازی هدر می‌رفت را از ۷۰ به ۶۰ درصد انرژی داده شده، برساند. مبادله کن گرما امکان افزایش توان خروجی را ندارد و فقط راندمان را افزایش می‌دهد. از آنجایی که مبادله کن گرما افت فشار زیادی را به سیکل وارد می‌کند، استفاده از آن باعث کاهش نسبت فشار توربین و در نتیجه کاهش توان خالص خروجی می‌شود. با توجه به توان بیشینه چرخه‌های ساده، از آن‌ها در جاهایی بهره می‌گیرند که راندمان خروجی از اهمیت کمتری برخوردار است. در حالی که چرخه‌های بازیابی را در مواردی مورد استفاده قرار می‌دهند که راندمان بالا نیاز است. در نتیجه توان خروجی سیکل بازیاب در حدود ۱۱ تا ۱۴ درصد پایین‌تر از سیکل ساده است، که در یک ارزیابی کلی به این نتیجه می‌رسیم که بازده نیروگاه توربین گازی همراه با بازیاب روش پر هزینه‌ای است. از این رو باید به دنبال روشی بود که از طریق آن بتوان به هر دو نیاز، یعنی راندمان و توان بالا دست یافت. راه حلی که پیشنهاد شد در واقع بهره‌گیری از انرژی حرارتی بسیار بالای گازهای خروجی توربین گازی برای تولید بخار مورد نیاز نیروگاه بخار بود. توربین گازی دارای گازهایی با دمای حدود ۱۲۰۰ تا ۱۶۰۰ درجه سانتی گراد، و توربین گازی ماشینی با دمای حدود ۵۳۰ تا ۶۴۰ درجه سانتی گراد می‌باشد، که با ترکیب هم‌زمان توربین گازی در طرف گرم و توربین بخار در طرف سرد را نیروگاه سیکل ترکیبی می‌گویند. اولین نیروگاه سیکل ترکیبی در ۱۹۵۰ ساخته شد. از آن به بعد تعداد نیروگاه‌های سیکل ترکیبی به خصوص در دهه ۱۹۷۰ به سر عت افزایش یافت.

انواع نیروگاه سیکل ترکیبی

نیروگاه‌های سیکل ترکیبی از نظر نوع توربین‌ها و بازیاب‌ها و وجود مشعل به دسته‌های زیر تقسیم می‌شوند:

۱. نیروگاه‌های سیکل ترکیبی با مشعل

۲. نیروگاه‌های سیکل ترکیبی بدون مشعل

۳. نیروگاه‌های سیکل ترکیبی با دیگ بازیافت گرما مجهز به بازیابی یا گرمایش آب تغذیه

۴. نیروگاه‌های سیکل ترکیبی با دیگ بازیافت گرما با فشار بخار چند گانه

۵. نیروگاه‌های سیکل ترکیبی با سیکل بسته توربین گازی با گرمایش آب تغذیه در چرخه بخار در نوع اول از نیروگاه‌ها یک مشعل در داخل بویلر قرار می‌دهند و بیشتر در نیروگاه‌هایی مورد استفاده قرار می‌گیرد که قرار باشد بخش بخار آن به‌طور دائم کار کند، که در این صورت نباید وابستگی به توربین گازی داشته باشد. در نوع دوم از این نیروگاه‌ها از گازهای داغی که به عنوان محصولات احتراقی از توربین گازی خارج می‌شود مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دود خروجی دارای حجم بالا و دمایی حدود ۵۰۰ درجه سانتی گراد است و به داخل بویلر برای تبدیل آب به بخار ارسال می‌شود تا از انرژی بخار برای به حرکت درآوردن ژنراتور مورد استفاده قرار بگیرد. کاربرد گونه‌های مختلف سیکل‌های ترکیبی متفاوت است. ازنیروگاه سیکل ترکیبی بدون مشعل بیشتر برای تأمین بار پایه و میانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در نوع سوم از این نیروگاه‌ها در چرخه ترکیبی، گازهای خروجی یک چرخه ساده توربین گازی که شامل کمپرسور هوا (َAC)، اتاق احتراق(CC) و توربین گازی (GT) است، وارد دیگ بازیافت گرما (HRB) می‌شود و در آنجا برای تولید بخار فوق گرم مورد استفاده قرار می‌گیرد. در چرخه‌های ترکیبی که قدرت پایینی دارند توان توربین بخار در حدود ۵۰ درصد کمتر از توربین گازی است. در نوع چهارم این نیروگاه‌ها که بخار با فشار چندگانه تولید می‌شود، دمای گازهای خروجی دیگ بازیافت گرما کاهش می‌یابد و به این ترتیب بازده نیروگاه به‌طور کلی افزایش پیدا می‌کند. ساده‌ترین نوع این چرخه، چرخه با فشار دوگانه است، هرچند که چرخه با فشار سه‌گانه نیز مورد استفاده قرار گرفته‌است. به عنوان مثال در یک سیکل با فشار دوگانه، دیگ بازیافت گرما دارای دو مدار برای تولید بخار است. مدار اول مدار فشار بالاست که بخار تولید شده در آن از مجرای ورودی توربین وارد آن می‌شود، و مدار دوم مدار فشار پاین است که بخار تولید شده در آن از طبقات با فشار پایین‌تر وارد توربین می‌شود. در یک چرخه ترکیبی پیشنهادی با فشار سه‌گانه، بخار دیگری با فشاری بین فشارهای ورودی به دو توربین بخار تولید می‌شود. این بخار به اتاق احتراق توربین گازی تزریق می‌شود تا میزان گسیل اکسیدهای نیتروژن تا حد استاندارد تعیین شده، کاهش بیابد. در صورتی که از این روش استفاده شود، مقداری آب تلف خواهد شد که به‌طور پیوسته باید آن را جبران کرد.

راندمان نیروگاه های دارای توربین گازی سیكل تركیبی

با تركیب سیكل‌های گازی و بخار به درجه حرارت‌های زیاد ورودی و درجه حرارت كم خروجی می‌توان دست یافت. به دلیل اینكه این سیكل‌ها توسط یك منبع سوخت تغذیه می‌شوند راندمان آنها افزایش می‌یابد. بنابراین یك نیروگاه سیكل تركیبی دارای یك سیكل ترمودینامیك است كه بین درجه حرارت احتراق بالای توربین گازی و درجه حرارت تلف شده از كندانسورهای سیكل بخار عمل می‌كند. در صورتی كه نیروگاه سیكل تركیبی فقط برق تولید كند، راندمان آن تا 60 درصد خواهد رسید و در صورتی كه تولید برق همراه با مصرف حرارت باشد، راندمان آن تا 85 درصد افزایش خواهد یافت. [۱]

سوخت نیروگاه های سیكل تركیبی

نیروگاههای سیكل تركیبی معمولاً از گاز طبیعی استفاده می‌كنند، اگرچه از سوخت‌های دیگری مانند گاز مصنوعی نیز در این نیروگاهها استفاده می‌شود. سوخت‌های مكمل كه در نیروگاههای سیكل تركیبی مصرف می‌شوند عبارتند از گاز طبیعی، ذغال‌سنگ و غیره. نیروگاههای سیكل تركیبی خورشیدی هم‌اكنون در الجزیره و مراكش در دست ساخت می‌باشد.

نیروگاه چرخه ترکیبی خورشیدی

شمایل نیروگاه سیکل ترکیبی

نیروگاه‌های چرخه ترکیبی، همانند نیروگاه‌های گازی، معمولاً از گاز طبیعی یا گازوئیل به عنوان سوخت استفاده می‌کنند. در سال ۱۳۸۸ برای اولین بار در دنیا، نیروگاه خورشیدی یزد با استفاده از انرژی خورشیدی ساخته شد.[۲]

پانویس

  1. الگو:نام خانوادگی = سیاه تیری
  2. "Yazd Solar Energy Power Plant 1st in its kind in world - Official" (به انگلیسی).