امانالله جهانبانی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
افزودن شهر محل تولد برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
Mehrdad2021 (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
| image = Am_Djanhanbani.jpg |
| image = Am_Djanhanbani.jpg |
||
| caption = امانالله جهانبانی |
| caption = امانالله جهانبانی |
||
| office1 = [[وزارت دفاع|وزیر جنگ]] |
| office1 = [[وزارت دفاع|وزیر جنگ ایران]] |
||
| monarch1 = [[محمدرضا پهلوی|محمدرضاشاه پهلوی]] |
| monarch1 = [[محمدرضا پهلوی|محمدرضاشاه پهلوی]] |
||
| primeminister1= [[علی سهیلی]] |
| primeminister1= [[علی سهیلی]] |
||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
| predecessor1 = |
| predecessor1 = |
||
| successor1 = |
| successor1 = |
||
| office2 = [[وزارت کشور|وزیر کشور |
| office2 = [[وزارت کشور|وزیر کشور]] |
||
| primeminister2= [[محمدعلی فروغی]] |
| primeminister2= [[محمدعلی فروغی]] |
||
| term_start2 = ۱۳۲۰ |
| term_start2 = ۱۳۲۰ |
||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
| predecessor2 = |
| predecessor2 = |
||
| successor2 = |
| successor2 = |
||
| office3 |
| office3 = [[وزارت راه و شهرسازی|وزیر راه]] |
||
| primeminister3 = |
| primeminister3 = [[محمدعلی فروغی]] |
||
| term_start3 = |
| term_start3 = |
||
| term_end3 = |
| term_end3 = |
||
| predecessor3 = |
| predecessor3 = |
||
| successor3 = |
| successor3 = |
||
| office4 = [[مجلس سنای ایران|سناتور]] |
|||
| constituency4 = [[آذربایجان شرقی]]{{سرخط}} (دوره‌های چهارم تا ششم) {{سرخط}}[[آذربایجان غربی]] {{سرخط}}(دوره‌های دوم و سوم){{سرخط}} [[فارس]] {{سرخط}}(دوره اول) |
|||
| birth_date = ۱۲۷۴ |
| birth_date = ۱۲۷۴ |
||
| birth_place = [[اراک]] |
| birth_place = [[اراک]] |
||
| خط ۳۶: | خط ۳۸: | ||
قمر طلعت، اختر السلطنه، هلن |
قمر طلعت، اختر السلطنه، هلن |
||
| children = دوازده فرزند: [[نادر جهانبانی|نادر]]، [[مهرمنیر جهانبانی|مهرمنیر]]، [[خسرو جهانبانی|خسرو]]، [[حمید جهانبانی|حمید]]، [[حسین جهانبانی|حسین]] |
| children = دوازده فرزند: [[نادر جهانبانی|نادر]]، [[مهرمنیر جهانبانی|مهرمنیر]]، [[خسرو جهانبانی|خسرو]]، [[حمید جهانبانی|حمید]]، [[حسین جهانبانی|حسین]] |
||
| occupation = |
| occupation = |
||
| profession = نظامی و |
| profession = نظامی و دولتمرد |
||
|cabinet = |
|cabinet = |
||
| religion = [[اسلام]] |
| religion = [[اسلام]] |
||
| خط ۵۲: | خط ۵۴: | ||
|footnotes = |
|footnotes = |
||
}} |
}} |
||
سپهبد '''امانالله جهانبانی''' (۱۲۷۴ [[اراک]]– ۱۰ اردیبهشت ۱۳۵۳) شاهزاده قاجار، از فرماندهان [[ارتش شاهنشاهی ایران]]، دولتمرد و [[مجلس سنای ایران|سناتور]] دوره پهلوی بود. |
|||
سپهبد '''امانالله جهانبانی''' (زاده ۱۲۷۴ [[اراک]]– درگذشته ۱۰ اردیبهشت ۱۳۵۳<ref>[https://www.google.com/search?client=ms-android-samsung&biw=412&bih=652&tbm=bks&sxsrf=ACYBGNRHo0_5UpyVLV2ybmIW8IBlFBhuEg%3A1581416133420&ei=xX5CXuuXGfWVjLsPnsWbmA8&q=امان%E2%80%8Cالله+جهانبانی+۱۰+اردیبهشت+۱۳۵۳+درگذشت&oq=امان%E2%80%8Cالله+جهانبانی+۱۰+اردیبهشت+۱۳۵۳+درگذشت&gs_l=mobile-gws-serp.12...7236.13372.0.14240.2.2.0.0.0.0.327.642.3-2.2.0....0...1c.1j2j4.64.mobile-gws-serp..0.0.0....0._YpZ_fpfe2E]</ref>) از صاحب‌منصبان در دوران [[دودمان پهلوی]] بود. او از فرماندهان [[ارتش شاهنشاهی ایران]] و هم‌چنین پنج دوره نمایندهٔ [[سنا|مجلس سنا]] در دوران سلطنت [[محمدرضا پهلوی|محمدرضاشاه پهلوی]] و مدتی نیز رئیس ادارهٔ کل صنایع و معادن بود. |
|||
== تحصیلات ابتدائی و خدمت در قزاقخانه == |
== تحصیلات ابتدائی و خدمت در قزاقخانه == |
||
نصرت‌الله فرزند [[امانالله میرزا جهانبانی|امانالله میرزا ضیاءالدوله]] نوهٔ سیف‌الله میرزا چهل و دومین پسر فتحعلی شاه قاجار |
نصرت‌الله میرزا فرزند [[امانالله میرزا جهانبانی|امانالله میرزا ضیاءالدوله]] نوهٔ سیف‌الله میرزا چهل و دومین پسر فتحعلی شاه قاجار بود. پس از انتحار پدر امانالله خوانده شد <ref name="autogenerated3">دانشنامه جهان اسلام</ref> و از ده سالگی<ref name="autogenerated1">ویکی‌پدیای انگلیسی</ref> او را جهت تحصیلات مقدماتی و عالی به مدارس نظام روسیه فرستادند. <ref name=":0">{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی۱=عاقلی |نام۱=باقر |عنوان=رضاشاه و قشون متحدالشکل |تاریخ=۱۳۸۶ |ناشر=نشر نامک |مکان=تهران |شابک=964-6895-05-0 |صفحات=۴۱۳ - ۴۱۴}}</ref> |
||
پس از بازگشت با درجه یاوری (سرگردی) در [[بریگاد قزاق|قزاقخانه]] مشغول خدمت شد. چندی ریاست قسمت توپخانه آتریاد کرمانشاه را برعهده داشت. در همان آتریاد [[رضا شاه|سرهنگ رضاخان]] فرمانده قسمت پیاده بود. امانالله میرزا مقارن [[کودتای سوم اسفند]] ۱۲۹۹ درجه سرهنگی داشت.<ref name=":0"/> |
|||
== قشون متحدالشکل == |
== قشون متحدالشکل == |
||
پس از تشکیل قشون |
پس از تشکیل قشون متحدالشکل، سرهنگ امانالله میرزا به ریاست ارکان حرب (ستاد) قشون برگزیده شد. وی فرمانده قوای اعزامی به آذربایجان جهت دفع خطر [[اسماعیل آقا سیمیتقو]] بود که با کسب پیروزی در [[نبرد شکریازی]] [[قلعه چهریق]] را به تصرف قوای دولتی درآورد و [[نشان ذوالفقار]] گرفت. در خرداد ۱۳۰۲ سرپرست پنجاه دانشجویی شد که برای تحصیل نظام به اروپا اعزام شدند و دوره ستاد را آنجا طی کرد. در اوایل ۱۳۰۵ در معیت رضاشاه به خراسان سفر کرد و پس از خلع درجه و برکناری [[جان محمد امیرعلائی|جان محمدخان]] فرمانده لشکر شرق شد. در ۱۳۰۶ با حفظ سمت به بلوچستان رفت و در چند زدوخورد به آن منطقه امنیت بخشید و درجه امیرلشکری گرفت. چندی هم ریاست بازرسی ارتش را سرپرستی می‌کرد. در ۱۳۱۴ رئیس دانشگاه جنگ شد <ref name=":0"/> و در پنجم اسفند همان سال به ریاست اداره کل صنعت رسید. |
||
== مغضوبیت == |
== مغضوبیت == |
||
در نیمه‌های سال ۱۳۱۶ پس از یک شرفیابی به دلایل نامعلومی مورد غضب رضاشاه قرار گرفت. لاجرم از ریاست |
در نیمه‌های سال ۱۳۱۶ پس از یک شرفیابی به دلایل نامعلومی مورد غضب رضاشاه قرار گرفت. لاجرم از ریاست اداره کل صناعت برکنار شد و چندی در زندان دژبان و بعد در [[زندان قصر]] محبوس بود. سرانجام پس از یک سال با خلع درجه و اخراج از ارتش از زندان آزاد شد ولی زیر نظر پلیس بود.<ref name=":0"/> |
||
== بازگشت به سیاست == |
== بازگشت به سیاست == |
||
پس از استعفای |
پس از استعفای رضاشاه از جهانبانی اعاده حیثیت شد و با همان درجه به خدمت بازگشت و در کابینه [[محمدعلی فروغی|فروغی]] وزیر شد. ابتدا وزیر کشور و سپس وزیر راه بود. در کابینه [[علی سهیلی|سهیلی]] به وزارت جنگ منصوب شد. پس از گشایش مجلس سنای ایران در سال ۱۳۲۸، تا آخر عمر شش دوره متوالی سناتور بود. |
||
== فرزندان == |
== فرزندان == |
||
| خط ۹۱: | خط ۹۵: | ||
* دانشنامه جهان اسلام، نسخه آنلاین، [https://web.archive.org/web/20150509182027/http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=5263 مدخل جهانبانی]. بازبینی ۷ بهمن ۱۳۸۹ |
* دانشنامه جهان اسلام، نسخه آنلاین، [https://web.archive.org/web/20150509182027/http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=5263 مدخل جهانبانی]. بازبینی ۷ بهمن ۱۳۸۹ |
||
* [//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Amanullah_Jahanbani&oldid=408932230 مشارکت کنندگان ویکی‌پدیای انگلیسی، مدخل Amanullah Jahanbani]. بازبینی: ۳۱ ژانویه ۲۰۱۱ |
* [//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Amanullah_Jahanbani&oldid=408932230 مشارکت کنندگان ویکی‌پدیای انگلیسی، مدخل Amanullah Jahanbani]. بازبینی: ۳۱ ژانویه ۲۰۱۱ |
||
* {{یادکرد|کتاب=رضاشاه و قشون متحدالشکل|نویسنده=دکتر باقر عاقلی|ناشر=نشر نامک|شهر=تهران|سال=۱۳۸۶|شابک=964-6895-05-0}} |
|||
{{فرماندهان ستاد مشترک ارتش از سال ۱۳۰۱}} |
{{فرماندهان ستاد مشترک ارتش از سال ۱۳۰۱}} |
||
{{کابینه محمدعلی فروغی}} |
{{کابینه محمدعلی فروغی}} |
||
{{ترتیب‌پیش‌فرض:جهانبانی، امانالله}} |
{{ترتیب‌پیش‌فرض:جهانبانی، امانالله}} |
||
[[رده:استانداران آذربایجان شرقی]] |
[[رده:استانداران آذربایجان شرقی]] |
||
نسخهٔ ۲۳ آوریل ۲۰۲۰، ساعت ۱۵:۰۶
امانالله جهانبانی | |
|---|---|
 امانالله جهانبانی | |
| وزیر جنگ ایران | |
| پادشاه | محمدرضاشاه پهلوی |
| نخست‌وزیر | علی سهیلی |
| وزیر کشور | |
| آغاز به کار ۱۳۲۰ | |
| نخست‌وزیر | محمدعلی فروغی |
| وزیر راه | |
| نخست‌وزیر | محمدعلی فروغی |
| سناتور | |
| حوزه انتخاباتی | آذربایجان شرقی (دوره‌های چهارم تا ششم) آذربایجان غربی (دوره‌های دوم و سوم) فارس (دوره اول) |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | ۱۲۷۴ اراک |
| درگذشته | ۱۰ اردیبهشت ۱۳۵۳ (۷۹ سال) امامزاده ابوطالب آدران رباط‌کریم |
| ملیت |  ایران |
| همسر(ان) | سه همسر: قمر طلعت، اختر السلطنه، هلن |
| فرزندان | دوازده فرزند: نادر، مهرمنیر، خسرو، حمید، حسین |
| تخصص | نظامی و دولتمرد |
| خدمات نظامی | |
| خدمت/شاخه | نیروی زمینی ارتش شاهنشاهی ایران |
| درجه | سپهبد |
سپهبد امانالله جهانبانی (۱۲۷۴ اراک– ۱۰ اردیبهشت ۱۳۵۳) شاهزاده قاجار، از فرماندهان ارتش شاهنشاهی ایران، دولتمرد و سناتور دوره پهلوی بود.
تحصیلات ابتدائی و خدمت در قزاقخانه
نصرت‌الله میرزا فرزند امانالله میرزا ضیاءالدوله نوهٔ سیف‌الله میرزا چهل و دومین پسر فتحعلی شاه قاجار بود. پس از انتحار پدر امانالله خوانده شد [۱] و از ده سالگی[۲] او را جهت تحصیلات مقدماتی و عالی به مدارس نظام روسیه فرستادند. [۳]
پس از بازگشت با درجه یاوری (سرگردی) در قزاقخانه مشغول خدمت شد. چندی ریاست قسمت توپخانه آتریاد کرمانشاه را برعهده داشت. در همان آتریاد سرهنگ رضاخان فرمانده قسمت پیاده بود. امانالله میرزا مقارن کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ درجه سرهنگی داشت.[۳]
قشون متحدالشکل
پس از تشکیل قشون متحدالشکل، سرهنگ امانالله میرزا به ریاست ارکان حرب (ستاد) قشون برگزیده شد. وی فرمانده قوای اعزامی به آذربایجان جهت دفع خطر اسماعیل آقا سیمیتقو بود که با کسب پیروزی در نبرد شکریازی قلعه چهریق را به تصرف قوای دولتی درآورد و نشان ذوالفقار گرفت. در خرداد ۱۳۰۲ سرپرست پنجاه دانشجویی شد که برای تحصیل نظام به اروپا اعزام شدند و دوره ستاد را آنجا طی کرد. در اوایل ۱۳۰۵ در معیت رضاشاه به خراسان سفر کرد و پس از خلع درجه و برکناری جان محمدخان فرمانده لشکر شرق شد. در ۱۳۰۶ با حفظ سمت به بلوچستان رفت و در چند زدوخورد به آن منطقه امنیت بخشید و درجه امیرلشکری گرفت. چندی هم ریاست بازرسی ارتش را سرپرستی می‌کرد. در ۱۳۱۴ رئیس دانشگاه جنگ شد [۳] و در پنجم اسفند همان سال به ریاست اداره کل صنعت رسید.
مغضوبیت
در نیمه‌های سال ۱۳۱۶ پس از یک شرفیابی به دلایل نامعلومی مورد غضب رضاشاه قرار گرفت. لاجرم از ریاست اداره کل صناعت برکنار شد و چندی در زندان دژبان و بعد در زندان قصر محبوس بود. سرانجام پس از یک سال با خلع درجه و اخراج از ارتش از زندان آزاد شد ولی زیر نظر پلیس بود.[۳]
بازگشت به سیاست
پس از استعفای رضاشاه از جهانبانی اعاده حیثیت شد و با همان درجه به خدمت بازگشت و در کابینه فروغی وزیر شد. ابتدا وزیر کشور و سپس وزیر راه بود. در کابینه سهیلی به وزارت جنگ منصوب شد. پس از گشایش مجلس سنای ایران در سال ۱۳۲۸، تا آخر عمر شش دوره متوالی سناتور بود.
فرزندان
جهانبانی دو بار ازدواج کرد، حاصل این ازدواج‌ها نه فرزند بود. از جمله: نادر جهانبانی، مهرمنیر جهانبانی و خسرو جهانبانی که با شهناز پهلوی ازدواج کرد.[۴] یکی از دختران امانالله جهانبانی با محمود امان‌پور ازدواج کرد. امان‌پور پدر کریستین امان‌پور خبرنگار ای بی سی است.[۵]
آثار
تألیف
- جهانبانی، امانالله، مرزهای ایران و ش‍وروی، تهران: چاپخانه مجلس، ۱۳۳۶.
- جهانبانی، امانالله، سرگذشت بلوچستان و مرزهای آن، تهران: [بی‌نا]، ۱۳۳۸.
- جهانبانی، امانالله، خاطراتی از دوران درخشان رضاشاه کبیر: نبرد شکریازی و ساری‌داش، تهران: بانک ملی ایران (چاپخانه)، ۱۳۴۶. (تجدید چاپ با عنوان خاطرات سپهبد امانالله جهانبانی: لشکرکشی ارتش ایران به (چهریق) مشهور به نبرد «شکریازی» و «ساری داش»، به کوشش احمد محمدی، تهران: احمد محمدی، ۱۳۹۲.)
- جهانبانی، امانالله، س‍رب‍از ای‍ران‍ی و م‍ف‍ه‍وم آب و خ‍اک: زن‍دگ‍ی‌ن‍ام‍هٔ خ‍ودن‍وش‍ت سپهبد امانالله جهانبانی، به کوشش پرویز جهانبانی، وی‍راس‍ت‍هٔ محمد ب‍ق‍ای‍ی (م‍اک‍ان)، تهران: ف‍ردوس، ۱۳۸۰.
ترجمه
- جنگ روسیه و فتح ترکمان: جنگ در ترکستان (جنگ ترکمان)، ترجمه از زبان روسی امانالله جهانبانی، قم: مجمع ذخائر اسلامی، ۱۳۹۶.
پانویس
- ↑ دانشنامه جهان اسلام
- ↑ ویکی‌پدیای انگلیسی
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ عاقلی، باقر (۱۳۸۶). رضاشاه و قشون متحدالشکل. تهران: نشر نامک. صص. ۴۱۳ - ۴۱۴. شابک ۹۶۴-۶۸۹۵-۰۵-۰.
- ↑ عاقلی، باقر (۱۳۸۶)، خاندان‌های حکومت گر در ایران (جلد دوم)، تهران: نشر نامک، شابک ۹۶۴-۶۸۹۵-۴۲-۵
- ↑ «خانواده کریستین امان‌پور از بهائیان سرشناس فارس بودند». خبرگزاری فارس. دریافت‌شده در ۴ فروردین ۱۳۹۱.
منابع
- دانشنامه جهان اسلام، نسخه آنلاین، مدخل جهانبانی. بازبینی ۷ بهمن ۱۳۸۹
- مشارکت کنندگان ویکی‌پدیای انگلیسی، مدخل Amanullah Jahanbani. بازبینی: ۳۱ ژانویه ۲۰۱۱
ردهها:
- استانداران آذربایجان شرقی
- اهالی ایران در سده ۲۰ (میلادی)
- خاندان جهانبانی
- دانشآموختگان دانشگاه نظامی فنی-مهندسی
- درگذشتگان ۱۳۵۳
- درگذشتگان ۱۹۷۴ (میلادی)
- دور از وطنهای اهل ایران در روسیه
- زادگان ۱۲۷۴
- زادگان ۱۸۹۵ (میلادی)
- سپهبدهای ارتش شاهنشاهی ایران
- سناتورهای انتصابی مجلس سنا از تبریز
- شاهزادگان قاجار
- فرماندهان ارتش شاهنشاهی ایران
- فرماندهان نظامی اهل ایران
- فیلد مارشالهای ایران
- وزیران ایران
- وزیران جنگ پهلوی
- وزیران راه پهلوی
- وزیران کشور پهلوی
- نمایندگان دوره ششم مجلس سنای ایران
- نمایندگان دوره پنجم مجلس سنای ایران
- نمایندگان دوره چهارم مجلس سنای ایران
- نمایندگان دوره سوم مجلس سنای ایران
- نمایندگان دوره دوم مجلس سنای ایران
- نمایندگان دوره اول مجلس سنای ایران