محمدباقر نیو

محمد باقر نیو
Mohammad Bagher Niv
زادهٔ	۱۲۸۸ تهران
محل زندگی	تهران
ملیت	ایرانی
شهروندی	تهران، اصفهان، یزد، کلارآباد
شناخته‌شده برای	اولین دانش‌آموختهٔ مهندسی در ایران
جایزه(ها)	اولین مرد دانش‌آموختهٔ مهندسی ایران اقدامات مؤثر و صادقانه به کشور
پیشینه علمی
شاخه(ها)	مهندسی ماشین و مکانیک
استاد راهنما	ونمانگ اشترانگ
تأثیر گرفته از	بنیان‌گذار صنعت کاشی،وارد کننده صنعت نساجی مدرن، راه اندازنده ضرابخانه ملی، مروج چایکاری نوین

محمد باقر نیو (زاده ۱۲۸۸ در تهران - ۱۳۸۰ کِلارآباد)، اولین دانش آموخته مهندسی ایران و اولین رئیس ایرانی ضرابخانهٔ خزانهٔ دولتی پس از راه اندازندی آن، همچنین بنیان‌گذار صنعت کاشی و سفال، وارد کننده صنعت نساجی مدرن، و در نهایت مروّج و بانی کشاورزی و چایکاری مدرن در کشور است.

تحصیلات

در ابتدا پدرش، حاج شیخ احمد، شرایط و امکانات مکتب را برای فرزندانش فراهم و با تعلیمات خود و دیگر معلمان راه را برای ادامه تحصیل آنان هموار نمود. در دوره تحصیلات دولتی و در کلاس هشتم بود که به حد خاص تواناییش در درک و حل مسائل ریاضی پی برده شد و بعد از فارغ التحصیلی توسط مدرسه، بعنوان کاندیدای مناسبی برای دوره آغازین فعالیتِ مدرسهٔ صنعتی دولتی (نام پیشین دانشگاه علم و صنعت ایران) در سال ۱۳۰۸ معرفی و زیر نظر اساتید کشور آلمان که برای ایجاد سیستم آموزش عالی کشور در این پروژه انجام نقش می کردند، در سال ۱۳۱۱ به عنوان اولین دانش‌آموختهٔ آموزش عالی مهندسی کشور، در رشتهٔ مهندسی ماشین (برق و مکانیک)، موفق به دریافت دانشنامهٔ مهندسی گردید. وی پس از آن برای طی دوره های عالی تر علمی و تخصصی به آلمان رفت.

فعالیت های کاری

محمد باقر نیو، در طول سال‌ها تلاش و خدمات علمی نه تنها مسئول راه‌اندازی ضرابخانهٔ ایران و رئیس فنی کارخانه‌های متعلق به وزارت دارایی بود، بلکه اولین کسی بود که توانست پس از طی کردن مقدمات و دوره‌های تعمیر کاری در اروپا، فن تعمیرات مکانیکی صنایع مختلف را وارد کشور کرده، راه را برای تربیت شاگردان و تکنسین‌های ماهر بسیاری هموار نماید. نیو کارش را از ضرابخانهٔ تهران قدیم شروع کرد و چنان در کارش جدی و سخت کوش بود که به سرعت مسئولیت راه‌اندازی بخشی از صنایع کشور را بر عهده گرفت. او در حقیقت اولین تحصیلکردهٔ ایرانی است که توان وارد کردن علوم و فنون جدید مهندسی به داخل کشور را در خود تقویت کرد و پس از آنکه مسئولان وقت دولت به حسن نیت و توان مهندسی او یقین حاصل کردند، وظایف دیگری به او محول کردند و پس از مدتی نیو مسئولیت راه‌اندازی صنایع نساجی و انتقال تکنولوژی آجر سفال به داخل را تقبل کرد و در این راه نیز خوش درخشید. وی بدان اندازه در صنعت نساجی پیش رفت که عضو بین‌المللی نساجان جهان شناخته شد و بسیاری از کارخانه‌ها چون میهن بافت اصفهان توسط او بازسازی و به سوددهی منجر شدند.

پدر مهندسی ماشین پس از تفویض ریاست ضرابخانهٔ خزانهٔ دولتی، متعاقباً به عنوان مشاور در وزارت صنایع خدمت کرد و در راه‌اندازی صنایع نساجی و انتقال تکنولوژی آجر سفال نقش اساسی داشته‌است. پس از اینکه نیو با سمت کارشناس و مشاور به خدمت سازمان برنامه و بودجه درآمد، به عنوان مدیر کل کارخانهٔ چای شمال در ضمن بازرسی با صنعت چای‌کاری آشنا شد و با ارائهٔ طرح تشکیل شرکت چای ایران، خود از طرف سازمان، مامور تشکیل شرکت چای ایران شد. علاقهٔ وافر وی به این صنعت موجب شد تا پس از بازنشستگی فعالیت های تحقیقاتی خود را در زمینه کشاورزی و مخصوصا چایکاری ادامه دهد.

وی همانطور که با کشاورزی و چالش های آن بیشتر آشنا می شد، در دوره جدیدی از زندگی خود هدف پیشرفت این صنعت را در پیش گرفت. پس از دو دهه فعالیت در این حوزه توانست از متخصصین کشاورزی و تکنسین های چای ژاپنی دعوت نماید تا از کارخانه چای شمال و همینطور باغ چای شخصی خود که دومین مزرعهٔ بزرگ چای در شمال کشور بود و بخش اعظم برگ سبز ورودی به این کارخانه را فراهم می آورد، بازدید نمایند. اعضای هیات ژاپنی، کشور که از قرن نهم میلادی توسط مبلغین بودیست با چای آشنا گردیده بود و پس از چندی، به صلاحدید امپراطوری زمان، اقدام به کشت وسیع این محصول و بومی سازی آن نموده و موفقیتی بسیار در کاشت چای در جغرافیای ژاپن کسب نموده، در مواجهه با فعالیت های ایران علاوه بر تقدیر، تبادلات اطلاعاتی بیشتری را به میانگری ایشان سر گرفتند که کاربست آنها نیز به افزایش بیشتر میزان تولید در واحد متراژ و کنترل بهتر آفات انجامید. نیو، شیوه های برداشت با موتور های تک و دو نفره، آبیاری قطره ای و زمانبندی کود دهی، زمان و روش هرس را برای محصول چای در ایران بهینه، اجرا و اصلاح نموده و با پیگیری و حفظ روابط تنگاتنگ با سازمان چای کشور در گیلان از آن، جهتِ تبادل دانشِ اطلاعاتی استفاده، همواره سعی در توانمند سازی هر چه بیشتر صنعت چای کشور و توانگری مضاعف کشاورزان داشت.

زندگی شخصی

نیو سفرهای بسیاری به نقاط مختلف دنیا داشته و بخش اعظمی از قاره های اروپا و آسیا را با هدف یافتن ایده های مناسب جهت ورود به صنایع کشور در نوردید. او که فعالیتهای علمی و اکتشافاتی خود را در حل مشکلات صنایع کشور، بعمل و گردش انداخته بود، همزمان چنان مجذوب رمز و راز هستی بود و از دریچه علم بر جنبه های ذات و ذرات پهنه گیتی می نگریست که جهد در تحصیل علم را در کهولت نیز همچنان بی هیچ کاستی ادامه میداد و هیچ گونه محدودیتی بر قلمرو ذهنی فعالیت هایش سایه افکن نبود. خود را با هر اختراع علمی آشنا میکرد و از اولین نسخه از ابزار های مهندسی دیجیتال، نسل های مترجم های همراه و دستیار های هوشمند استفاده میکرد. با ظهور رایانه های شخصی هر پیشرفت کوچک و ابزار جانبی نوینی از درایو های نوری و دیسک های فشرده تا پرینتر ها و اسکنر ها را مورد استفاده قرار میداد. با نرم افزار های متعددی آشنا گردید و کار با رایانه را تا استقاده از نسل اینترنتِ دایل آپ، پی گرفت و همزمان نسل جوان خانواده اش را نیز تشویق و حمایت می نمود تا در تحصیل آن با وی همراه گردند.
نیو طی مراسم ویژه‌ای که در سال ۱۳۷۸ به مناسبت هفتادمین سالگرد تاسیس دانشگاه علم و صنعت ایران برگزار شد به عنوان یکی از پیشکسوتان و استادان عالی مقام و اولین مرد دانش‌آموختهٔ مهندسی ایران معرفی شد و مورد قدردانی قرار گرفت. وی چندی بعد لوح تقدیری را به پاس اقدامات مؤثر و صادقانه به کشور در طول زندگی پربارش از دستان رئیس‌جمهور وقت (محمد خاتمی) دریافت نمود. وی در طول بازدید ها و مصاحبه هایی که با اعضای هیئت علمی و نخبگان دانشگاه علم و صنعت به صورت میزبان یا میهمان حضور داشت، بارها در کلام دکتر جلالی، بنیانگذار و موسس اولین پایانه های متصل به اینترنت پرسرعت در طرح روستا های الکترونیک در روستای قرن آباد، طرحی که به دریافت جایزه بهترین روستای الکترونیک در خاورمیانه در دهه هشتاد نائل آمد و همچون بسیاری دیگر از تلاش هایش، در شکل گیری توانایی های پیشرفته تبادلات اطلاعاتی در کشور، نقش تعیین کننده داشته است، همینطور دیگر اساتید همچون مهندس کتابی اولین اعضای هیئت علمی دانشگاه در آن زمان، پس از شناخت و تبادل فکری با عنوان پروفسور مخاطب قرار میگرفت.
او که توانسته بود بخش بسیاری از دانش مکتوب زمان خود را در قالب کتب چاپی به زبانهای آلمانی و انگلیسی تهیه و مطالعه کند، همزمان علاقه وافری به ادبیات داشته و پیوسته از گنجینه های منظوم و منثور زبان فارسی بهره می جست و با عضویت در نشریات علمی دنیا، به نوبه خود شاهد پیشرفت ها و نظریات علمی همچون فیزیک کوانتم و مسائل اعداد می بود. ایشان در روز ۱۱ فروردین ۱۳۸۰ در سن ۹۲ سالگی در شهر کلارآباد و منزل شخصی اش درگذشت و در مزار همین شهر، نزدیک به بخشی از مراتع چایِ کلارآباد بالا به خاک سپرده شد. پس از آن دانشگاه علم و صنعت ایران اقدام به بازگشایی کتابخانه این دانشگاه به یاد این مرحوم و به نام ایشان نمود.