حمید پارسانیا: تفاوت میان نسخه‌ها
جز اصلاح سال برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷ |
جز انتقال بخش آثار به آخر مقاله برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷ |
||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
* رئیس شورای حوزوی [[شورای عالی انقلاب فرهنگی]] است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=15 مهر 1398|وبگاه=|نشانی=https://sccr.ir/pro/2121/انتخاب-رئیس-و-اعضای-شورای-تخصصی-حوزوی|عنوان=انتخاب رئیس و اعضای شورای تخصصی حوزوی}}</ref> |
* رئیس شورای حوزوی [[شورای عالی انقلاب فرهنگی]] است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=15 مهر 1398|وبگاه=|نشانی=https://sccr.ir/pro/2121/انتخاب-رئیس-و-اعضای-شورای-تخصصی-حوزوی|عنوان=انتخاب رئیس و اعضای شورای تخصصی حوزوی}}</ref> |
||
*رئیس پژوهشگاه علوم وحياني معارج.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=رياست پژوهشگاه: حجه الاسلام والمسلمین دکتر حمید پارسانیا|نشانی=http://www.maarej.esra.ir/web/maarej/home/-/asset_publisher/0BwH7whOXZaW/content/%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%AD%D8%AC%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D8%AD%D9%85%DB%8C%D8%AF-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7/maximized?p_p_auth=h8Bv3j6x|وبگاه=www.maarej.esra.ir|بازبینی=2019-10-07|کد زبان=fa-IR}}</ref> |
*رئیس پژوهشگاه علوم وحياني معارج.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=رياست پژوهشگاه: حجه الاسلام والمسلمین دکتر حمید پارسانیا|نشانی=http://www.maarej.esra.ir/web/maarej/home/-/asset_publisher/0BwH7whOXZaW/content/%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%AD%D8%AC%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D8%AD%D9%85%DB%8C%D8%AF-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7/maximized?p_p_auth=h8Bv3j6x|وبگاه=www.maarej.esra.ir|بازبینی=2019-10-07|کد زبان=fa-IR}}</ref> |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | پارسانیا، به‌واسطه شاگردی طولانی نزد آیت الله جوادی آملی، یکی از افراد مطرح در زمنیه [[حکمت متعالیه|حکمت صدرایی]] در زمان معاصر است. بسیاری از آثار عمده آیت‌الله جوادی، ازجمله رحیق مختوم (شرح [[اسفار اربعه (کتاب)|حکمت متعالیه]] در 20 جلد)؛ عین نضاخ (در 3 جلد)، شریعت در آینه معرفت، شناخت‌شناسی در قرآن توسط وی تنظیم و تدوین یافته است. در نتیجه نظام فکری او مبتنی بر اصول حکمت متعالیه صدرایی شکل گرفته است. از نظر او وحی قرآنی، عقل برهانی و شهود معصومانه عرفانی در طول هم هستند نه در عرض هم و تمسک به یکی ما را از تمسک به دیگری بی‌نیاز نمی‌کند. از این رو در نظام فکری او، ضمن بهره بردن از عقل، نقل، و شهود، قرآن کریم قرارگاه تمامی علوم است. در نظام فکری او روش‌های مختلف فکری بر اساس روش عقل و نقل و شهود پذیرفته شده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=روش شناسی انتقادی حکمت صدرایی|نویسنده=حمید پارسانیا|انتشارات=کتاب فردا|شهر=قم|سال=۱۳۹۰}}</ref> |
||
| ⚫ | او جریان‌های فکری جهان اسلام را به دودسته کلی سنتی و مدرن تقسیم می‌کند و سپس جریان سنتی را به دودسته منفعل و فعال و جریان مدرن را به دودسته آشکار و پنهان تقسیم می‌نماید. از نظر او ذخیره معرفتی عالم اسلامی بسیار پر اهمیت است. بر این اساس، پارسانیا خود را حامی جریان سنتی فعال می‌داند که با تأکید بر آموزه‌های دینی به دنبال فهم، نقد و بهره‌گیری از نقاط قوت غرب و مدرنیته بوده و ظرفیت‌های میراث را در این زمینه فعال می‌کنند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=انواع و ادوار روشنفکری|نویسنده=حمید پارسانیا|شهر=قم|سال=1391|انتشارات=کتاب فردا}}</ref> |
||
| ⚫ | پارسانیا در چالش با رویکردهای معرفتی مدرن؛ دغدغه بازسازی و احیای میراث معرفتی دنیای اسلام را همواره در کار خود تعقیب می‌کند. بازخوانی علم مدرن از طریق بازسازی علم دینی، روح حاکم بر بسیاری از اندیشه‌های انتقادی اوست. او میکوشد با پشتوانه و مبنای فلسفی و عرفان اسلامی، دانش‌ها و مبانی نظری–دینی را به علوم جدید چون جامعه‌شناسی، فلسفه سیاسی، فلسفه علم، تاریخ معاصر، کلام جدید، و فلسفه دین باز کند. کار او برخوردار از مبنایی فلسفی و رویکرد بین‌رشته‌ای جدیدی است. او تلاش کرده است با گذار از اختلافات موجود میان رویکردهای مختلف، مناسبات جدیدی بر مبنای وحدت درونی میان آنها تنظیم کند. از این رو او در آثار متعدد خود، مباحث مختلف را باهم میآمیزد و عصاره آنها را در قالب یک دستگاه معرفتی منسجم ارائه میدهد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=درآمدی بر پروژه فکری استاد حمید پارسانیا – http://www.parsania.ir|نشانی=http://www.parsania.ir/1396/08/01/درآمدی-بر-پروژه-فکری-استاد-حمید-پارسان/|بازبینی=2019-10-07|کد زبان=fa-IR|نویسنده=|تاریخ=|وبگاه=}}</ref> |
||
| ⚫ | او در زمینه بازخوانی میراث تفکر اسلامی، حکمت اسلامی با رویکرد حکمت صدرایی را مبنای کار خود قرار داده است. تدریس روزانه متن اسفار اربعه در [[مدرسه فیضیه|فیضیه]] و تدوین تقریرات درس اسفار آیت‌الله جوادی آملی که تاکنون بیست جلد آن با عنوان رحیق مختوم منتشر شده، ازجمله تمرکزهای اوست. نگاه درجه دو و تاریخی به کلیت میراث حکمی اسلامی نظیر آنچه در آغاز کتاب مبانی و تطورات برهان صدیقین (1391) انجام شده بخش دیگری از مطالعات او را تشکیل میدهد. او تلاش می‌کند با استفاده از این میراث حکمی عقلانیت مدرن را بازخوانی کند. کتاب روش‌شناسی انتقادی حکمت صدرایی (1390) بسط حکمت صدرایی به عرصه‌ی روش‌شناسی و معرفت‌شناسی است و نمونه دیگر کتاب نماد و اسطوره (1373) است که متضمن اشارات و اکتشاف‌های قابل توجهی از ظرفیت‌های حکمت اسلامی در نشانه‌شناسی و شکل‌دهی به یک نظریه در باب معناست.<ref name=":1">{{یادکرد ژورنال|نویسنده=مجتبی نامخواه|عنوان=کوشش در کشاکش سنت و تجدد|مجله=خردنامه همشهری|تاریخ=فروردین 1396}}</ref> |
||
| ⚫ | پارسانیا میکوشد حکمت صدرایی را در سطوح گوناگون، ازنظریه فرهنگی و نظریه اجتماعی تا فلسفه فیزیک و نیز در سطح سیاست‌گذاری فعال کند. او بررسی‌ها پیرامون تفکر اجتماعی مسلمین را از یک کار صرفاً تاریخی خارج کرده و به ساحت معرفت‌شناسی می‌برد و به بازخوانی میراث حکمت اسلامی به مثابه یک علم اجتماعی می‌پردازد. بدیع‌ترین کوشش پارسانیا در خوانش سنت در توجهی است که به میراث مسلمین درزمینهٔ «علم اجتماعی» دارد. پارسانیا نظریه‌ی مبسوطی در خوانش میراث علم‌الاجتماع مسلمین سامان داده است. او بر این باور است که امکان ندارد جامعه‌ی اسلامی به تفسیر خود و کنش‌هایش و به حل مسئله‌هایش نیاندیشیده باشد یا اندیشه‌ورزی‌هایش ماقبل علمی باشد. به‌ویژه آنکه در ادواری در اوج تمدن و علم بوده است. پارسانیا می‌گوید فارغ از معنای اخیر درباره‌ی علم که سابقه‌ای در حدود دو سده دارد، عالم اسلامی در دامن خود معرفت‌هایی پرورده و ذخایری از علم فراهم آورده که هنگام اندیشیدن به مسائل اجتماعی خود از آن بهره می‌گیرد. این رویکردها به‌طور خلاصه عبارت‌اند از وحیانی، نقلی، حدیثی، تفسیری، فقهی، فلسفی، کلامی، عرفانی، تاریخ‌نگاری، تک‌نگاری و رویکرد خطابی. پارسانیا علاوه بر تعمق در متون عرفانی به فرامتن و حیات اجتماعی اندیشه عرفانی نیز توجه دارد و میکوشد دلالت‌های اجتماعی عرفان اسلامی را بیش‌ازپیش آشکار کند. کتاب عرفان و سیاست (1386) نمونه‌ای از این کوشش‌های اوست. او در فصل آخر و در ضمن و ذیل روش‌شناسی اندیشه عرفان و نیز «انقلاب عرفانی»، دیدگاه منسجم و بدیعی را در باب تحلیل نسبت عرفان و سیاست (جامعه) می‌گشاید.<ref name=":1" /> |
||
| ⚫ | اولین و مهم‌ترین میدان پرسشگری پارسانیا در مواجهه با مدرنیته، معرفت‌شناسی و فلسفه علم است. پرسش‌هایی که از نسبت فلسفه و علم آغاز می‌شود و به‌نقد فلسفی نظریه‌های علوم اجتماعی می‌رسد. کتاب‌های علم و فلسفه (1383) و سنت، ایدئولوژی، علم (1385) را می‌توان نمونه‌ای از کوشش برای درانداختن پرسش اول پیرامون نسبت علم و فلسفه دانست. جهان‌های اجتماعی (1391) اما از مرز فلسفه علوم اجتماعی آغاز می‌کند و به طرح نظریه یا ایده‌هایی در فضای نظریه اجتماعی می‌رسد. بخش دیگری از نقدهای پارسانیا به مدرنیته حول انسان‌شناسی شکل می‌گیرد. پارسانیا میکوشد با فعال کردن ظرفیت‌های حکمی و به‌خصوص عرفانی، هبوط انسان مدرن را نشان بدهد. کتاب هستی و هبوط (1383) در این راستا نوشته شده است. پرسش پروژه فکری پارسانیا از مدرنیته اما در سطح فلسفه علم، نظریه اجتماعی و انسان‌شناسی باقی نمی‌ماند. بازخوانی انتقادی عینیت و تجربه تاریخی ما در ایران و در عالم اسلامی محور دیگری در پرسشگری انتقادی پارسانیا از تجدد است. پارسانیا میکوشد نشان دهد مدعای اندیشه‌های مدرن برای اصلاح وضعیت ایران هیچ‌گاه صادقانه نبوده و اصلاحات حقیقی از ظرفیت‌های درونی برمی‌خیزد. کتاب هفت موج اصلاحات (1386) پروژه‌ی فکری پارسانیا را از تمرکز بر بازخوانی میراث و نقد تجدد، به مرزهای کنشگری اجتماعی نزدیک می‌کند. این کتاب با نگرشی جریان شناسانه یک بازشناسی انتقادی از جریان‌های فکری معاصر ایران اسلامی به دست میدهد. این طرح در کتاب انواع و ادوار روشنفکری (1391) به بلوغ می‌رسد. پارسانیا در این کتاب در طرحی جامع، ابتکاری، دقیق و فشرده کلیت جریان‌های فکری مترجم تجدد را صورت‌بندی و دوره بندی می‌کند. |
||
| ⚫ | [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|انقلاب اسلامی]] برای پارسانیا اهمیت ویژه‌ای دارد. در سطح نظری پارسانیا کتاب حدیث پیمانه، پژوهشی در انقلاب اسلامی (1376 چ دوم) را منتشر کرده است. کتابی که به ارائه یک تحلیل یکپارچه، بدیع و به‌دلیل در باب انقلاب اسلامی می‌پردازد. تحلیلی که چارچوب مفهومی خود را از ظرفیت‌های میراث علم‌الاجتماع مسلمین -از فارابی تا ابن‌خلدون- اخذ کرده و شناختی جامع از جریان‌های قبل و بعد از انقلاب به دست میدهد. در سطح عملی نیز پارسانیا کوشیده است نتایج پروژه فکری خود را علاوه برنگارش و انتشار در قالب کتاب و مجله، در سطح سازمان علم هم دنبال کند. تلاش برای تأسیس رشته‌ها، مراکز رسمی و حلقه‌های غیررسمی آموزشی و انجمن‌های علمی در حوزه و دانشگاه بخش از این نهادسازی‌هاست. رشته‌هایی که کوشش‌های عملی و پروژه فکری پارسانیا امکان طراحی آن را فراهم آورده عبارت‌اند از «دانش اجتماعی مسلمین»، «فلسفه علوم اجتماعی»، «فلسفه فیزیک» و «سیاست‌گذاری فرهنگی» که به ترتیب محصول تداوم آموزشی بازخوانی میراث، نقد تجدد و عطف به انقلاب اسلامی در پروژه فکری اوست.<ref name=":1" /> |
||
== آثار == |
== آثار == |
||
| خط ۴۴: | خط ۵۹: | ||
* دین و زندگی (۳) سال دوازدهم دبیرستان، کتاب درسی |
* دین و زندگی (۳) سال دوازدهم دبیرستان، کتاب درسی |
||
* جهان‌های اجتماعی: کتاب فردا |
* جهان‌های اجتماعی: کتاب فردا |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | پارسانیا، به‌واسطه شاگردی طولانی نزد آیت الله جوادی آملی، یکی از افراد مطرح در زمنیه [[حکمت متعالیه|حکمت صدرایی]] در زمان معاصر است. بسیاری از آثار عمده آیت‌الله جوادی، ازجمله رحیق مختوم (شرح [[اسفار اربعه (کتاب)|حکمت متعالیه]] در 20 جلد)؛ عین نضاخ (در 3 جلد)، شریعت در آینه معرفت، شناخت‌شناسی در قرآن توسط وی تنظیم و تدوین یافته است. در نتیجه نظام فکری او مبتنی بر اصول حکمت متعالیه صدرایی شکل گرفته است. از نظر او وحی قرآنی، عقل برهانی و شهود معصومانه عرفانی در طول هم هستند نه در عرض هم و تمسک به یکی ما را از تمسک به دیگری بی‌نیاز نمی‌کند. از این رو در نظام فکری او، ضمن بهره بردن از عقل، نقل، و شهود، قرآن کریم قرارگاه تمامی علوم است. در نظام فکری او روش‌های مختلف فکری بر اساس روش عقل و نقل و شهود پذیرفته شده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=روش شناسی انتقادی حکمت صدرایی|نویسنده=حمید پارسانیا|انتشارات=کتاب فردا|شهر=قم|سال=۱۳۹۰}}</ref> |
||
| ⚫ | او جریان‌های فکری جهان اسلام را به دودسته کلی سنتی و مدرن تقسیم می‌کند و سپس جریان سنتی را به دودسته منفعل و فعال و جریان مدرن را به دودسته آشکار و پنهان تقسیم می‌نماید. از نظر او ذخیره معرفتی عالم اسلامی بسیار پر اهمیت است. بر این اساس، پارسانیا خود را حامی جریان سنتی فعال می‌داند که با تأکید بر آموزه‌های دینی به دنبال فهم، نقد و بهره‌گیری از نقاط قوت غرب و مدرنیته بوده و ظرفیت‌های میراث را در این زمینه فعال می‌کنند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=انواع و ادوار روشنفکری|نویسنده=حمید پارسانیا|شهر=قم|سال=1391|انتشارات=کتاب فردا}}</ref> |
||
| ⚫ | پارسانیا در چالش با رویکردهای معرفتی مدرن؛ دغدغه بازسازی و احیای میراث معرفتی دنیای اسلام را همواره در کار خود تعقیب می‌کند. بازخوانی علم مدرن از طریق بازسازی علم دینی، روح حاکم بر بسیاری از اندیشه‌های انتقادی اوست. او میکوشد با پشتوانه و مبنای فلسفی و عرفان اسلامی، دانش‌ها و مبانی نظری–دینی را به علوم جدید چون جامعه‌شناسی، فلسفه سیاسی، فلسفه علم، تاریخ معاصر، کلام جدید، و فلسفه دین باز کند. کار او برخوردار از مبنایی فلسفی و رویکرد بین‌رشته‌ای جدیدی است. او تلاش کرده است با گذار از اختلافات موجود میان رویکردهای مختلف، مناسبات جدیدی بر مبنای وحدت درونی میان آنها تنظیم کند. از این رو او در آثار متعدد خود، مباحث مختلف را باهم میآمیزد و عصاره آنها را در قالب یک دستگاه معرفتی منسجم ارائه میدهد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=درآمدی بر پروژه فکری استاد حمید پارسانیا – http://www.parsania.ir|نشانی=http://www.parsania.ir/1396/08/01/درآمدی-بر-پروژه-فکری-استاد-حمید-پارسان/|بازبینی=2019-10-07|کد زبان=fa-IR|نویسنده=|تاریخ=|وبگاه=}}</ref> |
||
| ⚫ | او در زمینه بازخوانی میراث تفکر اسلامی، حکمت اسلامی با رویکرد حکمت صدرایی را مبنای کار خود قرار داده است. تدریس روزانه متن اسفار اربعه در [[مدرسه فیضیه|فیضیه]] و تدوین تقریرات درس اسفار آیت‌الله جوادی آملی که تاکنون بیست جلد آن با عنوان رحیق مختوم منتشر شده، ازجمله تمرکزهای اوست. نگاه درجه دو و تاریخی به کلیت میراث حکمی اسلامی نظیر آنچه در آغاز کتاب مبانی و تطورات برهان صدیقین (1391) انجام شده بخش دیگری از مطالعات او را تشکیل میدهد. او تلاش می‌کند با استفاده از این میراث حکمی عقلانیت مدرن را بازخوانی کند. کتاب روش‌شناسی انتقادی حکمت صدرایی (1390) بسط حکمت صدرایی به عرصه‌ی روش‌شناسی و معرفت‌شناسی است و نمونه دیگر کتاب نماد و اسطوره (1373) است که متضمن اشارات و اکتشاف‌های قابل توجهی از ظرفیت‌های حکمت اسلامی در نشانه‌شناسی و شکل‌دهی به یک نظریه در باب معناست.<ref name=":1">{{یادکرد ژورنال|نویسنده=مجتبی نامخواه|عنوان=کوشش در کشاکش سنت و تجدد|مجله=خردنامه همشهری|تاریخ=فروردین 1396}}</ref> |
||
| ⚫ | پارسانیا میکوشد حکمت صدرایی را در سطوح گوناگون، ازنظریه فرهنگی و نظریه اجتماعی تا فلسفه فیزیک و نیز در سطح سیاست‌گذاری فعال کند. او بررسی‌ها پیرامون تفکر اجتماعی مسلمین را از یک کار صرفاً تاریخی خارج کرده و به ساحت معرفت‌شناسی می‌برد و به بازخوانی میراث حکمت اسلامی به مثابه یک علم اجتماعی می‌پردازد. بدیع‌ترین کوشش پارسانیا در خوانش سنت در توجهی است که به میراث مسلمین درزمینهٔ «علم اجتماعی» دارد. پارسانیا نظریه‌ی مبسوطی در خوانش میراث علم‌الاجتماع مسلمین سامان داده است. او بر این باور است که امکان ندارد جامعه‌ی اسلامی به تفسیر خود و کنش‌هایش و به حل مسئله‌هایش نیاندیشیده باشد یا اندیشه‌ورزی‌هایش ماقبل علمی باشد. به‌ویژه آنکه در ادواری در اوج تمدن و علم بوده است. پارسانیا می‌گوید فارغ از معنای اخیر درباره‌ی علم که سابقه‌ای در حدود دو سده دارد، عالم اسلامی در دامن خود معرفت‌هایی پرورده و ذخایری از علم فراهم آورده که هنگام اندیشیدن به مسائل اجتماعی خود از آن بهره می‌گیرد. این رویکردها به‌طور خلاصه عبارت‌اند از وحیانی، نقلی، حدیثی، تفسیری، فقهی، فلسفی، کلامی، عرفانی، تاریخ‌نگاری، تک‌نگاری و رویکرد خطابی. پارسانیا علاوه بر تعمق در متون عرفانی به فرامتن و حیات اجتماعی اندیشه عرفانی نیز توجه دارد و میکوشد دلالت‌های اجتماعی عرفان اسلامی را بیش‌ازپیش آشکار کند. کتاب عرفان و سیاست (1386) نمونه‌ای از این کوشش‌های اوست. او در فصل آخر و در ضمن و ذیل روش‌شناسی اندیشه عرفان و نیز «انقلاب عرفانی»، دیدگاه منسجم و بدیعی را در باب تحلیل نسبت عرفان و سیاست (جامعه) می‌گشاید.<ref name=":1" /> |
||
| ⚫ | اولین و مهم‌ترین میدان پرسشگری پارسانیا در مواجهه با مدرنیته، معرفت‌شناسی و فلسفه علم است. پرسش‌هایی که از نسبت فلسفه و علم آغاز می‌شود و به‌نقد فلسفی نظریه‌های علوم اجتماعی می‌رسد. کتاب‌های علم و فلسفه (1383) و سنت، ایدئولوژی، علم (1385) را می‌توان نمونه‌ای از کوشش برای درانداختن پرسش اول پیرامون نسبت علم و فلسفه دانست. جهان‌های اجتماعی (1391) اما از مرز فلسفه علوم اجتماعی آغاز می‌کند و به طرح نظریه یا ایده‌هایی در فضای نظریه اجتماعی می‌رسد. بخش دیگری از نقدهای پارسانیا به مدرنیته حول انسان‌شناسی شکل می‌گیرد. پارسانیا میکوشد با فعال کردن ظرفیت‌های حکمی و به‌خصوص عرفانی، هبوط انسان مدرن را نشان بدهد. کتاب هستی و هبوط (1383) در این راستا نوشته شده است. پرسش پروژه فکری پارسانیا از مدرنیته اما در سطح فلسفه علم، نظریه اجتماعی و انسان‌شناسی باقی نمی‌ماند. بازخوانی انتقادی عینیت و تجربه تاریخی ما در ایران و در عالم اسلامی محور دیگری در پرسشگری انتقادی پارسانیا از تجدد است. پارسانیا میکوشد نشان دهد مدعای اندیشه‌های مدرن برای اصلاح وضعیت ایران هیچ‌گاه صادقانه نبوده و اصلاحات حقیقی از ظرفیت‌های درونی برمی‌خیزد. کتاب هفت موج اصلاحات (1386) پروژه‌ی فکری پارسانیا را از تمرکز بر بازخوانی میراث و نقد تجدد، به مرزهای کنشگری اجتماعی نزدیک می‌کند. این کتاب با نگرشی جریان شناسانه یک بازشناسی انتقادی از جریان‌های فکری معاصر ایران اسلامی به دست میدهد. این طرح در کتاب انواع و ادوار روشنفکری (1391) به بلوغ می‌رسد. پارسانیا در این کتاب در طرحی جامع، ابتکاری، دقیق و فشرده کلیت جریان‌های فکری مترجم تجدد را صورت‌بندی و دوره بندی می‌کند. |
||
| ⚫ | [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|انقلاب اسلامی]] برای پارسانیا اهمیت ویژه‌ای دارد. در سطح نظری پارسانیا کتاب حدیث پیمانه، پژوهشی در انقلاب اسلامی (1376 چ دوم) را منتشر کرده است. کتابی که به ارائه یک تحلیل یکپارچه، بدیع و به‌دلیل در باب انقلاب اسلامی می‌پردازد. تحلیلی که چارچوب مفهومی خود را از ظرفیت‌های میراث علم‌الاجتماع مسلمین -از فارابی تا ابن‌خلدون- اخذ کرده و شناختی جامع از جریان‌های قبل و بعد از انقلاب به دست میدهد. در سطح عملی نیز پارسانیا کوشیده است نتایج پروژه فکری خود را علاوه برنگارش و انتشار در قالب کتاب و مجله، در سطح سازمان علم هم دنبال کند. تلاش برای تأسیس رشته‌ها، مراکز رسمی و حلقه‌های غیررسمی آموزشی و انجمن‌های علمی در حوزه و دانشگاه بخش از این نهادسازی‌هاست. رشته‌هایی که کوشش‌های عملی و پروژه فکری پارسانیا امکان طراحی آن را فراهم آورده عبارت‌اند از «دانش اجتماعی مسلمین»، «فلسفه علوم اجتماعی»، «فلسفه فیزیک» و «سیاست‌گذاری فرهنگی» که به ترتیب محصول تداوم آموزشی بازخوانی میراث، نقد تجدد و عطف به انقلاب اسلامی در پروژه فکری اوست.<ref name=":1" /> |
||
== منابع == |
== منابع == |
||
نسخهٔ ۸ اکتبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۵:۴۹
| حمید پارسانیا | |
|---|---|
.jpg) سخنرانی حمید پارسانیا در دیدار جمعی از استادان، نخبگان و پژوهشگران دانشگاه‌ها با سید علی خامنه ای | |
| زادهٔ | ۱۳۳۷ مشهد |
| ملیت | ایرانی |
| پیشه | استاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی |
حمید پارسانیا (متولد ۱۳۳۷ در مشهد) استاد دانشگاه، پژوهشگر و نویسنده ایرانی و عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی است.[۱] همچنین وی یکی از اعضای هیئت مؤسس انجمن فلسفه میان‌فرهنگی ایران است.[۲][۳]
زندگی‌نامه و تحصیلات
حمید پارسانیا در سال ۱۳۳۷ در شهر مشهد متولد گردید. تحصیلات خود را تا پایان مقطع دیپلم در مشهد گذراند و تحصیلات تکمیلی خود را در رشته جامه شناسی در دانشگاه تهران ادامه داد. او یکی از نخستین دانشجویان رشته جامعه‌شناسی پس از انقلاب در دانشگاه تهران است. هم زمان با تحصیلات دانشگاهی به تحصیل علوم حوزوی قم نیز مشغول گردید.[۴]
او تحصیلات حوزوی خود را تا مدارج عالی طی کرد. فقه و اصول را در محضر میرزا هاشم آملی، فاضل لنکرانی، وحید خراسانی و جوادی آملی آموخت. عرفان و فلسفه را نیز از محضر جوادی آملی و حسن‌زاده آملی آموخت. او از شاگردان برجسته آیت‌الله جوادی آملی در حوزه حکمت اسلامی است و تقریر آثار فلسفی او را بر عهده دارد.[۴]
فعالیت‌ها
از مهم‌ترین مسئولیت‌های او می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ریاست دانشگاه باقرالعلوم (۱۳۸۱ تا ۱۳۸۶).[۵]
- رئیس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم (ع)[۶]
- عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران[۷]
- رئیس شورای حوزوی شورای عالی انقلاب فرهنگی است.[۸]
- رئیس پژوهشگاه علوم وحياني معارج.[۹]
جایگاه و سیر علمی
پارسانیا، به‌واسطه شاگردی طولانی نزد آیت الله جوادی آملی، یکی از افراد مطرح در زمنیه حکمت صدرایی در زمان معاصر است. بسیاری از آثار عمده آیت‌الله جوادی، ازجمله رحیق مختوم (شرح حکمت متعالیه در 20 جلد)؛ عین نضاخ (در 3 جلد)، شریعت در آینه معرفت، شناخت‌شناسی در قرآن توسط وی تنظیم و تدوین یافته است. در نتیجه نظام فکری او مبتنی بر اصول حکمت متعالیه صدرایی شکل گرفته است. از نظر او وحی قرآنی، عقل برهانی و شهود معصومانه عرفانی در طول هم هستند نه در عرض هم و تمسک به یکی ما را از تمسک به دیگری بی‌نیاز نمی‌کند. از این رو در نظام فکری او، ضمن بهره بردن از عقل، نقل، و شهود، قرآن کریم قرارگاه تمامی علوم است. در نظام فکری او روش‌های مختلف فکری بر اساس روش عقل و نقل و شهود پذیرفته شده است.[۱۰]
او جریان‌های فکری جهان اسلام را به دودسته کلی سنتی و مدرن تقسیم می‌کند و سپس جریان سنتی را به دودسته منفعل و فعال و جریان مدرن را به دودسته آشکار و پنهان تقسیم می‌نماید. از نظر او ذخیره معرفتی عالم اسلامی بسیار پر اهمیت است. بر این اساس، پارسانیا خود را حامی جریان سنتی فعال می‌داند که با تأکید بر آموزه‌های دینی به دنبال فهم، نقد و بهره‌گیری از نقاط قوت غرب و مدرنیته بوده و ظرفیت‌های میراث را در این زمینه فعال می‌کنند.[۱۱]
پارسانیا در چالش با رویکردهای معرفتی مدرن؛ دغدغه بازسازی و احیای میراث معرفتی دنیای اسلام را همواره در کار خود تعقیب می‌کند. بازخوانی علم مدرن از طریق بازسازی علم دینی، روح حاکم بر بسیاری از اندیشه‌های انتقادی اوست. او میکوشد با پشتوانه و مبنای فلسفی و عرفان اسلامی، دانش‌ها و مبانی نظری–دینی را به علوم جدید چون جامعه‌شناسی، فلسفه سیاسی، فلسفه علم، تاریخ معاصر، کلام جدید، و فلسفه دین باز کند. کار او برخوردار از مبنایی فلسفی و رویکرد بین‌رشته‌ای جدیدی است. او تلاش کرده است با گذار از اختلافات موجود میان رویکردهای مختلف، مناسبات جدیدی بر مبنای وحدت درونی میان آنها تنظیم کند. از این رو او در آثار متعدد خود، مباحث مختلف را باهم میآمیزد و عصاره آنها را در قالب یک دستگاه معرفتی منسجم ارائه میدهد.[۱۲]
او در زمینه بازخوانی میراث تفکر اسلامی، حکمت اسلامی با رویکرد حکمت صدرایی را مبنای کار خود قرار داده است. تدریس روزانه متن اسفار اربعه در فیضیه و تدوین تقریرات درس اسفار آیت‌الله جوادی آملی که تاکنون بیست جلد آن با عنوان رحیق مختوم منتشر شده، ازجمله تمرکزهای اوست. نگاه درجه دو و تاریخی به کلیت میراث حکمی اسلامی نظیر آنچه در آغاز کتاب مبانی و تطورات برهان صدیقین (1391) انجام شده بخش دیگری از مطالعات او را تشکیل میدهد. او تلاش می‌کند با استفاده از این میراث حکمی عقلانیت مدرن را بازخوانی کند. کتاب روش‌شناسی انتقادی حکمت صدرایی (1390) بسط حکمت صدرایی به عرصه‌ی روش‌شناسی و معرفت‌شناسی است و نمونه دیگر کتاب نماد و اسطوره (1373) است که متضمن اشارات و اکتشاف‌های قابل توجهی از ظرفیت‌های حکمت اسلامی در نشانه‌شناسی و شکل‌دهی به یک نظریه در باب معناست.[۱۳]
پارسانیا میکوشد حکمت صدرایی را در سطوح گوناگون، ازنظریه فرهنگی و نظریه اجتماعی تا فلسفه فیزیک و نیز در سطح سیاست‌گذاری فعال کند. او بررسی‌ها پیرامون تفکر اجتماعی مسلمین را از یک کار صرفاً تاریخی خارج کرده و به ساحت معرفت‌شناسی می‌برد و به بازخوانی میراث حکمت اسلامی به مثابه یک علم اجتماعی می‌پردازد. بدیع‌ترین کوشش پارسانیا در خوانش سنت در توجهی است که به میراث مسلمین درزمینهٔ «علم اجتماعی» دارد. پارسانیا نظریه‌ی مبسوطی در خوانش میراث علم‌الاجتماع مسلمین سامان داده است. او بر این باور است که امکان ندارد جامعه‌ی اسلامی به تفسیر خود و کنش‌هایش و به حل مسئله‌هایش نیاندیشیده باشد یا اندیشه‌ورزی‌هایش ماقبل علمی باشد. به‌ویژه آنکه در ادواری در اوج تمدن و علم بوده است. پارسانیا می‌گوید فارغ از معنای اخیر درباره‌ی علم که سابقه‌ای در حدود دو سده دارد، عالم اسلامی در دامن خود معرفت‌هایی پرورده و ذخایری از علم فراهم آورده که هنگام اندیشیدن به مسائل اجتماعی خود از آن بهره می‌گیرد. این رویکردها به‌طور خلاصه عبارت‌اند از وحیانی، نقلی، حدیثی، تفسیری، فقهی، فلسفی، کلامی، عرفانی، تاریخ‌نگاری، تک‌نگاری و رویکرد خطابی. پارسانیا علاوه بر تعمق در متون عرفانی به فرامتن و حیات اجتماعی اندیشه عرفانی نیز توجه دارد و میکوشد دلالت‌های اجتماعی عرفان اسلامی را بیش‌ازپیش آشکار کند. کتاب عرفان و سیاست (1386) نمونه‌ای از این کوشش‌های اوست. او در فصل آخر و در ضمن و ذیل روش‌شناسی اندیشه عرفان و نیز «انقلاب عرفانی»، دیدگاه منسجم و بدیعی را در باب تحلیل نسبت عرفان و سیاست (جامعه) می‌گشاید.[۱۳]
اولین و مهم‌ترین میدان پرسشگری پارسانیا در مواجهه با مدرنیته، معرفت‌شناسی و فلسفه علم است. پرسش‌هایی که از نسبت فلسفه و علم آغاز می‌شود و به‌نقد فلسفی نظریه‌های علوم اجتماعی می‌رسد. کتاب‌های علم و فلسفه (1383) و سنت، ایدئولوژی، علم (1385) را می‌توان نمونه‌ای از کوشش برای درانداختن پرسش اول پیرامون نسبت علم و فلسفه دانست. جهان‌های اجتماعی (1391) اما از مرز فلسفه علوم اجتماعی آغاز می‌کند و به طرح نظریه یا ایده‌هایی در فضای نظریه اجتماعی می‌رسد. بخش دیگری از نقدهای پارسانیا به مدرنیته حول انسان‌شناسی شکل می‌گیرد. پارسانیا میکوشد با فعال کردن ظرفیت‌های حکمی و به‌خصوص عرفانی، هبوط انسان مدرن را نشان بدهد. کتاب هستی و هبوط (1383) در این راستا نوشته شده است. پرسش پروژه فکری پارسانیا از مدرنیته اما در سطح فلسفه علم، نظریه اجتماعی و انسان‌شناسی باقی نمی‌ماند. بازخوانی انتقادی عینیت و تجربه تاریخی ما در ایران و در عالم اسلامی محور دیگری در پرسشگری انتقادی پارسانیا از تجدد است. پارسانیا میکوشد نشان دهد مدعای اندیشه‌های مدرن برای اصلاح وضعیت ایران هیچ‌گاه صادقانه نبوده و اصلاحات حقیقی از ظرفیت‌های درونی برمی‌خیزد. کتاب هفت موج اصلاحات (1386) پروژه‌ی فکری پارسانیا را از تمرکز بر بازخوانی میراث و نقد تجدد، به مرزهای کنشگری اجتماعی نزدیک می‌کند. این کتاب با نگرشی جریان شناسانه یک بازشناسی انتقادی از جریان‌های فکری معاصر ایران اسلامی به دست میدهد. این طرح در کتاب انواع و ادوار روشنفکری (1391) به بلوغ می‌رسد. پارسانیا در این کتاب در طرحی جامع، ابتکاری، دقیق و فشرده کلیت جریان‌های فکری مترجم تجدد را صورت‌بندی و دوره بندی می‌کند.
انقلاب اسلامی برای پارسانیا اهمیت ویژه‌ای دارد. در سطح نظری پارسانیا کتاب حدیث پیمانه، پژوهشی در انقلاب اسلامی (1376 چ دوم) را منتشر کرده است. کتابی که به ارائه یک تحلیل یکپارچه، بدیع و به‌دلیل در باب انقلاب اسلامی می‌پردازد. تحلیلی که چارچوب مفهومی خود را از ظرفیت‌های میراث علم‌الاجتماع مسلمین -از فارابی تا ابن‌خلدون- اخذ کرده و شناختی جامع از جریان‌های قبل و بعد از انقلاب به دست میدهد. در سطح عملی نیز پارسانیا کوشیده است نتایج پروژه فکری خود را علاوه برنگارش و انتشار در قالب کتاب و مجله، در سطح سازمان علم هم دنبال کند. تلاش برای تأسیس رشته‌ها، مراکز رسمی و حلقه‌های غیررسمی آموزشی و انجمن‌های علمی در حوزه و دانشگاه بخش از این نهادسازی‌هاست. رشته‌هایی که کوشش‌های عملی و پروژه فکری پارسانیا امکان طراحی آن را فراهم آورده عبارت‌اند از «دانش اجتماعی مسلمین»، «فلسفه علوم اجتماعی»، «فلسفه فیزیک» و «سیاست‌گذاری فرهنگی» که به ترتیب محصول تداوم آموزشی بازخوانی میراث، نقد تجدد و عطف به انقلاب اسلامی در پروژه فکری اوست.[۱۳]
آثار
- «سنت، ایدئولوژی، علم: مجموعه مقالات»، حمید پارسانیا، قم: بوستان کتاب قم
- رحیق مختوم: شرح حکمت متعالیه(۲۰ جلد تا کنون)، عبدالله جوادی آملی، حمید پارسانیا (تدوین)، تهران: اسراء
- تبیین براهین اثبات خدا تعالی شانه، عبدالله جوادی آملی، حمید پارسانیا (محقق)، سیدمحمود صادقی (ویراستار) تهران: اسراء
- علم و فلسفه، حمید پارسانیا، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
- مجموعه رسائل عرفانی و فلسفی، محمدحسین فاضل تونی، به کوشش حمید پارسانیا، مجید دستیاری، وحید روح‌الله‌پور، قم: مطبوعات دینی
- حقیقت و دموکراسی، حمید پارسانیا، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، معاونت پژوهشی و آموزشی
- سکولاریسم، مبانی معرفتی و سیمای اجتماعی سکولاریسم و معنویت، حمید پارسانیا، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، معاونت پژوهشی و آموزشی
- جامعه‌شناسی معرفت و علم، حمید پارسانیا، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، معاونت پژوهشی و آموزشی
- پلورالیسم: زمینه‌های عقیدتی و اجتماعی، حمید پارسانیا، تهران: نشر و پژوهش معناگرا
- معرفت‌شناسی در قرآن، عبدالله جوادی آملی، حمید پارسانیا (ویراستار)، تهران: اسراء
- اندیشه سیاسی آیه الله مطهری، گروه مؤلفان، قم: بوستان کتاب قم
- هفت موج اصلاحات: نسبت تئوری و عمل، حمید پارسانیا، قم: بوستان کتاب قم
- عرفان و سیاست، حمید پارسانیا، قم: بوستان کتاب قم
- هستی و هبوط، حمید پارسانیا، تهران: دفتر نشر معارف (وابسته به نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها)
- جامعه‌شناسی (۱) و (۲) و (۳)، سال دهم و یازدهم و دوازدهم دبیرستان، کتاب‌های درسی، ۱۳۹۵-۱۳۹۶-۱۳۹۷
- دین و زندگی (۳) سال دوازدهم دبیرستان، کتاب درسی
- جهان‌های اجتماعی: کتاب فردا
منابع
- ↑ عواقب غفلت پوزیتیویسم از متافیزیک/ ترجمه ما از سکولاریسم اشتباه است
- ↑ وبسایت انجمن فلسفه میان فرهنگی ایران، http://isiph.ir/fa/category/درباره-انجمن/ بایگانی‌شده در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine
- ↑ «انتصاب اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی برای دوره جدید». وب سایت رهبر ایران. دریافت‌شده در ۳ سپتامبر ۲۰۱۹.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ «پایگاه اندیشوران حوزه». parsaniya.andishvaran.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۰۷.
- ↑ «خبرگزاری فارس - رئيس جديد دانشگاه باقرالعلوم معرفي شد». خبرگزاری فارس. ۲۰۰۷-۰۶-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۰۷.
- ↑ «دانشگاه باقرالعلوم (عليه السلام)». www.bou.ac.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۰۷.
- ↑ «حمید پارسانیا - صفحه شخصی - دانشکده علوم اجتماعی». social.ut.ac.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۰۷.
- ↑ «انتخاب رئیس و اعضای شورای تخصصی حوزوی». ۱۵ مهر ۱۳۹۸.
- ↑ «رياست پژوهشگاه: حجه الاسلام والمسلمین دکتر حمید پارسانیا». www.maarej.esra.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۰۷.
- ↑ حمید پارسانیا (۱۳۹۰). روش شناسی انتقادی حکمت صدرایی. قم: کتاب فردا.
- ↑ حمید پارسانیا (۱۳۹۱). انواع و ادوار روشنفکری. قم: کتاب فردا.
- ↑ «درآمدی بر پروژه فکری استاد حمید پارسانیا – http://www.parsania.ir». دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۰۷. پیوند خارجی در
|title=وجود دارد (کمک) - ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ ۱۳٫۲ مجتبی نامخواه (فروردین ۱۳۹۶). «کوشش در کشاکش سنت و تجدد». خردنامه همشهری.