کیهان‌شناسی فیزیکی

کیهان‌شناسی(به انگلیسی: Cosmology) مطالعه سرآغاز و سرانجام جهان است. کیهان‌شناسی فیزیکی شاخه‌ای از دانش فیزیک است که به مطالعه دانشگاهی و علمی سرآغاز، تکامل، ساختار، دینامیک و سرنوشت نهایی کیهان و همچنین قوانین طبیعی که بر آن حکمفرماست، می‌پردازد. این دانش در تکاپوی آن است که با اعمال قوانین فیزیکی بر کیهان که به صورت یک منظومه بسته فیزیکی در نظر گرفته می‌شود، تحول آن به صورت روابط ریاضی استخراج شود. کیهان‌شناسی دانش بررسی ساختار کلان و تاریخ کیهان است. این دانش به ویژه به جستارهای مربوط به خاستگاه جهان می‌پردازد. کیهان‌شناسی مذهبی مجموعه‌ای از باورهاست که برپایه متون تاریخی، مذهبی و اساطیری و سنن مرتبط با خلقت و رستاخیز، بنا شده‌اند.

کیهان‌شناسی فیزیکی توسط رسته‌ای از دانشمندان همچون اخترشناسان، فیزیکدانان نظری، و فیلسوفان دانشگاهی همچون متافیزیک‌شناسان، فلاسفه فیزیک و فلاسفه فضازمان، مورد مطالعه قرارمی‌گیرد. کیهان‌شناسی نوین در تسخیر نظریه مهبانگ که سعی دارد ستاره‌شناسی رصدی را با فیزیک ذرات بیامیزد.

اگرچه واژه کیهان‌شناسی نسبتاً جدید است(نخستین بار در سال ۱۷۳۰ توسط کریستیان ولف در کتاب Cosmologia Generalis به‌کاربرده شد)، اما مطالعه جهان تاریخی طولانی دارد و مورد توجه دانش، فلسفه و مذهب قرارگرفته‌است. از مطالعات مرتبط با کیهان‌شناسی می‌توان به کیهان‌زایی که بر روی خاستگاه کیهان تمرکز دارد یا کیهان‌نگاری که نقشه‌ای از ویژگی‌های کلی کیهان را رسم می‌کند، اشاره نمود. کیهان‌شناسی با اخترشناسی مرتبط است، اما کیهان‌شناسی با جهان به عنوان یک کل و اخترشناسی با اجرام آسمانی سر و کار دارند.

اصول کیهان‌شناسی

برای بررسی کیهان اصولی را به نام اصول کیهان‌شناسی فرض می‌کنند:

• ۱-جهان همگن است.
• ۲-جهان همسانگرد است.
• ۳-هیچ نقطه‌ای در جهان بر نقاط دیگر ارجح نیست.

بنا به شرایط اولیه و جزییاتی که در نظر گرفته می‌شود الگوهای متفاوتی برای سرآغاز و سرانجام کیهان پیشنهاد شده‌است.

آن الگوی کیهان‌شناختی که امروزه مورد پذیرش اکثریت جامعه علمی است به نطریه استاندارد کیهانشناسی مشهور است. مدل مهبانگ نحوه آغاز زمان در این نطریه می‌باشد.

جستارهای وابسته

• عمر کیهان
• کیهان‌زایی

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «کیهان‌شناسی». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲ آوریل ۲۰۰۸.

پیوند به بیرون

• وب‌گاه مؤسسه علوم و کیهان‌شناسی هفت آسمان

• دانش فضایی وبگاه فارسی دانش فضایی درباره علوم و فناوری فضایی