ایل بالاوند

باله‌وَنْد، یا بالَوَنْد و بالاوند، از طوایف لک است. لکی بالاوندی بیشترین شباهت را با زبانهای کردی شمالی دارد. آن‌ها ساکن ناحیهٔ هُلیلان و زردلان در استان ایلام و بخش سرفیروز آبادو درودفرامان استان کرمانشاه و شهرستان بدره استان ایلام و روستای شیرزلی در شهرستان اسدآباد که در این دو منطقه با فامیلی بالاوند مشخص هستند و پیامنی های ساکن در ایل باجلان و نورآباد لرستان و همچنین تیره دولتمندان ایل سنجابی، بالاوندها در استانهای کرمانشاه، ایلام و لرستان دارای شخصیتهایکشوری، نماینده مجلس، استاندارو پزشکی و ورزشی بسیاری هستند واژهٔ باله‌وند از دو بخش «باله» و پسوند نسبت «وند» ترکیب یافته‌است، باله را نام نیای بزرگ خاندان اسفندیاری و بنیادگذار طایفه بالاوند دانسته‌اند. است. این ایل بزرگ شامل تیره‌های گوناگون است و برخی از تیره‌ها به چند شاخه تقسیم می‌شوند. تیره‌های اصلی و مهم این ایل عبارتند از: بالاوند، اولادها، میرها، کاوشوند، خلفوند، بهمنیا روند، پیراحمدوند، لروند، کلهر و داجیوند.

تبارشناسی

این ایل لک ایرانی‌تبار از تیره‌های قدیمی و بومی منطقه و از اعقاب طوایف ساسانیان هستند و بعضی معتقدند که از نوادگان بهرام گور و به احتمال قوی دارای آیین زرتشتی بوده‌اند. ایل بالاوند اصلاً شاخه‌ای بزرگ از مردم لک ساکن منطقه خاوه (دلفان) که به دلیل اختلافاتی که در منطقه بروز کرد، در دورهٔ صفویان محل سکونت خویش را ترک و به هلیلان و زردلان کوچ کردند. اصولاً مهاجرت ایلات لک زبان به لرستان، از زمان شاه عباس صفوی (۹۹۶–۱۰۳۸ هجری) شروع شده‌است. شاه عباس برای تضعیف شاهوردی خان، آخرین اتابک مقتدر لرستان، در ۱۰۰۲، حدود دویست خانوار از لرهای حامی وی را که «زبده آن قوم» بودند به (ولایت خوار ری) تبعید کرد (افوشته یی، ص ۴۹۴–۴۹۵). سپس در ۱۰۰۶ پس از اعدام شاهوردی خان و والی کردن حسین خان، سران لرستان را به ضیافتی در پای چنارهای خرم‌آباد دعوت کرد و کلیه کسانی را که با انتصاب حسین خان مخالفت کرده بودند، قتل‌عام کرد. با این حال، مخالفان حسین خان به مخالفت ادامه دادند. در نتیجه، شاه عباس ایلات لک سلسله و دلفان را از ماهیدشتِ کرمانشاه برای حمایت از حسین خان والی، به لرستان کوچاند (سفرنامه رابینو ص ۱۰و۱۱). توجه اینکه تا سال ۱۳۴۶ هجری شمسی لرستان یکی از ایالتهای کرمانشاه حساب می‌شد. نخستین رهبر ایل زین الدین میرزا بوده‌است. وی فرزند بالاخان بزرگ بوده که پس از جدایی از ایلات لک دلفان در این منطقه حکمرانی کرد فرزند او میر باله یا بالاخان نام داشت که پس از او در این منطقه حکومت کرد و به نظر می‌رسد که طایفه نام خود را از او گرفته باشد

مشاهیر

• لطفعلی خان بالاوند
• محمود خان بالاوند اسفندیاری
• علی نقی خان اسفندیاری
• علی‌اصغر اسفندیاری
• خان احمدخان اسفندیاری
• یارمحمدخان کرمانشاهی
• سردار معصوم بگ کریمی بالاوند