کروموزوم: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بر اساس سیاست های جدید فرهنگستان زبان و ادب فارسی اصلاح شد. خواهشا، از سخت تر شدن روند کاری این نهاد دولتی خودداری کنید.
خط ۸: خط ۸:
هر انسان به هنگام [[لقاح]] 23 کروموزوم از [[اسپرم]] پدر و 23 کروموزوم از [[تخمک]] مادر دریافت می‌کند. سلول‌های تخمک و اسپرم هاپلوئید هستند یعنی دارای یک عدد از هر سری کروموزوم‌ند.{{سخ}}سلول‌های [[پروکاریوت|پروکاریوتی]] (پیش هسته‌ای [[باکتری]]‌ها) معمولاً دارای یک کروموزوم می‌باشند. البته باکتری‌هایی هم هستند که دارای چند کروموزوم می‌باشند اما این باکتری‌ها نادر هستند. کروموزوم باکتری‌ها به صورت حلقوی است. باکتری‌ها (و برخی [[مخمر]]ها) علاوه بر کروموزوم اصلی دارای یک یا چند [[پلاسمید]] نیز می‌باشند. انسان سالم دارای ۲۳ جفت کروموزم است. ۲۲ جفت کروموزوم که تعیین‌کننده منش‌های ارثی به غیر از جنس (نر و ماده) است و [[اتوزوم]] (خودتن) نامیده می‌شود. یک جفت دیگر را کروموزوم جنسی می‌گویند. کروموزوم‌های جنسی در مردان طبیعی به صورت XY و در زنان طبیعی XX است.
هر انسان به هنگام [[لقاح]] 23 کروموزوم از [[اسپرم]] پدر و 23 کروموزوم از [[تخمک]] مادر دریافت می‌کند. سلول‌های تخمک و اسپرم هاپلوئید هستند یعنی دارای یک عدد از هر سری کروموزوم‌ند.{{سخ}}سلول‌های [[پروکاریوت|پروکاریوتی]] (پیش هسته‌ای [[باکتری]]‌ها) معمولاً دارای یک کروموزوم می‌باشند. البته باکتری‌هایی هم هستند که دارای چند کروموزوم می‌باشند اما این باکتری‌ها نادر هستند. کروموزوم باکتری‌ها به صورت حلقوی است. باکتری‌ها (و برخی [[مخمر]]ها) علاوه بر کروموزوم اصلی دارای یک یا چند [[پلاسمید]] نیز می‌باشند. انسان سالم دارای ۲۳ جفت کروموزم است. ۲۲ جفت کروموزوم که تعیین‌کننده منش‌های ارثی به غیر از جنس (نر و ماده) است و [[اتوزوم]] (خودتن) نامیده می‌شود. یک جفت دیگر را کروموزوم جنسی می‌گویند. کروموزوم‌های جنسی در مردان طبیعی به صورت XY و در زنان طبیعی XX است.


== فم تن های همتا ==
== فام تن های همتا ==
فام تن های همتا (یا همولوگ) جفت فام تن هایی هستند که با ژن‌هایی با ویژگی‌های مشابه در [[جایگاه کروموزومی|جایگاه فام تنی]] هم‌نظیر و از نظر طول، موقعیت [[سانترومر]] و الگوی رنگ‌آمیزی مشابه هستند. یک جفت فام تن همتا، یک [[کروموزوم|فام تن]] از مادر و یک فام تن از پدر به ارث می‌برد.<ref name="Campbell">{{cite book |author=Reece, Jane; Campbell, Neil |title=Biology |publisher=Benjamin Cummings |location=San Francisco |year=2002 |isbn=0-8053-6624-5}}</ref>
فام تن های همتا (یا همولوگ) جفت فام تن هایی هستند که با ژن‌هایی با ویژگی‌های مشابه در [[جایگاه کروموزومی|جایگاه فام تنی]] هم‌نظیر و از نظر طول، موقعیت [[سانترومر]] و الگوی رنگ‌آمیزی مشابه هستند. یک جفت فام تن همتا، یک [[کروموزوم|فام تن]] از مادر و یک فام تن از پدر به ارث می‌برد.<ref name="Campbell">{{cite book |author=Reece, Jane; Campbell, Neil |title=Biology |publisher=Benjamin Cummings |location=San Francisco |year=2002 |isbn=0-8053-6624-5}}</ref>



نسخهٔ ‏۲۸ فوریهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۹:۱۱

کروموزوم (به انگلیسی: Chromosome)(معادل فارسی فام‌تن[۱]) به معنی جسم رنگی است که اولین بار در سال ۱۸۸۸ به وسیلهٔ والدیر بکار گرفته شد. هم‌اکنون این واژه برای نامیدن رشته‌های رنگ‌پذیر و قابل مشاهده با میکروسکوپ‌های نوری بکار می‌رود[۲][۳] که از همانندسازی و نیز بهم پیچیدگی و تابیدگی هر رشته کروماتین اینترفازی در سلول‌های یوکاریوتی تا رسیدن به ضخامت ۱۰۰۰ تا ۱۴۰۰ نانومتر ایجاد می‌شود. در پروکاریوتها نیز ماده ژنتیکی اغلب به حالت یک کروموزوم متراکم می‌شود. در برخی باکتری‌ها علاوه بر کروموزوم اصلی که اغلب ژن‌ها را شامل می‌شود کروموزوم کوچک دیگری که به‌طور معمول آن را پلاسمید می‌نامند، قابل تشخیص است گر چه تعداد کمی از ژن‌ها بر روی پلاسمید قرار دارند.

اما از آنجا که در بیشتر موارد ژن‌های مقاومت به آنتی‌بیوتیک‌ها بر روی آن جایگزین شده‌اند، از نظر پایداری و بقای نسل باکتری اهمیت زیادی دارد. کروماتین در ساختمان کروموزوم به شکل لوپ دیده می‌شود. لوپ‌ها توسط پروتئین‌های اتصالی به DNA که مناطق خاصی از DNA را تشخیص می‌دهند پابرجا می‌ماند. سپس مراحل پیچ خوردگی نهایتاً نوارهایی را که در کروموزوم‌های متافازی دیده می‌شود ایجاد می‌کند. هر تیپ کروموزومی یک نوع نواربندی اختصاصی را در ارتباط با نوع رنگ آمیزی نشان می‌دهد. این رنگ آمیزی‌ها منجر به مشخص شدن تعداد و خصوصیات کروموزوم‌های هر گونه از موجودات زنده می‌گردد؛ که این خصوصیات تعدادی و مورفولوژیک کروموزوم‌ها را کاریوتیپ می‌نامند.

یا به زبان ساده می‌توان کروموزوم‌ها را به بسته‌های مواد ژنتیکی تشبیه کرد که درون هستهٔ سلول‌ها ذخیره شده‌اند؛ و در واقع به شکل مولکول‌های دی‌ان‌ای همراه با پروتئین‌ها هستند که به این بسته‌ها فام‌تن یا کروموزوم گفته می‌شود.

هر انسان در مجموع 46 کروموزوم دارد که هنگام لقاح نصف می‌شود. از این 46 کروموزوم دو کروموزوم جنسی اند و جنسیت را مشخص می‌کنند. هر انسان به هنگام لقاح 23 کروموزوم از اسپرم پدر و 23 کروموزوم از تخمک مادر دریافت می‌کند. سلول‌های تخمک و اسپرم هاپلوئید هستند یعنی دارای یک عدد از هر سری کروموزوم‌ند.
سلول‌های پروکاریوتی (پیش هسته‌ای باکتری‌ها) معمولاً دارای یک کروموزوم می‌باشند. البته باکتری‌هایی هم هستند که دارای چند کروموزوم می‌باشند اما این باکتری‌ها نادر هستند. کروموزوم باکتری‌ها به صورت حلقوی است. باکتری‌ها (و برخی مخمرها) علاوه بر کروموزوم اصلی دارای یک یا چند پلاسمید نیز می‌باشند. انسان سالم دارای ۲۳ جفت کروموزم است. ۲۲ جفت کروموزوم که تعیین‌کننده منش‌های ارثی به غیر از جنس (نر و ماده) است و اتوزوم (خودتن) نامیده می‌شود. یک جفت دیگر را کروموزوم جنسی می‌گویند. کروموزوم‌های جنسی در مردان طبیعی به صورت XY و در زنان طبیعی XX است.

فام تن های همتا

فام تن های همتا (یا همولوگ) جفت فام تن هایی هستند که با ژن‌هایی با ویژگی‌های مشابه در جایگاه فام تنی هم‌نظیر و از نظر طول، موقعیت سانترومر و الگوی رنگ‌آمیزی مشابه هستند. یک جفت فام تن همتا، یک فام تن از مادر و یک فام تن از پدر به ارث می‌برد.[۴]

جستارهای وابسته

منابع

  1. http://www.parsi.wiki/fa/wiki/topicdetail/ce623e3ff90f425a91d78b698447589e
  2. Hammond, Colin M.; Strømme, Caroline B.; Huang, Hongda; Patel, Dinshaw J.; Groth, Anja (2017). "Histone chaperone networks shaping chromatin function". Nature Reviews Molecular Cell Biology. 18 (3): 141–158. doi:10.1038/nrm.2016.159. ISSN 1471-0072.
  3. Wilson, John (2002). Molecular biology of the cell: a problems approach. New York: Garland Science. ISBN 0-8153-3577-6.
  4. Reece, Jane; Campbell, Neil (2002). Biology. San Francisco: Benjamin Cummings. ISBN 0-8053-6624-5.{{cite book}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  • غفاری، سعید رضا، ژنتیک برای کارشناسان نظام سلامت، تهران" انتشارات اندیشه سرا، ۱۳۸۵
  • کتاب زیست سال سوم دبیرستان


The image above contains clickable links
The image above contains clickable links
یک ژن ناحیه ای از DNA است که عملکرد را مشخص می‌کند. یک کروموزوم شامل یک رشته طولانی از DNA بوده که حاوی ژن‌های زیادی است. یک کروموزوم انسانی می‌تواند تا ۵۰۰ میلیون جفت باز DNA با هزاران ژن داشته باشد.