چاد: تفاوت میان نسخه‌ها

ویرایش پیوندها
مختصات: ۱۵° شمالی ۱۹° شرقی / ۱۵°شمالی ۱۹°شرقی / 15; 19
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
ماني (بحث | مشارکت‌ها)
مدیران
۱۶۲٬۶۴۸ ویرایش‌ها
ترجمه از ویکی‌پدیای انگلیسی
ابرابزار، اصلاح ارقام
برچسب‌ها: دارای ادبیات عامیانه متن دارای ویکی‌متن نامتناظر
خط ۱: خط ۱:
{{coord|12|06|N|16|02|E|type:country|display=title}}
{{Coord|15|N|19|E|display=title}}
{{Infobox country
{{جعبه اطلاعات کشور|
| conventional_long_name = جمهوری چاد
نام اصلی = جمهوریة تشاد{{سخ}}République du Tchad |
| common_name = چاد
نام فارسی رسمی = جمهوری چاد |
| native_name = {{Lang|fr|République du Tchad}} ([[زبان فرانسوی]]){{سخ}}{{Lang|ar|جمهوریة تشاد|rtl=yes}} ([[زبان عربی]]){{سخ}}{{small|{{transl|ar|Jumhūriyyat Tshād}}}}
نام عادی = چاد |
تصویر پرچم = Flag of Chad.svg |
| image_flag = Flag of Chad.svg
تصویر نشان ملی = Coat of arms of Chad.svg |
| image_coat = Coat of arms of Chad.svg
| symbol_type = Coat of arms
شعار ملی = «یک‌پارچگی، کار، پیشرفت» |
| national_motto = {{فهرست ناگلوله‌ای|{{native phrase|fr|"Unité, Travail, Progrès"|italics=off}} |{{small|"یک‌پارچگی، کار، پیشرفت"}}|{{Native name|ar|"الاتحاد، العمل، التقدم"|italics=off}}}}
سرود ملی = «[[سرود ملی چاد|لا چادین]]» [[File:La Tchadienne (instrumental).ogg]]
| national_anthem = {{فهرست ناگلوله‌ای|{{native name|fr|[[La Tchadienne|لا چادین]]|nolink=yes}} |{{Native name|ar|نشید تشاد الوطنی|nolink=yes}}|({{Lang-en|"The Chadian Hymn"}})}}<div style="padding-top:0.5em;" class="center">[[File:La Tchadienne (instrumental).ogg]]</div>
|نقشه = Chad (orthographic projection).svg|thumb|200px |
| image_map = Chad (orthographic projection).svg
پایتخت = [[انجامنا]] |latd=12|latm=06|latNS=N|longd=15|longm=02|longEW=E|
بزرگ‌ترین شهر = [[انجامنا]] |
| capital = [[انجامنا]]
| coordinates = {{Coord|12|06|N|16|02|E|type:city}}
زبان رسمی = [[زبان فرانسوی|فرانسوی]]، [[زبان عربی|عربی]] |
| largest_city = پایتخت
نوع حکومت = [[جمهوری]] |
| official_languages = {{فهرست ناگلوله‌ای|[[زبان عربی]]|[[زبان فرانسوی]]}}
نوع حاکمان = • [[رئیس‌جمهور]]{{سخ}}• [[نخست‌وزیر]] |
| ethnic_groups = {{فهرست ناگلوله‌ای
نام حاکمان = [[ادریس دبی]]{{سخ}}[[جلاسم نادینگار]] از سال [[۲۰۱۰ (میلادی)]] |
| 26.6% [[Sara people|سارا]]
نحوه تشکیل = استقلال |
| ۱۲٫۹٪ [[مردم عرب]]
موارد منجر به تشکیل = از [[فرانسه]] |
| 8.5% [[Kanembu people|کانمبو]]/[[Buduma people|بودوما]]
تاریخ تشکیل = [[۱۱ اوت]] [[۱۹۶۰ (میلادی)|۱۹۶۰]] |
| 7.2% [[Masalit people|ماسالیت]]
مساحت = ۱٬۲۸۴٬۰۰۰ |
| 6.9% [[Gorane]]
رتبه مساحت = ۲۱ام |
| 4.7% [[Masa people|ماسا]]/[[Musgum people|موسگوم]]
درصد آبها = ۱٫۹ |
| 3.7% [[Bidio|بیدیو]]
سال برآورد جمعیت = ۲۰۰۹ |
| 3.7% [[Boulala]]
جمعیت = ۱۱٬۰۳۹٬۰۰۰ |
| 3% [[Marba]]
رتبه جمعیت = ۷۵ام |
| 2.6% [[Dadjo|دادجو]]
تراکم جمعیت = ۷٫۹ |
| 2.5% [[Moundang]]
رتبه تراکم جمعیت = ۲۱۲ام |
| 2.4% [[Gabri people|گابری]]
سال تولید ناخالص داخلی = |
| 2.4% [[Zaghawa people|Zaghawa]]
تولید ناخالص داخلی = |
| ۲٫۱٪ [[مردمان فولانی|فولانی]]
رتبه تولید ناخالص داخلی = |
| 2% [[Tupuri people|Toupouri]]
سرانه تولید ناخالص داخلی = |
| 1.6% [[Tama people|تاما]]
رتبه سرانه تولید ناخالص داخلی = |
| 1.4% [[Karo people (East Africa)|کارو]]
سال شاخص توسعه انسانی = |
| 1.3% [[Banguirmi]]
شاخص توسعه انسانی = |
| 1% [[Mesmedjé]]
رتبه شاخص توسعه انسانی = |
| 2.6% [[Ethnic groups in Chad|Other Chadian ethnicities]]
وضع شاخص توسعه انسانی = |
| 0.7% خارجی
واحد پول = [[فرانک سی‌اف‌ای آفریقای میانه]] CFA |
}}
کد واحد پول = XAF |
| ethnic_groups_year = 2009 Census<ref name="auto">http://www.inseed-td.net/index.php/blog-with-right-sidebar/document/send/7-documents-et-publications-demographique/20-indicateurs-globaux-issus-du-rgph2-97-dg-94-couleur-28mp-22</ref>
منطقه زمانی = WAT |
| demonym = Chadian
منطقه زمانی تابستانی = DST |
| government_type = [[حکومت متمرکز]] [[نظام حزب حاکم]] [[نظام ریاستی]] [[جمهوری]]
utc = +۱ |
| leader_title1 = [[فهرست رؤسای کشور چاد]]
dst = +۱ |
| leader_name1 = [[ادریس دبی]]
کد بین‌المللی خودرو = |
| leader_title2 = [[List of Presidents of the National Assembly of Chad|رئیس مجلی ملی]]
دامنه اینترنتی = [[.td]] |
| leader_name2 = [[Haroun Kabadi]]
پیش‌شماره تلفنی = ۲۳۵ |
| legislature = [[National Assembly (Chad)|مجلس ملی]]
| sovereignty_type = [[History of Chad|استقلال]]
| established_event1 = از [[فرانسه]]
| established_date1 = ۱۱ اوت ۱۹۶۰
| area_km2 = 1284000
| area_footnote =<ref name=area>{{cite web |url=http://www.inseedtchad.com/?Le-TCHAD-en-bref |title=Le TCHAD en bref |language=fr |date=22 July 2013 |publisher=INSEED |accessdate=18 December 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222081746/http://www.inseedtchad.com/?Le-TCHAD-en-bref |archive-date=22 December 2015 |url-status=dead}}</ref>
| area_rank = 20ام
| area_sq_mi =
| percent_water = ۱٫۹
| population_estimate = ۱۳٬۶۷۰٬۰۸۴<ref name=INSEEDproj>{{Cite report |date=July 2014 |title=Projections demographiques 2009–2050 Tome 1: Niveau national |language=fr |url=http://www.inseedtchad.com/IMG/pdf/projections_demographiques_nationales.pdf |publisher=INSEED |page=7 |accessdate=18 December 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222154146/http://www.inseedtchad.com/IMG/pdf/projections_demographiques_nationales.pdf |archivedate=22 December 2015 |url-status=dead}}</ref>
| population_census = ۱۱٬۰۳۹٬۸۷۳<ref name=census>{{Cite report |date=March 2012 |title=DEUXIEME RECENSEMENT GENERAL DE LA POPULATION ET DE L'HABITAT (RGPH2, 2009): RESULTATS GLOBAUX DEFINITIFS |language=fr |url=http://www.inseedtchad.com/IMG/pdf/rapport_resultats_definitifs_rapport.pdf |publisher=INSEED |page=7 |accessdate=18 December 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924035230/http://www.inseedtchad.com/IMG/pdf/rapport_resultats_definitifs_rapport.pdf |archivedate=24 September 2015 |url-status=dead}}</ref>
| population_estimate_year = ۲۰۱۵
| population_estimate_rank =
| population_census_year = ۲۰۰۹
| population_density_km2 = 8.6
| population_density_sq_mi =
| population_density_rank =
| GDP_PPP = $۳۰ بیلیون<ref name=imf2>{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?sy=2018&ey=2018&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=42&pr1.y=8&c=628&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Chad |publisher=International Monetary Fund}}</ref>
| GDP_PPP_year = ۲۰۱۸
| GDP_PPP_rank = ۱۲۳ام
| GDP_PPP_per_capita = $۲٬۴۲۸<ref name=imf2/>
| GDP_PPP_per_capita_rank = ۱۶۸ام
| GDP_nominal = $۱۱ بیلیون<ref name=imf2/>
| GDP_nominal_year = ۲۰۱۸
| GDP_nominal_rank = ۱۳۰ام
| GDP_nominal_per_capita = $۸۹۰<ref name=imf2/>
| GDP_nominal_per_capita_rank = ۱۵۱ام
| Gini = ۴۳٫۳
| Gini_year = ۲۰۱۱
| Gini_change = <!--increase/decrease/steady-->
| Gini_ref =<ref name="wb-gini">{{cite web|url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=TD|title=Gini Index|publisher=World Bank|accessdate=16 April 2017}}</ref>
| HDI = ۰٫۴۰۱ <!--number only-->
| HDI_year = ۲۰۱۸<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year-->
| HDI_change = steady <!--increase/decrease/steady-->
| HDI_ref =<ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/content/2019-human-development-index-ranking|title=Human Development Report 2019|language=en|publisher=[[برنامه عمران ملل متحد]]|date=10 December 2019|accessdate=10 December 2019|format=PDF}}</ref>
| HDI_rank = ۱۸۷ام
| currency = [[فرانک سی‌اف‌ای آفریقای میانه]]
| currency_code = XAF
| time_zone = [[West Africa Time|WAT]]
| utc_offset = +۱
| utc_offset_DST =
| time_zone_DST =
| drives_on = راست
| calling_code = [[+۲۳۵]]
| cctld = [[.td]]
| today =
}}
}}

'''چاد''' ({{lang-ar|تشاد}}) با نام رسمی '''جمهوری چاد'''، کشوری [[کشور محصور در خشکی|محصور در خشکی]] در [[مرکز آفریقا]] است. پایتخت آن [[انجامنا]] است. مساحت این کشور در حدود۱٬۲۸۴٬۰۰۰ کیلومتر مربع است. این کشور از نظر ردهٔ مساحتی در جهان رتبهٔ بیستم را به نام خود کرده‌است که جزء سی کشور بزرگ [[دنیا]] و از بزرگ‌ترین کشورهای آفریقا است. با این که مساحت این کشور اندکی از کشور ایران کوچک‌تر است، و مقدار بسیار ناچیزی از نیجر بزرگ‌تر است، اما جمعیت آن از یک هفتم ایران کمتر و حتی از جمعیت نیجر هم کمتر است. مقدار عظیمی از مساحت این کشور بیابان و صحرا است و اکثر زمین‌های آن، غیرقابل [[کشت]] می‌باشد. نژادهای این کشور به این ترتیب‌اند: ۲۷/۷درصد [[سارا]]، ۱۲/۳درصد[[عرب]]، ۱۱/۵درصد [[مایوکبی]]، ۹درصد [[کانم بورنو]] و ۳۹/۵درصد بقیه.
'''چاد''' ({{Lang-ar|تشاد}}) با نام رسمی '''جمهوری چاد'''، {{عربی|جمهوریة تشاد}} {{فرانسوی|République du Tchad}} کشوری [[کشور محصور در خشکی|محصور در خشکی]] در [[مرکز آفریقا]] است. پایتخت آن [[انجامنا]] است. مساحت این کشور در حدود۱٬۲۸۴٬۰۰۰ کیلومتر مربع است. این کشور از نظر ردهٔ مساحتی در جهان رتبهٔ بیستم را به نام خود کرده‌است که جزء سی کشور بزرگ [[دنیا]] و از بزرگ‌ترین کشورهای آفریقا است. با این که مساحت این کشور اندکی از کشور ایران کوچک‌تر است، و مقدار بسیار ناچیزی از نیجر بزرگ‌تر است، اما جمعیت آن از یک هفتم ایران کمتر و حتی از جمعیت نیجر هم کمتر است. مقدار عظیمی از مساحت این کشور بیابان و صحرا است و اکثر زمین‌های آن، غیرقابل [[کشت]] می‌باشد. نژادهای این کشور به این ترتیب‌اند: ۲۷/۷درصد [[سارا]]، ۱۲/۳درصد[[عرب]]، ۱۱/۵درصد [[مایوکبی]]، ۹درصد [[کانم بورنو]] و ۳۹/۵درصد بقیه.


نظام حکومتی این کشور بر اساس نظام جمهوری است. جمهوری چاد از شمال با کشور لیبی، از شرق با کشور سودان، از جنوب با کشورهای آفریقای مرکزی و کامرون و از غرب با کشورهای نیجر و نیجریه همسایه است.
نظام حکومتی این کشور بر اساس نظام جمهوری است. جمهوری چاد از شمال با کشور لیبی، از شرق با کشور سودان، از جنوب با کشورهای آفریقای مرکزی و کامرون و از غرب با کشورهای نیجر و نیجریه همسایه است.
خط ۵۸: خط ۱۰۵:
دو مملکت دیگر در منطقه، یعنی [[سلطنت باقرمی]] و [[سلطنت ودای]] در سده‌های شانزدهم و هفدهم پدیدار شدند. قدرت کانم و وارثان آن مبتنی بر کنترل مسیرهای [[تجارت صحراگذر]] بود که از منطقه عبور می‌کردند. این مملکت‌ها که تاحدودی [[اسلام در آفریقا|مسلمان]] به‌شمار می‌آمدند، هرگز کنترل خود را، به‌جز برای [[تجارت عربی برده|برده‌گیری]]، به سمت دشت‌های سبز جنوب گسترش ندادند. در کانم، حدود یک سوم از ساکنان متشکل از برده‌ها بود.<ref>{{cite web|url=http://www.britannica.com/blackhistory/article-24157 |title=Welcome to Encyclopædia Britannica's Guide to Black History |encyclopedia=Encyclopædia Britannica |accessdate=29 August 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141006131931/http://www.britannica.com/blackhistory/article-24157 |archivedate=6 October 2014}}</ref>
دو مملکت دیگر در منطقه، یعنی [[سلطنت باقرمی]] و [[سلطنت ودای]] در سده‌های شانزدهم و هفدهم پدیدار شدند. قدرت کانم و وارثان آن مبتنی بر کنترل مسیرهای [[تجارت صحراگذر]] بود که از منطقه عبور می‌کردند. این مملکت‌ها که تاحدودی [[اسلام در آفریقا|مسلمان]] به‌شمار می‌آمدند، هرگز کنترل خود را، به‌جز برای [[تجارت عربی برده|برده‌گیری]]، به سمت دشت‌های سبز جنوب گسترش ندادند. در کانم، حدود یک سوم از ساکنان متشکل از برده‌ها بود.<ref>{{cite web|url=http://www.britannica.com/blackhistory/article-24157 |title=Welcome to Encyclopædia Britannica's Guide to Black History |encyclopedia=Encyclopædia Britannica |accessdate=29 August 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141006131931/http://www.britannica.com/blackhistory/article-24157 |archivedate=6 October 2014}}</ref>


گسترش استعمار فرانسه منجر به ایجاد «قلمرو نظامی سرزمین و تحت‌الحمایه چاد» در سال ۱۹۰۰ شد. تا سال ۱۹۲۰، فرانسه کنترل کامل این مستعمره را به‌دست آورد و آن را ضمیمه [[آفریقای استوایی فرانسه|آفریقای استوایی خود]] کرد. ویژگی حاکمیت فرانسه در چاد، عدم وجود سیاستی برای متحد کردن منطقه و نوین‌سازی کُند در مقایسه با سایر مستعمرات فرانسه بود.
گسترش استعمار فرانسه منجر به ایجاد «قلمرو نظامی سرزمین و تحت‌الحمایه چاد» در سال ۱۹۰۰ شد. تا سال ۱۹۲۰، فرانسه کنترل کامل این مستعمره را به‌دست‌آورد و آن را ضمیمه [[آفریقای استوایی فرانسه|آفریقای استوایی خود]] کرد. ویژگی حاکمیت فرانسه در چاد، عدم وجود سیاستی برای متحد کردن منطقه و نوین‌سازی کُند در مقایسه با سایر مستعمرات فرانسه بود.


فرانسوی‌ها در درجه اول این مستعمره را به چشم یک منبع مهم برای کار ارزان و پنبه خام می‌دیدند. فرانسه تولید پنبه در مقیاس بزرگ را در سال ۱۹۲۹ وارد چاد کرد. دولت استعماری در چاد از نظر نیرو و پرسنل در مضیقه بود و فقط [[قوم سارا]] در جنوب را به‌طور مؤثر اداره می‌کرد. حضور فرانسه در شمال و شرق مسلمان‌نشین چاد تنها اسمی بود و نظام آموزشی این مناطق تحت تأثیر این غفلت قرار گرفت.
فرانسوی‌ها در درجه اول این مستعمره را به چشم یک منبع مهم برای کار ارزان و پنبه خام می‌دیدند. فرانسه تولید پنبه در مقیاس بزرگ را در سال ۱۹۲۹ وارد چاد کرد. دولت استعماری در چاد از نظر نیرو و پرسنل در مضیقه بود و فقط [[قوم سارا]] در جنوب را به‌طور مؤثر اداره می‌کرد. حضور فرانسه در شمال و شرق مسلمان‌نشین چاد تنها اسمی بود و نظام آموزشی این مناطق تحت تأثیر این غفلت قرار گرفت.


پس از جنگ جهانی دوم، فرانسه به چاد عضویت در [[قلمروهای فرادریایی فرانسه]] اعطا کرد و به ساکنانش حق برخورداری از پارلمان و انتخاب نمایندگان مجلس ملی چاد را داد. بزرگترین حزب سیاسی آن دوره «حزب ترقی چاد» بود که در نیمه جنوبی مستعمره مستقر بود. چاد در ۱۱ اوت ۱۹۶۰ با رهبری [[فرانسوا تومبالبایه]]، از قوم سارا، به عنوان اولین رئیس‌جمهور خود استقلال یافت.
پس از جنگ جهانی دوم، فرانسه به چاد عضویت در [[قلمروهای فرادریایی فرانسه]] اعطا کرد و به ساکنانش حق برخورداری از پارلمان و انتخاب نمایندگان مجلس ملی چاد را داد. بزرگترین حزب سیاسی آن دوره «حزب ترقی چاد» بود که در نیمه جنوبی مستعمره مستقر بود. چاد در ۱۱ اوت ۱۹۶۰ با رهبری [[فرانسوا تومبالبایه]]، از قوم سارا، به عنوان اولین رئیس‌جمهور خود استقلال یافت.


== جغرافیا ==
== جغرافیا ==
خط ۱۷۹: خط ۲۲۶:


جمهوری اسلامی ایران طی سال ۱۳۷۸ حدود ۱۵ هزار دلار کالا به چاد فروخت که یک دهم رقم مشابه سال پیش از آن بود. نمایشگاه اختصاصی کالاهای ایرانی طی خرداد ماه ۱۳۷۸ در شهر انجامنا برپا شد.
جمهوری اسلامی ایران طی سال ۱۳۷۸ حدود ۱۵ هزار دلار کالا به چاد فروخت که یک دهم رقم مشابه سال پیش از آن بود. نمایشگاه اختصاصی کالاهای ایرانی طی خرداد ماه ۱۳۷۸ در شهر انجامنا برپا شد.


== جستارهای وابسته ==
* [[تخاصم چاد و سودان]]


== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{ویکی‌گفتاورد}}
{{پانویس}}
* گمرک جمهوری اسلامی ایران
* گمرک جمهوری اسلامی ایران


== پیوند به بیرون ==
== جستارهای وابسته ==
{{ویکی‌سفر}}
{{ویکی‌سفر}}
{{ویکی‌گفتاورد}}
{{ویکی‌انبار-رده|Chad}}
{{ویکی‌انبار-رده|Chad}}
* [[تخاصم چاد و سودان]]

{{اتحادیه آفریقا}}
{{اتحادیه آفریقا}}
{{سازمان‌های اطلاعاتی جهان}}
{{سازمان‌های اطلاعاتی جهان}}
{{یکاهای پول آفریقا}}
{{یکاهای پول آفریقا}}

{{جغرافیا-خرد}}


[[رده:چاد|چاد]]
[[رده:چاد|چاد]]

نسخهٔ ‏۲۰ فوریهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۲۲:۵۴

جمهوری چاد

République du Tchad (زبان فرانسوی)
جمهوریة تشاد‎ (زبان عربی)
Jumhūriyyat Tshād
چاد
Coat of arms چاد
Coat of arms
شعار: 
  • "Unité, Travail, Progrès" (فرانسوی)
  • "یک‌پارچگی، کار، پیشرفت"
  • "الاتحاد، العمل، التقدم" (عربی)
سرود: 
موقعیت چاد
پایتختانجامنا
۱۲°۰۶′ شمالی ۱۶°۰۲′ شرقی / ۱۲٫۱۰۰°شمالی ۱۶٫۰۳۳°شرقی / 12.100; 16.033
بزرگترین شهرپایتخت
زبان(های) رسمی
گروه‌های قومی
(2009 Census[۱])
نام(های) اهلیتChadian
حکومتحکومت متمرکز نظام حزب حاکم نظام ریاستی جمهوری
ادریس دبی
Haroun Kabadi
قوه مقننهمجلس ملی
استقلال
• از فرانسه
۱۱ اوت ۱۹۶۰
مساحت
• کل
۱٬۲۸۴٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۴۹۶٬۰۰۰ مایل مربع)[۲] (20ام)
• آبها (٪)
۱٫۹
جمعیت
• برآورد سال ۲۰۱۵
۱۳٬۶۷۰٬۰۸۴[۳]
• سرشماری ۲۰۰۹
۱۱٬۰۳۹٬۸۷۳[۴]
• تراکم
۸٫۶ بر کیلومتر مربع (۲۲٫۳ بر مایل مربع)
تولید ناخالص داخلی (GDP)  برابری قدرت خرید (PPP)برآورد ۲۰۱۸ 
• کل
$۳۰ بیلیون[۵] (۱۲۳ام)
• سرانه
$۲٬۴۲۸[۵] (۱۶۸ام)
تولید ناخالص داخلی (GPD) (اسمی)برآورد ۲۰۱۸ 
• کل
$۱۱ بیلیون[۵] (۱۳۰ام)
• سرانه
$۸۹۰[۵] (۱۵۱ام)
شاخص جینی (۲۰۱۱)۴۳٫۳[۶]
شاخص توسعه انسانی (۲۰۱۸)بی‌تغییر ۰٫۴۰۱[۷]
۱۸۷ام
واحد پولفرانک سی‌اف‌ای آفریقای میانه (XAF)
منطقه زمانییوتی‌سی+۱ (WAT)
جهت رانندگیراست
پیش‌شماره تلفنی+۲۳۵
کد ایزو ۳۱۶۶TD
دامنه سطح‌بالا.td

چاد (عربی: تشاد) با نام رسمی جمهوری چاد، (به عربی: جمهوریة تشاد) (به فرانسوی: République du Tchad) کشوری محصور در خشکی در مرکز آفریقا است. پایتخت آن انجامنا است. مساحت این کشور در حدود۱٬۲۸۴٬۰۰۰ کیلومتر مربع است. این کشور از نظر ردهٔ مساحتی در جهان رتبهٔ بیستم را به نام خود کرده‌است که جزء سی کشور بزرگ دنیا و از بزرگ‌ترین کشورهای آفریقا است. با این که مساحت این کشور اندکی از کشور ایران کوچک‌تر است، و مقدار بسیار ناچیزی از نیجر بزرگ‌تر است، اما جمعیت آن از یک هفتم ایران کمتر و حتی از جمعیت نیجر هم کمتر است. مقدار عظیمی از مساحت این کشور بیابان و صحرا است و اکثر زمین‌های آن، غیرقابل کشت می‌باشد. نژادهای این کشور به این ترتیب‌اند: ۲۷/۷درصد سارا، ۱۲/۳درصدعرب، ۱۱/۵درصد مایوکبی، ۹درصد کانم بورنو و ۳۹/۵درصد بقیه.

نظام حکومتی این کشور بر اساس نظام جمهوری است. جمهوری چاد از شمال با کشور لیبی، از شرق با کشور سودان، از جنوب با کشورهای آفریقای مرکزی و کامرون و از غرب با کشورهای نیجر و نیجریه همسایه است.

تاریخ

در هزاره هفتم پیش از میلاد، شرایط زیست‌محیطی در نیمه شمالی قلمرو چاد امروزی براس سکونت انسان مناسب بود و منطقه افزایش جمعیت شدیدی را تجربه کرد. برخی از مهم‌ترین مکان‌های باستان‌شناختی آفریقا در چاد، عمدتاً در منطقه بورکو-اِنِدی-تیبِستی قرار دارند که دیرینگی برخی‌شان به پیش از سال ۲۰۰۰ قبل از میلاد مسیح بازمی‌گردد.[۸]

بیش از ۲٬۰۰۰ سال است که حوضه چاد نشیمنگاه مردم کشاورز و یکجانشین بوده و به عنوان یکی از گذرگاه‌های تمدنی به‌شمار می‌آمده‌است.

اولین آن‌ها تمدن افسانه‌ای سائو بود که به خاطر آثار باستانی و تاریخ شفاهی‌اش نام‌آور است. سائو به تسخیر امپراتوری کانم درآمد؛ کهن‌ترین و ماندگارترین در میان امپراتوری‌هایی که در نوار کناره‌ای صحرای بزرگ در بخش چاد تا اواخر هزاره اول میلادی رونق داشتند.

دو مملکت دیگر در منطقه، یعنی سلطنت باقرمی و سلطنت ودای در سده‌های شانزدهم و هفدهم پدیدار شدند. قدرت کانم و وارثان آن مبتنی بر کنترل مسیرهای تجارت صحراگذر بود که از منطقه عبور می‌کردند. این مملکت‌ها که تاحدودی مسلمان به‌شمار می‌آمدند، هرگز کنترل خود را، به‌جز برای برده‌گیری، به سمت دشت‌های سبز جنوب گسترش ندادند. در کانم، حدود یک سوم از ساکنان متشکل از برده‌ها بود.[۹]

گسترش استعمار فرانسه منجر به ایجاد «قلمرو نظامی سرزمین و تحت‌الحمایه چاد» در سال ۱۹۰۰ شد. تا سال ۱۹۲۰، فرانسه کنترل کامل این مستعمره را به‌دست‌آورد و آن را ضمیمه آفریقای استوایی خود کرد. ویژگی حاکمیت فرانسه در چاد، عدم وجود سیاستی برای متحد کردن منطقه و نوین‌سازی کُند در مقایسه با سایر مستعمرات فرانسه بود.

فرانسوی‌ها در درجه اول این مستعمره را به چشم یک منبع مهم برای کار ارزان و پنبه خام می‌دیدند. فرانسه تولید پنبه در مقیاس بزرگ را در سال ۱۹۲۹ وارد چاد کرد. دولت استعماری در چاد از نظر نیرو و پرسنل در مضیقه بود و فقط قوم سارا در جنوب را به‌طور مؤثر اداره می‌کرد. حضور فرانسه در شمال و شرق مسلمان‌نشین چاد تنها اسمی بود و نظام آموزشی این مناطق تحت تأثیر این غفلت قرار گرفت.

پس از جنگ جهانی دوم، فرانسه به چاد عضویت در قلمروهای فرادریایی فرانسه اعطا کرد و به ساکنانش حق برخورداری از پارلمان و انتخاب نمایندگان مجلس ملی چاد را داد. بزرگترین حزب سیاسی آن دوره «حزب ترقی چاد» بود که در نیمه جنوبی مستعمره مستقر بود. چاد در ۱۱ اوت ۱۹۶۰ با رهبری فرانسوا تومبالبایه، از قوم سارا، به عنوان اولین رئیس‌جمهور خود استقلال یافت.

جغرافیا

جمهوری چاد با ۱٬۲۸۴٬۰۰۰ کیلومتر مربع مساحت در آفریقای مرکزی و در ناحیه صحرای بزرگ آفریقا واقع است. این کشور ۱۰۹۴ کیلومتر با کامرون، ۱۱۹۷ کیلومتر با جمهوری آفریقای مرکزی، یکهزار و ۵۵ کیلومتر با جمهوری عربی لیبی، ۱۱۷۵ کیلومتر با نیجر، ۸۷ کیلومتر با نیجریه و ۱۳۶۰ کیلومتر با سودان مرز مشترک دارد.

چاد سرزمین جلگه‌ای و صحرایی است و مهم‌ترین ارتفاعات آن در مرز لیبی قرار دارد. حداقل ۱۲۵۹۰۰۰ کیلومتر مربع از خاک این سرزمین را خشکی‌ها فرا گرفته‌اند. به همین دلیل آب و هوای چاد در اکثر نقاط گرم و خشک ولی در بخش‌های جنوبی توأم با رطوبت و بارندگی است.

پست‌ترین نقطه چاد در گودال جوراب ۱۶۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و بلندای مرتفع‌ترین بخش این کشور در قله امی کوزی به ۳۴۱۵ متر می‌رسد.

اراضی قابل کشت و زرع ۳ درصد، مراتع طبیعی ۳۶ درصد و اراضی جنگلی کمتر از ۲۶ درصد خاک چاد را شامل می‌شوند.

از سوی دیگر دریاچه چاد درغرب این کشور واقع است و رود شاری پس از مشروب کردن جنوب غربی چاد و عبور از پایتخت وارد دریاچه مزبور می‌شود.

دولت چاد معاهدات بین‌المللی مختلفی را در زمینه حفظ محیط زیست امضا کرده‌است که از آن جمله می‌توان به پروتکل حفظ و جلوگیری از تخریب لایه اوزون، موافقتنامه‌های بیابان‌زدایی و حراست از گونه‌های گیاهی و جانوری در حال انقراض، پاکسازی کوهستان و دفن زباله‌ها اشاره کرد.

تقسیمات کشوری

شهر «انجامنا» پایتخت چاد است و از دیگر شهرهای مهم آن می‌توان به «سارح»، «موند» و «آبشه» اشاره کرد.

سیاست

جمهوری چاد در تاریخ ۱۱ اوت ۱۹۶۰ به استقلال رسید ولی هنوز آرامش کامل در آن برقرار نشده و این کشور در سال‌های اخیر بارها به تحریک نیروهای خارجی با جنگ داخلی روبرو شده‌است.

آقای «ادریس دبی» در حال حاضر به عنوان رئیس‌جمهور بر کشور چاد حکومت می‌کند.

جمهوری چاد علاوه بر سازمان ملل متحد (UN)، در بانک توسعه آفریقا (ADB)، کمیسیون اقتصادی آفریقا (ECA)، سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO)، گروه ۷۷ (G-۷۷)، بانک بین‌المللی ترمیم و توسعه (IBRD)، سازمان وحدت آفریقا (OAU)، جنبش غیرمتعهد (NAM)، سازمان کنفرانس اسلامی (OIC)، سازمان تجارت جهانی (WTO)، صندوق بین‌المللی پول (IMF)، سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری (ICAO)، اتاق بازرگانی اسلامی (ICC)، جامعه بین‌المللی توسعه (IDA)، صندوق بین‌المللی توسعه کشاورزی (IFAD)، سازمان بین‌المللی کار (ILO)، سازمان بین‌المللی ارتباطات دور ماهواره‌ای (INTELSAT)، کمیسیون سازمان ملل متحد برای تجارت و توسعه (UNCTAD)، سازمان جهانی مالکیت معنوی (WIPO)، سازمان هواشناسی جهانی (WMO) و سازمان جهانی بهداشت (WHO) عضویت دارد.

اقتصاد

چاد مرکز راه‌های تجاری و ارتباط میان آفریقای شمالی و آفریقای مرکزی و یکی از کشورهای فقیر جهان است. به دلیل محصور بودن در خشکی و عدم دسترسی به دریاهای آزاد، وسعت زیاد و گسترش صحراها، و بالاخره عدم ثبات سیاسی تاریخی ناشی از اختلافات بخش شمالی و جنوبی؛ توسعه اقتصادی و سیاسی چاد به تأخیر افتاده‌است. شورش سال ۱۹۶۶ میلادی، همچنین خشکسالی سال‌های ۱۹۶۸ تا ۱۹۷۴ و وابستگی به کمکهای خارجی این عقب ماندگی را تشدید کرده‌است.

میزان تولید ناخالص داخلی این کشور در پایان سال ۱۹۹۹ به ۶/۱ میلیارد دلار رسید و نرخ رشد آن (۰/۱-) درصد بود.

۹/۳۷ درصد از تولید ناخالص داخلی این جمهوری مربوط به بخش کشاورزی، ۹/۱۳ درصد مربوط به بخش صنعت و ۲/۴۸ درصد از آن مربوط به بخش خدمات است. میانگین نرخ رشد تولید ناخالص داخلی این کشور در فاصله سال‌های ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۸ حدود (۳۳/۰-) درصد بود. از سوی دیگر نرخ تورم اقتصاد چاد در سال ۱۹۹۹ به ۱۵ درصد رسید.

چاد نزدیک به ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر نیروی کار دارد و نرخ بیکاری این کشور حدود ۲۰ درصد است.

درآمد سرانه ملی چاد به عنوان یک کشور فقیر کمتر از ۵۵۰ دلار در سال است. ضمن آنکه میزان بدهیهای خارجی این کشور به حدود ۷۵۰ میلیون دلار می‌رسد. جمهوری چاد ذخایر غنی از نمک، اورانیوم، خاک چینی، الماس و تنگستن دارد. صنایع چاد عمدتاً در زمینه تولید منسوجات، بسته‌بندی مواد غذایی، تولید کربنات سدیم، صابون، سیگار، مصالح ساختمانی و صنایع دستی فعال است.

از سوی دیگر پنبه، ارزن، بادام زمینی، برنج و سیب‌زمینی جزو مهم‌ترین تولیدات بخش کشاورزی چاد به‌شمار می‌روند. ارزش صادرات چاد در سال ۱۹۹۹ به ۲۷۰ میلیون دلار رسید. کشورهای فرانسه، کامرون و آمریکا در این سال بزرگترین شرکای صادراتی چاد بودند. همچنین در این سال جمهوری چاد بیش از ۲۰۱ میلیون دلار کالا وارد کرد. کامرون، فرانسه، نیجریه، ژاپن، زئیر، کنگو و آمریکا بزرگترین صادرکنندگان کالا به چاد هستند.

واحد رسمی پول چاد «فرانک» است و هر دلار آمریکا تقریباً با ۲۰۰ فرانک چاد برابری می‌کند.

ذخایر معدنی: نمک، اورانیوم، خاک چینی، الماس و تنگستن

تولیدات صنعتی: منسوجات، کربنات سدیم، صابون، سیگار

محصولات کشاورزی: پنبه، ارزن، بادام زمینی، برنج، سیب زمینی

شرکای عمده وارداتی: فرانسه، کامرون، آمریکا

شرکای عمده صادراتی: کامرون، فرانسه، نیجر، ژاپن، زئیر

نیروی نظامی

تلاش‌های زیادی برای افزایش بودجه نظامی تا سقف ۴ درصد تولید ناخالص ملی صورت گرفته‌است. با این حال نیروی نظامی چاد با بودجه ای معادل ۴۰۰ میلیون دلار، در رده کوچک‌ترین ارتش‌های جهان قرار دارد. بزرگترین مأموریت این نیروها که با پشتیبانی تسلیحاتی کشورهای مختلف اروپایی و آسیایی صورت گرفته‌است، مبارزه با شورشیان داخلی کشور است. از عملیات‌های خارجی ارتش می‌توان به مشارکت در طرح افزایش امنیت جمهوری آفریقای مرکزی نام برد.

مردم

براساس جدیدترین آمار (۲۰۰۹ میلادی) جمهوری چاد بالغ بر ۱۱٬۰۳۹٬۰۰۰ نفر جمعیت دارد.

نرخ رشد جمعیت این کشور نزدیک به ۳/۳ درصداست. از سوی دیگر به‌طور میانگین در هر کیلومتر مربع از خاک این سرزمین ۸/۵ نفر زندگی می‌کنند.

چاد به ازای هر هزار نفر از جمعیت خود ۴۸ نفر نرخ زاد و ولد و ۱۵ نفر نرخ مرگ و میر دارد.

امید به زندگی در میان مردان چاد ۴۹ سال و در بین زنان این کشور ۵۳ سال است. حدود ۵۲ درصداز مردم چاد مسلمانند و مابقی افراد به دین مسیحیت اعتقاد دارند. زبان رسمی مردم چاد فرانسوی است ولی در برخی از نقاط مردم به زبان عربی صحبت می‌کنند.

حداقل ۷۹ درصد از مردان و ۳۶ درصد از زنان بالای ۱۵ سال چاد باسوادند.

چاد یکی از کشورهای عقب مانده جهان است و شیوع گسترده برخی بیماری‌های مرگبار همه ساله جان تعداد کثیری از ساکنین این کشور را می‌گیرد.

مردم چاد از نژاد عرب، سودانی و بانتویی هستند. اعراب شمال این کشور زندگی بادیه‌نشینی دارند ولی جنوبی‌ها اکثراً سیاهپوستان قبایل بانتویی هستند.

برخی از ویژگی‌های چاد

  • مساحت: ۱٬۲۸۴٬۰۰۰ کیلومتر مربع
  • جمعیت: ۱۱٬۰۳۹٬۰۰۰
  • نرخ رشد سالانه جمعیت :۳/۳ درصد
  • میانگین نرخ رشد جمعیت در سال‌های ۱۹۹۸–۱۹۹۰: ۲/۷ درصد
  • نسبت جمعیت زیر ۱۴ سال: ۴۸ درصد
  • نسبت جمعیت ۱۵ تا۶۴ سال: ۴۹ درصد
  • نسبت جمعیت بالای ۶۵ سال: ۳ درصد
  • نرخ زاد و ولد در هر هزار نفر: ۴۸/۸ نفر
  • نرخ مرگ و میر در هر هزار نفر: ۱۵/۷ نفر
  • نرخ مرگ و میر کودکان در هر هزار نفر: ۶۶/۹۶ درصد
  • نرخ باروری زنان: ۶۳/۶ درصد
  • امید به زندگی در بین مردان: ۴۹ سال
  • امید به زندگی در بین زنان: ۵۳ سال
  • تراکم نسبی جمعیت در هر کیلومتر مربع: ۸/۵ نفر
  • نسبت با سوادی مردان بالای ۱۵ سال: ۱/۶۲ درصد
  • نسبت با سوادی زنان بالای ۱۵ سال: ۷/۳۴ درصد
  • تیره‌های جمعیتی:عرب، سودانی، بانتوئی
  • مذهب اکثریت جمعیت: اسلام ۵۲ درصد، مسیحی ۴۲ درصد (۲۴ درصد کاتولیک و ۱۸ درصد پروتستان)
  • مذهب اقلیت جمعیت: آنیمیست ۶ درصد
  • زبان رسمی: فرانسوی، عربی

افسردگی

هر ساله آماری از سوی مؤسسه‌های آمارگیری و سازمان جهانی بهداشت دربارهٔ میزان شادی و افسردگی در کشورهای جهان بر اساس فاکتورهایی مانند میزان مشارکت مردم در فعالیت‌های ورزشی و آمار شیوع افسردگی و همچنین میزان اشتیاق برای فعالیت‌های شغلی و کارهای داوطلبانه اعلام می‌شود. کشور آفریقایی چاد به عنوان افسرده‌ترین کشور جهان و رتبه اول افسردگی در جهان انتخاب شد.

ارتباطات

توسعه نیافتگی چاد حتی در بخش مخابرات نیز به چشم می‌خورد به گونه‌ای که در پایان سال ۲۰۰۰ بسیاری از مناطق شهری و روستایی این کشور از نعمت امکانات مخابراتی محروم بودند.

تا پایان سال ۱۹۹۹ حداکثر ۶۵ هزار شماره تلفن ثابت در این جمهوری فعال بود ولی آمار دقیقی از تعداد خطوط تلفن همراه در دست نیست.

از نظر راه‌های مواصلاتی نیز بیش از ۲۳ فرودگاه بزرگ و کوچک و ۹۳ هزار کیلومتر جاده اصلی و فرعی در این جمهوری وجود دارد. البته تنها فرودگاه «انجامنا» توانایی پذیرش هواپیماهای بزرگ را دارد.

مناسبات اقتصادی با ایران

ایران و چاد در قالب همکاری‌های بین کشورهای مسلمان ارتباطات محدود اقتصادی دارند. بیشتر طرحهای مشترک دو کشور مربوط به فعالیت بخش فنی و مهندسی ایران در چاد است.

در شش‌ماهه نخست سال ۱۳۷۹ هیچ کالایی بین دو کشور مبادله نشد و تقریباً ارتباطات بازرگانی در حد صفر بود.

جمهوری اسلامی ایران طی سال ۱۳۷۸ حدود ۱۵ هزار دلار کالا به چاد فروخت که یک دهم رقم مشابه سال پیش از آن بود. نمایشگاه اختصاصی کالاهای ایرانی طی خرداد ماه ۱۳۷۸ در شهر انجامنا برپا شد.


جستارهای وابسته

منابع

  1. ↑ http://www.inseed-td.net/index.php/blog-with-right-sidebar/document/send/7-documents-et-publications-demographique/20-indicateurs-globaux-issus-du-rgph2-97-dg-94-couleur-28mp-22
  2. ↑ "Le TCHAD en bref" (به فرانسوی). INSEED. 22 July 2013. Archived from the original on 22 December 2015. Retrieved 18 December 2015.
  3. ↑ Projections demographiques 2009–2050 Tome 1: Niveau national (PDF) (Report) (به فرانسوی). INSEED. July 2014. p. 7. Archived from the original (PDF) on 22 December 2015. Retrieved 18 December 2015.
  4. ↑ DEUXIEME RECENSEMENT GENERAL DE LA POPULATION ET DE L'HABITAT (RGPH2, 2009): RESULTATS GLOBAUX DEFINITIFS (PDF) (Report) (به فرانسوی). INSEED. March 2012. p. 7. Archived from the original (PDF) on 24 September 2015. Retrieved 18 December 2015.
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ "Chad". International Monetary Fund.
  6. ↑ "Gini Index". World Bank. Retrieved 16 April 2017.
  7. ↑ "Human Development Report 2019" (PDF) (به انگلیسی). برنامه عمران ملل متحد. 10 December 2019. Retrieved 10 December 2019.
  8. ↑ Decalo, Samuel (1987). Historical Dictionary of Chad (2 ed.). Metuchen: The Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-1937-5. pp 44-45.
  9. ↑ "Welcome to Encyclopædia Britannica's Guide to Black History". Archived from the original on 6 October 2014. Retrieved 29 August 2010. {{cite web}}: Unknown parameter |encyclopedia= ignored (help)
  • گمرک جمهوری اسلامی ایران

پیوند به بیرون

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=چاد&oldid=28286255»