باشگاه فوتبال پرسپولیس: تفاوت میان نسخه‌ها

مختصات: ۳۵°۴۶′۲۳٫۹۵″ شمالی ۵۱°۲۳′۳۵٫۱۵″ شرقی / ۳۵٫۷۷۳۳۱۹۴°شمالی ۵۱٫۳۹۳۰۹۷۲°شرقی / 35.7733194; 51.3930972
این یک مقالهٔ خوب است. برای اطلاعات بیشتر اینجا را کلیک کنید.
صفحه حفاظت‌شده
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
(نمایش تمامی تغییرات در حال بررسی)
[نسخهٔ بررسی‌شده][نسخهٔ بررسی‌شده]
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایش پیشرفتهٔ همراه
InternetArchiveBot (بحث | مشارکت‌ها)
ربات‌ها
۴۸۴٬۸۹۰ ویرایش‌ها
نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0
خط ۱۳: خط ۱۳:
|سرمربی= {{پرچم‌ها|IRN}} [[یحیی گل‌محمدی]]<ref>[https://www.farsnews.com/news/13981023000560/%DB%8C%D8%AD%DB%8C%DB%8C-%DA%AF%D9%84%E2%80%8C%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B4%D8%AF یحیی گل‌محمدی سرمربی پرسپولیس شد]. خبرگزاری فارس</ref>
|سرمربی= {{پرچم‌ها|IRN}} [[یحیی گل‌محمدی]]<ref>[https://www.farsnews.com/news/13981023000560/%DB%8C%D8%AD%DB%8C%DB%8C-%DA%AF%D9%84%E2%80%8C%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B4%D8%AF یحیی گل‌محمدی سرمربی پرسپولیس شد]. خبرگزاری فارس</ref>
|ورزشگاه= [[ورزشگاه آزادی تهران|ورزشگاه آزادی]]{{سخ}}[[تهران]]
|ورزشگاه= [[ورزشگاه آزادی تهران|ورزشگاه آزادی]]{{سخ}}[[تهران]]
|گنجایش= ۷۸٬۱۱۶ نفر<ref>[http://news.msy.gov.ir/sis_announcements/1556300-دکتر-گودرزی-ورزشگاه-آزادی-پایان-مردادماه-آماده-شود-ورزشگاه-آزادی-نماد-ملی-است-واگذاری-معنا-ندارد.html دکتر گودرزی:ورزشگاه آزادی تا پایان مردادماه آماده می‌شود/ ورزشگاه آزادی نماد ملی است و واگذاری معنا ندارد]. پایگاه خبری [[وزارت ورزش و جوانان]]</ref>
|گنجایش= ۷۸٬۱۱۶ نفر<ref>[http://news.msy.gov.ir/sis_announcements/1556300-دکتر-گودرزی-ورزشگاه-آزادی-پایان-مردادماه-آماده-شود-ورزشگاه-آزادی-نماد-ملی-است-واگذاری-معنا-ندارد.html دکتر گودرزی:ورزشگاه آزادی تا پایان مردادماه آماده می‌شود/ ورزشگاه آزادی نماد ملی است و واگذاری معنا ندارد] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161008160810/http://news.msy.gov.ir/sis_announcements/1556300-%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%DA%AF%D9%88%D8%AF%D8%B1%D8%B2%DB%8C-%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%87-%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%B4%D9%88%D8%AF-%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%88%D8%A7%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D9%86%D8%A7-%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF.html/ |date=۸ اکتبر ۲۰۱۶ }}. پایگاه خبری [[وزارت ورزش و جوانان]]</ref>
|مدیریت= {{پرچم‌ها|IRN}} [[محمدحسن انصاری‌فرد]]
|مدیریت= {{پرچم‌ها|IRN}} [[محمدحسن انصاری‌فرد]]
|لیگ= [[لیگ برتر فوتبال ایران|لیگ برتر خلیج فارس]]
|لیگ= [[لیگ برتر فوتبال ایران|لیگ برتر خلیج فارس]]

نسخهٔ ‏۱۸ ژانویهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۳:۴۶

پرسپولیس
نام کاملباشگاه فوتبال پرسپولیس
لقب‌(ها)ارتش سرخ[۱]
سرخپوشان[۲]
قرمزپوشان[۳]
سرخ‌ها[۴]
زلزله[۵][۶][۷]
غول‌های ایران[۸]
تاریخ بنیان‌گذاریدی ۱۳۴۲ (۶۰ سال پیش)‏[۹]
نام ورزشگاهورزشگاه آزادی
تهران
گنجایش۷۸٬۱۱۶ نفر[۱۰]
مالکوزارت ورزش و جوانان
مدیرعاملایران محمدحسن انصاری‌فرد
سرمربیایران یحیی گل‌محمدی[۱۱]
لیگلیگ برتر خلیج فارس
۹۸–۱۳۹۷قهرمان
وبگاه
فصل جاری
تیم پرسپولیس با قاب عکس هادی نوروزی، شهرآورد ۸۲–۸ آبان ۱۳۹۴

باشگاه فوتبال پرسپولیس باشگاه فوتبالی ایرانی است که در سال ۱۳۴۲ در شهر تهران، پایتخت ایران بنیان‌گذاری شده[۱۲] و از باشگاه‌های زیر مجموعه باشگاه فرهنگی ورزشی پرسپولیس است.

پرسپولیس در لیگ خلیج فارس بازی می‌کند و پس از سال ۱۳۴۷، در تمامی ادوار برگزارشده در بالاترین سطح لیگ فوتبال ایران حضور داشته‌است و تنها تیم باشگاهی فوتبال ایران است که هرگز به دسته پایین‌تر سقوط نکرده‌است.[۱۳] این باشگاه یکی از پرافتخارترین[۱۴][۱۵] و پرهوادارترین[۱۶] باشگاه فوتبال در ایران است و شهرآورد این تیم با استقلال، مهم‌ترین بازی باشگاهی در ایران است. همچنین طبق گزارش کنفدراسیون فوتبال آسیا، پرسپولیس به‌عنوان پرهوادارترین تیم فوتبال آسیا شناخته شده‌است و پس از آن دالیان چین و الهلال عربستان در رتبه‌های بعدی قرار دارند.[۱۷][۱۸] شبکه ورزشی «ای‌اس‌پی‌ان» در سال ۲۰۱۲، نیز در گزارشی از باشگاه‌های پرهوادار آسیا، این باشگاه را بالاتر از دیگر باشگاه‌های آسیایی، پرهوادارترین باشگاه فوتبال آسیا معرفی کرد.[۱۹]

پرسپولیس از آغاز تاریخ خود، دوازده بار در بالاترین سطح لیگ فوتبال ایران به قهرمانی رسیده و از این جهت پرافتخارترین تیم است.[۲۰] شش قهرمانی در جام حذفی فوتبال ایران،[۲۱] سه قهرمانی در سوپر جام فوتبال ایران پرافتخارترین در این جام[۲۲] و یک قهرمانی در جام برندگان جام آسیا[۲۳] مهم‌ترین قهرمانی‌های پرسپولیس هستند.[۲۴] علی دایی، مهدی مهدوی کیا و علی کریمی سه تن از بازیکنان پرسپولیسی هستند که تاکنون بازیکن فوتبال سال آسیا شده‌اند.[۲۵]

تاریخچه

مقالهٔ اصلی: تاریخچه باشگاه فوتبال پرسپولیس تهران

پیش از انقلاب

دهه ۱۳۴۰

بازیکنان آغازگر نخستین بازی رسمی باشگاه پرسپولیس (پس از پیوستن شاهینی‌ها) برابر تاج در روز ۱۶ فروردین ۱۳۴۷ در ورزشگاه امجدیه.[۲۶] مربی پرسپولیس پرویز دهداری بود.[۲۷]

پیوستن بازیکنان تیم فوتبال منحل شده شاهین تهران به پرسپولیس، باعث محبوبیت این تیم شد.[۲۸]

باشگاه ورزشی پرسپولیس متعلق به «شرکت سی. آر. سی» در دی ماه سال ۱۳۴۲ به دست علی عبدُه در اوین و جاده قدیم شمیرانات بنیانگذاری شد. باشگاه اصلاً در بولینگ و چند ورزش دیگر فعال بود (بولینگ عبده) و یک تیم فوتبال در دسته دوم تهران داشت.[۱۷][۲۹][۳۰] در آن سو، و در تاریخ ۱۸ تیر ۱۳۴۶؛ باشگاه شاهین که در دهه ۱۳۴۰ بازیکنان زیادی در تیم ملی ایران داشت و در میان مردم محبوب بود، به دستور سازمان ورزش و تفریحات ایران رسماً منحل شد.[۳۱][۳۲] با رایزنی‌های عبده با پرویز دهداری (مربی شاهین) و مسعود برومند (سرپرست شاهین)، بیشتر بازیکنان باشگاه شاهین به پرسپولیس پیوستند و باعث شهرت و محبوبیت آن شدند.[۱۷][۳۲][۳۳][۳۴] دهداری مربی و برومند سرپرست پرسپولیس شدند و باشگاه توانست در مسابقات رده‌بندی دسته‌های کشور در گروه خود اول شود و به بالاترین دسته لیگ فوتبال ایران راه یابد.[۱۷] آن‌ها در مسابقات قهرمانی آسیا (مسابقاتی که میان تیم‌های ایرانی برای شرکت در جام باشگاه‌های آسیا برگزار شد) نیز قهرمان شدند و به عنوان نخستین نماینده ایران به جام باشگاه‌های آسیا رفتند.[۱۷][۳۵][۳۶]

در سال ۱۳۴۸، محمود خیامی، مدیر کارخانه ایران ناسیونال که از هواداران شاهین بود تصمیم گرفت برای تبلیغ خودروی تازه تولید پیکان از بازیکنان پرسپولیس استفاده کند[۱۷] و پس از امضای پروتکل همکاری با عبده[۳۴] بازیکنان پرسپولیس به شکل دسته‌جمعی به باشگاه پیکان کوچیدند[۳۳] و با این تیم موفق به کسب مقام قهرمانی در جام جام باشگاه‌های تهران ۱۳۴۸ شدند، در حالی که پرسپولیس در جایگاه یازدهم قرار گرفت.[۳۷] یک سال بعد بازیکنان به پرسپولیس بازگشتند و تحت رهبری حسین فکری،[۳۴] پس از تاج در جای دوم جام باشگاه‌های تهران ۱۳۴۹ قرار گرفتند.[۳۸] در همین سال دست پرسپولیس از جام منطقه‌ای هم کوتاه ماند.[۳۹]

دهه ۱۳۵۰ تا انقلاب

پرسپولیس نخستین قهرمان جام تخت جمشید

در سال ۱۳۵۰، پرسپولیس تحت مربیگری آلن راجرز در دومین دوره جام منطقه‌ای به قهرمانی رسید. یک سال بعد، عبده اعلام کرد باشگاه پرسپولیس حرفه‌ای است[۳۳][۳۴] و بازیکنانش فقط در بازی‌های حرفه‌ای شرکت خواهند کرد؛ بنابراین بازیکنان به دو دسته تقسیم شدند و عده‌ای در تیم حرفه‌ای و عده‌ای در تیم آماتور عضویت یافتند.[۴۰] در آن سال مسابقات فوتبال کشوری در ایران برگزار نگردید، و پرسپولیس که در جام باشگاه‌های تهران ۱۳۵۱ با تیم آماتورهایش شرکت کرده‌بود، در میان ۱۶ تیم در جای یازدهم قرار گرفت.[۴۱] در آن دوره پرسپولیس در ورزشگاه اختصاصی خود موسوم به ورزشگاه آپادانا[۴۲] تمرین می‌کرد و عبده برای فعال نگه‌داشتن تیم اصلی، باشگاه‌های صاحب‌نامی همچون سائوپائولو و چلسی را برای بازی دوستانه به تهران آورد.[۴۰] اما در سال ۱۳۵۲ به دلیل عدم وجود زیرساخت‌های فوتبال حرفه‌ای در ایران[۱۷] و اعتراض خسروانی به آتابای، رئیس وقت فدراسیون فوتبال ایران[۴۰] عبده پس از فروش ورزشگاه باشگاه فعالیت حرفه‌ای پرسپولیس را منحل کرد.[۳۳][۳۴][۴۲]

جام تخت جمشید در سال ۱۳۵۲ بازگشایی شد. در ۵ دوره‌ای که از این جام برگزار شد، پرسپولیس همواره از بهترین تیم‌ها بود و به ۲ قهرمانی (۱۳۵۲ و ۱۳۵۴) و ۳ نایب‌قهرمانی (۱۳۵۳، ۱۳۵۵ و ۱۳۵۶) رسید.[۱۷][۳۴][۴۳] جام تخت جمشید ۱۳۵۷ نیز در حال انجام بود که با روی دادن انقلاب نیمه‌کاره ماند. پرسپولیس در این جام با یک امتیاز کمتر از شهباز، دوم بود.[۴۴] پرسپولیس تا پایان جام تخت جمشید پرافتخارترین باشگاه فوتبال ایران بود.[۱۷]

پس از انقلاب

انقلاب و دهه ۱۳۶۰

علی پروین ملقب به «سلطان» که از بهترین بازیکنان تاریخ فوتبال ایران است، در دهه ۶۰ مربی–بازیکن تیم فوتبال پرسپولیس بود.[۱۲]

پس از انقلاب، باشگاه تحت تأثیر آن قرار گرفت و لیگ کشوری فوتبال ایران منحل شد.[۲۸] بسیاری از بازیکنان تیم عوض شدند،[۱۷][۴۵] اما توانستند در جام شهید اسپندی (۱۳۵۸) قهرمان شوند.[۳۴] با آغاز جنگ ایران و عراق و دهه ۱۳۶۰، لیگ فوتبال سراسری ایران همچنان تعطیل بود (تا سال ۱۳۶۸ که جام قدس برگزار گردید) و پرسپولیس تنها در جام باشگاه‌های تهران شرکت می‌کرد.[۳۳] این باشگاه در ۱۰ دوره برگزاری این جام در دهه ۶۰، به ۷ قهرمانی و ۲ نایب‌قهرمانی دست یافت.[۳۴][۴۶] در سال ۱۳۶۶، پرسپولیس در کنار قهرمانی در جام حذفی تهران و جام باشگاه‌های تهران، موفق به کسب اولین قهرمانی خود در جام حذفی ایران هم شد تا در یک سال ۳ جام بگیرد.[۳۴]

دهه ۱۳۷۰

دهه ۱۳۷۰، برای باشگاه موفقیت‌آمیز بود و با یک قهرمانی در جام برندگان جام آسیا[۴۷] آغاز شد. پرسپولیس در ۱۰ دوره جام آزادگان شرکت کرد و به ۴ قهرمانی و ۳ نایب‌قهرمانی دست‌یافت.[۳۴][۴۸] این باشگاه در این سال‌ها از پایه‌های اصلی تیم ملی فوتبال ایران بود،[۴۹] تا جایی که در جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه ۹ نفر از ۲۲ بازیکن ایران در آن زمان عضو این تیم بودند.[۵۰] پرسپولیس در این دهه به ۲ قهرمانی جام حذفی و ۳ بار سومی جام باشگاه‌های آسیا نیز دست یافت.[۳۴][۳۵]

دهه ۱۳۸۰

با آغاز دهه ۱۳۸۰، لیگ برتر فوتبال ایران راه‌اندازی شد و پرسپولیس در نخستین دوره آن قهرمان شد.[۵۱][۵۲] فصل بعد، پرسپولیس از نخستین دوره لیگ قهرمانان آسیا حذف شد[۵۳] و در لیگ نتایج خوبی نگرفت. این سال‌ها آغاز دورانی بود که سالنامه رسمی باشگاه آن را «دوران جدال با بحران» نامیده‌است، تا جایی که پرسپولیس حتی مقام ۹ام لیگ را هم تجربه کرد.[۳۴] دو فصل بعد، پرسپولیس پس از ۶ سال دوری از جام در جام خلیج فارس ۸۷–۱۳۸۶ به قهرمانی رسید[۵۴] و این دهه را با دو قهرمانی متوالی در جام حذفی (۸۹–۱۳۸۸ و ۹۰–۱۳۸۹) به پایان برد.[۵۵]

نام، نشان‌واره و رنگ

پیراهن پرسپولیس در فصل ۸۷–۱۳۸۶

پرسپولیس یک واژهٔ یونانی به معنای شهر پارسی است که از دو واژهٔ «پرسه» (به یونانی: Πέρσης) به معنای پارسی و «پولیس» (به یونانی: Πόλις) به معنای شهر تشکیل شده‌است. یونانیان باستان به پارسه یا تخت جمشید، پایتخت دودمان هخامنشیان، پرسپولیس می‌گفتند.[۵۶]

پس از انقلاب و در سال ۱۳۶۰، سازمان تربیت بدنی نام بولینگ عبده را به مجموعه ورزشی شهید چمران تغییر داد و قرار شد پرسپولیس از سال ۱۳۶۱، با نام دیگری فعالیت کند.[۵۷] بازیکنان در اعتراض به این تصمیم، در بازی با هما در جام باشگاه‌های تهران حاضر نشدند و قهرمانی این مسابقات را از دست دادند.[۴۵][۵۷]

در دی ۱۳۶۵، پرسپولیس تحت پوشش بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی قرار گرفت. بنیاد مستضعفان تصمیم گرفت نام تیم را به «آزادی» تغییر دهد. بازیکنان با این تغییر نام موافق نبودند.[۵۷] در ۲۷ بهمن ۱۳۶۵، نام باشگاه رسماً به «پیروزی» تغییر یافت. اداره کل تربیت بدنی استان تهران در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که «این تغییر نام به پیشنهاد بازیکنان صورت گرفته‌است.»[۵۸] با این وجود، رسانه‌ها و مردم ایران بیشتر نام پرسپولیس را به کار می‌بردند.[۵۷]

مدت‌ها بر سر قانونی بودن استفاده از نام پرسپولیس یا پیروزی بحث‌هایی بر سر زبان‌ها بود تا اینکه سرانجام در ۲۲ فروردین ۱۳۹۱، محمد رویانیان، مدیرعامل وقت باشگاه پرسپولیس، از رأی قطعی دادگاه برای بازگشت برند پرسپولیس خبر داد. از این رو برای همیشه نام پیروزی از داخل پرانتز جلوی نام پرسپولیس برداشته شد.[۵۹]

در آگهی ثبت نشان‌واره‌ای که شرکت فرهنگی ورزشی پرسپولیس در سال ۱۳۷۰ به ثبت رسانده، این توضیح آمده‌است: «کلمه پرسپولیس و علامت فانتزی. تصویر جامی که از دو طرف با دو سر اسب هخامنشی تلاقی دارد.»[۶۰]

در آگهی ثبت نشان‌واره‌ای که شرکت فرهنگی ورزشی پرسپولیس در سال ۱۳۹۶ به ثبت رسانده، این توضیح آمده‌است: «تصویر یک سپر و یک تندیس، تصویر دو سر شیر و یک سکو که سه حلقه به هم پیوسته بر روی آن است در میان آن که یک جام بر روی آن قرار دارد همگی در داخل یک شکل هندسی و یک ستاره در بالای سپر و در قسمت پایین آن کلمات باشگاه فرهنگی ورزشی پرسپولیس به فارسی و حروف و کلمات و عدد FC PERSEPOLIS Since 1967 به لاتین به رنگ‌های قرمز، مشکی و سفید.»[۶۱]

رنگ قرمز یکی از مهمترین نمادهای باشگاه فوتبال پرسپولیس به‌شمار می‌آید. به جز فصل ۸۶–۱۳۸۵ و چند بازی لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۰۹ که بازیکنان پرسپولیس لباس‌های راه‌راه سفید و قرمز پوشیدند،[۶۲][۶۳] از آغاز همواره رنگ اصلی پیراهن پرسپولیس قرمز بوده‌است. از این رو آنان را «ارتش سرخ»[۱] و «سرخپوشان»[۲] می‌نامند.

درج ستاره بالای نشان‌واره باشگاه

تیم فوتبال پرسپولیس پس از قهرمانی در فصل ۹۶–۱۳۹۵ جام خلیج فارس به درخواست هواداران و به سبک معتبرترین باشگاه‌های اروپایی، ۱ ستاره به پاس ۱۰ قهرمانی لیگ فوتبال ایران، بالای نشان‌واره باشگاه درج گردید.[۶۴]

  • نشان‌واره پیش از انقلاب (۱۳۴۲–۱۳۵۷)
    نشان‌واره پیش از انقلاب (۱۳۴۲–۱۳۵۷)
  • ۱۳۷۲–۱۳۷۶
    ۱۳۷۲–۱۳۷۶
  • ۱۳۷۶–۱۳۸۳
    ۱۳۷۶–۱۳۸۳
  • ۱۳۸۳–۱۳۹۰
    ۱۳۸۳–۱۳۹۰
  • ۱۳۹۰–۱۳۹۶
    ۱۳۹۰–۱۳۹۶
  • نشان‌واره کنونی (از ۱۳۹۶)
    نشان‌واره کنونی (از ۱۳۹۶)

پرسپولیس در فرهنگ عامه و رسانه‌ها

پرسپولیس به عنوان یک باشگاه فوتبال، کاملاً در میان مردم ایران شناخته‌شده‌است.[۱۷] عادل فردوسی‌پور در مجله ورلدساکر در این باره می‌نویسد: «نخستین پرسشی که هواداران فوتبال در ایران از یکدیگر می‌پرسند این است که قرمز هستی یا آبی؟»[۱۲] رسانه‌های ایران به شدت اخبار این باشگاه را پوشش می‌دهند و «حاشیه» های زیادی پیرامون افراد حاضر در باشگاه‌است.[۶۵] افکار عمومی ایران امروز نیز همانند دیگر جوامع،[۶۵][۶۶] تحت تأثیر این رسانه‌های ورزشی قرار دارند.[۶۷][۶۸] در چند سال اخیر بیش از ۵۰ وبگاه در فضای اینترنت با نام پرسپولیس وجود داشته‌است. برخی از این وبگاه‌های هواداری و خبری، خود را «سایت کانون هواداران پرسپولیس» یا «سایتی رسمی» معرفی می‌کنند. دسته‌ای از این وبگاه‌ها که خط مشی حمایتی یا مخالفتی با گروه یا اشخاص خاصی دارند، منتسب به لیدرها و افراد نزدیک به اشخاص مرتبط با باشگاه دانسته می‌شوند.[۶۹]

در پی پوشش گسترده اخبار باشگاه و شعارهای خاص روی سکوهای ورزشگاه،[۷۰] در سال‌های اخیر امنیت شغلی مدیران عامل و مربیان این باشگاه همواره در خطر قرار داشته‌است.[۶۵] جان دیوردن، نویسنده وبگاه گل در گزارشی با نام «تردید آسیا: آیا مربیگری پرسپولیس بزرگترین و دشوارترین کار در فوتبال آسیا است؟»، جو رسانه‌ها را «جانوری ترسناک» و مربیگری این تیم را «شغلی پرفشار» توصیف می‌کند.[۶۵]

در فصل ۸۷–۱۳۸۶ که به قهرمانی پرسپولیس در جام خلیج فارس منتهی شد، فیلم مستندی با نام مردان پرسپولیس دربارهٔ این باشگاه ساخته‌شد. قرار بود قسمت دوم این فیلم در سال بعد ساخته شود که با مخالفت داریوش مصطفوی، مدیرعامل آن زمان پرسپولیس این فیلم ساخته‌نشد.[۷۱] سانسور و کیفیت پائین ساخت این فیلم با انتقادهایی همراه بود.[۷۲]

همچنین در دهه‌های ۱۳۴۰، (عزیز اصلی) ۱۳۵۰ (محراب شاهرخی) و ۱۳۷۰ (احمدرضا عابدزاده، علی پروین، حمید استیلی و افشین پیروانی) نیز شماری از بازیکنان این باشگاه در فیلم‌های سینمای ایران به بازیگری پرداختند.[۷۳]

در سال ۱۳۸۸، پرسپولیس به عنوان نخستین باشگاه ایرانی ساخت سرود رسمی‌اش را با همکاری داریوش خواجه‌نوری، خواننده و گیتاریست ایرانی آغاز کرد.[۷۴] این ترانه «آهنگ سرخ» نام دارد و بازیکنان سابق باشگاه آن را خوانده‌اند.[۷۵] پیش از این نیز خوانندگانی مانند فرزین برای پرسپولیس خوانده‌بودند.[۷۴] قاسم افشار نیز در دهه ۷۰ آلبومی با نام «قرمزته» منتشر کرده‌بود.[۷۶]

شبکه‌های اجتماعی

پرسپولیس پرهوادارترین باشگاه فوتبال ایرانی در شبکه‌های اجتماعی نیز است.[۷۷] در ۱ بهمن ۱۳۹۶ اکانت اینستاگرام باشگاه رسمی شد و پرسپولیس نخستین باشگاه ایرانی با اکانت رسمی در شبکه‌های اجتماعی است.[۷۸]

پرسپولیس و سیاست

یکی از گزارش‌های ساواک با مهر «خیلی محرمانه» دربارهٔ هواداران پرسپولیس به تاریخ ۲ بهمن ۱۳۴۹: «... و طرفداران پرسپولیس فریاد می‌زدند مرگ بر این دولت قانون‌شکن و عده‌ای هم در حالی که فرار می‌کردند شعار می‌دادند مرگ بر این دیکتاتور».

در دوران پهلوی

پیش‌زمینه‌ها (پیش از ۱۳۴۷)

مقالهٔ اصلی: باشگاه فوتبال شاهین تهران § شاهین و سیاست

پیش از شکل‌گیری پرسپولیس، خاستگاه آن یعنی شاهین درگیر جریانات سیاسی شده‌بود و سیاست میراث پرسپولیس از شاهین بود.[۳۲] مردم کوچه و خیابان، شاهین را مرکز جریان ضدشاهنشاهی می‌دانستند[۳۲] و اکثر هواداران شاهین از مخالفان شاه بودند.[۷۹] جریانات سیاسی و نفوذ پرویز خسروانی باعث انحلال شاهین شد.[۲۸][۳۲]

رابطه پرسپولیس و دربار (۱۳۵۷–۱۳۴۷)

پس از انحلال شاهین، هوادارانش به جهت حضور بازیکنان شاهین در پرسپولیس، از سال ۱۳۴۷ به این تیم گرویدند و تا سال ۱۳۵۷، سکوهای پرسپولیس، کمابیش جایگاه مخالفان شاه محسوب می‌شد.[۳۲] تاج که نماد حکومت شاهنشاهی محسوب می‌شد[۳۲] نیز در تقابل و رقابت با این پرسپولیس قرار گرفت.[۲۸]

به جز علی عبده، ارتشبد محمد خاتم (فرمانده نیروی هوایی شاهنشاهی ایران) و فاطمه پهلوی، عضوی از خانواده سلطنتی ایران نیز به پرسپولیس نزدیک بودند و کماکان رابطه خوبی با پرویز خسروانی نداشتند.[۳۲] بنابراین پرسپولیس جایگاه مناسبی برای مخالفان بود چرا که مانند شاهین «ظاهر مخالف» نداشت.[۳۲] عبده نزد خانواده شاه محبوبیت داشت، چنانچه افتتاح طبقه دوم بولینگ عبده توسط محمدرضا و فرح پهلوی انجام شد؛ اما پس از سال ۱۳۵۴ و درگذشت خاتم، روابط عبده با فاطمه پهلوی و دربار رو به تیرگی گرایید.[۳۲]

در دوران جمهوری اسلامی

اوایل انقلاب و دهه ۶۰ (۱۳۷۰–۱۳۵۷)

پس از انقلاب، پرسپولیس به مانند تاج، در دست انقلابیون قرار گرفت، ملی شد و تغییر نام داد؛[۲۸] و سپس تحت نظر بنیاد مستضعفان قرار گرفت.[۳۲] به نوشته هوشنگ شهابی در دانشنامه ایرانیکا، حکومت جدید پس از انقلاب دل خوشی از فوتبال نداشت و مخالفان شاه معتقد بودند که او برای دور نگه‌داشتن جوانان از سیاست، تب فوتبال را در جامعه رواج می‌داده‌است.[۲۸] در دهه ۶۰ تقابل فوتبال و سیاست بارها منجر به تحریک تماشاگران و سکوهای پرسپولیس شد[۲۸][۳۲] و این مهر تأئیدی بود بر دیدگاه حکومت که تب فوتبال بر ضدانقلاب است.[۲۸] در این دهه محمد دادکان و محمدحسن انصاری‌فرد از جمله بازیکنان پرسپولیس بودند که در دوران بازیگری خود وارد جریانات سیاسی شدند.[۳۲] پس از کشته‌شدن مصطفی چمران در سال ۱۳۶۰ و چند تغییر نام در اماکن تهران سازمان تربیت بدنی نیز در اقدامی نام باشگاه را به شهید چمران تغییر داد. مصطفی داوودی رئیس وقت سازمان تربیت بدنی در نامه‌ای به دفتر آیت الله خمینی این تغییر نام را اعلام کرد و البته قرار بود تیم فوتبال پرسپولیس از سال بعد یعنی ۱۳۶۱ نام خود را تغییر دهد. پرسپولیسی‌ها که از اقدامات سازمان شاکی بودند در دیدار هفته سوم خود مقابل هما در باشگاه‌های تهران حاضر نشدند و بدین ترتیب بازنده شدند. هما با این ۲ امتیاز در نهایت قهرمان شد و پرسپولیسی‌ها یک قهرمانی را به خاطر تغییر نام باشگاه از دست دادند. نهایتاً نام تیم فوتبال تغییر نکرد و دوباره به پرسپولیس بازگشت. در روز سه شنبه ۱۷ مهرماه ۱۳۶۳ قرار بود بازی بین دو تیم پرسپولیس و پاس در جام باشگاه‌های تهران انجام شود. بازی در ورزشگاه شهید شیرودی انجام می‌شد. به دلیل ازدحام تماشاگران دیدار آغاز نشد. بلندگوی ورزشگاه اعلام کرد بازی بدون بلیت فروشی در جمعه پیش رو در ورزشگاه آزادی برگزار خواهد شد. تماشاگران علیه رئیس هیئت فوتبال تهران، محمد جانفدا شعار دادند. شعارهایی که رنگ و بوی سیاسی گرفت. سنگ پراکنی آغاز شد. تورهای سیمی اطراف میدان پاره شدند و تماشاگران به داخل زمین هجوم آوردند، تیرهای دروازه را از جا درآورده و تور دروازه‌ها و تشک‌های پرش ارتفاع را به آتش کشیدند. به رختکن‌ها حمله کرده و شیشه‌ها را شکستند. با بیرون آمدن تماشاگران از ورزشگاه شیرودی ترافیک سنگینی در خیابان‌های اطراف ورزشگاه ایجاد شد که تا ساعت‌ها ادامه یافت. نیروی انتظامی مداخله و افراد زیادی را دستگیر کرد. روابط عمومی سازمان تربیت بدنی پس از این اتفاق با انتشار اعلامیه‌ای مسابقات دسته اول باشگاه‌های تهران را تعطیل اعلام کرد. محمد جان فدا در دادسرا حاضر شد و با قرار وثیقه آزاد شد. پس از این اتفاق دیگر هیچ‌گاه بازی‌های پرسپولیس در ورزشگاه شیرودی برگزار نشد.[۸۰] در دی ماه ۱۳۶۵ تیم پرسپولیس تحت پوشش بنیاد مستضعفان قرار گرفت و اولین مدیر منصوب بنیاد در این باشگاه اقدام به تغییر نام باشگاه کرد. آزادی نامی بود که برای جایگزینی پرسپولیس انتخاب شد. در قرعه کشی مسابقات باشگاه‌های تهران حسین آبشناسان رئیس هیئت فوتبال تهران اعلام کرد تیمی به نام پرسپولیس حق شرکت در مسابقات را ندارد و باید با نام آزادی شرکت کند. محمود خوردبین سرپرست پرسپولیس نیز انصراف خود را از حضور در مسابقات اعلام کرد. محمدعلی دقت پور مدیر وقت باشگاه اعلام کرد که اگر پرسپولیسی‌ها حاضر به شرکت در مسابقات نشوند، ما با نفرات دیگری در مسابقات شرکت خواهیم کرد، ولی بازیکن‌ها حاضر به بازی در تیمی تحت عنوان آزادی نبودند. جلساتی با بازیکنان برگزار شد و نهایتاً اداره کل تربیت بدنی تهران در روز ۲۷ بهمن ۱۳۶۵ با یک اطلاعیه به قضیه پایان داد: «به پیشنهاد معاون فرهنگی بنیاد مستضعفان و موافقت اداره کل تربیت بدنی تهران باشگاه پرسپولیس به پیروزی تغییر نام یافت. این تغییر نام به پیشنهاد بازیکنان صورت گرفته‌است.»[۸۱]

دهه ۷۰ و آغاز ورود سیاسیون (۱۳۸۰–۱۳۷۰)

نامه حسن غفوری‌فرد (معاون رئیس‌جمهور ایران و رئیس سازمان تربیت بدنی) به سازمان ثبت اسناد کشور برای معرفی عباس انصاری‌فرد به عنوان نماینده تام‌الاختیار سازمان در باشگاه به تاریخ ۳۱ فروردین ۱۳۷۰

به‌طور کلی (و به شکل خاص در باشگاه استقلال) اولین جرقه ورود سیاسیون و سیاست به فوتبال در سال ۱۳۶۹ زده‌شد.[۳۲] سیاست در قبال فوتبال آرام‌تر شد و پوشش تلویزیونی مسابقات افزایش یافت.[۲۸] پرسپولیس و استقلال در این دهه درگیر جناح‌بندی‌های سیاسی شدند اما تا پیش از دوم خرداد جناح‌بندی‌های آنان تقریباً نامشخص بود.[۳۲]

در سال ۱۳۷۲ به اصرار حسن غفوری‌فرد، پرسپولیس زیر نظر فردی از کابینه هاشمی رفسنجانی (حسین محلوجی) قرار گرفت.[۳۲]

در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۷۶ علی‌رغم انتظارات، امیر عابدینی، مدیرعامل وقت پرسپولیس و جمعی از بازیکنان در اقدامی از علی‌اکبر ناطق‌نوری حمایت کردند و در آن سو علی فتح‌الله‌زاده، مدیرعامل وقت استقلال به همراه بازیکنان و مربیان در نامه‌ای سرگشاده به حمایت از محمد خاتمی پرداختند. این آخرین باری بود که دو باشگاه بدین شکل علنی و صریح موضع‌گیری سیاسی کردند.[۳۲]

دو سال بعد، در ۲۰ تیر ۱۳۷۸ یعنی دو روز پس از واقعه کوی دانشگاه، در حالی که جامعه هنوز دچار التهاب بود و «با وجود شایعات و مشکلات، در فضایی نه‌چندان دلچسب و گرم»،[۸۲] بازی سنتی پرسپولیس–استقلال در فینال جام حذفی با آرامش برگزار شد و علی‌رغم تلاش‌های انجام‌شده برای تحریک تماشاگران، هیچ شعار سیاسی شنیده نشد.[۳۲]

دهه ۸۰ (۱۳۹۰–۱۳۸۰)

پس از آن که در سال ۱۳۸۰، رای دادگاه به تعلق پرسپولیس به دولت صادر شد، محسن مهرعلیزاده، رئیس وقت سازمان تربیت بدنی تلاش کرد که در ترکیب هیئت مدیره پرسپولیس از افراد متمایل به اصلاح‌طلبی استفاده نماید.[۳۲] پس از آغاز دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد و برگزاری انتخابات شورای اسلامی شهر تهران، یاران احمدی‌نژاد توافق کردند تا پرسپولیس زیر نظر شهرداری تهران به کار خود ادامه دهد.[۳۲]

ورزشگاه و زمین تمرین

ورزشگاه خانگی

ورزشگاه آزادی تهران

باشگاه پرسپولیس ورزشگاه خانگی اختصاصی ندارد و برای بازی‌های خانگی خود ورزشگاه آزادی تهران را اجاره می‌کند.[۸۳][۸۴] تیم ملی فوتبال ایران و استقلال تهران نیز در همین ورزشگاه به میدان می‌روند.

در پی بازسازی چمن ورزشگاه آزادی در فصل ۸۲–۸۱، پرسپولیس بازی‌های خانگی خود را در ورزشگاه تختی برگزار کرد.[۸۵]

پرسپولیس پیش از ساخته شدن ورزشگاه آزادی، بازی‌های خود را در ورزشگاه امجدیه برگزار می‌کرد و در آغاز بنیادگذاری ورزشگاهی مجهز به استخر، زمین ژیمناستیک و بولینگ در مجموعه بولینگ عبده در اختیار داشت. این مجموعه در مرداد ۱۳۵۷ دچار آتش‌سوزی شد.[۴۵]

البته پرسپولیس پیشتر ورزشگاه اختصاصی در اختیار داشته‌است. در اوایل دهه ۱۳۵۰، عبده در شهرک اکباتان زمینی را خریداری کرده‌بود و در آن یک ورزشگاه فوتبال با نام ورزشگاه آپادانا بر پا کرد. پرسپولیس به دلیل کمبود امکانات برای هوادارانش و همکاری نکردن دیگر باشگاه‌ها، تنها یک بازی در ورزشگاه آپادانا انجام داد و پس از آن، از آپادانا به عنوان زمین تمرین بهره گرفت. همچنین به دلیل نبود پشتیبانی دیگر باشگاه‌های فوتبال ایران از حرفه‌ای شدن باشگاه پرسپولیس، عبده در سال ۱۳۵۲ ورزشگاه آپادانا را به ارزش ۲۰۰٬۰۰۰ تومان به باشگاه راه‌آهن فروخت. ورزشگاه آپادانا امروز ورزشگاه راه‌آهن نامیده می‌شود و در همسایگی ورزشگاه شهید دستگردی جای دارد. پس از انقلاب، در سال ۱۳۵۹ بنیاد مستضعفان و جانبازان دارایی‌های این باشگاه را به سود خود مصادره کرد.[۴۲][۴۵]

در روزهای پایانی سال ۱۳۸۴، وبگاه رسمی باشگاه خبرهایی دربارهٔ این که پرسپولیس «ورزشگاه شهر قدس» را خریده‌است، منتشر کرد؛[۸۶] اما این ماجرا به علت مشکلات مالی و حقوقی باشگاه پایان یافت و به ثمر نرسید.[۸۷]

زمین تمرین

پیش از انقلاب، زمین‌های تمرین پرسپولیس ورزشگاه آپادانا[۴۲] و بولینگ عبده[۴۵] بود. وقتی بولینگ عبده مصادره شد پرسپولیس در تپه‌های داوودیه تمرین می‌کرد.[۴۵]

در سال‌های گذشته، تمرینات تیم اصلی بیشتر در ورزشگاه کارگران انجام می‌شد.[۸۸] در شهریور ۱۳۸۷، پس از انتقال باشگاه راه‌آهن به شهرری، پرسپولیس ورزشگاه راه‌آهن را به ارزش ۱۵۰ میلیون تومان برای یک سال اجاره کرد و پس از ۳۵ سال به ورزشگاه خانگی دیرین خود در شهرک اکباتان بازگشت.[۸۹][۹۰] برای چند سال تیم اصلی پرسپولیس در ورزشگاه شهید درفشی‌فر تمرین می‌کرد.[۹۱] تیم‌های پایه نیز در ورزشگاه امام رضا تمرین و بازی می‌کنند.[۳۴][۹۲] در تیر ۱۳۹۲ آکادمی باشگاه پرسپولیس نیز در ورزشگاه امام رضا راه‌اندازی شد.[۹۳]

در تاریخ ۲۸ دی ۱۳۹۴ ورزشگاه شهید کاظمی برای مدت ۳ سال به باشگاه پرسپولیس واگذار شد. تمرینات تیم فوتبال پرسپولیس پس از تأیید برانکو، در این ورزشگاه که گنجایش ۱۵٬۰۰۰ تماشاگر را دارد، انجام می‌شود.[۹۴]

هواداران و هماوردان

هواداران

مقالهٔ اصلی: هواداران باشگاه فوتبال پرسپولیس
ورود هواداران پرسپولیس به زمین چمن ورزشگاه آزادی پس از قهرمانی در لیگ برتر ۸۷–۸۶
هواداران پرسپولیس در جشن قهرمانی پرسپولیس در لیگ برتر خلیج فارس ۱۳۹۵–۱۳۹۶

پرسپولیس باشگاه پرهواداری است.[۱۲][۱۷] بر پایه نظرسنجی‌های انجام شده باشگاه پرسپولیس به عنوان پرهوادارترین باشگاه فوتبال ایران معرفی شده‌است.[۱۶] و بنا بر اعلام وبگاه رسمی، باشگاه برای هوادارانش ارزش بسیاری قائل است.[۹۵] با این که باشگاه پرسپولیس در تهران قرار دارد، در سراسر ایران هوادار دارد و در بازی‌های خارج از خانه نیز عده زیادی برای تشویق آن‌ها به ورزشگاه می‌روند.[۱۲][۱۷] این باشگاه در امارات متحده عربی[۹۶] و قطر[۹۷] نیز هوادارانی دارد. عادل فردوسی‌پور در مجله ورلدساکر می‌نویسد: «پرسپولیس با بیش از ۳۰ میلیون هوادار به عنوان محبوب‌ترین باشگاه آسیا شناخته می‌شود.»[۱۲]

بنا بر نوشته همشهری‌آنلاین، کنفدراسیون فوتبال آسیا در فهرستی پرسپولیس را بالاتر از الهلال عربستان و دالیان چین پرهوادارترین باشگاه آسیا معرفی کرده‌بود.[۱۷] رکورد بیشترین تماشاگر تاریخ لیگ برتر مربوط به بازی پرسپولیس و سپاهان در لیگ هفتم است که بیش از ۱۲۰ هزار تماشاگر در استادیوم آزادی حضور داشتند و بیش از ۸۰ هزار نفر پشت درهای بسته ورزشگاه ماندند.

همچنین باشگاه پرسپولیس رکورددار حضور تماشاگر در تاریخ لیگ قهرمانان است:

  1. ۱۹ می ۲۰۱۵ پرسپولیس یک - الهلال عربستان صفر (ورزشگاه آزادی تهران تماشاگر: ۱۰۰٫۰۰۰ نفر)
  2. ۶ می ۲۰۱۵ پرسپولیس دو - بنیادکار ازبکستان یک (ورزشگاه آزادی تهران تماشاگر: ۱۰۰٫۰۰۰ نفر)
  3. ۸ آوریل ۲۰۱۵ پرسپولیس یک - النصر عربستان صفر (ورزشگاه آزادی تهران تماشاگر: ۱۰۰٫۰۰۰ نفر)
  4. پرتماشاگرترین بازی لیگ قهرمانان آسیا در سال ۲۰۱۲: بازی پرسپولیس و الغرافه قطر با حضور ۹۶٫۲۰۰ نفر تماشاگر برگزار گردید.[۹۸]
  5. پرتماشاگرترین بازی لیگ قهرمانان در سال ۲۰۰۹: بازی پرسپولیس و بنیادکار ازبکستان با حضور ۹۵٬۲۲۵ نفر

هماوردان

استقلال تهران

مقالهٔ اصلی: شهرآورد تهران

بازی میان پرسپولیس و استقلال، دو باشگاه پرهوادار و پرافتخار ایران، مهم‌ترین مسابقهٔ باشگاهی فوتبال در ایران است.[۱۲] رکورد بیشترین گل زده و شکست ناپذیری (شش بازی رسمی) در داربی تهران در اختیار تیم پرسپولیس است. همچنین نخستین بازی دو تیم در روز ۱۶ فروردین ۱۳۴۷، نخستین بازی رسمی پرسپولیس بود که با نتیجهٔ بدون گل پایان یافت.[۹۹] فردای آن روز، روزنامه کیهان ورزشی (مهمترین روزنامه ورزشی آن زمان) روی جلد خود هیچ چیز از بازی ننوشت و تیتری از فوتبال دخترها داشت.[۱۰۰] بر خلاف گذشته، امروزه این بازی همواره با حساسیت بالا و تماشاگران زیاد همراه‌است و برگزاری آن بازتاب‌های زیادی در ایران دارد.[۱۲][۱۰۱] معمولاً این بازی را حدود ۱۰۰٫۰۰۰ نفر در ورزشگاه آزادی تهران تماشا می‌کنند.[۱۲] این شهرآورد گاهی به خشونت میان بازیکنان، و درگیری میان هواداران می‌انجامد و هولیگان‌ها به ناوگان حمل و نقل عمومی از جمله اتوبوس‌ها آسیب می‌زنند.[۱۰۱][۱۰۲] مجله ورلدساکر در شماره ژوئیه ۲۰۰۸ خود، فهرستی از ۵۰ شهرآورد دنیا منتشر کرد؛ و شهرآورد تهران را در رتبه ۱ام آسیا و ۲۲وم جهان قرار داد.[۱۰۳]

سپاهان اصفهان

مقالهٔ اصلی: هماوردی پرسپولیس و سپاهان

با این که پرسپولیس و سپاهان هر دو ریشه در باشگاه فوتبال شاهین دارند، در گذشته بازی این دو هماوردی محسوب نمی‌شد. با آغاز جام خلیج فارس و قهرمانی باشگاه‌های اصفهانی در جام‌های فوتبال ایران، به اهمیت بازی‌های رودرروی باشگاه‌های اصفهان و تهران افزوده‌شد. پس از نبرد قهرمانی پرسپولیس و سپاهان در جام حذفی ۸۵-۱۳۸۴ و لیگ برتر ۸۷–۱۳۸۶، این حساسیت و اهمیت دوچندان شد، به گونه‌ای که هم‌اکنون این هماوردی از مهمترین بازی‌های دو باشگاه در هر فصل است.[۱۰۴][۱۰۵]

عملکرد فصل‌های اخیر

مقالهٔ اصلی: فهرست فصل‌های باشگاه فوتبال پرسپولیس

جدول زیر عملکرد کلی پرسپولیس از آغاز لیگ برتر را نشان می‌دهد.

نمودار رتبه‌های پرسپولیس در لیگ از ۱۳۴۷
فصل رتبه در لیگ جام حذفی لیگ قهرمانان آسیا
۱۳۸۰–۸۱ ۱ ۱/۴ پایانی —
۱۳۸۱–۸۲ ۳ ۱/۸ پایانی دور گروهی
۱۳۸۲–۸۳ ۵ ۱/۸ پایانی —
۱۳۸۳–۸۴ ۴ ۱/۸ پایانی
۱۳۸۴–۸۵ ۹ نایب‌قهرمان
۱۳۸۵–۸۶ ۳ نیمه پایانی
۱۳۸۶–۸۷ ۱ ۱/۸ پایانی
۱۳۸۷–۸۸ ۵
۱/۴ پایانی
۱/۸ پایانی
۱۳۸۸–۸۹ ۴ قهرمان —
۱۳۸۹–۹۰ ۴ قهرمان دور گروهی
۱۳۹۰–۹۱ ۱۲
۱/۴ پایانی
۱/۸ پایانی
۱۳۹۱–۹۲ ۷ نایب‌قهرمان —
۱۳۹۲–۹۳ ۲
۱/۴ پایانی
۱۳۹۳–۹۴ ۸
نیمه نهایی
۱/۸ پایانی
۱۳۹۴–۹۵ ۲
۱/۴ پایانی
 —
۱۳۹۵–۹۶ ۱
۱/۱۶ پایانی
 نیمه نهایی
۱۳۹۶–۹۷ ۱
۱/۴ پایانی
 نایب‌قهرمان
۱۳۹۷–۹۸ ۱ قهرمان دور گروهی

تیم‌های دیگر

همچنین ببینید: تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس

پرسپولیس در رده‌های سنی امید، جوانان، نوجوانان و نونهالان تیم دارد.[۳۴][۱۰۶]

تیم زنان

تیم فوتبال دختران پرسپولیس در سال ۱۳۵۱. هنگامه افشار نفر اول نشسته از چپ کاپیتان تیم فوتبال بانوان پرسپولیس[۱۰۷]

پرسپولیس پیش از انقلاب تیم زنان داشت. آن‌ها پس از تاج و به همراه دیهیم و عقاب از پیشگامان فوتبال زنان در ایران بودند.[۱۰۸] در تابستان ۱۳۸۷، رئیس کمیته بانوان فدراسیون فوتبال ایران از این باشگاه درخواست کرد تا در لیگ شرکت کند.[۱۰۹] در اواخر همان سال، پرسپولیس امتیاز تیم زنان پیکان را در اختیار گرفت و در لیگ فوتبال زنان ایران شرکت کرد.[۱۱۰]

تیم دوم

همچنین ببینید: باشگاه فوتبال سرخپوشان دلوار افزار

پرسپولیس پیش از انقلاب تیم آماتورها داشت. در جام باشگاه‌های تهران ۱۳۵۱، پرسپولیس رسماً با تیم آماتورهایش در جام شرکت کرد.[۴۱] مهدی عسگرخانی، دروازه‌بان آماتورهای پرسپولیس برجسته‌ترین بازیکن آن تیم بود که بعداً به تیم اصلی رسید، به ابومسلم فروخته‌شد و به تیم ملی ایران نیز دعوت شد.[۳۴] در روز ۲۸ شهریور ۱۳۸۵، محمدحسن انصاری‌فرد مدیرعامل وقت پرسپولیس با مدیرعامل باشگاه فوتبال سرخپوشان دلوار افزار توافقنامه‌ای امضاء کرد که بنابر آن، تیم فوتبال سرخپوشان تیم دوم پرسپولیس می‌شد.[۳۴][۱۱۱] پس از پایان آن فصل بهادر عبدی[۱۱۲] و فرهاد خیرخواه،[۱۱۳] (آقای گل دسته یک) که در سرخپوشان بازی می‌کردند به پرسپولیس پیوستند. پس از تغییر مدیرعامل پرسپولیس رابطهٔ دو باشگاه کمرنگ شد و باشگاه پرسپولیس به برخی تعهدات خود عمل نکرد.[۱۱۴] در آبان ۱۳۸۷ امتیاز باشگاه سرخپوشان به باشگاه دیهیم اهواز واگذار شد.[۱۱۵] پس از آن پرسپولیس تا حدود یک سال تیم دومی نداشت،[۱۱۶] اما در آبان ۱۳۸۸ تیم ب پرسپولیس راه‌اندازی شد.[۱۱۷][۱۱۸] این تیم در روزهای پایانی سال ۱۳۹۰ قهرمان مسابقات حذفی باشگاه‌های تهران شد.[۱۱۹]

تیم امید[۱۲۰][۱۲۱]

ایران - سرمربی
ایران نادر باقری مربی دروازه‌بان‌ها
ایران ناصر محمدخانی سرپرست

تیم جوانان

ایران منوچهر عبدالله‌نژاد سرمربی
ایران محمد برزگر مربی
ایران منصور هاشمی مربی

تیم نوجوانان

ایران رضا جباری سرمربی
ایران علیرضا محمد مربی
ایران مجتبی شیری مربی

تیم نونهالان

ایران فرامرز سلطانی سرمربی
ایران اردلان آشتیانی مربی
ایران شهرام سبزی مربی


بازیکنان

بازیکنان کنونی

همچنین ببینید: باشگاه فوتبال پرسپولیس در فصل ۹۹–۱۳۹۸
تا تاریخ ۲۳ دی ۱۳۹۸
منبع:سایت رسمی فدراسیون فوتبال ایران
شماره نقش بازیکن
۱ ایران دروازه‌بان علیرضا بیرانوند
۲ ایران هافبک امید عالیشاه
۳ ایران مدافع شجاع خلیل‌زاده
۴ ایران مدافع سید جلال حسینی (کاپیتان)
۵ عراق هافبک بشار رسن ز۲۳
۶ ایران مدافع محمدحسین کنعانی‌زادگان
۸ ایران هافبک احمد نوراللهی (کاپیتان دوم)
۹ ایران هافبک مهدی ترابی
۱۱ ایران هافبک کمال کامیابی‌نیا
۱۵ ایران مدافع محمد انصاری
۱۶ ایران مهاجم مهدی عبدی ز۲۱
۱۷ ایران مدافع مهدی شیری
شماره نقش بازیکن
۱۸ ایران مدافع محسن ربیع‌خواه
۱۹ ایران هافبک وحید امیری
۲۰ ایران مهاجم امیر روستایی ز۲۳
۲۶ ایران هافبک سعید حسین‌پور ز۲۱
۲۸ ایران مدافع محمد نادری ز۲۳ (قرضی از کورتریک)
۳۸ ایران مدافع احسان حسینی ز۲۱
۴۴ کرواسی دروازه‌بان بوژیدار رادوشویچ
۶۳ ایران دروازه‌بان امیرحسین بیات ز۲۳
۷۰ ایران مهاجم علی علیپور
۸۸ ایران هافبک سیامک نعمتی
۹۹ نیجریه مهاجم کریستین اوساگونا

قرضی در بیرون

بازیکنان پیشین

همچنین ببینید: فهرست بازیکنان باشگاه فوتبال پرسپولیس و فهرست بازیکنان خارجی باشگاه فوتبال پرسپولیس

برای دیدن نام تمام بازیکنان باشگاه که در ویکی‌پدیای فارسی مقاله دارند، رده:بازیکنان باشگاه پرسپولیس را ببینید.

بازیکنان سرشناس

همچنین ببینید: فهرست بازیکنان باشگاه فوتبال پرسپولیس

چهره‌های ماندگار

مقالهٔ اصلی: چهره‌های ماندگار پرسپولیس

کاپیتان‌ها

کاپیتان کشور سال توضیحات
حمید جاسمیان ایران ۱۳۴۹–۱۳۴۷ در سال‌های اولیه جاسمیان و بهزادی و وطنخواه به تناوب کاپیتانی تیم را برعهده داشتند.
همایون بهزادی ایران ۱۳۴۷–۱۳۵۴ کاپیتان فاتح جام تخت جمشید ۱۳۵۲
بیوک وطنخواه ایران ۱۳۵۲–۱۳۴۷ کاپیتان فاتح جام منطقه‌ای ایران ۱۳۵۰ - در سال ۵۱، بهزادی کاپیتان تیم حرفه‌ای و وطنخواه کاپیتان تیم آماتورها بود
عزیز اصلی ایران ۱۳۴۸ به علت انتقال اکثر بازیکنان به پیکان - او پس از بازی با تاج چندماه محروم شد و در این مدت علی سلیمی کاپیتان تیم بود
جعفر کاشانی ایران ۱۳۵۳ کاپیتان اول سال ۵۳ بهزادی و کاپیتان دوم وطنخواه بود، ولی به علت نیمکت نشینی آن‌ها در اکثر بازی‌های فصل، کاشانی کاپیتان بود.
ابراهیم آشتیانی ایران ۱۳۵۳–۱۳۵۵ کاپیتان فاتح جام تخت جمشید ۱۳۵۴
علی پروین ایران ۱۳۶۶–۱۳۵۵ کاپیتان فاتح جام باشگاه‌های تهران ۱۳۶۱ و جام باشگاه‌های تهران ۱۳۶۵ و جام حذفی تهران ۱۳۶۲
محمد مایلی کهن ایران ۱۳۶۸–۱۳۶۶ کاپیتان فاتح جام حذفی ایران ۱۳۶۶-۶۷ و جام باشگاه‌های تهران ۱۳۶۶ و جام باشگاه‌های تهران ۱۳۶۷ و جام باشگاه‌های تهران ۱۳۶۸ و جام حذفی تهران ۱۳۶۶
محمد پنجعلی ایران ۱۳۷۳–۱۳۶۸ کاپیتان فاتح جام برندگان جام آسیا ۹۱–۱۹۹۰ و جام حذفی ایران ۱۳۷۰–۷۱ و جام باشگاه‌های تهران ۱۳۶۹
فرشاد پیوس ایران ۱۳۷۶–۱۳۷۳ کاپیتان فاتح لیگ آزادگان ۱۳۷۴ و لیگ آزادگان ۱۳۷۵
مجتبی محرمی ایران ۱۳۷۵ کاپیتان اول پیوس بود ولی به علت اختلافاتش با استانکو در اکثر بازی‌های فصل، محرمی کاپیتان بود.
حسین عبدی ایران ۱۳۷۸–۱۳۷۶ کاپیتان فاتح لیگ آزادگان ۷۸–۱۳۷۷ و جام حذفی فوتبال ایران ۷۸–۱۳۷۷
احمدرضا عابدزاده ایران ۱۳۸۰–۱۳۷۸ کاپیتان فاتح لیگ آزادگان ۷۹–۱۳۷۸
افشین پیروانی ایران ۱۳۸۳–۱۳۸۰ کاپیتان فاتح لیگ برتر فوتبال ایران ۸۱–۱۳۸۰
بهروز رهبری فر ایران ۱۳۸۴–۱۳۸۳
کریم باقری ایران ۱۳۸۹–۱۳۸۴ کاپیتان فاتح لیگ برتر فوتبال ایران ۸۷–۱۳۸۶ و جام حذفی فوتبال ایران ۸۹–۱۳۸۸
شیث رضایی ایران ۱۳۸۹ با کنار رفتن کریم باقری کاپیتان شد، ولی فقط حدود یک ماه کاپیتان بود و به دلیل مسائل حاشیه‌ای و رای‌گیری در اردوی ترکیه کاپیتانی را از دست داد
سپهر حیدری ایران ۱۳۹۰–۱۳۸۹ کاپیتان فاتح جام حذفی فوتبال ایران ۹۰–۱۳۸۹
علی کریمی ایران ۱۳۹۰
مهدی مهدوی‌کیا ایران ۱۳۹۲–۱۳۹۰
محمد نوری ایران ۱۳۹۴–۱۳۹۲
هادی نوروزی ایران ۱۳۹۴ او در روز ۹ مهر ۱۳۹۴ در اثر ایست قلبی در سی سالگی درگذشت
امید عالیشاه ایران ۱۳۹۴–۱۳۹۵
سید جلال حسینی ایران ۱۳۹۵- کاپیتان فاتح لیگ برتر ۹۶–۱۳۹۵، سوپر جام ۱۳۹۶، لیگ برتر ۹۷–۱۳۹۶، سوپر جام ۱۳۹۷، لیگ برتر ۹۸–۱۳۹۷، جام حذفی ۹۸–۱۳۹۷ و سوپر جام ۱۳۹۸
یادکرد [۳۳][۱۲۲][۱۲۳][۱۲۴][۱۲۵][۱۲۶]

نکته: بازیکنان دیگری هم هستند که هیچ‌گاه کاپیتان اول نبوده‌اند ولی حداقل در ۵ بازی کاپیتانی سرخپوشان را بر عهده داشته‌اند: ۱– محراب شاهرخی ۲- ناصر نورایی ۳– حمید درخشان ۴– کاظم سیدعلیخانی ۵– ضیا عربشاهی ۶– وحید قلیچ ۷– ناصر محمدخانی ۸– رضا شاهرودی ۹– علی انصاریان ۱۰– علیرضا حقیقی ۱۱– محسن بنگر ۱۲-علیرضا نورمحمدی ۱۳-حسین ماهینی

گلزنان برتر

فهرست ده گلزن برتر تاریخ پرسپولیس:[۱۲۷][۱۲۸][۱۲۹][۱۳۰][۱۳۱]

# نام ملیت دوران بازی
در پرسپولیس 		تعداد گل
۱
فرشاد پیوس ایران ۱۳۶۴–۱۳۷۶ ۱۵۳
۲
علی پروین ایران ۱۳۴۹–۱۳۶۶ ۱۲۱
۳
صفر ایرانپاک ایران ۱۳۴۹–۱۳۵۹ ۷۴
۴
ناصر محمدخانی ایران ۱۳۶۰–۱۳۷۲ ۵۹
۵
مهدی طارمی ایران ۱۳۹۳–۱۳۹۶ ۵۵
۶
علی دایی ایران ۱۳۷۳–۱۳۸۳ ۴۳
۶
کریم باقری ایران ۱۳۷۵–۱۳۸۹ ۴۳
۸
محمد نوری ایران ۱۳۸۹–۱۳۹۴ ۴۲
۹
مجتبی محرمی ایران ۱۳۶۷–۱۳۷۶ ۴۱
۱۰
محمود خوردبین ایران ۱۳۴۷–۱۳۵۹ ۴۰
۱۰
ادموند بزیک ایران ۱۳۷۵–۱۳۸۰ ۴۰

گلزنان خارجی

فهرست تمام گلزنان خارجی تاریخ پرسپولیس:[۱۳۲][۱۳۳]

# نام ملیت دوران بازی
در پرسپولیس 		تعداد گل
۱ آلن ویتل انگلستان ۱۳۵۵–۱۳۵۷ ۱۶
۲ گادوین منشا نیجریه ۱۳۹۶–۱۳۹۷ ۱۴
۳ ابراهیم توره سنگال ۱۳۸۷–۱۳۸۸ ۱۳
۴ ایمون زاید لیبی
جمهوری ایرلند 		۱۳۹۰–۱۳۹۱ ۱۲
۵ اشپیتیم آرفی آلمان
کوزوو
آلبانی 		۱۳۸۸–۱۳۹۰ ۹
۶ جری بنگتسون هندوراس ۱۳۹۴–۱۳۹۵ ۷
۷ حوار ملا محمد عراق ۱۳۸۸–۱۳۸۹ ۶
۸ تیاگو آلوز فراگا برزیل ۱۳۸۸–۱۳۹۰ ۴
۹ عیسی ترائوره مالی ۱۳۸۲–۱۳۸۳ ۳
زیاد شعبو سوریه ۱۳۸۵–۱۳۸۶ ۳
ماته دراگه‌چوویچ کرواسی ۱۳۸۶–۱۳۸۷ ۳
۱۲ لوی صلاح حسن عراق ۱۳۸۵ ۲
وسلی برازیلیا برزیل ۱۳۸۸–۱۳۸۹ ۲
ولاتکو گروزدانوسکی مقدونیه شمالی ۱۳۹۲ ۲
مارکو پرویچ صربستان ۱۳۹۲ ۲
ماریو بودیمیر کرواسی ۱۳۹۷–۱۳۹۸ ۲
۱۶ ویلیام مک لوری اسکاتلند ۱۳۵۵ ۱
سامبو چوجی نیجریه ۱۳۸۳ ۱
رافائل ادریو نیجریه ۱۳۸۵ ۱
روبرت ساها جمهوری چک ۱۳۸۵ ۱
پائولو دی کارمو برزیل ۱۳۸۷ ۱
ایوان پترویچ صربستان ۱۳۸۷ ۱
ژوزه تادئو برزیل ۱۳۹۳–۱۳۹۴ ۱
وولودیمیر پریموف اوکراین ۱۳۹۵ ۱[۱۳۴]
بشار رسن عراق ۱۳۹۶– ۱

مربیان

مقالهٔ اصلی: فهرست مربیان باشگاه فوتبال پرسپولیس

مربیان کنونی

از تاریخ ۲۳ دی ۱۳۹۸
منبع:سایت رسمی فدراسیون فوتبال ایران
ایران یحیی گل‌محمدی سرمربی
ایران کریم باقری مربی
ایران حمید مطهری مربی
ایران داوود فنایی مربی دروازه‌بان‌ها
- مربی بدنسازی
ایران مهرداد خانبان آنالیزور
ایران افشین پیروانی سرپرست

مربیان پیشین

مربی کشور سال
رجبعلی فرامرزی ایران ۱۳۴۷–۱۳۴۲
پرویز دهداری ایران ۱۳۴۸–۱۳۴۷
رجبعلی فرامرزی ایران ۱۳۴۸
حسین فکری ایران ۱۳۵۰–۱۳۴۹
آلن راجرز انگلستان ۱۳۵۳–۱۳۵۰
همایون بهزادی ایران ۱۳۵۴–۱۳۵۳
بیوک وطنخواه ایران ۱۳۵۴
ایوان کونوف اتحاد جماهیر شوروی ۱۳۵۵
منصور امیرآصفی ایران ۱۳۵۶–۱۳۵۵
پرویز قلیچ‌خانی ایران ۱۳۵۶
محراب شاهرخی ایرانایران ۱۳۶۰–۱۳۵۶
علی پروین ایران ۱۳۶۷–۱۳۶۰
مسعود معینی ایران ۱۳۶۷
مربی کشور سال
علی پروین ایران ۱۳۷۲–۱۳۶۷
محمود خوردبین ایران ۱۳۷۲
محمد پنجعلی ایران ۱۳۷۲
ولادیسلاو بگوویچ کرواسی ۱۳۷۳
حمید درخشان ایران ۱۳۷۳
هانس یورگن گده آلمان ۱۳۷۴
استانکو پوکله‌پوویچ کرواسی ۱۳۷۶–۱۳۷۴
حمید درخشان ایران ۱۳۷۶
ایوان متکوویچ کرواسی ۱۳۷۷–۱۳۷۶
علی پروین ایران ۱۳۸۲–۱۳۷۷
وینگو بگوویچ کرواسی ۱۳۸۳–۱۳۸۲
راینر زوبل آلمان ۱۳۸۴–۱۳۸۳
علی پروین ایران ۱۳۸۴
مربی کشور سال
آری هان هلند ۱۳۸۵–۱۳۸۴
مصطفی دنیزلی ترکیه ۱۳۸۶–۱۳۸۵
افشین قطبی ایرانایالات متحده آمریکا ۱۳۸۷–۱۳۸۶
افشین پیروانی ایران ۱۳۸۷
نلو وینگادا پرتغال ۱۳۸۸–۱۳۸۷
زلاتکو کرانچار کرواسی ۱۳۸۸
علی دایی ایران ۱۳۹۰–۱۳۸۸
حمید استیلی ایران ۱۳۹۰
محسن عاشوری ایران ۱۳۹۰
مصطفی دنیزلی ترکیه ۱۳۹۱–۱۳۹۰
مانوئل ژوزه پرتغال ۱۳۹۱
یحیی گل‌محمدی ایران ۱۳۹۲–۱۳۹۱
علی دایی ایران ۱۳۹۲–۱۳۹۳
مربی کشور سال
حمید درخشان ایران ۱۳۹۳–۱۳۹۴
برانکو ایوانکوویچ کرواسی ۱۳۹۴–۱۳۹۸
گابریل کالدرون آرژانتین ۱۳۹۸
یحیی گل‌محمدی ایران ۱۳۹۸–اکنون

چارت مدیریتی باشگاه

تا مهر ۱۳۹۸[۱۳۵]

محمدحسن انصاری‌فرد مدیرعامل
مهدی رسول‌پناه عضو هیئت‌مدیره
علی رغبتی عضو هیئت‌مدیره
سید مهرداد هاشمی عضو هیئت‌مدیره
محمدمهدی نبی عضو هیئت‌مدیره

دست‌آوردها

مقالهٔ اصلی: فهرست افتخارات باشگاه فوتبال پرسپولیس

کشوری

چهارچوب رقابت‌ها قهرمانی نایب قهرمانی تاریخ و فصل
لیگ فوتبال ایران ۱۲ بار ۹ بار
جام حذفی ایران ۶ بار ۲ بار
سوپر جام ایران
 ۳ بار
* قهرمانی دوگانه: لیگ و جام حذفی

آسیایی

همچنین ببینید: باشگاه فوتبال پرسپولیس در آسیا
چهارچوب رقابت‌ها قهرمانی نایب قهرمانی تاریخ و فصل
جام برندگان جام آسیا
[۳۵][۴۷][۱۴۰]		 ۱ بار ۱ بار
لیگ قهرمانان آسیا ۱ بار

آمار و ترین‌ها

مقالهٔ اصلی: آمار و ترین‌های باشگاه پرسپولیس

مسائل اقتصادی و حقوقی

درآمدزایی

شرح درآمدها و مخارج تیم فوتبال پرسپولیس از ۱ فروردین تا ۲۹ آذر ۱۳۵۲. حاصل تفریق درآمدها و هزینه‌ها، ۱٬۳۴۸٬۷۷۴ ریال زیان نشان می‌دهد.

باشگاه‌های فوتبال ایران، از جمله پرسپولیس در درآمدزایی حرفه‌ای نیستند.[۱۴۶] هم‌اکنون بیشتر منابع مالی باشگاه پرسپولیس توسط مالک باشگاه، سازمان تربیت بدنی تأمین می‌شود.[۱۴۷] کمک‌های بلاعوض هواداران ثروتمند،[۳۴][۱۴۸] فروش بازیکن،[۳۴] بازی‌های بین‌المللی[۳۴][۱۴۹] و حامیان مالی[۳۴] از دیگر منابع مالی مهم باشگاه هستند. به‌طور مثال، مبلغ قرارداد پرسپولیس با ماری براون، ۳ میلیارد تومان بوده‌است.[۱۵۰] در سال ۱۳۸۳، باشگاه پرسپولیس با مشارکت شرکت اتریشی آسپا در تولید نوشابه «پرس پاور» با برند خود به فعالیت اقتصادی پرداخت.[۱۵۱][۱۵۲] پرسپولیس همچنین توانسته به عنوان نخستین باشگاه ایرانی بابت حق پخش تلویزیونی[۱۵۳] و فروش فیلم[۷۱] درآمدزایی کند. با این وجود تلاش‌های باشگاه برای درآمدزایی از فروش بلیت (که از مهمترین منابع درآمد باشگاه‌های فوتبال حرفه‌ای است)[۱۴۶] تاکنون بی‌نتیجه مانده‌است.[۱۵۴]

وبگاه گل در گزارشی تحلیلی از تأثیر بحران اقتصادی جهان بر فوتبال کشورهای مختلف، به دلیل دولتی بودن این باشگاه وقوع این بحران را بر مسائل مالی آن کاملاً بی‌تاثیر دانسته‌است.[۱۵۵]

حامیان مالی

حامیان پیراهن پرسپولیس
فصل تامین‌کننده لباس حامی
۱۳۷۵ شکاری شرکت ملی فولاد ایران
۱۳۷۶ نهنگی آیوا
۷۸–۱۳۷۷
۷۹–۱۳۷۸ جورابان
۸۰–۱۳۷۹ سامسونگ
۸۱–۱۳۸۰ ان‌ای‌سی تیدی
۸۲–۱۳۸۱ سامسونگ
۸۳–۱۳۸۲ جورابان دایی تلویزیون پارس
۸۴–۱۳۸۳ نهنگی پرس پاور جگوار
۸۵–۱۳۸۴ بمبا هتل داریوش شهر آفتاب جیوردانو
۸۶–۱۳۸۵ حصاری ایرتویا ایکات ایرانسل
۸۷–۱۳۸۶ آل‌اشپورت تعاونی اعتباری شهر شهروند
۸۸–۱۳۸۷ — ماری براون
۸۹–۱۳۸۸ حصاری آل‌اشپورت بهگل شهرداری تهران
۹۰–۱۳۸۹ آل‌اشپورت بانک شهر
۹۱–۱۳۹۰ بانک شهر اوپل و آئودی (تأمین خودرو صدرا)
۹۲–۱۳۹۱ مؤسسه کاوش صدرا پاسارگاد دهکده گلف
۹۳–۱۳۹۲ بانک گردشگری
۹۴–۱۳۹۳ ماکرون شرکت اقتصاد جهان صنعت
۹۵–۱۳۹۴ آل‌اشپورت همراه اول
۹۶–۱۳۹۵ جوما
۹۷–۱۳۹۶ ایرانسل
۹۸–۱۳۹۷ لی-نینگ

پرسپولیس نخستین باشگاه فوتبال ایرانی است که پای حامیان مالی را به فوتبال ایران باز کرد.[۱۵۶] نخستین بار در اواخر دهه ۶۰ کارخانه‌های الکترونیکی خارجی مانند گلدستار، ال‌جی و تویوتا قراردادهای کوتاه‌مدتی با پرسپولیس بستند.[۱۵۶] مبلیران نیز به عنوان یکی از نخستین حامیان ایرانی پرسپولیس، در میانه دهه ۷۰ تنها برای دو بازی ۵ میلیون تومان به پرسپولیس پرداخت.[۱۵۶] در دهه ۸۰، پیراهن پرسپولیس حامیان متعددی به خود دید که بیشترشان مدت کوتاهی حامی باشگاه بودند.[۱۵۷]

بر اساس پژوهشی که دو عضو هیئت علمی و یک دانشجوی دانشکده مدیریت و کارآفرینی دانشگاه تهران در سال ۱۳۸۸ با عنوان «بررسی اثربخشی حمایت‌های مالی ورزشی در میان هواداران ورزش فوتبال در ایران» انجام دادند؛ میزان علاقه‌مندی شرکت‌ها به حمایت مالی از این باشگاه در سالیان گذشته سیر صعودی داشته‌است و اگرچه بیشتر حامیان به نتایج دلخواه خود از تبلیغ رو پیراهن این تیم نرسیده‌اند، مدت حمایت مالی این شرکت‌ها معمولاً کوتاه بوده‌است.[۱۵۷] حامیانی که مدت بیشتری نامشان روی پیراهن تیم درج شده، بیشتر در ذهن هواداران ماندگار بوده‌اند. در پرسشنامه‌ای که از پرسش شوندگان می‌پرسد «اولین حامی مالی که به نظرتان می‌رسد چیست؟»، نام آیوا که بیش از یک دهه پیش حامی مالی این تیم بوده، از ماری براون که در زمان انجام پژوهش حامی مالی باشگاه بوده‌است، بیشتر ذکر شده‌است.[۱۵۷]

با آغاز دوران مدیریت حبیب کاشانی (که عضو شورای شهر تهران بود) در سال ۱۳۸۶، سازمان نیمه‌دولتی شهرداری تهران با زیرمجموعه‌های خود از حامیان اصلی این باشگاه به‌شمار می‌رفت[۱۵۶][۱۵۸] که پس از فسخ یکجانبه قرارداد از سوی پرسپولیس در سال ۱۳۹۰، از باشگاه شکایت کرد.[۱۵۹] پرسپولیس پیشتر با حامیان دیگر خود مانند بهگل و جگوار نیز به مشکل خورده بود.[۱۶۰][۱۶۱]

شرکت اول‌اشپورت نیز از سال ۱۳۸۶،[۱۶۲] تأمین لباس‌های این باشگاه را بر عهده دارد.[۱۶۳] از تامین‌کنندگان پیشین لباس باشگاه می‌توان جورابان، حصاری و دایی را نام برد.[۱۶۴] تامین‌کنندگان از محل فروش لباس‌ها به باشگاه پول پرداخت می‌کنند؛[۱۶۲] به‌طور مثال، جورابان در قرارداد خود با باشگاه ۳۰٪ از عواید فروش لباس‌ها را به پرسپولیس می‌داد.[۱۶۴] البته بر خلاف روال معمول در فوتبال جهان و همانند دیگر باشگاه‌های ایرانی، تامین‌کنندگان لباس پولی بابت حمایتشان به پرسپولیس پرداخت نمی‌کنند.[۱۵۶] نقض مکرر رعایت کپی رایت در ایران به عنوان مانع اصلی این امر قلمداد می‌شود؛ چرا که تولیدی‌های کوچک، لباس‌های ارزان و بی کیفیت مشابه را تولید می‌کنند و شرکتی که حامی است (با قیمت‌های بالاتر لباسش) نمی‌تواند آن طور که باید بازار داشته باشد و سود ببرد.[۱۶۲]

دارایی‌ها

باشگاه پرسپولیس مالک یک ساختمان ۵ طبقه در خیابان شیخ بهایی تهران است. این ساختمان در زمین اهدایی فدراسیون فوتبال ایران ساخته‌شده و دفتر باشگاه‌است.[۱۶۵] در سال ۱۳۸۷ قرار بود موزه پرسپولیس در این مکان راه‌اندازی شود.[۱۶۶]

در تیر ۱۳۸۸، سازمان تربیت بدنی با پرداخت ۲ میلیارد تومان ۱٪ از سهام بانک تات را برای باشگاه پرسپولیس خرید.[۱۶۷] این باشگاه یک کلینیک پزشکی با نام «بیمارستان پرسپولیس» در خیابان گاندی تهران دارد که در خرداد ۱۳۸۹ آغاز به کار کرد.[۱۶۸][۱۶۹] در سال ۱۳۸۴ نیز خبری دربارهٔ خرید ورزشگاه و راه‌اندازی شرکت هواپیمایی توسط باشگاه منتشر شده‌بود که انجام نگرفت.[۱۷۰]

این باشگاه پیشتر مالک ورزشگاه راه‌آهن[۴۲] و مجموعه فرهنگی ورزشی شهید چمران[۴۵] نیز بوده‌است. باشگاه پرسپولیس اولین و تنها باشگاه ایرانی است که هواپیمای اختصاصی دارد.[۱۷۱]

مالکیت

مالکان باشگاه پرسپولیس
مالک دوران مالکیت
از تا
شرکت سهامی سی‌آرسی ۱۳۴۲ ۱۳۵۷
سازمان تربیت بدنی ۱۳۵۸ ۱۳۶۵
بنیاد مستضعفان ۱۳۶۵ بهمن ۱۳۶۵
سازمان تربیت بدنی ۱۳۶۵ ۱۳۷۲
وزارت فلزات و معادن ۱۳۷۲ ۱۳۷۶
سازمان تربیت بدنی ۱۳۷۶ ۱۳۹۰
وزارت ورزش و جوانان ۱۳۹۰ اکنون

پیش از انقلاب، مالک باشگاه «شرکت سهامی سی‌آرسی» بود. در شرکت سی‌آرسی به جز علی عبده، فاطمه پهلوی و همسرش محمد خاتم از سهامداران عمده بودند.[۳۰][۳۲][۳۳] پس از انقلاب، اموال باشگاه مصادره شد[۴۵] و تحت پوشش بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی و سازمان تربیت بدنی رفت. (دهه ۱۳۶۰)[۳۳][۳۴] از سال ۱۳۷۲ تا ۱۳۷۶، باشگاه تحت مدیریت وزارت معادن و فلزات بود و از لحاظ منابع مالی دگرگون شد.[۳۴] پرسپولیس از سال ۱۳۷۶ تحت تملک سازمان تربیت بدنی قرار گرفت.[۳۴] در دی ۱۳۸۹، با مصوبه مجلس شورای اسلامی وظایف سازمان تربیت بدنی رسماً به وزارت ورزش و جوانان ایران محول شد و با چند ماه تأخیر،[۱۷۲] پرسپولیس تحت نظر این وزارتخانه قرار گرفت.[۱۷۳]

اختلاف حقوقی بر سر برند پرسپولیس

بنابر نوشته سالنامه و فرهنگ رسمی باشگاه چاپ سال ۱۳۸۶، با پایان دوران زمامداری وزارت معادن بر باشگاه، اختلاف و بحران مالی–مدیریتی ایجاد شد و میان سال‌های ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۱ یک «جنگ سهام آغاز شد که با پیروزی سازمان تربیت بدنی با پایان رسید.»[۳۴]

ماجرا از این قرار بود بنیاد مستضعفان در اداره باشگاه ناتوان بود و آن را به تربیت بدنی واگذار کرد و تربیت بدنی نیز قرار بود باشگاه را به بخش خصوصی واگذار کند. در راستای این اقدام؛ در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۷۰، شرکتی با نام «شرکت فرهنگی ورزشی پرسپولیس سهامی خاص» با شماره ۸۳۳۳۲ به ثبت رسید.[۱۷۴] (سهام‌داران: سازمان تربیت بدنی به نمایندگی عباس انصاری‌فرد ۵۰٫۵٪، اسماعیل وفایی ۴۹٪ و مهدی منتظرموعود ۰٫۵٪) اما در ۲۷ بهمن، امتیاز باشگاه به جای شرکت پرسپولیس، به «مؤسسه فرهنگی ورزشی پیروزی» انتقال یافت. سازمان تربیت بدنی این شرکت را به حسین محلوجی، امیر عابدینی و عباس انصاری‌فرد هبه داد. (در سال ۱۳۸۰ سهام از آنان گرفته‌شد)[۱۷۵] پس از این مدت عابدینی نیز به مالکان شرکت پرسپولیس اضافه شد.[۱۷۶] (یعنی عابدینی هم در شرکت پرسپولیس و هم در شرکت پیروزی سهام‌دار شده‌بود)

مالکان شرکت پرسپولیس خود را «مالک اصلی» باشگاه می‌دانستند[۱۷۷] و به دادگاه شکایت کردند، اما دادگاه در تاریخ ۲۲ اسفند ۱۳۸۰ رأی به مالکیت سازمان تربیت بدنی داد. دادگاه تجدیدنظر نیز در تاریخ ۸ تیر ۱۳۸۳ این رأی را تأیید کرد.[۱۷۸] سرانجام در مرداد ۱۳۹۰؛ در پی دعوی باشگاه علیه شرکت فرهنگی ورزشی پرسپولیس سهامی خاص، قاضی شعبه ششم دادگاه عمومی مجتمع قضایی شهید بهشتی رای قطعی به تعلق برند پرسپولیس به باشگاه، و حذف نام پرسپولیس از شرکت پرسپولیس سهامی خاص داد.[۱۷۹] درتاریخ ۲۲ فروردین ۱۳۹۰ محمد رویانیان مدیر عامل وقت تیم پیروزی اعلام کرد که نام اصلی باشگاه به این باشگاه عودت داده شد.[۱۸۰]

خصوصی‌سازی

پس از آن؛ اعلام شد در راستای انجام اصل ۴۴ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، باشگاه باید به بخش خصوصی واگذار شود. در سال‌های اخیر خبرهایی دربارهٔ ورود باشگاه به سازمان بورس اوراق بهادار تهران و فروش آن به افراد حقیقی منتشرشده‌است.[۴۰][۱۸۱][۱۸۲][۱۸۳] در سال ۱۳۸۸، محمود احمدی‌نژاد در نامه‌ای به رئیس سازمان تربیت بدنی اعلام کرد که پرسپولیس و استقلال باید به هواداران واگذار شوند.[۱۸۴][۱۸۵] پرسپولیس همچنان در تملک سازمان تربیت بدنی قرار دارد. بنا بر گفته کنفدراسیون فوتبال آسیا، نحوه مالکیت کنونی این باشگاه در آینده مشکلاتی برای حضور در لیگ قهرمانان آسیا ایجاد می‌کند و در حال حاضر سازمان بورس قیمت باشگاه را ۲۹۰ میلیارد تومان اعلام کرد که پس از دو مزایده هنوز کسی سهام باشگاه را نخریده.[۱۸۶]

برند باشگاه پرسپولیس

برند باشگاه فوتبال پرسپولیس در سال ۱۳۹۲ در دهمین جشنواره ملی قهرمانان صنعت ایران به عنوان یکی از ۱۰۰ برند برتر ایران شناخته شد.[۱۸۷]

منابع

عمومی

  • صداقت، فرهاد (شهریور ۱۳۸۱)، ۳۴ سال با پرسپولیس (از سال ۴۷ تا سال ۸۱)، تبریز، شابک ۹۶۴-۰۶-۱۶۹۳-۱
  • حدادپور، مهدی؛ زارعی، اصغر (۱۳۸۶)، سالنامه رسمی و فرهنگ مصور باشگاه فرهنگی ورزشی پرسپولیس ۱۳۸۶، به کوشش مجری طرح: خجسته، محمدرضا.، هنرکده خجسته
  • حدادپور، مهدی (۱۳۸۱)، سالنامه پرسپولیس ۱۳۸۱، به کوشش مدیر اجرایی: عزت‌بخش، احمد.، آتلیه گرافیک هنرپرداز - روزنامه پیروزی
  • انتشارات کیهان پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک); از |مقاله= صرف‌نظر شد (کمک)
  • محمدنبی، حسین (۱۳۸۴)، «فوتبال باشگاهی در ایران»، فوتبال در ایران، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، شابک ۹۶۴-۳۷۹-۰۳۷-۱
انگلیسی

ویژه

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «بازگشت پرسپولیس به لیگ قهرمانان بعد از ۷ سال»، روزنامه اعتماد ملی، ش. شماره ۸۷۷، ص. صفحه ۱۱، ۲۰ اسفند ۱۳۸۷
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ رفسنجانی، علی (۲۰ تیر ۱۳۸۷). «اکنون که پرسپولیس از آب و گل درآمده‌است؛ آیا سرخپوشان پایتخت از بازار نقل و انتقالات سربلند و پیروز خارج می‌شوند؟!». خبرگزاری پارس فوتبال. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ ژوئن ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ مرداد ۱۳۸۸.
  3. ↑ «برنامه اختصاصی چهار پرسپولیسی در تمرین قرمزپوشان». نود. ۱۵ آذر ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۲۰ اسفند ۱۳۹۷.
  4. ↑ «پاسخ رئال‌مادرید به پرسپولیس/ قوهای سفید سرخ‌ها را به اسپانیا دعوت کردند». خبرآنلاین. ۱۹ فروردین ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۳ خرداد ۱۳۹۳.
  5. ↑ «چرا می‌گویند پرسپولیس زلزله، محبوب هر چی دله؟». ۲۱ آذر ۱۳۹۶.
  6. ↑ «زمانی که پرسپولیس زلزله بود».
  7. ↑ «پرسپولیسِ زلزله، متفاوت تربن زلزله ژاپن را ثبت می‌کند؟». ۱۱ آبان ۱۳۹۷.
  8. ↑ "Islamic Republic of Iran giants Persepolis".
  9. ↑ زارعی، اصغر. "Iran - List of Foundation Dates" (به انگلیسی). Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. Archived from the original on 06 May 2012. Retrieved 22 خرداد 1388. {{cite web}}: Check date values in: |تاریخ بازدید= و |تاریخ بایگانی= (help)
  10. ↑ دکتر گودرزی:ورزشگاه آزادی تا پایان مردادماه آماده می‌شود/ ورزشگاه آزادی نماد ملی است و واگذاری معنا ندارد بایگانی‌شده در ۸ اکتبر ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine. پایگاه خبری وزارت ورزش و جوانان
  11. ↑ یحیی گل‌محمدی سرمربی پرسپولیس شد. خبرگزاری فارس
  12. ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ ۱۲٫۲ ۱۲٫۳ ۱۲٫۴ ۱۲٫۵ ۱۲٫۶ ۱۲٫۷ ۱۲٫۸ Ferdosipour, Adel (اکتبر ۲۰۰۸)، «The great divide»، World Soccer Magazine، ص. p۶۲ (ترجمه مقاله به فارسی در خبرگزاری ایسنا، رشید سعدلو)
  13. ↑ فوتبال در ایران، ص ۹۸
  14. ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ «پرسپولیس پرافتخارترین تیم ایران باقی‌ماند». جهان نیوز. ۲۱ خرداد ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۰۶ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱ تیر ۱۳۹۰. تاریخ وارد شده در |تاریخ بایگانی= را بررسی کنید (کمک)
  15. ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ «مروری بر کارنامه آسیایی پرسپولیس در ۱۵ سال اخیر». روزنامه ورزشی گل. ۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۰۶ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱ تیر ۱۳۹۰. تاریخ وارد شده در |تاریخ بایگانی= را بررسی کنید (کمک)
  16. ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ ۱۶٫۲ «پرسپولیس با ۵۱ درصد پرطرفدارترین تیم ایران شد». جهان نیوز. ۲۹ دی ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۰۶ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱ تیر ۱۳۹۰. تاریخ وارد شده در |تاریخ بایگانی= را بررسی کنید (کمک)
  17. ↑ ۱۷٫۰۰ ۱۷٫۰۱ ۱۷٫۰۲ ۱۷٫۰۳ ۱۷٫۰۴ ۱۷٫۰۵ ۱۷٫۰۶ ۱۷٫۰۷ ۱۷٫۰۸ ۱۷٫۰۹ ۱۷٫۱۰ ۱۷٫۱۱ ۱۷٫۱۲ ۱۷٫۱۳ ۱۷٫۱۴ «آشنایی با باشگاه پرسپولیس». همشهری آنلاین. ۲۱ مرداد ۱۳۸۶. دریافت‌شده در ۲۰ بهمن ۱۳۹۴.
  18. ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ «تاریخچه پرسپولیس». سایت رسمی باشگاه فرهنگی ورزشی پرسپولیس (پیروزی). بایگانی‌شده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۷ شهریور ۱۳۹۰.
  19. ↑ "Poetry in motion - Asia's top ten clubs" (به انگلیسی). Goal (website). ۱۹ مه ۲۰۱۳. Retrieved 2 آبان 1392. {{cite web}}: Check date values in: |تاریخ بازدید= (help)
  20. ↑ جهان|TABNAK، سایت خبری تحلیلی تابناک|اخبار ایران و. «همه رکوردهای تاریخ لیگ فوتبال ایران». سایت خبری تحلیلی تابناک|اخبار ایران و جهان|TABNAK. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۲-۰۴.
  21. ↑ «قهرمان-سابقه دار-در-جام-حذفی-مانده‌اند» (به fa_IR). دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۱۸.
  22. ↑ «پرسپولیس-برنده-سوپرجام-فوتبال-ایران-شد» (به fa_IR). دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۱۸.
  23. ↑ «قهرمانی-پرسپولیس-در-جام-در-جام-آسیا-26-سال-از-افتخارآفرینی-سرخ-ها-گذشت». دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۱۸.
  24. ↑ طرفداری. «تعداد جام‌های رسمی استقلال و پرسپولیس».
  25. ↑ «شباهت آسیایی‌های ایران در لیگ قهرمانان». ورزش ۳. ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۴.
  26. ↑ ۳۴ سال با پرسپولیس، ص۵، بازی۱
  27. ↑ «در چنین روزی؛ تساوی در اولین دربی بزرگ تهران». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس. ۲۲ مرداد ۱۳۸۶. دریافت‌شده در ۲۱ شهریور ۱۳۸۷.
  28. ↑ ۲۸٫۰ ۲۸٫۱ ۲۸٫۲ ۲۸٫۳ ۲۸٫۴ ۲۸٫۵ ۲۸٫۶ ۲۸٫۷ ۲۸٫۸ Houchang Chehabi, “FOOTBALL (soccer)” دانشنامه ایرانیکا، Online Edition, 20 July 1999, available at http://www.iranicaonline.org/articles/football-
  29. ↑ «آشنایی با باشگاه پرسپولیس». همشهری‌آنلاین. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ ژوئن ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۳۰ بهمن ۱۳۸۷.
  30. ↑ ۳۰٫۰ ۳۰٫۱ ربیعه، نازنین (۱۶ آذر ۱۳۸۵)، «شناختنامه علی عبده؛ پسر دادستان - برادر حاکم و پدر پرسپولیس»، روزنامه اعتماد، ش. شماره ۱۲۷۸
  31. ↑ «۴۰ سال بعد از انحلال تاریخی شاهین»، روزنامه اعتماد، ش. شماره ۱۴۳۴، ۱۴ تیر ۱۳۸۶
  32. ↑ ۳۲٫۰۰ ۳۲٫۰۱ ۳۲٫۰۲ ۳۲٫۰۳ ۳۲٫۰۴ ۳۲٫۰۵ ۳۲٫۰۶ ۳۲٫۰۷ ۳۲٫۰۸ ۳۲٫۰۹ ۳۲٫۱۰ ۳۲٫۱۱ ۳۲٫۱۲ ۳۲٫۱۳ ۳۲٫۱۴ ۳۲٫۱۵ ۳۲٫۱۶ ۳۲٫۱۷ ۳۲٫۱۸ ۳۲٫۱۹ ۳۲٫۲۰ ناصری، امیرحسین (۲۲ آذر ۱۳۸۶)، «ظهور آبی و قرمز در تاریکخانه سیاست»، روزنامه اعتماد، ش. شماره ۱۵۱۳
  33. ↑ ۳۳٫۰ ۳۳٫۱ ۳۳٫۲ ۳۳٫۳ ۳۳٫۴ ۳۳٫۵ ۳۳٫۶ ۳۳٫۷ حدادپور، مهدی، سالنامه پرسپولیس ۱۳۸۱
  34. ↑ ۳۴٫۰۰ ۳۴٫۰۱ ۳۴٫۰۲ ۳۴٫۰۳ ۳۴٫۰۴ ۳۴٫۰۵ ۳۴٫۰۶ ۳۴٫۰۷ ۳۴٫۰۸ ۳۴٫۰۹ ۳۴٫۱۰ ۳۴٫۱۱ ۳۴٫۱۲ ۳۴٫۱۳ ۳۴٫۱۴ ۳۴٫۱۵ ۳۴٫۱۶ ۳۴٫۱۷ ۳۴٫۱۸ ۳۴٫۱۹ ۳۴٫۲۰ ۳۴٫۲۱ ۳۴٫۲۲ ۳۴٫۲۳ ۳۴٫۲۴ ۳۴٫۲۵ حدادپور، مهدی؛ زارعی، اصغر، سالنامه رسمی و فرهنگ مصور باشگاه فرهنگی ورزشی پرسپولیس ۱۳۸۶
  35. ↑ ۳۵٫۰ ۳۵٫۱ ۳۵٫۲ پاینده، محمدجواد (۲۸ اسفند ۱۳۸۷)، «سابقهٔ نمایندگان ایران در جام‌های باشگاهی آسیا: جام پنجم، آرزوی ایرانی»، روزنامه همشهری، ش. شماره ۴۷۹۴، ص. صفحه ۲۱
  36. ↑ «پرسپولیس در چنین روزی نماینده فوتبال ایران در جام باشگاه‌های آسیا شد». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس. ۲۰ آذر ۱۳۸۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ آوریل ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۱۰ مهر ۱۳۸۷.
  37. ↑ ۳۴ سال با پرسپولیس، ص۸۵
  38. ↑ ۳۴ سال با پرسپولیس، ص ۸۶
  39. ↑ زارعی، اصغر (۱۹ ژانویه ۲۰۰۷). "Iran 1970" (به انگلیسی). بنیاد آماری سند. ورزش. فوتبال. Archived from the original on 06 May 2012. Retrieved 2 September 2010. {{cite web}}: Check date values in: |تاریخ بایگانی= (help)
  40. ↑ ۴۰٫۰ ۴۰٫۱ ۴۰٫۲ ۴۰٫۳ حدادپور، مهدی (۱۴ دی ۱۳۸۵)، «۲۸ سال انتظار برای خصوصی‌سازی»، روزنامه اعتماد، ش. شماره ۱۳۰۰، ص. صفحه ۱۶
  41. ↑ ۴۱٫۰ ۴۱٫۱ ۳۴ سال با پرسپولیس، ص۸۸
  42. ↑ ۴۲٫۰ ۴۲٫۱ ۴۲٫۲ ۴۲٫۳ ۴۲٫۴ خبر ورزشی، ش. ویژه‌نامه نوروزی، ص. صفحه ۲۵، ۱۳۸۷ پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک); از |مقاله= صرف‌نظر شد (کمک)
  43. ↑ ۳۴ سال با پرسپولیس، صص ۸۹ تا ۹۳
  44. ↑ ۳۴ سال با پرسپولیس، ص ۹۴
  45. ↑ ۴۵٫۰ ۴۵٫۱ ۴۵٫۲ ۴۵٫۳ ۴۵٫۴ ۴۵٫۵ ۴۵٫۶ ۴۵٫۷ ، ترجمهٔ نام مترجم، «سه سال بحرانی در پرسپولیس، سرگذشت تبعید از بولینگ به داوودیه»، روزنامه اعتماد، ش. شمارهٔ ۱۵۰۲، ص. صفحه ۱۲، ۵ آذر ۱۳۸۶
  46. ↑ ۳۴ سال با پرسپولیس، صص ۹۵–۱۰۶
  47. ↑ ۴۷٫۰ ۴۷٫۱ بابروفسکی، جوزف؛ کارسدروپ، درک (۲ اوت ۲۰۰۴). "Cup Winners' Cup ۱۹۹۰/۹۱" (به انگلیسی). Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. Archived from the original on 06 May 2012. Retrieved 27 شهریور 1388. {{cite web}}: Check date values in: |تاریخ بازدید= و |تاریخ بایگانی= (help)
  48. ↑ ۳۴ سال با پرسپولیس، صص ۱۰۷–۱۱۸
  49. ↑ قلیچ‌خانی، سیامک (۶ شهریور ۱۳۸۲)، «سایه روشن ورزش؛ آفتاب سرخ»، روزنامه همشهری، ش. شماره ۳۱۵۰
  50. ↑ "Iran - World Cup ۱۹۹۸" (به انگلیسی). footballsquads.co.uk. Archived from the original on 06 May 2012. Retrieved 27 شهریور 1388. {{cite web}}: Check date values in: |تاریخ بازدید= و |تاریخ بایگانی= (help)
  51. ↑ «اولین قهرمانی پرسپولیس در اولین دوره لیگ برتر». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس. ۷ خرداد ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ اکتبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۱ آذر ۱۳۸۷.
  52. ↑ ۳۴ سال با پرسپولیس، ص ۱۱۹
  53. ↑ «فوتبال قهرمانان باشگاه‌های آسیا: پرسپولیس از صعود بازماند»، روزنامه همشهری، ش. شماره ۳۰۰۵، ۲۴ اسفند ۱۳۸۱
  54. ↑ «پرسپولیس جام را بالا برد». کنفدراسیون فوتبال آسیا. ۱۸ مه ۲۰۰۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۰۶ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۷ شهریور ۱۳۸۸. تاریخ وارد شده در |تاریخ بایگانی= را بررسی کنید (کمک)
  55. ↑ «پرسپولیس قهرمان جام حذفی شد». همشهری آنلاین. ۲۰ خرداد ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۰۶ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۷ شهریور ۱۳۹۰. تاریخ وارد شده در |تاریخ بایگانی= را بررسی کنید (کمک)
  56. ↑ «پرس پلیس». لغت‌نامه دهخدا. بایگانی‌شده از اصلی در ۰۶ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۵ مرداد ۱۳۸۸. تاریخ وارد شده در |تاریخ بایگانی= را بررسی کنید (کمک)
  57. ↑ ۵۷٫۰ ۵۷٫۱ ۵۷٫۲ ۵۷٫۳ زارعی، اصغر (۱۷ مرداد ۱۳۸۶)، «پرسپولیس چگونه پیروزی شد؟»، روزنامه ایران ورزشی، ش. شمارهٔ ۲۹۱۲
  58. ↑ «پرسپولیس یا پیروزی؟». وبگاه جهان ورزش. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱ تیر ۱۳۹۰.
  59. ↑ «پرسپولیس به نام واقعی اش بازگشت».
  60. ↑ روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران، ۱۴ مرداد ۱۳۷۰ پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  61. ↑ «ستاره‌ی روی لوگوی پرسپولیس قانونی شد (عکس)». ورزش سه. ۱۶ فروردین ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۱۲ مرداد ۱۳۹۸.
  62. ↑ «مجوز لباس جدید پرسپولیس صادر شد». خبرگزاری فارس. ۱۲ دی ۱۳۸۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۰۶ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۷ شهریور ۱۳۸۸. تاریخ وارد شده در |تاریخ بایگانی= را بررسی کنید (کمک)
  63. ↑ «پرسپولیس با لباس جدید در برابر الغرافه». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس. ۱۸ فروردین ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۷ شهریور ۱۳۸۸.
  64. ↑ تابناک (۲۵ فروردین ۱۳۹۶). «قانون ستاره‌های روی پیراهن در فوتبال چیست؟ /پرسپولیس و ستاره اول».
  65. ↑ ۶۵٫۰ ۶۵٫۱ ۶۵٫۲ ۶۵٫۳ دیوردن، جان (۲۸ سپتامبر ۲۰۰۹). "Asian Debate: Is Coaching Persepolis The Biggest And Most Difficult Job In Asian Club Football?" (به انگلیسی). Goal.com. Archived from the original on 06 May 2012. Retrieved 28 September 2009. {{cite web}}: Check date values in: |تاریخ بایگانی= (help)
  66. ↑ جلالی، مجید (۱۵ شهریور ۱۳۸۸). «قرمز و آبی طرح پیشنهادی انگلیسی‌ها به ساواک بود!». ابتکارنیوز. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ فوریه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۵ مهر ۱۳۸۸. از پارامتر ناشناخته |نشانی نویسنده= صرف‌نظر شد (کمک)
  67. ↑ Paul L. Jalbert (۱۹۹۹)، «Issue ۵ of Studies in ethnomethodology and conversation analysis»، Media studies: ethnomethodological approaches، University Press of America (Original from the University of California)، شابک ۹۷۸-۰-۷۶۱۸-۱۲۸۷-۶
  68. ↑ «بازی فوتبال در شغل روزنامه‌نگاری؛ کنترل داستان پردازی اخبار مربوط به یک باشگاه فوتبال». مرکز تحقیقات و مطالعات رسانه‌ای. بایگانی‌شده از اصلی در ۰۶ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۵ مهر ۱۳۸۸. تاریخ وارد شده در |تاریخ بایگانی= را بررسی کنید (کمک) (ترجمه آزاده قهویی از فصل پنجم Media Studies: Ethnomethodological Approaches)
  69. ↑ ثقفی، احسان (۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۰)، «سایت تأسیس می‌کنند، پیامک ارسال می‌کنند: دایی در دنیای مجازی هم تک و تنهاست!»، همشهری تماشاگر، ش. شماره ۵۲، ص. صص ۳۸–۳۹
  70. ↑ رستم‌نمدی، آرش (۵ مهر ۱۳۸۸)، «سرگیجه قرمز همه را سر کار گذاشته‌است»، روزنامه ورزشی گل، ش. شماره ۱۰۴۹، ص. صفحه ۸
  71. ↑ ۷۱٫۰ ۷۱٫۱ ، ترجمهٔ نام مترجم، «مردان پرسپولیس، مستند خبرساز از پشت پرده قهرمان لیگ»، روزنامه اعتماد، ش. شماره ۱۷۴۹، ص. صفحه ۱۷، ۲۹ مرداد ۱۳۸۷
  72. ↑ «مردان پرسپولیس در ژانر عروسی!». خبرگزاری تابناک. ۹ شهریور ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ ژوئیه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۵ مرداد ۱۳۸۸.
  73. ↑ «مردان آن روزها»، روزنامه همشهری، ش. شماره ۳۵۵۹، ۲۹ آبان ۱۳۸۳
  74. ↑ ۷۴٫۰ ۷۴٫۱ روزنامه اعتماد ملی، ش. شماره ۹۸۶، ص. صفحه ۱۹، ۱۴ مرداد ۱۳۸۸ پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک); از |مقاله= صرف‌نظر شد (کمک)
  75. ↑ «پروین و عابدزاده آواز می‌خوانند». خبرآنلاین. ۷ بهمن ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۰۶ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۵ بهمن ۱۳۸۸. تاریخ وارد شده در |تاریخ بایگانی= را بررسی کنید (کمک)
  76. ↑ «آلبوم دوم «قرمزته» منتشر می‌شود». خبرگزاری فارس. ۲۱ اردیبهشت ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۰۶ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۵ مرداد ۱۳۸۸. تاریخ وارد شده در |تاریخ بایگانی= را بررسی کنید (کمک)
  77. ↑ YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان |. «پرسپولیس، پرطرفدارترین تیم ایران در فضای مجازی است». خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | YJC. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۲۶.
  78. ↑ "Instagram post by افشین پیروانی • Jan 19, 2018 at 3:52pm UTC". Instagram (به انگلیسی). Retrieved 2018-01-26.
  79. ↑ لارودی، اردشیر؛ امیرپور، مهدی (آبان ۱۳۸۷)، «تنها فوتبالیست سیاسی، پرویز دهداری بود؛ خاطرات اردشیر لارودی از شکل‌گیری باشگاه‌های فوتبال در ایران» (PDF)، شهروند امروز، ضمیمه ماهانه تاریخ شفاهی، ش. شماره ۲، ص. صفحه ۲۲
  80. ↑ صدر، حمیدرضا (۱۳۹۲)، پسری روی سکوها، تهران: نشر زاوش
  81. ↑ «پرسپولیس چگونه پیروزی شد؟». ویستا.
  82. ↑ «دوران طلایی پیروزی در فوتبال کشور»، روزنامه همشهری، ش. شماره ۱۸۷۴، ص. صفحه ورزشی، ۲۱ تیر ۱۳۸۷
  83. ↑ «علی کاظمی: طلب ورزشگاه آزادی ارتباطی به سازمان لیگ ندارد!». شبکه ورزش ایران. ۲۹ آذر ۱۳۸۶. دریافت‌شده در ۷ شهریور ۱۳۸۸. طبق آیین‌نامه سازمان لیگ، ورزشگاه آزادی در اجاره ۲ باشگاه استقلال و پرسپولیس است.[پیوند مرده]
  84. ↑ «باشگاه پرسپولیس اجازه حضور در ورزشگاه آزادی را ندارد». ایران‌مینیا (به نقل از خبرگزاری فارس. ۴ شهریور ۱۳۸۶. دریافت‌شده در ۷ شهریور ۱۳۸۸. حسین ضیاءآذری، مدیر ورزشگاه آزادی تهران گفت: تا زمانیکه پرسپولیس برای عقد اجاره‌نامه حاضر نشود، اجازه بازی در این مجموعه را ندارد.[پیوند مرده]
  85. ↑ «استادیوم فوتبال - زمین چمن». وبگاه رسمی ورزشگاه آزادی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ سپتامبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۱۲ مهر ۱۳۸۷.
  86. ↑ «ظرفیت ورزشگاه اختصاصی پرسپولیس به ۵۰ هزارنفر افزایش می‌یابد». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس. ۷ اسفند ۱۳۸۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ ژانویه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۲ مهر ۱۳۸۷.
  87. ↑ «واگذاری ورزشگاه شهرقدس به پرسپولیس کذب محض است، مسئولان پرسپولیس عجولانه اظهارنظر کردند». خبرگزاری مهر. ۱۴ اسفند ۱۳۸۴. دریافت‌شده در ۱۲ مهر ۱۳۸۷.
  88. ↑ «حضور تیم پرسپولیس در ورزشگاه کارگران». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس. ۱۱ تیر ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ ژانویه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۵ سپتامبر ۲۰۰۹.
  89. ↑ ، ترجمهٔ نام مترجم، «مجموعه ورزشی راه‌آهن در اختیار پرسپولیس قرار گرفت»، روزنامه اعتماد، ش. شماره ۷۳۷، ص. صفحه ۱۵، ۲۰ شهریور ۱۳۸۷
  90. ↑ «زمین ورزشگاه راه‌آهن به مدت یکسال در اختیار تیم فوتبال پرسپولیس قرار گرفت». خبرگزاری فوتبال ایران. ۱۸ شهریور ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۰۶ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۲ مهر ۱۳۸۷. تاریخ وارد شده در |تاریخ بایگانی= را بررسی کنید (کمک)
  91. ↑ «بازدید از ورزشگاه درفشی‌فر». خبرگزاری مهر. ۱۱ آبان ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۰۶ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۱ آبان ۱۳۹۰. تاریخ وارد شده در |تاریخ بایگانی= را بررسی کنید (کمک)
  92. ↑ «سوزوکی: امیدوارم پرسپولیس به سمت خصوصی شدن پیش رود». خبرگزاری فارس. ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۰۶ مه ۲۰۱۲. تاریخ وارد شده در |تاریخ بایگانی= را بررسی کنید (کمک)
  93. ↑ «آکادمی باشگاه پرسپولیس افتتاح شد». تارنمای روزنامه ورزشی نود. ۱۲ تیر ۱۳۹۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۱ مهر ۱۳۹۲.
  94. ↑ وبسایت رسمی باشگاه پرسپولیس (۳ تیر ۱۳۹۶). «تمرین شنبه سرخپوشان در ورزشگاه شهید کاظمی برگزار شد».
  95. ↑ «تشکر و قدردانی باشگاه پرسپولیس از هواداران». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس. ۷ شهریور ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ اوت ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۷ شهریور ۱۳۸۸.
  96. ↑ روزنامه ورزشی گل، ش. شماره ۱۰۲۹، ص. صفحه ۳، ۱۰ شهریور ۱۳۸۸ پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک); از |مقاله= صرف‌نظر شد (کمک)
  97. ↑ «نخستین تمرین پرسپولیس در قطر برگزار شد». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس. ۱۲ اسفند ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۰۶ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۲ اسفند ۱۳۹۰. تاریخ وارد شده در |تاریخ بایگانی= را بررسی کنید (کمک)
  98. ↑ رحمانی، شاهین. «پرسپولیس رکورد دیگری شکست». کنفدراسیون فوتبال آسیا. بایگانی‌شده از اصلی در ۰۶ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۶ خرداد ۱۳۸۸. تاریخ وارد شده در |تاریخ بایگانی= را بررسی کنید (کمک)
  99. ↑ حدادپور، مهدی (۴ آذر ۱۳۸۷)، «سرمربیان پرسپولیس از ۴۸ تا ۸۷، نیمکت‌نشینی پرافتخار سرداران سرخ‌جامه»، روزنامه ورزشی گل، ج. سال سوم ش. شماره ۸۱۸، ص. صفحه ۱۰
  100. ↑ خبر ورزشی، ش. ویژه‌نامه نوروزی، ص. صفحه ۲۵، ۱۳۸۷ پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک); از |مقاله= صرف‌نظر شد (کمک)
  101. ↑ ۱۰۱٫۰ ۱۰۱٫۱ "The Red 'Victors' and the 'Independent' Blues" (به انگلیسی). مجله فیفا. ۳۱ اکتبر ۲۰۰۲. Archived from the original on 06 May 2012. {{cite web}}: Check date values in: |تاریخ بایگانی= (help)
  102. ↑ "Football, blood and war" (به انگلیسی). The Observer. ۱۸ ژانویه ۲۰۰۴. Archived from the original on 06 May 2012. Retrieved 4 آبان 1387. December 2000 Following an ill-tempered Tehran derby, between Pirouzi and Estegahl, violence spills on to the streets as fans destroy cars and buses. Three players from each side and 60 fans are arrested; more than 250 coaches are vandalised. {{cite web}}: Check date values in: |تاریخ بازدید= و |تاریخ بایگانی= (help)
  103. ↑ World Soccer Magazine، ژوئیه ۲۰۰۸ پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک); از |مقاله= صرف‌نظر شد (کمک)
  104. ↑ روزنامه خبر ورزشی، ج. سال یازدهم ش. شماره ۳۳۲۳، ص. صفحه ۳، ۵ آبان ۱۳۸۷ پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک); از |مقاله= صرف‌نظر شد (کمک)
  105. ↑ روزنامه همشهری، ش. شماره ۴۹۹۳، ص. صفحه ۹، ۲ آذر ۱۳۸۸ پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک); از |مقاله= صرف‌نظر شد (کمک)
  106. ↑ «نتایج تیم‌های نونهالان، نوجوانان، امید، «ب» و فوتسال پرسپولیس». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس. ۱۴ آذر ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ ژانویه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۴ آذر ۱۳۸۸.
  107. ↑ «گفت وگوی شهروند با هنگامه افشار نقاش، نویسنده و مجری تلویزیون پارس/ فرح طاهری». شهروند. ۲۰۱۲-۰۳-۰۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۱۵.
  108. ↑ «زنان نگاهی به تاریخچه فوتبال زنان در ایران»، هفته‌نامه شیرزنان، ش. شماره ۳۷، ۲۲ دی ۱۳۸۶، بایگانی‌شده از اصلی در ۸ نوامبر ۲۰۱۱
  109. ↑ «استقلال- پرسپولیس در لیگ بانوان»، هفته‌نامه شیرزنان، ش. شماره ۶۰، ۱۵ تیر ۱۳۸۷، بایگانی‌شده از اصلی در ۸ نوامبر ۲۰۱۱
  110. ↑ «فوتبال بانوان پرسپولیس فعال شد». وبگاه تبیان. ۲۷ بهمن ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ بهمن ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۰ مهر ۱۳۸۸.
  111. ↑ «سرخپوشان دلوار افزار تیم دوم پرسپولیس شد». وبگاه تبیان. ۲۹ مرداد ۱۳۸۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۰۶ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۰ مهر ۱۳۸۷. تاریخ وارد شده در |تاریخ بایگانی= را بررسی کنید (کمک)
  112. ↑ «عبدی به دنبال تسویه حساب مالیاتی»، روزنامه ایران ورزشی، ش. شماره ۲۸۹۲، ۲۴ تیر ۱۳۸۶
  113. ↑ «آقای گل لیگ دسته یک در پرسپولیس»، روزنامه اعتماد، ش. شماره ۱۴۵۲، ۴ مرداد ۱۳۸۶
  114. ↑ «شکایت از باشگاه پرسپولیس». وبگاه بازیاب. ۳۰ مهر ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ فوریه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱ آذر ۱۳۸۷.
  115. ↑ «مدیرعامل سرخ‌پوشان: دیهیم باید بازیکنان ما را بگیرد»، روزنامه ایران ورزشی، ش. شماره ۳۲۶۲، ۱ آبان ۱۳۸۷
  116. ↑ «پرسپولیس تیم دوم ندارد». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس. ۲۲ مرداد ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ اوت ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۵ مرداد ۱۳۸۸.
  117. ↑ «رضا شاهرودی جانشین احتمالی میناوند در تیم «ب» پرسپولیس». وبگاه گل. ۲۳ نوامبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۲ دسامبر ۲۰۰۹.
  118. ↑ «میناوند: اسم بازیکنان تیم را هم نمی‌دانستم». خبرگزاری فارس. ۱ آذر ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۰۶ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۵ آذر ۱۳۸۸. تاریخ وارد شده در |تاریخ بایگانی= را بررسی کنید (کمک)
  119. ↑ «تیم «ب» پرسپولیس قهرمان باشگاه‌های تهران شد». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس. ۱۴ اسفند ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۴ اسفند ۱۳۹۰.
  120. ↑ «دربی امیدها». ورزش ۳. ۱۱ شهریور ۱۳۹۴.
  121. ↑ «از عملکرد شاه محمدی ناراضی نیستیم». ورزش ۳. ۲۴ آذر ۱۳۹۴.
  122. ↑ «هادی نوروزی و جای پای پروین و عابدزاده کاپیتان پرسپولیس چگونه انتخاب شد؟». ورزش ۳. ۱۱ مرداد ۱۳۹۴. کاراکتر line feed character در |عنوان= در موقعیت 39 (کمک)
  123. ↑ «همه کاپیتان‌های پرسپولیس». جام جم. ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۲.
  124. ↑ «به بهانه خداحافظی کریم باقری خداحافظی اسطوره‌های قرمز کی بود و کجا و چگونه؟». گل. ۳۰ آذر ۱۳۸۹.
  125. ↑ «عواقب بستن بازوبند روی مچ دست /سپهر حیدری کاپیتان اول، نوری یا رضایی کاپیتان دوم پرسپولیس». خبرآنلاین. ۷ دی ۱۳۸۹.
  126. ↑ «گزارش ویژه؛ همه کاپیتان‌های پرسپولیس از جاسمیان تا کفشگری». اسپورت تی وی. ۲۴ مرداد ۱۳۹۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۶ اکتبر ۲۰۱۵.
  127. ↑ «نوری در جمع 10 گلزن تاریخ پرسپولیس». ورزش ۳. ۱۲ اسفند ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۱۳ اسفند ۱۳۹۳.
  128. ↑ «نوری؛ سه گل تا جا گذاشتن علی دایی». ورزش ۳. ۱۵ فروردین ۱۳۹۴.
  129. ↑ «پرسپولیس 2 ـ بنیادکار 1/ صعود صدهزارنفری». ورزش ۳. ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۴.
  130. ↑ «طارمی و تهدید دایی و باقری». ورزش ۳. ۲۰ اسفند ۱۳۹۵.
  131. ↑ «طارمی از دایی و باقری پیش افتاد». ورزش ۳. ۲۶ فروردین ۱۳۹۶.
  132. ↑ «گلزنان خارجی تاریخ پرسپولیس». ورزش ۳. ۴ مهر ۱۳۹۴.
  133. ↑ «16 مهاجم خارجی تاریخ سرخپوشان». ورزش ۳. ۵ مهر ۱۳۹۴.
  134. ↑ وداع زودهنگام پرسپولیس با جام حذفی/ قشقایی شگفتی اول را رقم زد - خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency
  135. ↑ «اعضای هیئت مدیره پرسپولیس معرفی شدند». وبگاه باشگاه فوتبال پرسپولیس. ۲۷ اسفند ۱۳۹۷.
  136. ↑ صاحبدل، مهدی. «مسابقات قهرمانی لیگ باشگاه‌های فوتبال ایران». پارس‌اسپورت. بایگانی‌شده از league/iran_pro_league.htm اصلی مقدار |نشانی= را بررسی کنید (کمک) در ۸ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۱ شهریور ۱۳۸۷.
  137. ↑ ف. نراقی، هوشیار. "Iran - List of Champions" (به انگلیسی). بنیاد آماری سند. ورزش. فوتبال. Archived from the original on 06 May 2012. Retrieved 10 Mayر 1388. {{cite web}}: Check date values in: |تاریخ بازدید= و |تاریخ بایگانی= (help)
  138. ↑ نیکویی، میلاد. "Iran - List of Cup Finals since 1991" (به انگلیسی). Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. Archived from the original on 06 May 2012. Retrieved 10 Mayر 1388. {{cite web}}: Check date values in: |تاریخ بازدید= و |تاریخ بایگانی= (help)
  139. ↑ «شنل سرخ بر روی جام حذفی». وبگاه خبرگزاری ایسنا. بایگانی‌شده از اصلی در ۰۶ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۱ خرداد ۱۳۹۰. تاریخ وارد شده در |تاریخ بایگانی= را بررسی کنید (کمک)
  140. ↑ «نایب قهرمانی پرسپولیس در آسیا». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس. ۲۷ فروردین ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ آوریل ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۱۰ مهر ۱۳۸۷.
  141. ↑ «AFC اعلام کرد/ پرسپولیس رکورد ۱۰۰،۰۰۰ تماشاگر در آسیا را ثبت کرد+عکس». پایگاه رسمی برنامه نود. ۲۴ فروردین ۱۳۹۴. پارامتر |پیوند= ناموجود یا خالی (کمک); پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)
  142. ↑ «AFC: پرسپولیس رکورد خودش را شکست». ۲۴ فروردین ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۲۶ فروردین ۱۳۹۴.
  143. ↑ «پرسپولیس رکورد تماشاگر در آسیا را شکست». ورزش سه. ۳۱ فروردین ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۲۶ فروردین ۱۳۹۴.
  144. ↑ توقف پرسپولیس در پرتماشاگرترین بازی آسیا ورزش۳
  145. ↑ توقف پرسپولیس در پرتماشاگرترین بازی آسیا/ کارت قرمز برای مجیدی آبی‌پوش بازتاب
  146. ↑ ۱۴۶٫۰ ۱۴۶٫۱ رسایلی، بهروز، «باشگاه‌های ایرانی، خصوصی‌سازی و کپی‌رایت؛ اروپایی‌ها چطور پول درمی‌آورند؟»، روزنامه ورزشی گل، ش. ویژه‌نامه نوروز ۸۸، ص. صفحه ۴۰
  147. ↑ «مدیرعامل باشگاه پرسپولیس: هر تصمیمی که سازمان اتخاذ کند، قبول می‌کنیم»، روزنامه دنیای اقتصاد، ش. شماره ۹۵۸، ص. صفحه ۸، ۲۶ اردیبهشت ۱۳۸۵
  148. ↑ «هدایتی: من، حامی مالی پرسپولیس هستم». همشهری آنلاین. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ سپتامبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۳ شهریور ۱۳۸۸.
  149. ↑ عاطف، تورج. «این بازی تدارکاتی را نمی‌توانیم داشته باشیم؟». فوتبال میدیا. نت. بایگانی‌شده از اصلی در ۰۶ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۶ فروردین ۱۳۸۸. پرسپولیس اعلام می‌کند این بازی جنبه مالی برای این تیم دارد یعنی به کمک اسپانسرها و فروش بلیط و حق پخش تلویزیونی سعی در ایجاد درآمد دارد. تاریخ وارد شده در |تاریخ بایگانی= را بررسی کنید (کمک)
  150. ↑ «اسپانسری ۳ میلیاردی ماری براون برای پرسپولیس با وساطت هدایتی». خبرگزاری فارس. ۱۷ مهر ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۰۶ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۳۰ آذر ۱۳۹۰. تاریخ وارد شده در |تاریخ بایگانی= را بررسی کنید (کمک)
  151. ↑ «نوشابه‌های اس پاور و پرس پاور مجوز مصرف دارند»، روزنامه همشهری، ج. سال دوازدهم ش. ۳۵۶۴، ص. صفحه درمانگاه، ۴ آذر ۱۳۸۳
  152. ↑ «نوشابه پرسپولیس»، روزنامه ایران، ش. ۲۴۸۷، ۲۱ خرداد ۱۳۸۲
  153. ↑ تحول در فوتبال ایران، پرسپولیس حق پخش تلویزیونی می‌گیرد، ش. شماره ۳۳۶۵، روزنامه ایران، ۲۰ دی ۱۳۸۴
  154. ↑ «بلیت‌فروشی را به پرسپولیس نمی‌دهند». خبرگزاری تابناک. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ اوت ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۷ شهریور ۱۳۸۸.
  155. ↑ "Economic Crisis Special (3) - Iran, India, Indonesia" (به انگلیسی). وبگاه گل. ۱۲ نوامبر ۲۰۰۸. Archived from the original on 06 May 2012. Retrieved 7 شهریور 1388. {{cite web}}: Check date values in: |تاریخ بازدید= و |تاریخ بایگانی= (help)
  156. ↑ ۱۵۶٫۰ ۱۵۶٫۱ ۱۵۶٫۲ ۱۵۶٫۳ ۱۵۶٫۴ فرامرز، فرشید (۲ شهریور ۱۳۸۹)، «ناکامی باشگاه‌های ایرانی از روی پیراهن شروع می‌شود!»، روزنامه ورزشی گل، ش. ۱۳۰۱
  157. ↑ ۱۵۷٫۰ ۱۵۷٫۱ ۱۵۷٫۲ «یک تحقیق پیشنهاد داد: اسپانسرهای استقلال و پرسپولیس کیفیت کالای خود را بالا ببرند». ایسنا. ۲۳ مرداد ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۰۶ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۷ شهریور ۱۳۸۸. تاریخ وارد شده در |تاریخ بایگانی= را بررسی کنید (کمک)
  158. ↑ «پس از مذاکرات حبیب کاشانی و دکتر قالیباف؛ شهرداری تهران اسپانسر تیم فوتبال پرسپولیس شد». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس. ۲۰ آبان ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ ژانویه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۵ آذر ۱۳۸۸.
  159. ↑ گودرزی، س. (۸ آذر ۱۳۹۰)، «قراردادی که پرسپولیس یک جانبه لغو کرده بود!»، روزنامه ورزشی گل، ش. ۱۶۵۷
  160. ↑ «جگوار، اسپانسر باشگاه پرسپولیس با آن‌ها اختلاف پیدا کرد»، روزنامه هموطن سلام، ۲ دی ۱۳۸۳
  161. ↑ هاشمی، احسان (۸ آذر ۱۳۸۸)، «مدارک اسپانسر فسخ شده علیه ادعای پرسپولیس: شاکی پرونده ما هستیم یک ریال هم کمیسیون ندادیم»، روزنامه ورزشی گل، ش. ۱۱۲۸
  162. ↑ ۱۶۲٫۰ ۱۶۲٫۱ ۱۶۲٫۲ قراگزلو، محمد (۲۵ دی ۱۳۸۶)، «لباس نو مبارک! ورود برندهای بین‌المللی یک اتفاق خوب در فوتبال ایران»، روزنامه ایران ورزشی
  163. ↑ «اعتراض کتبی آل اشپورت به باشگاه پرسپولیس». خبرآنلاین. ۱۶ شهریور ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۰۶ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۹ دی ۱۳۸۹. تاریخ وارد شده در |تاریخ بایگانی= را بررسی کنید (کمک)
  164. ↑ ۱۶۴٫۰ ۱۶۴٫۱ ناصری، امیرحسین (جمعه ۲۶ دی ۱۳۸۲)، «داستان پیراهنی که عوض شد: جنگ قدرت در پرسپولیس»، روزنامه همشهری، ج. سال یازدهم ش. ۳۲۸۴، ص. صفحه ورزش تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  165. ↑ یادگاری، بردیا (۲۵ ژوئیه ۲۰۰۹). «کنفرانس محلی باشگاه بین‌المللی». وبگاه گل. دریافت‌شده در ۷ شهریور ۱۳۸۸.
  166. ↑ «اولین موزه پرسپولیس تأسیس می‌شود»، روزنامه ابرار ورزشی، ش. شماره ۴۳۴۰، ص. صفحه ۵، ۲۲ اسفند ۱۳۸۷
  167. ↑ روزنامه اعتماد ملی، ش. شماره ۹۷۵، ص. صفحه ۱۹، ۱ مرداد ۱۳۸۸ پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک); از |مقاله= صرف‌نظر شد (کمک) «دو باشگاه پرسپولیس و استقلال هر یک با پرداخت ۲ میلیارد تومان یک درصد از سهام بانک تازه تأسیس تات را خریداری کردند. پول خرید این سهام از سوی سازمان تربیت بدنی پرداخت شده.»
  168. ↑ «مراسم افتتاح کلینیک پزشکی و بیمارستان پرسپولیس برگزار شد». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس. ۱ شهریور ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ اوت ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۳ شهریور ۱۳۸۸.
  169. ↑ «دکتر عسگری: خرداد ۸۹ رسماً ساختمان بیمارستان افتتاح می‌شود». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس. ۱ شهریور ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۳ شهریور ۱۳۸۸.[پیوند مرده]
  170. ↑ «ایرلاین پرسپولیس به زودی راه‌اندازی خواهد شد». خبرگزاری فارس. ۲ اسفند ۱۳۸۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۰۶ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۷ شهریور ۱۳۸۸. تاریخ وارد شده در |تاریخ بایگانی= را بررسی کنید (کمک)
  171. ↑ پرسپولیس هم صاحب هواپیمای اختصاصی شد خبرآنلاین
  172. ↑ «دلیل تأخیر در تشکیل وزارت ورزش و جوانان / مصوبه مجلس لازم‌الاجرا است». خبرگزاری مهر. ۲۰ فروردین ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۰۶ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۷ شهریور ۱۳۹۰. تاریخ وارد شده در |تاریخ بایگانی= را بررسی کنید (کمک)
  173. ↑ مغانی، علی (۱۱ جون ۲۰۱۱). «دشواری‌های یک استعفا/ وقتی پرسپولیس «بی‌صاحب» می‌شود!». وبگاه گل. دریافت‌شده در ۱۷ شهریور ۱۳۹۰.
  174. ↑ روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران، ش. شماره ۱۳۵۱۰، ص. صفحه ۱۳، ۹ تیر ۱۳۷۰ پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  175. ↑ «گزارش ویژه گل: رونمایی از مالک حقیقی پرسپولیس». وبگاه گل. ۲۸ آگوست ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۹ اردیبهشت ۱۳۸۸.
  176. ↑ «آن‌ها مالک پیروزی‌اند، ما مالک پرسپولیس». خبرگزاری تابناک. ۲۹ اردیبهشت ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ ژوئیه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۹ شهریور ۱۳۸۸.
  177. ↑ «بیانیه شرکت فرهنگی ورزشی پرسپولیس». وبگاه رسمی شرکت فرهنگی ورزشی پرسپولیس. بایگانی‌شده از اصلی در ۰۶ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۹ شهریور ۱۳۸۸. تاریخ وارد شده در |تاریخ بایگانی= را بررسی کنید (کمک)
  178. ↑ «سازمان تربیت بدنی مالک اصلی باشگاه پیروزی است». وبگاه تبیان. ۱۵ تیر ۱۳۸۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۰۶ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۹ شهریور ۱۳۸۸. تاریخ وارد شده در |تاریخ بایگانی= را بررسی کنید (کمک)
  179. ↑ «موفقیت بزرگ و تاریخی پرسپولیس / نام «پرسپولیس» به آغوش صاحبان اصلی بازگشت». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس. ۲۴ مرداد ۱۳۹۰. دریافت‌شده در ۱۷ شهریور ۱۳۹۰.[پیوند مرده]
  180. ↑ «با رای قطعی دادگاه تجدید نظر/ رویانیان: برند پرسپولیس برای همیشه به دامن مردم بازگشت». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس. ۲۲ فروردین ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۴ اردیبهشت ۱۳۹۰.
  181. ↑ «می‌خواهم ۵۱ درصد سهام باشگاه پرسپولیس را بخرم». خبرگزاری فارس. ۱ شهریور ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۰۶ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۹ شهریور ۱۳۸۸. تاریخ وارد شده در |تاریخ بایگانی= را بررسی کنید (کمک)
  182. ↑ «می‌خواستیم پرسپولیس را به هدایتی بفروشیم». همشهری آنلاین. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ فوریه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۹ شهریور ۱۳۸۸.
  183. ↑ حیدرپور، اسماعیل (۱۳۸۶)، «مصاحبه با محمد علی‌آبادی»، خبر ورزشی، ش. شماره ویژه نوروزی، ص. صفحه ۱۸–۱۹ «به عقیده من باشگاه پرسپولیس باید به صورت خصوصی اداره شود و اتفاقاً مسئولیت باشگاه هم باید به اهلش سپرده شود. من شخصاً طرفدار این هستم که پرسپولیس و استقلال از بخش دولتی خارج و به بخش خصوصی وارد شوند… اگر قرار باشد در فوتبال به درجات بالا برویم، فوتبال باید از شکل و شمایل فعلی که کاملاً دولتی است خارج شده و به بخش خصوصی واگذار شود.»
  184. ↑ «پرسپولیس و استقلال به هواداران واگذار می‌شود». ایرنا. ۲۶ اردیبهشت ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۰۶ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۹ شهریور ۱۳۸۸. تاریخ وارد شده در |تاریخ بایگانی= را بررسی کنید (کمک)
  185. ↑ فرزیان، میثم (۲۷ اردیبهشت ۱۳۸۸)، «واگذاری سهام استقلال و پرسپولیس به دستور رئیس‌جمهور»، روزنامه اعتماد، ش. شماره ۱۹۵۳، ص. صفحه ۱۳
  186. ↑ قراگزلو، رضا. «تضمین مالی برای خرید پرسپولیس». همشهری آنلاین. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ سپتامبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۳ شهریور ۱۳۸۸.
  187. ↑ «برندهای ارزشمند ایران معرفی شدند». خبرآنلاین. ۲۱ دی ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۷ مرداد ۱۳۹۴.

پیوند به بیرون

پیشین:
تاج 		جام منطقه‌ای ایران
۱۳۵۰
نخستین قهرمانی 		پسین:
—
پیشین:
— 		جام تخت جمشید
۱۳۵۲
دومین قهرمانی 		پسین:
تاج
پیشین:
تاج 		جام تخت جمشید
۱۳۵۴
سومین قهرمانی 		پسین:
پاس
پیشین:
ملوان 		جام حذفی
۱۳۶۶
نخستین قهرمانی 		پسین:
شاهین اهواز
پیشین:
— 		جام برندگان جام آسیا
۱۹۹۱
نخستین قهرمانی 		پسین:
نیسان
پیشین:
ملوان 		جام حذفی
۱۳۷۰
دومین قهرمانی 		پسین:
برگزار نشد
پیشین:
سایپا 		لیگ آزادگان
۱۳۷۴
۱۳۷۵
چهارمین و پنجمین قهرمانی 		پسین:
استقلال
پیشین:
استقلال 		لیگ آزادگان
۷۸–۱۳۷۷
۷۹–۱۳۷۸
ششمین و هفتمین قهرمانی 		پسین:
استقلال
پیشین:
برگزار نشد 		جام حذفی
۱۳۷۸
سومین قهرمانی 		پسین:
استقلال
پیشین:
استقلال 		لیگ برتر
۸۱–۱۳۸۰
هشتمین قهرمانی 		پسین:
سپاهان
پیشین:
سایپا 		لیگ برتر
۸۷–۱۳۸۶
نهمین قهرمانی 		پسین:
استقلال
پیشین:
ذوب‌آهن 		جام حذفی
۸۹–۱۳۸۸
۹۰–۱۳۸۹
چهارمین و پنجمین قهرمانی 		پسین:
استقلال
پیشین:
استقلال خوزستان 		لیگ برتر
۹۶–۱۳۹۵
۹۷–۱۳۹۶
۹۸–۱۳۹۷
دهمین و یازدهمین و دوازدهمین قهرمانی 		پسین:
—
پیشین:
ذوب‌آهن 		سوپر جام
۱۳۹۶
۱۳۹۷
۱۳۹۸
نخستین و دومین و سومین قهرمانی 		پسین:
—
پیشین:
استقلال 		جام حذفی
۹۸–۱۳۹۷
ششمین قهرمانی 		پسین:
—
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=باشگاه_فوتبال_پرسپولیس&oldid=28046333»