رضاقلی‌خان هدایت: تفاوت میان نسخه‌ها

رضاقلی خان هدایت
رضاقلی خان هدایت
زادهٔ	۱۸ خرداد ۱۱۷۹ خورشیدی
درگذشت	اردیبهشت، خرداد ۱۲۵۰ یا ۸ تیر ۱۲۵۰ خورشیدی; ایران، تهران
محل زندگی	دامغان، هزار جریب؛ بابل؛ شیراز؛ تهران
ملیت	ایرانی
والدین	ملا زمان جعفر قلی خان

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

→ تفاوت قدیمی‌تر تفاوت جدیدتر ←

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده

دیداریویکی‌متن

درخط

نسخهٔ ‏۲۵ مارس ۲۰۲۰، ساعت ۲۱:۲۹

رضاقلی‌خان هدایت طبرستانی (زادهٔ ۱۸ خرداد ۱۱۷۹ تهران (اصالتاً هزارجریب مازندران^[۱]) - درگذشتهٔ ۸ تیر ۱۲۵۰ تهران)، ادیب، شاعر و تذکره‌نویس سدهٔ سیزدهم هجری در ایران در دوران حکومت محمدشاه و ناصرالدین‌شاه قاجار بود.

زندگی‌نامه

رضاقلی خان طبرستانی ملقب به لَلِـه‌باشی در ۱۸ خرداد ۱۱۷۹ در تهران متولد شد. پدرش از اعیان قریهٔ چارده هزارجریب (که امروزه تبدیل به شهردیباج در شهرستان دامغان شده) و در زمان آقامحمد خان خزانه‌دار بود و در دوران فتحعلی شاه نیز این شغل را ادامه داد. رضاقلی خان در شیراز به تحصیل دانش پرداخت. در سفر فتحعلی شاه به اصفهان مورد توجه شاه قرار گرفت و لقب امیرالشعرایی یافت. پس از فتحعلی شاه، به دربار محمد شاه و سپس ناصرالدین شاه راه یافت و از طرف ناصرالدین شاه به ریاست مدرسهٔ دارالفنون رسید. در سال ۱۲۶۷ قمری پس از پایان جنگ با ترکمانان ناحیهٔ سرخس، به دستور امیرکبیر به‌عنوان سفیر به خوارزم رفت. هدف مأموریت او که یک سال به طول انجامید، آگاهی‌یابی از اوضاع ماوراءالنهر از نظر سوق‌الجیشی، آزادی اسرای مسلمان و ممانعت از خرید و فروش آنان بود.

شیخ اسدالله ایزدگشسب گلپایگانی ملقّب به درویش ناصر علی (۱۳۲۵–۱۲۶۴. ش) در کتاب شمس التواریخ در شرح احوال رضاقلیخان هدایت آورده‌است: «امیرالشّعرا رضاقلی خان هدایت؛ در وصفش نشاطی گفته:

تا که شعر ایجاد شد آمد دو شاعر در وجود

امرءالقیس از عرب خانِ هدایت از عجم

کتاب ریاض العارفین و مجمع الفصحا و اصول الفصول او در جمع شعرا و عرفاً حقّی عظیم دارد. ارادت خدمت مستعلی شاه شیروانی داشته و کتاب فرهنگ انجمن آرای او در بیان لغت فارسی بی نظیر است و سه مجلّد روضةالصفای ناصری از اوست. تولدش در طهران نیمهٔ محرم الحرام ۱۲۱۵ بوده و درگذشتش به طهران ماه ربیع‌الاول سال ۱۲۸۸ این بیت از اوست:

با چنین آهوی مشگین که تو داری با خویش

پنجه در پنجهٔ شیران نر انداخته‌ای

و نیز از اوست:

در توبهٔ من از می سعی عجبی دارید

من توبه نخواهم کرد از من طلبی دارید»^[۲]

فرزندان

وی جد صادق هدایت می‌شد.^[۳]

آثار

مجمع الفصحاء
ریاض العارفین
فرهنگ انجمن‌آرای ناصری
تاریخ روضه‌الصفای ناصری
فهرس التواریخ
سفارتنامهٔ خوارزم
اجمل التواریخ
مظاهر الانوار
ریاض المحبین
مدارج‌البلاغه (در علم بدیع)
شمس الحقایق (برگزیده ای از قصاید و غزلیات مولانا)
مفتاح‌الکنوز (در شرح اشعار خاقانی)
سِتّهٔ ضروریّه (شامل شش منظومه که اثر مشهور گلستان ارم جزو آن است)
نژادنامه (در مورد نسب نامهٔ شاهان ایرانی)
لطایف المعارف
مجمع الاسرار
دلیل السالکین
خردنامهٔ مظفری
دیوان قصاید
دیوان غزلیات
کلیات اشعار هدایت
ریاض العاشقین
منشآت
بیاض امیرالشعرا
اصول الفصول فی حصول الوصول
پرتوستان
الوان النعم

جستارهای وابسته

منابع

↑ هدایت طبرستانی، رضا قلی خان (۱۳۸۲ چاپ دوم). مجمع الفصحا. ج. دوم بخش سوم صفحه ۱۷۸۹. به کوشش مظاهر مصفا. تهران: انتشارات امیرکبیر. شابک ۹۷۸۹۶۴۰۰۰۸۸۷۸۲ مقدار |شابک= را بررسی کنید: length (کمک). تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
↑ شیخ اسدالله ایزدگشسب گلپایگانی (درویش ناصر علی)، شمس التّواریخ(شرح احوال فقها و حکما و عرفاً و شعرا و ادبا به انضمام مجموعه‌ای از اشعار)،انتشارات نقش جهان، تهران: 1345.
↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۹ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۰ اکتبر ۲۰۱۹.

مدارج‌البلاغه در علم بدیع، نوشتهٔ رضاقلی‌خان هدایت، به‌کوشش حمید حسنی (با همکاری بهروز صفرزاده)، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، چاپ اوّل، ۱۳۸۳، ص یازده ـ دوازده.
لغت‌نامهٔ دهخدا
Encyclopædia Iranica^{^{[پیوند مرده]}}
شناخت نامه ی هدایت، محمدابراهیم ایرج پور، نشریهٔ «آینه میراث»، بهار و تابستان ۱۳۸۹، شماره ۴۶.

آثار رضاقلی‌خان هدایت

[1] هدایت طبرستانی، رضا قلی خان (۱۳۸۲ چاپ دوم). مجمع الفصحا. ج. دوم بخش سوم صفحه ۱۷۸۹. به کوشش مظاهر مصفا. تهران: انتشارات امیرکبیر. شابک ۹۷۸۹۶۴۰۰۰۸۸۷۸۲ مقدار |شابک= را بررسی کنید: length (کمک). تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)

[2] شیخ اسدالله ایزدگشسب گلپایگانی (درویش ناصر علی)، شمس التّواریخ(شرح احوال فقها و حکما و عرفاً و شعرا و ادبا به انضمام مجموعه‌ای از اشعار)،انتشارات نقش جهان، تهران: 1345.

[3] «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۹ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۰ اکتبر ۲۰۱۹.

[۱]

[۲]

[۳]

@@ خط ۳۷: / خط ۳۷: @@
 }}
-'''رضاقلی‌خان هدایت طبرستانی''' (زادهٔ ۱۸ خرداد ۱۱۷۹ [[تهران]] (اصالتاً [[هزارگری|هزارجریب]] [[مازندران]]<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=هدایت طبرستانی |نام=رضا قلی خان | پیوند نویسنده =رضاقلی خان هدایت طبرستانی |کتاب=[[مجمع الفصحا]] | کوشش =[[مظاهر مصفا]] | جلد = دوم بخش سوم صفحه ۱۷۸۹ |ناشر=انتشارات امیرکبیر | مکان = تهران |سال=۱۳۸۲ چاپ دوم |شابک=97896400088782}}</ref>) - درگذشتهٔ ۸ تیر ۱۲۵۰ [[تهران]])، ادیب، شاعر و [[تذکره‌نویس]] سدهٔ سیزدهم هجری در [[ایران]] در دوران حکومت [[محمدشاه]] و [[ناصرالدین‌شاه]] [[قاجار]] بود.
+'''رضاقلی‌خان هدایت طبرستانی''' (زادهٔ ۱۸ خرداد ۱۱۷۹ [[تهران]] (اصالتاً [[هزارگری|هزارجریب]] [[مازندران]]<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=هدایت طبرستانی |نام=رضا قلی خان | پیوند نویسنده =رضاقلی خان هدایت طبرستانی |کتاب=[[مجمع الفصحا]] | کوشش =[[مظاهر مصفا]] | جلد = دوم بخش سوم صفحه ۱۷۸۹ |ناشر=انتشارات امیرکبیر | مکان = تهران |سال=۱۳۸۲ چاپ دوم |شابک=97896400088782}}</ref>) - درگذشتهٔ ۸ تیر ۱۲۵۰ [[تهران]])، ادیب، شاعر و [[تذکره|تذکره‌نویس]] سدهٔ سیزدهم هجری در [[ایران]] در دوران حکومت [[محمدشاه]] و [[ناصرالدین‌شاه قاجار]] بود.
 == زندگی‌نامه ==